Портфельдік инвестицияларды басқаруда қалыптасқан проблемалар
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 2
1. ПОРТФЕЛЬДІК ИНВЕСТИЦИЯЛАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 5
1.1. Инвестициялық портфельдің типтері мен қалыптасу қағидалары 5
1.2 Инвестициялық портфельдің тиімділігін өлшейтін негізгі көрсеткіштер 10
2.ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ ПРОБЛЕМАЛАРЫ МЕН ОНЫ ШЕШУ
2.1 Портфельдік инвестицияларды басқаруда қалыптасқан проблемалар 25
2.2. Портфельдік инвестицияларды басқаруды жетілдіру жолдары 30
ҚОРЫТЫНДЫ 36
Қолданған әдебиеттер 39
КІРІСПЕ
Ертеде банкирлер қаржылық құжаттарды теріден жасалған дорбаларда, яғни
Портфельдік инвестициялардың мақсаты болып, инвесторлардың едәуір тиімді жұмыс
Әрі жоғары табысты, әрі жоғары сенімді, әрі жоғары
Сондықтан менің бұл тақырыпты тандаған себебім, портфельді басқару
Бұл тақырыптың өзектілігі де мемлекетіміздегі саланың жаңашылдығында яғни,
Бітіру жұмысым үш тараудан, сегіз бөлімінен тұрады, Бірінші
Ал, екінші тарауда Қазақстан Республикасындағы портфельдік инвестициялардың жағдайына
Нақтылай келсек, Қазақстан Республикасының ЖАҚ «Мемлекеттік жаинақтаушы зейнетақы
Үшінші тарауда, мен портфельдік инвестицияларды басқару барысында жалпы
Бұл жұмысымды жазу барысында маған А.С. Шапкиннің «Экономические
Бұл бітіру жұмыстың негізгі мақсатым- портфельді қалай тиімді
1. ПОРТФЕЛЬДІК ИНВЕСТИЦИЯЛАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. Инвестициялық портфельдің типтері мен қалыптасу қағидалары
Инвестициялар дегеніміз капиталдың ұзақ мерзімді салымдар түріндегі қаржылық
Инвестициялар тәуекелді (венчурлы), тіке, портфельді және аннуитетті болуы
Венчурлы капитал - бұл термин тәуекелді капитал салымдарды
Тікелей инвестициялар - белгілі бір шаруашылық субъектті басқаруында
Портфельдік инвестициялар - портфельді қалыптастыруымен байланысты бағалы қағаздар
Аннуитет - бұл белгілі бір уақыт аралықтарында ақша
Нарық жағдайын және инвестордың мүмкіндіктерін, оның инвестициялық стратегияны
Портфельдік инвестициялау қор нарығының әртүрлі салалардағы барлық инвестициялық
Портфельдік инвестициялардың негізгі міндеті- инвестициялаудың шарттарын жақсартып, бағалы
Тек қана портфельдің қалыптасуында жаңа белгілі сипаттамаға сай
Инвестициялық портфельді қалыптасуында келесілерді ескеру қажет:
• Салымдардың кауіпсіздігі инвестициялық капиталдың нарығында келеңсіз жағдайларға
• Табыс алуының тұрақтылығы;
• Салымдардың ликвидиттілігі, яғни тауар алуында тез қатысу
Бірақ ешбір инвестициялық құндылық аталған қасиеттерге ие болмайды,
Портфельді жүргізуде негізгі сұрақ болып, әртүрлі қасиеттері бар
Портфельдік инвестициялаудың негізгі артықшылығы болып, арнайы инвестициялық міндеттерді
Портфельдің типі - бұл оның тәуекел мен табыс
Портфельдің екі негізгі типін ажыратады:
• Пайыздар мен дивидендтер арқылы алынған табысқа бағытталған
• Портфельдегі инвестициялық құндылықтардың бағам құнының өсуіне бағытталған
Бірақ сонымен қатар өсу портфеліне әртүрлі инвестициялық қасиеттері
Өсу портфелі - бағам құны өсіп жатқан компанияның
Агрессивті өсу портфелі капиталдың максималды өсуіне бағытталған. Мұндай
Консервативті өсу портфелі осы топтағы портфельдер арасында ең
Орташа өсу портфелі агрессивті және консервативті портфельдердің қасиеттерін
Табыс портфелі пайыздық және дивидендтік төлемдердің ағымды табыстың
Теракты табыс портфелі жоғары сенімді бағалы қағаздардан қалыптасып,
Табысты қағаздар портфелі орташа тәуекел деңгейінде жоғары табыс
Табыс және өсу портфелінің құрылуы қор нарығындағы бағамның
Екі бағытты портфельдің құрамына салынған капиталдың өсуі жағдайында
Балансталған портфель тек қана табысты балансталмай, сонымен қатар
Инвестициялық портфельді құрастырғанда келесідей қағидалар қолданылады:
• Консерватизм қағидасы, жоғары сенімді және тәуекелді бөлімдер
• Диверсификация қағидасы, бұл портфельдік инвестициялаудың бастысы болып
• Жеткілікті ликвидиттілік қағидасы, портфельдегі тез сатылатын активтердің
1.2 Инвестициялық портфельдің тиімділігін өлшейтін негізгі көрсеткіштер
Пайда табу мақсатында, инвестор әртүрлі тәуекелдерден қорғанып қаржы
Жүйелі тәуекелден қорғану үшін, портфельді тәуекелдің кез-келген факторға
Қазіргі қаржылық құралдарың түрлері өте көп. Портфельді құрастыруда
Жүйелі емес тәуекел, яғни бөлек қаржы құралдарға қатысты
Оптималды портфель болып, берілген дисперсия деңгейіндегі жоғарғы табыстылыққа
Оптимизациялық есептің сәйкес өрнегін жазу үшін келесі белгілерді
Q - қаржы құралдардың табыстылықтары арасындағы ковариациялар матрицасы,
Mi - і-ші қаржылық құралдың күтілетін табыстылығы, і
Mp - талап етілетін портфельдің орташа табыстылығы;
Хі - і-ші типтегі құралдардан тұратын, портфельдің үлесі,
Шексіз қарызға алушылық рұқсат етілген жағдайда портфельдің қалыптасуы,келесі
Оптимизациялаудың критерии болып, портфельдің табыстылық дисперсиясы табылады. M1
мұнда
е - барлық құраушылар бірге тең, вектор;
М - қаржы құралдар табыстылығының математикалық күтулердің векторы;
М=(М1М2,...,Мj)Т; φ,W-M1 есебінің шектеулеріне сәйкес Лагранж көбейткіштері.
Егер де қаржы құралдарының қысқа сатылымдарына тиым салынса,
Мр әртүрлі мәндерінде есептің шешімі белгілі бір орташа
1 Сурет. Портфельдердің тиімді жиынтығы.
АВ қисығының кесіндісінде нүкте ретінде көрсетілген әрбір портфель
Бір қисықтың үстінде орналасқан барлық портфельдер инвесторды бірдей
Тиімді жиынтығынан ең жағымды портфельді таңдап алу үшін
Ең жағымды портфель талғамсыздық қисығы мен тиімді жиынтық
Мр
Тәуекелсіз қаржы құралдары бар болғанда қарастырған есебіміз жеңілденеді.
қаражаттар тәуекелсіз құралдарға инвестицияланады. Онда, оптимизациялық есеп келесі
мұнда
r - тәуекелсіз құралдың табыстылығы.
М2 - есебінің аналитикалық шешімі келесідей жазылады:
; тәуекелсіз құралдарға ивестициялардың көлемі.
M1 және М2 оптимизациялық модельдерінің 2 негізгі шектеуді
мұнда
Рр- нарық индексіне барлық портфельдің талап етілетін регрессия
M1 және М2 модельдері акцияларға қолданылып, опциондарға қолданыла
Егерде талғамды қалыптастыру үшін кездейсоқ шамалар туралы сөз
Инвестордың қалауы бұл концепцияның шегінде орналасқан, егер u
р - кездейсоқ шама инвестор үшін q кездейсоқ
R - алынатын пайданы анықтайтын кездейсоқ шамалардың жиынтығы
Басқа кең тараған пайдалылық функциясы - экспонентті:
мұнда с> 0 (сурет 5)
1960 ж. Грейсон кәсіпкерлердің пайдалылық функциясын қайта қалпына
мұнда r >-b
р кездейсоқ шаманың математикалық күтуді /? арқылы белгілейік.
Тәуекелге икемсіз инвестордың пайдалылық функциясы ойыс (concave) екенін
Р кездейсоқ шамаға ұтысы тең лотереяның детерминант эквивалент
Лотереядағы күтілетін ұтысы мен оның детерминант эквивалент арасындағы
Пайдалылық функциясының маңызды сипаттамасы болып, тәуекелге жергілікті бейімсіздігі
Квадраттық пайдалылық функция үшін тәуекелге жергілікті бейімсіздігі келесідей
болғанда, Р оң және өспелі функция болып табылады.
Инвестордың талғамдарын күтілетін пайдалылықтың көмегімен көрсету үшін Фон
R-дағы барлық кездейсоқ шамалар бірдей мәндер жиынтығында анықталсын.
Аксиома 1. ">" қатынасы транзитивті және толық болып
Аксиома 2. -дағы барлық және (ОД)-ден
шығады.
Мұндағы мәндер мүмкін бөліністердің қоспасы болып келеді. Мысалы,
кездейсоқ шамалар арасындағы инвестордың таңдауы оның р және
АксиомаЗ. Егер болғанда, барлық үшін
болса, онда болады. Бұл Архимед аксиомасы деп
(\ brl
W) = r—z- ,(з)
мұнда
r- табыстылық.
Квадраттық функция г -< - шартымен қарастырылады, өйткені
B шарттың шектерінен асқан жағдайда квадраттық функция r-дің
Экспонентті пайдалылық функция үшін:
Тәуекелге жергілікті бейімсіздігі тұрақты және оң, өйткені с
болғандықтан, барлық r үшін Қарастырылған пайдалылық функция
сур.6 Логарифмдік пайдалылық функциясы
Жоғары айтылғандай, күтілетін табыстылық пен табыстылық дисперсиясымен қызмет
-r-ші жағымсыз эффекпен байланысты залалдың құнын анықтайтын дөңес
мұнда
у - инвестордың тәуекелге икемсіздігін көрсететін коэффициент.
Пайдалылық функцияның қолдануымен байланыссыз фьючерстер мен опциондар портфельдерді
111 қарастырылатын оптимизациялық модель нақты уақыт тәртібіндегі туынды
Биржада туынды қаржы құралдар портфелін басқару сәйкес келетін
Туынды қаржы құралдары сату және сатып алу контрагенттің
Опциондар үшін жойылу құны (option liquidation value) есептелінеді.
Вариациялық маржаны төлеу және портфельді жойылу құнның сақталуы
Бастапқы маржаны есептеу өте күрделі, бұл процедура опциондардың
Бастапқы маржаның шамасы бір сауда күнінің ішінде мүмкін
Баға құрылудың стандартты модельдері опционның құнына әсер ететін
Биржаның клирингтік палатасы әрбір сценарийге сәйкес әрбір туынды
Тәуекелділік массивтері қаржы құралдарын есептеу бағалары негізінде күнде
Бастапқы маржаны есептеудің бірінші сатысында сканирленген тәуекелдің (scanning
SPAN тәсілдеме фьючерстердің ағымды құнның өзгеруі базистік активтің
2.ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ ПРОБЛЕМАЛАРЫ МЕН ОНЫ ШЕШУ
2.1 Портфельдік инвестицияларды басқаруда қалыптасқан проблемалар
Бұл тақырыпты қарастыра отырып, келесідей проблемаларды атап өтейін:
1. Жалпы бағдардағы проблемалар.
Қазақстандық нарық әліде теріс ерекшеліктермен сипатталады, бұл портфельдік
Ең алдымен, көптеген қаржы құралдары бойынша статистикалық қатарларды
Тағы бір проблема - бұл клиенттер мен сенімді
2. Модельдеу және болжау проблемалары.
Көптеген проблемалар бағалы қағаздардың портфелін басқару мен модельдеудің
3. Инвестициялау мақсаттарына оптималды жету проблема. Таңдалатын болжау
Мұнда екі тәсілдеме ұсынылады: эвристикалық - әрбір актив
Ал, енді қор нарығында индексін санау кезінде үш
1) орын ауыстыру өндірісі
2) өкілетті тізімінің азаюы немесе үлғаюы
3) сплиттерге байланысты жөндеулер. Енді осы мәселелерге тоқтала
1. Орын ауыстыру өндірісі.
Уақыт өте келе бір эмитенттің акцияларын басқасының акцияларының
а) акциялардың орнына басқа эмитенттің акцияларын алу;
б) нарықтық капитализация коэффициенттерінің корректировкасын жасау.
Корректировка сг;,, түзету көбейткіштің көмегімен жасалынады;
Р О Р 0
k=\ k=\
Осыдан біз түзетпелі коэффициенттің мәнін ала аламыз:
'J,t 20
Pj.tQj.t У jPk.tQkj
k=\
2. Өкілетті тізімінің азаюы немесе ұлғаюы.
Мұндай жағдай өкілетті тізімді индексті санау үшін ұлғайту
3. Сплиттерге байланысты жөндеулер.
Сплит- бір ескі акцияның орнына номиналы төмен жаңа
Сплит 3 түрлі әдіспен жөнделеді:
а) Сплитке ұшыраған акцияларды басқа эмитенттің акцияларына ауыстыру.
б) көбейткіштерді қолдану. Мысалы, егер акциялар 6:1 қатынасымен
в) индекстің деңгейі өзгеріссіз қалу жағдайда капитализация көрсеткішті
Бұл тақырыпты қарастыра отырып қор нарығында және зейнетақы
1) Өткен жыл теңгенің долларға деген ревальвациясымен белгілі
2) Жоғарыда айтылған проблемаға байланысты тағы бір мәселе
3) Мемлекеттік бағалы қағаздардың мерзімін ұзартып, олардың табыстылығы
4) Біздің қор нарығында индекстелінген, теңгеге байланған туынды
5) Сонымен қатар біздің елімізде тәуекелдерді басқаратын модель
6) Және тағы бір проблема - ол инвестициялық
7) Инвестициялық қызмет саласында сақтандыру жүйесі аз көлемде
8) Қаржы Министрлігі немесе ¥лттық Банк тарапынан инвестициялық
2.2. Портфельдік инвестицияларды басқаруды жетілдіру жолдары
Осы жоғарыда аталған проблемаларды шешу жолдарын іздестірген кезде
Біріншіден, еліміздің экономикасы дамуы үшін ақша көп болуы
Қазіргі таңда қор нарықтарының интеграция мәселесі туралы көп
Жоғарыда айтып өткендей, біздің елімізде бағалы қағаздар нарығында
Енді, осы модельді қолданудың алдында инвестор күтілетін табыстылықтардың
ER ретінде белгіленген күтілетін табыстылықтар векторын бағалайық және
16.2 ER =
Одан кейін алгоритм арқылы «бұрыштық» портфельдердің көлемі анықталады,
Алгоритм ең жоғарғы күтілетін табыстылығы бар портфельді анықтаудан
Мұндай портфель тек қана ең жоғарғы күтілетін табыстылыққа
Мысалы, ең табысты акцияларды шығаратын «Өскемен титан -магниттік
[о.оо _, 1.00 о.оо J
Оның күтілетін табыстылығы және стандарттық ауытқуы тек қана
Және осылайша портфельдегі акциялардың үлесін алмастыра отырып, әртүрлі
Кесте 5 Үш бағалы қағаздар жағдайындағы «бұрыштық портфельдер.
Бұрыштық портфельдер үлестер бұрыштық портфельдер
1 2 3 Күтілетін табысты-лық% Стандартт ық ауытқу
С(1) С(2) С(3) С(4) 0,00 0,00 0,84 0,99
22
Ал , тәуекелсіз актив ретінде кез - келген
Портфельдер
А В Г Д Е
Хі 0,00 0,25 0,50 0,75 1,00
х4 1,00 0,75 0,50 0,25 0,00
Егер тәуекелсіз активтің табыстылық мөлшерлемесі (rf) 4% тең
А,В>С,Д және Е портфельдер екінші және үшінші бағалы
инвестицияларды қарастырмаймыз. Демек, бұл портфельдер үшін Х2=0 және
А және Е портфельдер үшін бұл есептеу барлық
қағазға салынғаннан өте жеңіл. Сол үшін олардың күтілетін
В,С және Д портфельдер үшін күтілетін табыстылық сәйкесінше
А және Е портфельдердің стандарттық ауытқуы сәйкесінше тәуекелсіз
В,С және Д портфельдерінің стандарттық ауытқуларын есептеу үшін
8р = [X!2 52!]1/2 = [X!2 * 146]1/2
Осылайша В,С және Д портфельдердің стандарттық ауытқуы келесіге
5р = 0.25* 12.08% = 3.02% 8С =
Қортындылай келе, 5 портфельдің стандарттық ауытқуы мен күтілетін
Портфель X! Х4 Күтілетін
табыстылық (%) Стандарттық
ауытқуы (%)
А 0,00 1,00 4,00 0,00
В 0,25 0,75 7,05 3,02
С 0,50 0,50 10,10 6,04
д 0,75 0,25 13,15 9,06
Е 1,00 0,00 16,20 12,08
Мұнда біз қарастырған портфельде үлестер әртүрлі болуы мүмкін,
ҚОРЫТЫНДЫ
Мен осы тақырыпты қарастыра отырып, бұл тақырыптың өте
1) Қазақстан Республикасында қор нарығында туынды қаржы құралдардың
2) Портфельдік инвестицияларды тиімді басқаруы үшін әрбір елде
3) Еліміздің экономикасы дамып жатыр және инфляция болмаған
4) Республикамызда портфельді қалыптастыруда тәуекел факторына әдетте көп
Біздің елімізде осы тақырыпқа байланысты, яғни бағалы қағаздардың
Яғни, корытындылай келе осы ақшалай қаражаттар экономикамыздың нақты
Қорытындылай келе бұл мәселе бойынша зерттеу нысаналары өте
Қолданған әдебиеттер
1. Н.Л.Маренков. Основы управления инвестициями: Учебник - М.:
2. А.В. Мертенс. Инвестиции: Курс лекций по современной
3. Markovitz H., Portfolio selection // Journal of
4. Dahl H., Mttraus A., Zenios S.A. Some
5. Дж. фон Нейман, О. Моргенштернг. Теория игр
6. Carino D.R., Turner A.L. Multiperiod asset allocation
7. Д.Ю. Голембиовский, А.С.Долматов. Управление портфелем производных финансовых
8. Д.Ю. Голембиовский, А.С.Долматов. Модель оптимизации портфеля производных
9. Д.Ю. Голембиовский, А.С.Долматов. Решение задачи оптимизации портфеля
10. Лоренц Дж. Гитман, М.Д.Джонк. Основы инвестирования. Пер.
11. У.Шарп, Г.Александер, Дж. Бэйли. Инвестиции. Перевод с
12. РЦБК № 2 (94) февраль / 2004г.
13. А.С.Шапкин. Экономические финансовые риски, оценка, управление портфельными
14. Dembo R.S. Scenario immunization // In Zenios
15. А.А.Лобанов, А.В. Чугунова. Энциклопедия финансового риск-менеджмента. М.,
16. Klaasen P. Discretized reality and spurious profit
17. Зейнетақымен қамсыздандыру туралы ҚР заңы № 20маусым
18. Зейнетақы активтерін инвестициялық басқару жөніндегі қызметті жүзеге
19. РЦКБ №1 (93) январь /2004г., с. 5220.
21. РЦКБ № 3(95) март/ 2004 с. 8.
22. Голембиовскмй Д.Ю. расчет залога по портфелю производных
23. Голембиовскмй Д.Ю. Система управления биржевым залогом SPAN//
24. Д.Ю. Голембиовский, А.С.Долматов. Управление портфелем производных финансовых
25. Дуглас Л.Г. Анализ рисков операций с облигациями
26. Калимов Ю.Ф. Основы теории оптимального портфеля ценных
27. Крянев А.В. основы финансового анализа и портфельного
28. Мельников Р. Сценарный анализ процентного риска //
29. Первозванский А.А., Первозванская Т.Н. Финансовый рынок: расчет
30. Уотшем Т.Дж., Паррамоу К. Количественные методы в
31. Рынок и право № 3 (5) 2004г.,
32. РЦБК № 5 (97) май / 2004г.,
33. Игошин В.В. Инвестиции. Организация управления и финансирование:
34. Иманбаев Т.Т. Инвестиционная политика и оценка эффективности
1
Портфельдік инвестициялардың теориялық негіздері
Инвестициялық жоба - инвестицияларға негізделген экономикалық немесе әлеуметтік жоба
Акционерлер инвесторлар
Қазақстан Республикасында шетелдік инвестицияларды тарту мәселесі
ҚР-на шетелдік инвестицияны тарту және оны қолдану мәселелері
Автономды және индуцирлі инвестицияның теориялық негіздері. Кәсіпорынның инвестициялық портфелінің тиімділігін талдау
Инвестициялық портфель ұғымы
Институционалды инвесторлардың мәні жане олардың қызымет ету механизмдері
Дамудың салалық инвестициялық стратегиясы
Бағалы қағаздарды басқару портфелі