Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балаларды әлеуметтендіру
СОДЕРЖАНИЕ
АННОТАЦИЯ 5
Қорытынды 6
1 АДАМЗАТ ДАМУ ТАРИХЫНДАҒЫ МҮМКІНДІГІ ШЕКТЕУЛІ МҮГЕДЕК БАЛАЛАРДЫҢ әЛЕУМЕТТІК-МәДЕНИ
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалар тәрбиесінің тарихи-мәдени ерекшеліктері 9
1.2 Қазіргі қоғам дамуындағы мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың әлеуметтік-мәдени
2 МҮМКІНДІГІ ШЕКТЕУЛІ МҮГЕДЕК БАЛАЛАРМЕН ОҢАЛТУ ЖӘНЕ КОРРЕКЦИЯЛЫҚ
2.1. Мүмкіндігі шектеулі мүгедек Балаларды оңалту кезіндегі әлеуметтік педагогикалық
2.2. . Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балаларды әлеуметтік педагогикалық бағыттаудағы
ҚОРЫТЫНДЫ 44
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 46
Оңалтудың жеке бағдарламасы 49
Қандай ауру екенін білу 49
Этаптық эпикриз 51
Ұйымдардың атауы 53
АННОТАЦИЯ
Қазақстан Республикасында қазіргі таңда жүріп жатқан әлеуметтік, экономикалық, мәдени
Дипломдық жұмыстың тақырыбы: «Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балаларды әлеуметтендіру».
Я.А.Каменскийдің «Ұлы дидактика» еңбегі, Дж.Герберт Мидтің «Әлеуметтік бихевиоризм »
Зерттеу нәтижесінде, жүргізілген әдістемелер арқылы, мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың
Қорытынды
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың әлеуметтенуіне әсер ететін факторлардың бірі
Дипломдық жұмыста қоғамымыздағы бала мүгедектігінің мәселелерінің шешімін екі жақты
Жұмыста мүгедек балалардың дамуына әлеуметтік факторлардың әсерін зерттеу барысында
Отбасында, мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалары бар ортада, әлеуметтік мәселелерді
Зерттелген мәселе бойынша әдебиеттерді талдай келе, мүмкіндігі шектеулі мүгедек
Ата-аналарды мүгедек баламен қарым-қатынас жасау стильдерін оңтайлы пайдалануға дағдыландыру.
Отбасында мамыражай психологиялық ахуал құру.
Әлеуметтік қызметтің, отбасының және қоғамның өзара әрекет ету тетіктерін
Болашақ ата-аналарды тәрбие теориясы туралы педагогикалық біліммен қаруландыру.
отбасыларымен серіктестік, әріптестік қарым-қатынастар орнатып, ынтымақтастықпен жұмыс жүргізеді.
Жаңа қоғамдағы бала мүгедектігің мәселелерінің шешімін екі жақты
Елімізде қазіргі танда 2005 жылдың соңғы мәліметіне сүйенсек 42,2
Тақырыптың өзектілігі – Мүгедек балаларды қоғамда әлеуметтендіру қазіргі заманымыздың
Зерттеу мақсаты – мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың дамуына әлеуметтік
Тапсырмалар:
1. Мүгедектік мәселесі бойынша әдебиетерге теориялық талдау.
2. Мүгедектіктің алдын алуға бағытталған әдістерді талдау.
3. Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балаларды ерте алдын алу және
Зерттеу объектісі - мүмкіндігі шектеулі мүгедек
Зерттеу пәні - кемтар балаларды әлеуметтендірудің жеке бағдарламасының ерекшеліктерін
Болжамы: Егер мүмкіндігі шектеулі мүгедек балаларды әлеуметтендіру жұмысы ерте
Зерттеу әдістері: Сараптау (анализ), бақылау анкета жүргізу, итервью, тестілеу
Зерттеу базасы: Шығыс Қазақстан облысы Көкпекті ауданы, Самар ауылында
1 АДАМЗАТ ДАМУ ТАРИХЫНДАҒЫ МҮМКІНДІГІ ШЕКТЕУЛІ МҮГЕДЕК БАЛАЛАРДЫҢ әЛЕУМЕТТІК-МәДЕНИ
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалар тәрбиесінің тарихи-мәдени ерекшеліктері
Балалардың өсіп-дамуы бұзылған кезде алуан түрлі ауытқушылық болғандықтан, кемтар
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалар мәселесі әлеуметтік модель шеңберінде олардың
Баланың мінез-құлқының әлеуметтік нормаға сәйкес келумеуі оның денсаулығында мүкіс
Ерте кезде де кемтар балаларға әлеуметтік проблема ретінде қарап,
1551 жылы «Жүз тарау заңнамасында» былай деп жазылды: «кім
Ежелгі Русьтегі сияқты исламда да мүмкіндігі шектеулі балаларға мейірімді
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалар қай кезде де философиялық ойға
Аристотель мүгедек балаларға арналған екі трактат жазды. А.И.Радищев өзінің
Керең балаларды зерттеген кезде естудің бала тілінің дамуына әсерін,
Әлуметтік ғылымның әлуметтену деген ұғым аясындағы міндеттері алуан түрлі
Э.Дюркгейм мектеп педагогикасына арнаған өзіндік формуласын: «Әлеуметтендіре отырып, даралау»
Американың белгілі социологі әрі психологі Джордж Герберт Мид (1863-1931)
Әлеуметтену барысында бала әлеуметтік рөлдердің атқарушысы болу үшін оларды
ХХ ғасырдың 70-жылдарының соңы мен 80-жылдарының басында батыстық социология
Бұл бағыттың теоретиктері тұлғаның қоғамда орын алған тәртіпке саналы
Әлеуметтанудың сыншылдық тұжырымдамасының басты теоретиктерінің бірі-Карл Роджерс (1902-1987). Ол
Мұндай ұғымда индевид оқиғаларының өзін өзгерте алмайды, бірақ сол
К.Роджерстің ұғымында, тұлға мен оның әрекеті үшін «Мен-тұжырымдаманың» қалыптасуының
Әлеуметтенудің сыншылдық тұжырымдамасын қолданушының бірі Абрахам Маслоу (1908-1968) былай
А.Маслоу әр түрлі еңбектерінде тұлғаның қалыптасу, оның туа біткен
Осылайша, әлеуметтенудің сыншылық тұжырымдамасын қорғаушы гуманистік мектеп психологтері әлеуметтілік
Әлеуметтенудің когнитивтік тұжырымдамасының өкілдері тұлғаның қандайда бір әлеуметтік әрекетті
Әлеуметтенудің конгнитивтік тұжырымдамасының жетекші өкілдерінің бірі-америкалық психолог әрі педагог
Л.Колберг тұжырымдамасының тәрбие тәжірибесі үшін ерекше құндылығына келсек, ол
Л.Колбергтің әлеуметтендіру және адамгершілікке тәрбиелеу теориясының негізгі идеялары Америка
Әлеуметтік үйрену тұжырымдамасы әлеуметтендіру механизмдері ретінде идентификация, еліктеу, сену,
Әлеуметтік үйрену тұжырымдамасының психологиядағы басты үндеушісі-белгілі америкалық психолог Альберт
Оның көзқарасы бойынша, адамның мінез-құлқын әлдебір ішкі, психикалық күштер
Әлеуметтік, когнитивтік және тұлғалық факторлар өзара байланысты дерминанттар ретінде
А.Бандура әлеуметтену үрдісін бақылау арқылы үлгілеу немесе үйрену үрдісі
А.Бандура әлеуметтік үйрену үрдісінің маңызды элементі нығаю екенін айтады.
Әлеуметтк үйрену тұжырымдамасының әлеуметтік-педагогикалық мәні ересектерге «әлеуметтік жағымды мінез-құлық
Әлеуметтік үйрену теориясының беделді өкілдерінің бірі-америкалық психолог Ури Бронфенбреннер
У.Бронфенбреннер өз еңбектерінде әлеуметтенуді орта мен өмір жағдайларының әлеуметтік
-микрожүйе деңгейі (отбасының, құрбы-құрдастар тобының, мектептегі достардың, кейде дни
-мезожүйе деңгейі (әлеуметтік институттардың өзара әрекетінен туындайтын ықпалдар, мысалы,
-экзожүйе деңгейі, «кеңейген отбасы» (отбасының достары, көршілер, қоғамдық ұйымдар,
-макрожүйе деңгейі (сол ортадағы мәнеиеттің қағидалары мен идеологиясы, қандайда
Тұлға әлеуметтену үрдісінде әлеуметтің өзара байланысты деңгейлерінің барлығының ықпалын
1.2 Қазіргі қоғам дамуындағы мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың әлеуметтік-мәдени
Мемлекет тарапынан көмек қажет ететін балалар категорияларының негізгі көрсеткіші
Денсаулығына байланысты үкімет тарапынан, әлеуметтік қоғамнан қолдау қажет ететін
0 – 18 жас аралығындағы мүгедек балалар, оларды өзара
әлеуметтік мағынадағы ауруы бар балалар: СПИД, туберкулез, нашақорлық, ішкіштік,
психолгиялық ауытқулары бар балалар;
радиациясы жоғары аймақта тұратын балалар.
әлеуметтік көмекті қажет ететін балалар қатарына тағы да жетімдер,
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың саны күннен күнге көбейіп келе
Мемлекеттің өркениеттілік деңгейі басқа өлшемдермен қатар, ондағы кемтар адамдардың
Заңның негізгі мақсаты - дамуында кемісітігі бар балаларға комек
Онда көзделген негізгі мәселелер:
туа біткен және тұқым қуалайтын ауруларды, қалыпты
балалардың дамуындағы кенжелеп қалу мен бұзылыстардың алдын алу, мүгедектігінің
балалар мүгедектігінің деңгейін төмендету;
кемтар балалардың дене, психика
Қазақстан Республикасының «Кемтар балаларды әлеуметтік
және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы" заңы денсаулық сақтау,
Әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы
қолдау кемтар балаларға медициналық қызмет, арнаулы білім
беру және арнаулы әлеуметтік қызмет кешенін көрсету болып
табылады. Ол баланың туғанынан басталып, ол кәмелеттік жасқа
толғанға дейін, яғни 18 жасқа дейін жүзеге асырылуға тиіс.
Медициналық қызметтерге "қатер" (скрининг) тобындағы ба-
лаларды анықтау мақсатымен жас сәби балаларды жаппай
стандартты тексеруден өткізу,тереңдетілген диагностика және түзеу мен оңалту жатады.
Арнаулы білім беру-кемтар балаларға арнайы жағдайлар
жасай отырып білім беру. Арнаулы білім беру қызметтеріне жата-тындар:
балалардың ақыл-ой жағынан даму ерекшеліктерін анықтау
және оқыту мен тәрбие берудің түрі мен нысанын таңдау
кемтар сәби, мектепке дейінгі жастағы және мектеп жасындағы
кәсіби білім беру;
еңбекке баулу, кәсіби диагностика жасау;
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де қызметтер көрсету.
Арнаулы білім беру қызметтерін көрсету үшін үш жыл
ішінде білім беру жүйесінде арнаулы түзеу ұйымдарын сатылап
құру көзделіп отыр. Атап айтқанда:
психологиялық-медициналық консультациялар, егер бұған дейін олар облыс орталықтарында ғана
оңалту орталықтары республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда;
психологиялық-педагогикалық түзеу кабинеттері аудан орталықтарында ашылады;
Арнаулы әлеуметтік қызметтерге протездеу және протезортопедия бұйымдарымен, арнаулы
көрсету саласындағы заңнамаға сәйкес басқа да қызмет түрлерін
көрсету жатады.
Дәрігерлік комиссияның қорытындысы бойынша өзге
адамның күтім жасауы қажет деп табылған ретте кемтар ба-
лаларға күтім жасайтын әлеуметтік қызметкерлерді
бекіту алғаш рет заң жүзінде көзделіп отыр.
Әлеуметтік қызметкерлердің міндетіне кемтар балаларға өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларын
Заңда кемтар балалардың, оларды тәрбиелеп отырған ата-аналары мен өзге
Әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу шаралары республикалық және жергілікті бюджеттен,
Қазіргі кезде осы шараларды қаржыландыру тиісті
Жалпы алғанда, заңды іске асыру, соның ішінде арнаулы білім
Қазақстан Республикасының "Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы
Қорыта айтқанда, "Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы
екіншіден, кемтар балаларға арнаулы білім беріп, еңбекке баулуды қамтамасыз
үшіншіден, кемтар балаларды қоғамға икемделуіне ықпалдасу мәселелерін шешуге мүмкіндік
2006 жылы Қазақстан Женева қаласындағы БҰҰ Бала құқықтары жөніндегі
Осыған орай Бала Құқықтары турлы конвнецияның 44-бабына және БҰҰ
Белгілі бір дәрежеде балалардың заңды құқықтарымен мүдделерін сақтауға қатысты
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған
Денсаулық сақтау ісін реформалау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған
2003-2005 жылдарға арналған «Салаутты өмір салты» кешенді бағдарламасы;
Мүгедектерді оңалтудың 2002-2005 жылдарға арналған бағдарламасы;
Қазақстан Республикасында мүгедектерді оңалтудың 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасы;
ҚР-да әлеуметтік реформаларда одан әрі тереңдетудің 2005-2007 жылдарға арналған
Барлық санаттағы балаларды әлеуметтік және құқықтық кепілдіктермен қамтамасыз ету
Есептік кезеңде бюджетаралық қатынасты жетілдіру аясында басқарудың республикалық және
Қазақтанда дамуында кемтар балаларды кемсітушілікке қатысты қабылданған шаралар турасындағы
Баяндамада баланың өмір сүру, тәрбие беру құқығының негізгі қағидаларын
Денсаулық сақтау жүйесін жетілдіру мақсатында ҚР президентінің 2004 жылдың
Оның үстіне, Қазақстан Республикасында 2004 жылдан бастап амбулаторлық деңгейден
2006 жылдан бастап Тегін медициналық көмектің кепілді көлемінің тізбесіне
Балалар құқығы жөніндегі БҰҰ конвенциясында балалар қоғамының айрықша бөлімі
Балалармен жұмыс істейтін мамандардың, қоғамның, балалар мен ата-аналарының, Конвенцияда
«Отбасы мен қоғамның әлеуетін нығайту»
«әлеуметтік қорғау жүйесін жетілдіру»
«әлеуметтік саясатты басқаруды әзірлеу».
Бұл бағдарлама 18 жасқа дейінгілердің дамуын, білім алуын, қорғалуын
Әлеуметтік жұмыс гуманистік, демократиялық және философиялық теориядан қалыптасқан. Өйткені
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балаларға, оларды оңалтуға саясатта үлкен мән
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың медициналық- әлеуметтік оңалтуымен айналысатын
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балаларды оңалтуда қалпына келтіру ұйымдары және
Мемлекеттің әлеуметтік саясатының жаңа жағдайда дамуы әлеуметтік қызмет көрсетудің
Сонғы жылдары мүгедек балалар қатарының көбеюі еліміздегі денсаулық сақтау,
Мүгедектіктің алдын-алу ерте диагноз қоюға, дене ақыл-ой, психикалық, сенсорлық
Қазіргі таңда ерте алдын алу шаралары қаралуда. Мұның негізі
балалық шақта жеке тұлғаның фундаменті қалыптасады;
баланың рухани – этикалық негізі қаланады;
баланың нерв жүйесі өзгеріске тез түсетін нәзік болады;
бала еліктеушілікке, өзін-өзі сендірушілікке тез бой алдырады;
осы балалық шақта бала үлкендерге тәуелді болады, ал ата-аналары
Алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету мекемелерінде балалар емханаларында, әйелдерді босандыру
Әлеуметтік алдын алу басқа да алдын алу жұмыстардың: -
Арнайы әлеуметтік алдын алу – бұл белгілі бір ауытқушылықты
Әлеуметтік-педагогтік алдын алу – баланың оптимальды дамуына бағытталған әлеуметтік
Алдын алудың бұл арнайы түрінде әр қызметкер өз ісін
2 МҮМКІНДІГІ ШЕКТЕУЛІ МҮГЕДЕК БАЛАЛАРМЕН ОҢАЛТУ ЖӘНЕ КОРРЕКЦИЯЛЫҚ
2.1. Мүмкіндігі шектеулі мүгедек Балаларды оңалту кезіндегі әлеуметтік педагогикалық
Соңғы жылдары мүгедек балалар қатарының көбеюі еліміздегі денсаулық сақтау,
Мүмкіншіліктері шектеулі адамдардың әлеуметтік байланыс, қарым-қатынас құқықтары халықаралық заңдылықтармен
Ерекше қамқорлықпен қорғалуға, сондай-ақ жақсы тамақ ішуге, баспана және
Дегенмен, қоғам кей жағдайда мүмкіншілігі шектеулі немесе түр-сипаты өзгешелеу,
Баланың әлеуметтік «белгісі» (стигматизация) ерекше қажеттілікті талап ететін дефектісі
Баланы қолдан жасалған ерекше әлеуметтік ортада ұстау бұл баланың
Арнайы мекемелердегі білім беру және оқытудың қаталдығы және оның
Ерекше қажеттіліктерді талап ететін баланың тәрбиесінде және білім алуында
Біреудің қарауында болу.
Мүмкіншілігі шектеулі және сау балаларды бөлек оқыту бүгінгі Қазақстан
Әлем ғалымдары мүгедек балалардың отбасында тәрбиеленуінің маңызы зор екенін
Баланың өсіп-өнуінеотбасындағы қалыпты жағдайдың әсері мол. Сондай-ақ, олардың достарымен
2.2. . Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балаларды әлеуметтік педагогикалық бағыттаудағы
Үйде жүргізілген әлеуметтік қызмет көрсету эксперимент үйде әлеуметтік қызмет
Әлеуметтік қызмет көрсетуге алу үшін мынадай құжаттар негіз болады:
баланы қызмет көрсетуге қабылдау туралы ата-анасының немесе баланың өзге
басқа адамның күтімі қажеттілігі туралы психолого-медико-педагогикалық комиссия қорытындысы;
денсаулығының жағдайы туралы емдеу профилактикалық медициналық картасы (1-қосымша);
мүгедектігі туралы халықты әлеуметтік қорғау саласындағы орталық атқарушы органның
Ата-анасының өтінішінен кейін, әлеуметтік көмек бөлімшесімен ата-анасының арасында келісім-шарт
Әлеуметтік көмектің нақты түрі мен нысанын белгілеу, психолого-медико-педагогикалық
Зерттеу жұмысымыздың алғашқы кезеңі мүгедек балалардың отбасымен танысудан басталды.
мүмкүндігі шектеулі мүгедек баланың отбасындағы тәрбиелік ерекшеліктерін анықтау;
мүгедек баланың туғаннан бастап осы уақытқа дейінгі дамуының және
Іс-тәжірибені жүргізу барысында мүмкіндігі шектеулі мүгедек баланың ата-аналарымен жеке-жеке
Жүргізу нұсқауы: Саулнама сұрақтарымен танысу. Егер сіз сұрақтармен келісетін
Сауалнама сұрақтары:
Менің істеріме басқа отбасы мүшелері риза емес.
Мен қай жағынан келсем де мінің ісім дұрыс емес.
Мен көп нәрсені істуге үлгермеймін.
Отбасындағы болған келеңсіз жағдайларға тек мен кінәлі сияқтамын.
өзімді жиі қорғансыз сезінемін.
Үйде үнемі ашуланамын.
Мен үйдее болганда үнемі алаңдап жүремін.
Менің отбасым әлеуметтік көмекке зәру.
Мүгедек бала дүниеге келген кезде қиындықтар бірге келді.
Мүгедек балама дастары, туыстары, қоршаған ортасы жағымды әсер етеді.
Отбасындағы мүмкіндігі шектеулі мүгедек бала әлеуметтік көмекке зәру.
Жергілікті жерде әлеуметтік-психологиялық, педагогикалық, медициналық көмек көрсету орталықтарына ашылуын
Отбасыңызға әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету қызметі қажет пе?
Отбасындағы орта айлық кірісіңіз қажеттілігіңізді қанағаттандара ма?
Үйде үнемі ұстамдалақ танытамын.
Қорытындыны сараптау:
Белгеленуі: шеңбермен қоршалған жауап 1 баллға теңестіріледі
«Т»-алаңдаушылық, «В»-кінәлә сезіну, «Н»-психо-жүйкелік қысым, «С»-жалпы отбасының алаңдауы, «Д/З»-диагноз
Жауаптарға арналған балнк.
белгілеулер Балл саны шкала Д/з
1 5 9 13
2 6 10 14
3 7 11 15
4 8 12
Эксперимент нәтижесінде 30 ата-ананың 85%-да мүгедек бала
Зерттеу жұмысының екіші бөлімі мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың отбасылары
Сауалнама: «Ата-ананың мүмкіндігі шектеулі балаларға әлеуметтік-педагогикалық тәрбиежұмысын жүргізуге дайын
Сұрақтары:
Сіздің жасыңыз нешеде?
Сіздің біліміңіз қандай?
Әлеуметтік орныңыз қандай?
Мүгедек бала дүниеге келгендегі сіздің реакцияңыз;
Мамандардың қолдауын қажет етесіз бе?
Боыңызда алаңдаушылық болды ма?
өзіңізді кінәлі сезінесіз бе?
Басыңызға түскен қиындақты басқара аласызба?
Отбасыңыздың мүгедек баланы қалыпты қабылдағанын қалайсыз ба?
Баланың өмірі маған өте қымбат.
Ата-ананың мүмкіндігі шектеулі мүгедек балаларымен әлеуметтік-педагогикалық тәрбие жұмысын жүргізуге
Деңгей
лер,крит
ерийлер Мүгедек баланы қабылдау Мамандар
дың қолдауын қажет ету өзін-өзі кінәлі сезіну Жағдайды басқару,
ның тұйық болу деңгейі Уайым
дау, алаңдау Тұрақты
лық деңгейі
Жоғары 80 80 10 90 70 50 70
Теңбе-тең 60 60 60 68 50 75 68
Төмен 10 5 90 1 15 90 50
2.1 сурет. Мүгедек балаларды ата-аналарының қабылдауы
Бұл саулнамаға сараптама жасап, мынадай қорытынды жасаймыз: ең жоғарғы
Зерттеу жұмысымыздың мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалармен көңіл-күйін зерттеу әдістемесі
Мүгедек баланың мінез-құлқы мен өзін бағалауын біле отырып, қоршаған
«Оқушының көңіл-күйін зерттеу әдістемесі»
Бұны сурет тест арқылы анықтауға болады. Тест мүгедек баланың
ұнайды
ұнамайды
Мұндай сутетті тіпті мүгедек бала да оңай салады.
Нұсқау: «балалар, менің салған суретіме назар аударыңдар. Суреттер бірдей
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың алдын алу және коррекциялау жүйесінің
Модель негізгі үш этаптан тұрады:
жалпы ерте алдын алу;
арнайы ерте алдын алу;
арнайы коррекциялық жұмыстар.
Сонымен қорытындылай келе, мүгедектіктің алдын алу үшін жан-жақты жүйелі
Зерттелген мәселелер бойынша әдебиеттерді талдай келе, мүмкіндігі шектеулі балалардың
мүгедектерді әлеуметтік қорғау мәселелерін зерттейтін заңнамалық база жасау керек;
қоғамға жан-жақты кірігу үшін оларға мүмкіндіктер жасау керек;
ағзаның жетілуіндегі кемшіліктерді ерте анықтаудың тиімділігін арттыру қажет;
әйелдер босанатын және амбулаториялық-емханалық ұйымдардағы, қатерлі топтардағы балаларды ерте
мүгедек бала туудың алдын алу;
ата-аналармен алдын алу шараларын жүргізу.
Келешекте осы да, басқа да шаралар қолданылып, жағдайлар жасалатын
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорыта келгенде,бала құқықтары мен бостандықтары ескеріліп, нәсіліне, жынысына,
Ана құрсағынын және сәбилік шағынан жабысқан кеселдің түп төркіні
Жұмысқа алынған тапсырмаларды шешу жолында бірнеше кезеңдер қойылды. Мүгедектік
Сонымен отбасында мүмкіндігі шектеулі мүгедек баласы бар отбасыларының әлеуметтік
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Қазақстан Республикасының Конституциясы.-Алматы: Жеті жарғы.-2005.-186б.
Қазақстан Республикасы. Президент. Заң. ҚР-ның
ҚР. Президент. Заң. Қазақстан Республикасында
ҚР. Президент. Заң Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу
Неке және отбасы заңы .- Алматы: Жеті-жарғы.-2003.- 46 б.
Темірғали Ж. Мүгедектердің әлеуметтік қорғалуы//Заң.-
Баймұқанов М. Кемтар балаларға әлеуметтік қамқорлық қажет// Заң.-
Антология социальной работы / Сост. М.В.Фирсов:В 5т
Биекенов К. Ү. Жаназарова З. Ж. Отбасымен әлеуметтік
Выготский Л.С. «Педагогическая психология» М., Педагогика, 1991.
11.Выготский Л.С. «Проблемы обучения и умственного развития» //
Избранные исследования. М., 1956.
12. Ғабдуллина Қ. Құқық социологиясы. Оқулық.-Алматы.-2003.-208б.
Дюркгейм Э. Социоллогия и теория познания. //Хрестаматия по истории
Икенов А. И. Жүсіпова А.Д. Әлеуметтану негіздері.- Алматы:Экономика.-2004.-208б.
Курс: Жалпы және әлеуметтік педагогика/құрастырған педагогика ғылымының кандидаты, доцент
Маслоу.А Самоактуализация // Психология личности: Тест / Под.ред. Ю.Б.Гиппенрейтер,
Овчарова Р.В. справочная книга социального педагога. – М., ТЦ
Роджерс К. К науке о личности // Итория зарубежной
Сәрсенова Ж. Тәңірбергенова Г. Әлеуметтану.-2000.-Б.79
Социология. Жоғары оқу орнындарының студенттеріне арналған оқулық.-Алматы.-2002.-222б.
Фрейд З. Психология безсознательного: Сб. Произведений. М., Просвещение,1990. 440б.
Колберг Л. Тұлғаның әлеуметтену үрдісі. // Сб. психологии М.,
1-қосымша
Мүгедекті жеке оңалту бағдарламасы.
Мүгедектің ТАЖ____________________________________________________________
Тұрақты мекен-жайы_______________________________________________________
Құжаттандырылған күні____________________________________________________
Мүгедектік категориясы_____________________________________________________
Мүгедектігі бекітілген мерзім________________________________________________
Медициналық оңалту мерзімі_________________________________________________
Әлеуметтік оңалту мерзімі__________________________________________________
Мамандандырылған оңалту мерзімі___________________________________________
Динамикалық бақылау_______________________________________________________
Территориялық бөлімшелерге бару күндері_____________________________________
Денсаулық сақтау ұйымына бару күндері_______________________________________
Оңарту іс-шараларын жүргізуге жауапты ұйымдарға бару күндері________________
___________________________________________________________________________
Жүргізілген оңалту жұмыстарының нәтижесіне берілген баға___________________ ___________________________________________________________________________
Қайта күәландырылған күн__________________________________________________
Территориялық бөлімшенің бас маманының ТАЖ__________________ қолы________
Территориялық бөлім меңгерушісінің ТАЖ________________________ қолы________
Күні «__»_____________200_ж
МО
2-қосымша
Оңалтудың жеке бағдарламасы
Мүмкіндігі шектеулі жеке тұлға
Қандай ауру екенін білу
ауырған адамды зерттеу негізінде ауруды айыру ғылыми және оқу
Әлеуметтік ортаға мінездеме
психология-педагогикалық мінездеме
Экспертиза қорытындысы:
Шектеулі қабілеті бар
өз-өзіне қызмет ету
алдыға жылжуы
араласуы
өз тәртібін қадағалау
оқуы
Оңалтудағы қажеттілікті өткізу бекітілді жүзеге асыру мерзімі ОЖБ орындаудағы
басында аяғында
5.1 медициналық кеңесі
5.1.1 мамандардың кеңесі
5.1.2 емдеу
5.1.3 протездендіру
5.2 әлеуметтік оңалту
5.2.1 техникалық және басқа құралдармен қамтамасыз ету
5.2.1.а көз кемістігі құралы
5.2.1.б құлақ кемістігі құралы
5.2.1.в көз-құлақ кемістігі құралы
5.2.1.г қимыл-қозғалыс құралы
5.2.1.д протез-ортопедиялық құрал
5.2.2 оқуға арналған техникалық құрал
5.2.3 дене шынықтыру әлеуметтік инфрақұрылыс
5.2.3.а ауруының салдарынан үй жағдайындағы өзгеріс
5.2.3.б білім беру жағдайын тудыру
5.2.4 арнаулы бөлімде оқытылып тәрбиеленеді(мекеменің түрі)
5.2.5 арнаулы педагогтардан сабақ алу(тіл кемістігі дефектолог көз кемістігі
5.2.5.а кеңестік ақпарат көмегі
5.2.6 әлеуиеттік заң көмегі
5.2.7 психологиялық көмек
5.2.8 материалдық көмек
5.2.9.а кәдімгі
5.2.9.б ақшалай
кәсіби оңалту
кәсіби бейімделу
кәсіби кеңес
Кәсіби оқыту
Этаптық эпикриз
ОЖБ жүзеге асырылуы
белгілі мерзімде жүзеге асырылуы
белгілі мерзімде толығымен жүзеге аспауы (әр іс-шараның жүзеге асырылмау
ОЖБ жаңа өңдеу анализ есебінің жүзеге асырылған іс-шаралары
ОЖБ нәтижелілігі
клиниканың функционалдық көрсеткіші
әлеуметтік орта көрсеткіші
оқу көрсеткіштері
Күні ОЖБ құрастырғандар ТАӘ Қолы
ПМПК бөлім меңгерушісі
әлеуметтік жұмысшы-мұғалім
Психолог
Логопед дефектолог
Невропотолог
Ортопед
Реабилитолог
Ата-ана
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек бала
3-қосымша
Баланың және оның отбасының әлеуметтік күәлігі
1.Паспорттық анықтамалар
ТАЖ___________________________________________
Жасы білімі______________________________________
Оқу орны________________________________________
Мекен-жайы______________________________________
ПМПК қорытындысы______________________________ __________________________________________________________________________________________________
МСЭ қорытындысы_______________________________
_________________________________________________
2. Отбасының әлеуметтік мінездемесі (құжаттарды оқу барысында, отбасына қатанау,
2.1 Отбасы құрамы (адам саны)
Әкесі _________________________
Шешесі__________________________
Балалары (жасына қарай тізіп жазу) _______________________________________ _________________________________________________________________________
әжесі_______________________________________
Атасы__________________________________________________________
басқа туыстары______________________________
Тұрмыстық жағдайы
- Меншік үй, жеке пәтер, жалға алынған пәтер, жатахана,
(керектісінің астын сыз)________________________
- тұрғын үй ____________________көлемі______________________
- баланың жеке бөлмесі, бұрышы (керектісін сыз)______________________________
- қоммуналдық ыңғайлылық: газ, суық және ыстық су, орталықтан
- тамақтану (баланың тамақтану рационы, уақтылы тамақтануы)____________________
- киімі (қандай стильде киінеді, ұқыптылығына қарай ма?)_________________________
Материалдық жағдайы:
- отбасының барлық кірісі __________________________________
- отбасы мүшесіне шаққандағы орташа кіріс________________________________
- кіріс көздер___________________________________
Отбасы мүшелерінің қатынаста болатын ұйымдары
Ұйымдардың атауы Мекен-жайы
Ата-анасының жұмыс орны_________________________________
Ата-анасының жұмыс істеу кестесі___________________________
Оқу орны_________________________________
Кәмелетке толмағандар істер комитеті_______________________
Наркологиялық диспансер_____________________________
Денсаулық сақтау ұйымдары, аудандық поликлинника_____________
Басқа да ұйымдар______________________________
медициналық анамнез____________________________________________________
ата-анасының жағымсыз әдеттері: спирттік ішімдік, наша, темекі қабылдау
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________.
Баланың спирт өнімдеріне, темекіге көзқарасы_________________________
Баланың жыныстық өмірі___________________________________________
дінге көзқарасы _________________________________________________________
ата-аналар қарым-қатынастарының ерекшеліктері ____________________________
әлеуметтік еңбек ету ерекшеліктері(үйдегі тұрмыстық міндеттерін бөлісуі, отбасына қандай
әлеуметтік тұрмыстық ерекшеліктері_______________________________________
әлеуметтік бос уақытын ұйымдастыру ерекшеліктері_________________________
әлеуметтік-педагогикалық ерекшеліктері (балаларды тәрбиелеу стилі)__________ _______________________________________________________________________
жыныстық қатынас тәрбиесі ____________________________________________
әлеуметтік құқық ерекшеліктері __________________________________________
отбасының жағымды мінездемесі _________________________________________
отбасының патологиялық көріністері _______________________________________
әлеуметтік ортасының мінездемесі_________________________________________
баланың әлеуметтік-психологиялық портреті _____________________________________
ата-анасының өз баласы туралы ойы _______________________________________
баланың мәртебесі_______________________________________________________
баланың кемшіліктері ___________________________________________________
баланың өзі туралы ойы __________________________________________________
мінезінің жағымды көріністері ___________________________________
мінезінің жағымсыз көріністері___________________________________
баланың жақын, адал достары туралы________________________________
баланың жақсы көретін жұмысы және қызығушылығы__________________
баданың өз денсаулығына деген қамқорлығы __________________________
педагогтың бала туралы ойы_________________________________________
жағымды, жағымсыз мінездемесі__________________________________
педагогикалық консиллиумның қорытындысы_________________________
мүмкіндігі шектеулі мүгедек баланың қажеттілігі _______________________
әлеуметтік қажеттілік ______________________________________________
әлеуметтік көмек _______________________________________________
отбасының кеңестік көмекке сұранысы құқықтық, медициналық, басқа да.____________________________________________________________
Протездік бұйыммен қамтамасыз ету қызметі_______________________
Арнайы техникалық және компенсаторлық бұйымдармен қамтамысыз ету ___________________________________________________________
4-қосымша
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың әлеуметтік-педагогикалық түзету және ерте алдың
Комплексті үш деңгейлі ерте алдын алу диагнотикасы
Бастапқа жағдай
өзі-өзі көрсету деңгейі, мінездемесі
Коррексиялау даңгейі
Педагогтар берген баға
Медициналық қорытындысы
Ата-аналардың ойы
Психологиялық-педагогикалық диагноз
І-этап
әлеуметтік-педагогикалық процесстің толық жүргізілуін қадағалау
педагогикалық процесске гуманистік көзқараспен психологиялық-педагогикалық, медико-санитарлық жағдай туғызу
мүгедек балалармен қарым-қатынаста болужәне оларды ұйымдастыру
жалпы ерте алдын алу шараларына толық ену
гуманистік тұрғыдан әлеуметтік педагогикалық процесске сараптама жасау
ІІ-этап
тәрбиелеушілермен жұмыстың мақсаты мен міндеттерін анықтау;
«ата-аналар» , «құрбылар», «педагогтар» бағдарламасына талдау жүргізу
арнайы алдын алуға арналған әдістемелерге терең қарау
бағдарламаның эфектілігіне көңіл аудару
ІІІ-этап
мүгедек баланың болашағын анықтау
мүгедек балаға топтық қолдауды ұсыну
мүгедек баланың мәртебесінің жоғарылауы және жетістіктерін ұйымдастыру
ерте қалпына келтіру бағдарламасын тарату
ІV-этап
4
Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалармен оңалту және коррекциялық жұмыстардың ерекшеліктері
Адамзат даму тарихындағы мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың әлеуметтік мәдени статусы
Мүмкіндігі шектеулі оқушылардың қоғамда әлеуметтенуінің туралы ғылыми-теориялық негіздері
Мүмкіндіктері шектеулі балаларды біріктіріп оқытудың модульдік бағдарламалары
Инклюзивті білім бeру жaғдaйындa eсту қaбілeті зaқымдaлғaн мeктeпкe дeйінгі оқушылaрғa көмeк көрсeту
Қaзaқcтaн Рecпубликacындaғы мүмкіндігі шeктeулі бaлaлaрдың, оқушының дaму eрeкшeліктeрін зeрттeу, білім бeру процecінe қоcудың тиімді түрін тaңдaу, aрнaйы пeдaгогикaлық қолдaу мaзмұнын aнықтaу
Мүмкiндiгi шeктeулi бaлaлaрдың oтбacымeн жүргiзiлeтiн пeдaгoгикaлық жұмыcтaры
Мүмкіндігі шектеулі балалардың отбасымен жүргізілетін педагогикалық жұмыстары
Әлеуметтік ортаға бейімдеуде ұлдар мен қыздардың тәрбиесі
Артпедагогика