Монополиялық фирманың тауарына салық салу

ЖОСПАР
Кіріспе 3
1-ТАРАУ. Монополия туралы түсінік 3
1.1 Монополия және оның түрлері 3
1.2 Монополия және монополиялық билік 5
1.3 Монополистің өнім көлемін белгілеуі
2-ТАРАУ. Монополияға қарсы заңдар және экономиканы
2.1 Монополиялық билікті реттеу механизмі 11
2.2 Бағалық дискриминация саясаты 12
2.3 Монополияға қарсы заңдар принциптері 13
Қорытынды 16
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 17
Кіріспе
Нарық құрылымының ерекшеліктерін сипаттайтын ең басты
Монополиялық өндірісте ірі фирмалардың жұмыс істеуі
Монополияны тек қана экономикалық шектеулер емес,
1-ТАРАУ. Монополия туралы түсінік
1.1 Монополия және оның түрлері
Монополия (грек - mono - жалғыз,
Монополияның мақсаты - рынокта баға мен
Монополия бірнеше компаниялардың қосылуы арқылы құрылады
Картель - шығарылып отырған өнім мен
Синдикат - өнімді бірлесіп өткізуді ұйымдастыру
Трест - монополияға енетін фирмалардың меншік,
Концерн - қаржы орталығы бір, бірақ
Конгломерат - басты фирманың қызмет өрісімен
Жетілмеген бәсеке деп еркін бәсекенің шарттарының
Жетілмеген бәсеке үш типке бөлінеді: монополиялық
Монополиялық бәсеке кезінде рынокта сатушылар мен
Осындай артықшылықтарға ие бола отырып, дифференциалданған
Олигополиялық бәсеке дегеніміз бірнеше фирма үстемдік
Олигополияға қарама-қайшы құбылыс болып олигопсония табылады.
Таза монополия рынокта ешқандайсыз бәсекелестерсіз бір
Монополияның ролі экономикада екі жақты. Оның
Жаман жағы монополия рынокта үстемдік етеді
Осыны ескере келе, мемлекет басекені қолдай
Антимонополиялық заңдар 1880 ж. АҚШ-та қабылданған.
Қазақстанда 1996 ж. Бәсеке және сауда
1.2 Монополия және монополиялық билік
Нарық құрылымының ерекшеліктерін сипаттайтын ең басты
Бәсекелесу деген сөздің өзі экономикалық пайданы
1-сурет. Монополияның ерекшеліктері.
Берілген тауарды өндіретін тек бір ғана
Егер нарықта жеке өндірушінің монополиялық билігі
Бұл шектеулер төмендегідей:
1) ірі өндірістің басымдылығы;
2) легальды тосқауылдар (шикізат қорын, жерді
3) бәсекелесуді әділетсіз жүргізу.
Ірі өндірушілердің ұсақ өндірушілермен салыстырғанда өте
Легальды тосқауылдың тағы бір түрі жеке
Бәсекені әділетсіз түрде жүргізудің негізгі түрі
Нарықты монополиялаудың негізгі себептеріне байланысты монополияның
1) Жабық монополия. Ол
2) Табиғи монополия. Белгілі бір
3) Ашық монополия. Берілген тауарды
1.3 Монополистің өнім көлемін белгілеуі
Монополистің өнім шығарушы ретінде бәсекелес фирма
Р = P(Q).
Монополист өндірушінің пайдасы төмендегідей формуламен анықталады:
Енді
немесе MR = MC.
Бұдан монополистің пайдасы өндірістің шекті шығындары
Өндірушінің жалпы түсімі ТR = P(Q)
Сұраныстың бағалық икемділігі былай анықталатыны белгілі:
немесе
Бұдан, пайданы мейлінше көбейту шартын мына
Жалпы жағдайда сұраныстың икемділік коэффициенті Е
Осы кестенің берілгенін пайдаланып сұраныс, шекті
2-суреттен көрініп тұрғандай, егер монополистің сұраныс
2-сурет. TR, MR, AR, Е арасындағы
Монополист барынша көп пайдаға МС =
MR > 0 немесе
Егер өнімге деген сұраныс икемді болса,
Монополистің өніміне деген сұраныс икемсіз болған
Енді, монополистің ұтымды өндіріс көлеміне қатысты
3-сурет.
1. Пайданы барынша көбейту шартын пайдалана
4-сурет. Экономикалық пайда алу.
5-сурет. Фирма экономикалық зиян шегеді.
6-сурет. Фирманың пайдасы нольге тең.
Монополиялық өндіруші әрдайым экономикальіқ пайда ала
2-ТАРАУ. Монополияға қарсы заңдар және экономиканы
2.1 Монополиялық билікті реттеу механизмі
Көптеген елдерде жеке фирмалардың монополиялық биліктерін
Монополиялық фирмалар нарықта билік, үстемдік жүргізу
1. Бағаны реттеу. Фирманың монополиялық билігін
7-сурет. Бағаны реттеу.
Енді мемлекет тарапынан реттеу болып, тауарға
2. Салық салудың монополияға тигізетін әсері.
8-сурет. Монополиялық фирманың тауарына салық салу.
LRMC - шекті шығын;
Т - салық;
Р1 және q1 - монополистің салық
Шекті шығын қисығы LRMC салық көлеміне
Жетілген бәсеке кезінде МС тұрақты болған
2.2 Бағалық дискриминация саясаты
Егер монополиялық билігі бар фирма, тұтынушылардың
Егер монополист әрбір тұтынушыға жеке баға
Егерде монополист 9-суреттен көріп отырғанымыздай: тауарды
9-сурет.
Монополист жетілген бәсеке саясатын жүргізу нәтижесінде
Жетілген бәсекенің барлық даусыз жақсы жақтарымен
2.3 Монополияға қарсы заңдар принциптері
АҚШ-тың монополияға қарсы заңдары барынша жетілдірілген
1. Шерман заңы (1890 ж.). Бұл
2. Клейтон заңы (1914 ж.)
3. Робинсон-Пэтмэн заңы
1950 жылы Клейтон заңына Селлер-Кефовер түзетуі
Трестерге қарсы заңдарды жүзеге асырушы мемлекеттік
Мұның бәрі жәй академиялық сұрақтар емес,
Монополияға қарсы заңдарды жүзеге асырушы мемлекеттік
Монополиялану фактісін анықтау үшін монополияға қарсы
Қорытынды
Монополиялық бәсеке нарығының ерекшеліктері жетілген бәсеке
Нарық құрылымының бұл моделін қарастырғанда фирмалардың
Монополиялық бәсеке нарығы төмендегіндей негізгі ерекшеліктермен
Нарықта тауарды сатушылар мен сатып алушылар
А) монополиялық бәсеке саласында кіруге жаңа
Б) нарықтағы өнім көлемі, баға және
В) өндіретін тауарлар біртектес емес, олардың
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Әубәкіров Я., нәрібаев н., Есқалиев м.,
Доғалова Г.Н. Халықаралық экономика. Алматы, 2000
Нарықтық экономика дамыған елдер өнеркәсібінде салыстырмалы
Мәуленова С.С. Бекмолдин С.Қ. Құдайбергенов Е.Қ.
Ш.Мамыров, Қ.С. Есенгалиева, М.Ә.Тлеужанова Микроэкономика Алматы,
17
1

Ұқсас жұмыстар

Монополиялық бәсеке туралы

Монополия және монополиялық билік туралы

Жетілген бәсеке нарығы мен монополиялық бәсеке нарығына теориялық талдау жасау

Монополиялық бәсеке нарығы және монополиялық билік

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ МОНОПОЛИЯЛЫҚ БӘСЕКЕ НАРЫҒЫНЫҢ ЖАҒДАЙЫ

МОНОПОЛИЯНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ

Монополия. Монополиялық билік пен бәсеке

Монополия және монополиялық тепе-теңдік

Монополиялық бәсеке туралы түсінік