Гормондар мен гормоналды препараттар

Мазмұны
Кіріспе.................................3
Негізгі бөлім
1 Гормондар мен гормоналды препараттар
1.1 Гормондар мен гормоналды препараттардың қысқаша тарихы.......5
1.2 Аса маңызды гормондардың тізімі және қысқаша сипаттамасы .....6
1.3 Мүшепрепараттарды жасаудың жалпы әдістері....................7
2 Гормоналды препараттар, олардың жіктелуі және өндірудің жалпы принциптері
2.1 Гормоналды препараттар түсінігі, олардың жіктелуі..........8
2.2 Микроағзалардан гормоналды препараттарды алу технологиясы.............14
2.3 Гомеостаздық нейро – эндокриндік реттелуі. Гомеостаз және оның
Қорытынды......................20
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі....................21
Қосымша А
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі. Ғылыми-техникалық прогрестің қойған мәселелері арасындағы ең
Республика Президентінің (Қазақстан - 2030( жолдауында ел дамуындағы ұзақ
Қазіргі өмір сүру шарттарында денсаулық сақтаудың тапсырма диапазоны халық
Соңғы қездері халықтың денсаулығына қоршаған орта әсерінің зияндылығын
Халықаралық денсаулық пен еңбекті сақтау ұйымының конвенциясы халықтың еңбекпен
Кейбір авторлардың мәлімдеуінше, жұмыс орнында денсаулыққа қауіптілікті төмендету
Қазіргі кезеңде отандық және шетелдік өндірісіндегі биологиялық белсенді заттар
Жануарлардың дұрыс өмір сүруі үшін бейорганикалық заттар, макро- микро
Химияның жетістіктері арқасында гормоналды заттар тек қана ішкі секрецияның
Гормонды препараттардың фармакодинамикасының бағытына сәйкес оларды аса жиірек ағзадағы
Ағзадағы гормонның жетіспеушілігіне байланысты емес аурулар барысында арнайы фармакотерапия
Курстық жұмыстың мақсаты гормоналды препараттар мен оларды алу технологиясын
Осы міндеттерге сәйкес мынадай міндеттер қойдық:
гормондар мен гормоналды препараттар мәнін ашу;
- гормоналды препараттарды алу технологиясының тарихына шолу жасау;
гормоналды препараттардың бірқатар түрлерін алу технологиясын қарастыру.
Курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, алты бөлімшеден, қорытындыдан және
1 Гормондар мен гормоналды препараттар
1.1 Гормондар мен гормоналды препараттардың қысқаша тарихы
Байырғы дәуірден бастап емдік мақсаттармен жануарлардың әр алуан мүшелерін,
Тек 19 ғасырда физиология саласындағы тамаша жаңалықтардың ашылуынан, ішкі
Гиппократ өзі де денсаулықтың «ағзадағы сөлдердің араласуының дұрыстығына» байланысты
Сосын, көптеген ғасырлар бойы медицинада мынадай ілім қалыптасқан: аурулардың
Тек Теофил Броди (1722-1776), ер және әйел кастраттарының жыныс
1849 жылы Бертольд эксперимент жүзінде әр алуан ағзалар арасында
1889 жылы Броун-Секар ағзаның әрбір жасушасы қанға түсетін ерекше
Броун-Секар бірнеше ғасырлар бұрын ұмытылған мүшепрепараттарын өндіруді қайта жандандырды.
Өз теориялары негізінде Броун-Секар бастапқыда қояндардың жыныс бездерінен экстракттар
Соңында анықталғандай, Броун-Секараның тұжырымдары өз- өзін сендіру болып шықты,
Кейбір мүшепрепараттар өте пайдалы болды: олардың әсерін алдын-ала жануарларға
XIX жүзжылдықтың соңында Ресейде дәріхана іргесіндегі лабораторияларда мүшепрепараттарды жасай
Совет үкіметі шағында бұл секілді лабораториялар жабылған. Олардың орнына
1.2 Аса маңызды гормондардың тізімі және қысқаша сипаттамасы
Гипофиз гормондары
Алдыңғы бөлік:
1. Соматотрофты - ақуыз - өсу гормоны
2. Адренокортикотропты – полипептид – бүйрек үсті безінің қабыршықты
3. Тириотропты гормон - ақуыз - стимулирует выработку тираксин
4. Лактогенді – жыныс бездері мен сүт бездеріне әсер
5. Фолукулин ынталандырушы
6. Лютеиндендіруші- ақуыз - фолликулдардың өсуі
Орта бөлігі:
1. Миланотропин - полипептид - миланина синтезі (пигментация)
Артқы бөлігі:
1. Вазопресин - полипептид – ағзаның су тепе-теңдігін реттейді
2. Окситацин - полипептид – жатырдың жиырылуы
Қалқанша және қалақанша тәрізді бездер
1. Тироксин зат алмасудың барлық түрлерін ынталандырады
2. Трийодтеранин зат алмасудың барлық түрлерін ынталандырады
3. Кальцитанин - полипептид – қандағы кальций деңгейінің төмендеуі
4. Паратгормон – кальций мен фосфордың алмасуын реттеу
Бүрек үсті бездері
Ми затының гормондары
1. Адреналин – қан қысымын жоғарылатады, қандағы глюкоза деңгейін
2. Норадреналин
Қабыршық қабатының гормондары
1. Гликокортикоидтар көмірсулар мен липидтер алмасуына және ақуызды алмасуға
2. Минералокортикоидтар
3. Жыныстық гормондар - стероидтар - ер Андрогендері, әйел
1.3 Мүшепрепараттарды жасаудың жалпы әдістері
Кептірілген мүшелерден препараттарды өндіру бірнеше кезеңге бөлінеді.
1. Шикізатты бөтен қоспалардан (ластанулардан) және бөгде талшықтардан тазарту.
2. Арнайы ет тартқыштарда ұсату.
3. 60ºС температурасында вакуум-кептіргіште эмальды ыдыста кептіру
4. Сокслет аппаратында экстракция жолымен майсыздандыру.
5. Жылы ауамен бір камералы кептіргіштерде майсыздандырылған материалдан алынғышта
6. Ішке пайдалануға арналған дәрілік заттарды алу, егу үшін
2 Гормоналды препараттар, олардың жіктелуі және өндірудің жалпы принциптері
2.1 Гормоналды препараттар түсінігі, олардың жіктелуі
Гормондар деп қан мен лимфаға немесе қандай да бір
Химияның жетістіктері арқасында гормоналды заттар тек қана ішкі секрецияның
Гормондармен бірге жануарлар талшықтарының көптеген биологиялық заттары әср етеді,
Жануартану тәжірибиесінде жаратылысты және синтетикалық гормоналды репараттардың айтарлықтай мөлшеріне
Бірінші топ - жануарлардың эндокринді бездерінен гормоналды заттарды шығару
Бұл типтегі көптеген препараттарда органикалық қосылыстардың кейбір мөлшері бар.
- Екінші топ – табиғи заттардың құрылымына толық сәйкес
- Үшінші топ –гормоналды әсері бар өсімдік препараттары, өкінішке
-Препараттардың төртінші тобы маңызды қызығушылық білдіртеді - табиғи гормондарға
1 -Cурет . Адам ағзасындағы бездер және олардан бөлінетін
Ағзада гормоналды препараттар белгілі бір физиологиялық үрдістерге қатысты өзіне
Қалқанша бездің қызметінің жоғарылауы барлық қолайсыз құбылыстарға әкеліп соқтырады.
Гормонды препараттардың фармакодинамикасының бағытына сәйкес оларды аса жиірек ағзадағы
Ағзадағы гормонның жетіспеушілігіне байланысты емес аурулар барысында арнайы фармакотерапия
Соңғы жылдары гормоналды препараттар фармакологиялық интенсивті түрде зерттелуде. Бұл
Барлық гормоналды препараттар токсинді және көп жағдайларда олардың қауіптілігі
Гормоналды препараттар – арнайы әсері бар күшті фармакологиялық агенттер.
Бірақ олардың тиімділігі тек қана, егер патологияның себептері белгілі
Жануарлар ағзасындағы гормонның жетіспеушілігі келесі фактормен негізделген:
1. Ол ағзада аз мөлшерде өндіріледі;
2. Ол жылдам белсенділігін жоғалтады;
3. Жаңа қосылыстарға енеді;
4. Эфферентті жүйенің құрылымы олармен өзара әсерлеспейді.
Аталған төрт себептердің әрбіреуі, өз алдына, әр түрлі факторлармен
а) өндіруші жасушалардың кемуі
б) өндіруші жасушалар қызметінің әр алуан токсин-мен басылуы
в) гармон синтезінің бөлек топтарының бұзылуы.
Гормоналды препараттардың кішігірім дозасы айтарлықтай көптеген физиологиялық процестерді өзгертеді,
Эстрогенді препараттар.
Әйел жыныс гармоны – эстрон жыныс бездері фолликулаларымен дигидроэстрон
Химиялық құрылымы бойынша дигидроэстрон қаныққан тетрацикликалық оксинетон болып табылады.
Эстрогендер көмірсулар, ақуыздар және пуриндер алмасуларына әсер етеді, дезоксирибонуклеазаны
Эстрон (фолликулин) Oestronum (FolUculium) суда ерімейтін, сусыз спиртте және
Биологиялық стандартизация барысында стандартты препараттар ретінде, және де жыныс
Эстрадиол - бензоат-Oestradioli benzoas
Эстрадиол мен бензоатты қышкылдың эфирі. Ақ немесе сарғыш кристалды
Эстрадиол - дипропионат- Oestradioli dipropions
Эстрадиол және пропионды қышқыл эфирі.
Андрогендер (грекше andros-еркек және genesis–туу) ер жыныс гормонының биологиялық
Тестестеронның метаболизмі барысында андростерон, этилхоланол, дегидроандростерон немесе изоандростерон құрылады.
2 Сурет – Биологиялық белсенді заттар
Гипофизарлы әсері бар препараттар.
Гипофиздің алдыңғы бөлігінде бестен астам гармондар құрылады: өсу, тиреоидты,
Пролактин-Prolactinum. Ірі қара мал мен доңыздың гипофизінен алынады. 1
Питунтрин – Pitutrinum. Гипофиздің артқы бөлігіндегі аса терең зерттелген
Питуитрин М.- Pituitrinum M. Түссіз сұйықтың препараттың 5 ЕД
Окситоцин –Oxyzocinum. Бұл күрделі құрылымды октапентид. Оның циклді жүйесі
Инсулин-Insulinum. Бүйрек үсті безінің Лангерганс аралының р –жасушасында болатын
Қалқанша бездің препараттары.
Тироксин - Thyroxinum. Қалқанша безінен алынған және синтезделген. Химиялық
Тироксиннің молекуласы йодтың 65% бар. Таза түрде тироксин
Тироксин катализатор сияқты әсер етіп ағзадағы барлық зат алмасуларды
Құрамында 0,17-0,23 йоды бар.
Дийодтиризин –Diiodthyrosinum. Қалқанша безі құрамына кіретін аминқышқылы. [5]
3 Сурет – Тиреотропты гормондар
Қалқанша тәрізді бездің препараттары.
Қалқанша тәрізді бездің гормондары иондалған кальцийдің құрылуына, оның қанға
Қалқанша тәрізді бездің жеткіліксіз түрде қызмет етуі кальцийдің алмасуы
2.2 Микроағзалардан гормоналды препараттарды алу технологиясы
Ферментация үдірісі аяқталғанда дақылды суйықтықтың құрамында микроағзалар, қоректік ортаның
Микроағзалардың жасұшалы биожиынын дақылды суйықтықтан келесі әдістермен бөлуге болады:
механикалық (тұндыру, сүзу, центрифугадан өткізу);
теплотехникалық (кептіру).
Ақырғы өнімді бір әдістің көмегімен алу киынға түседі. Сондықтан
Сублимациялық кептіру – вакуумда мұздан су шығарып қатқан материалдарды
Кептіру процессі бір неше кезеңдерден тұрады. Бірінші кезең –
Мембранамен қолдану әдістер. Мембрана – жоғарыпоралық, порасыз тегіз немесе
Микросүзу - әдеттегі сүзуге жақын гидродинамикалық процесс. Микросүзудің ерекшелігі
Әр түрлі заттардың атомдарын, молекулаларын, иондарын жартылай өткізетін мембраналардан
Елеу теориясы – жартылай өтетін мембрананың тесіктері ерітіндіні өткізеті,
Молекулярлы диффузия теориясының негізінде полимерлі мембраналармен бөлінетін компоненттердің еру
Капиллярлы сүзілу теориясының негізінде мембрананың үстіндегі суйықтықтың шектік қабатының
Мембрандық аппараттардың негізгі жұмыс мүшесі – жартылай өткізетін мембраналар.
Мембраналар әр түрлі заттардан жасалады: полимерді заттардан, шыныдан, керамикадан,
Кәзіргі уақытта ядролық мембраналар немесе нуклеопоралар кең таралған. Осы
Полимерді мембраналармен қатар тығыз құрылымы бар мембраналарда болады: темірден,
Мембраналарды алу тағын бір әдіс – темір ұнтақты жоғары
2.3 Гомеостаздық нейро – эндокриндік реттелуі. Гомеостаз және оның
1929 ж. Америка физиологі Уолтер Кэннон ішкі ортаның, организмнің
Жасушалардың тіршілігіне байланысты және олардың айналадағы табиғи құбылыстарымен ойдағыдай
Қан - жан - жануарлардың тіршілік етуіне аса қажет
Қанның негізгі қызметтері:
Тіршілікке қажет заттарды тіндерге жеткізеді, ал зат алмасу өнімдерін
Оттегін өкпеден тіндерге, жасушалардағы көмір қышқыл газды өкпеге жеткізеді
Ішек - қарыннан қоректік заттарды, витаминдерді, су мен тұздарды
Зат алмасу барысында пайда болған өнімдерді, мәселен, адамденесіндегі уытты
Қан жасушалары (лейкоциттер), плазмадағы антитәндер денеге енген микробтарды, вирустарды,
Адам денесіндегі көптеген әрекеттерді, үрдістерді реттеуге катысады (гуморалдық реттеу).
Қан жасушалары (пішінді элементтер) тін жасушаларымен креаторлық байланыста болады.
Қан бүкіл денеге тән гомеостазды сақтай отырып жасушалар мен
Қан көп энергия шығарып қызып кеткен ағзаларды суытады, ал
Қан жүйесіне қан жасушалары түзілетін, олар бұзылатын ағзалар және
Қан жасушалары сүйек кемігінде (жілік майында) жасалады. Лимфоциттердің әрі
Лейкоциттер де жаңарып отырады. Олардың көбі қан тамырынан тысқары
Қандағы ыдыраған эритроциттер саны әрқашан жаңадан қанға келіп түскен
Көптеген тәжірибелерге қарағанда симпатикалық жүйке қан жасушаларының түзілуін тездетсе,
В.Н.Черниговский, А.Я.Ярошевский қабылдағыштардың қан түзілетін ағзаларда қалай орналасқанын, сол
Жүйке жүйесі, эндокринді бездер қан түзілуіне (гомопоэзге) көбінесе гормондар
Лейкопоэзді лейкопоэтин үдетеді. Лейкоциттердің саны азая бастаса, рефлекстік жолмен
Тромбоциттер түзілуіне тромбоцитопоэтиндер әсер етеді. Қан жасушаларының түзілуіне B12,
Биология мен медицина ғылымдарының табыстары гомеостаз туралы көзқарасты одан
Организмнің жатырлық дамуының бастапқы кезеңдерінде олардың физиологиялық функцияларын реттеуді
Сонымен функцияларды реттеу жүйесінің эволюциясы мына бағытта дамыған: клетка
Қорытынды
Байырғы дәуірден бастап емдік мақсаттармен жануарлардың әр алуан мүшелерін,
Гармонды препараттар – арнайы әсері бар күшті фармакологиялық агенттер.
Бірақ олардың тиімділігі тек қана, егер паталогияның себептері белгілі
Жануарлар ағзасындағы гармонның жетіспеушілігі келесі фактормен негізделген:
1. Ол ағзада аз мөлшерде өндіріледі;
2. Ол жылдам белсенділігін жоғалтады;
3. Жаңа қосылыстарға енеді;
4. Эфферентті жүйенің құрылымы олармен өзараәсерлеспейді.
Аталған төрт себептердің әрбіреуі, өз алдына ,әр түрлі факторлармен
а) өндіруші жасушалардың кемуі
б) өндіруші жасушалар қызметінің әр алуан токсин-мен басылуы
в) гармон синтезінің бөлек топтарының бұзылуы.
Гармонды препараттардың кішігірім дозасы айтарлықтай көптеген физиологиялық процестерді өзгертеді,-біреулері
Гармонды препараттардың фармакодинамикасының бағытына сәйкес оларды аса жиірек
Ағзадағы гормонның жетіспеушілігіне байланысты емес аурулар барысында арнайы фармакотерапия
Соңғы жылдары гармонды препараттар фармакологиялық интенсивті түрде зерттелуде. Бұл
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. П.Э. Розенцвейг, Ю.К. Сандер «Технология лекарств и галеновых
2. И.Е. Мозгов «Фармакология», М.: «Агропромиздат», 1985, 416 с.
3. Большой Энциклопедический Словарь «Ветеринария», М.: «Большая Российская Энциклопедия»,
4. В.Н. Жуленко и др. «Общая и клиническая ветеринарная
5. И.Е. Мозгов «Ветеринарная рецептура с основами терапии и
6. Ветеринарная энциклопедия. Т.6. – М., ”Советская энциклопедия”, 1975.
7. Лекарственные препараты для ветеринарии. Справочник. Часть I. Под
8. Мозгов И. Е. Фармакология – М.: Агропромиздат, 1985
Общая и клиническая ветеринарная рецептура: Справочник–М.: Колос, 2000 (Стр.111-222)
Қосымша А
Адам ағзасындағы бездер құрамы
22

Ұқсас жұмыстар

Зиянды биогенді заттармен ластанған өнімдерді ветеринариялық санитариялық сараптау

Гормондардың мақсатты жасушаларға әсер ету механизмдері

ГИПОФИЗ АУРУЛАРЫ

Мал шаруашылығында эмбриондарды трансплантациялау әдісін пайдалану

Микроорганизмдер трансформациясы

Ауксинге ұқсас өсімдік өсуін үдеткіштер

Холестериннен стероидты гормондар түзілуі

Жыныстық қатынаспен берілетін аурулар

Фитогормондар. Өсімдік гормондары