Туристік инфрақұрылым

Мазмұны
Кіріспе........................................................................................................................3
1 Туризм ИНДУСТРИЯСЫныҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1 Туризм және халықаралық сауда.....................................................5
1.2 Туристік бизнесті мемлекеттік реттеу жүйесі.........................12
1.3 ҚАЗАҚСТАНДА ТУРИСТІК ИНДУСТРИЯНЫҢ ДАМУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ......................................................................................................22
2 АЛМАТЫ ОБЛЫСЫНДАҒЫ Туристік индустриядағы бухгалтерлік есепті ұйымдастыру анализі
2.1 Алматы облыстық туристік индустриясының мінездемесі..........................................................................................................25
2.2 Туристік өндіріс шығындарының және өнімді өткізу есебінін анализі
2.3 Туризмдегі қаржылық, валюталық операциялардың есебі және салық салу
3 ҚАЗАҚСТАН Республикасындағы туристік индустрияның даму перспективасы
3.1 Туристік бизнестің негізгі даму бағыттары...............................48
3.2 Туризм индустриясының шетелдік тәжірибелік даму жолдары.................................................................................................................54
Қорытынды...........................................................................................................58
ҚОЛДАНЫЛҒАН әдебиеттер тІЗІМІ ..............................................................61
Кіріспе
Қазақстан экономикасы нарықтық шаруашылыққа халықаралық нарықта туризмге қатысты маңызды
Туризм француз тілінен аударғанда( tourism-жүріп өту, саяхаттау) деген мағына
1962 жылы Біріккен Ұлттар ұйымының мамандандырылған мекемесі болып табылатын
Жыл сайын көрме алаңдары ұлғайып, республиканың туристік ұйымдарының өкілдіктері
Қазақстандағы туристік қызмет нарығы экономиканың дамушы саласы болып табылады.
«Туризмдегі менеджмент» - экономикалық мамандықтарды дайындауда өте қажет және
Мемлекеттік бағдарлама Республикада казіргі заманғы тиімділігі жоғары және бәсекеге
ҚР-ң теңдесі жоқ табиғи және мәдени әлеуетіне негізделген қазіргі
Осы мәселе бойынша ғылыми-әдістемелік негіздер жағынан келесідей отандық және
Туристік индустрия жалпы алғанда қазіргі басты назардағы «өндіруші –
Зерттеудің теориялық базасы кәсіпорындардың қызметін реттеу үшін қолданылатын заңдық
Диплом кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттер тізімінен
1 Туризм ИНДУСТРИЯСЫныҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1 Туризм және халықаралық сауда
Нарықтық экономикаға көшу барлық іс-әрекет салаларының мамандарына қойылатын шарттар
Туризм – жеке тұлғалардың ұзақтығы жиырма төрт сағаттан бір
Туристік бизнес-әлем шаруашылығындағы тез дамитын салалардың бірі.
Қазіргі заманғы бухгалтер тек бухгалтерлік есеп саласында ғана емес,
Жеті кластерлік бастаманың ішінде туристік индустрияның экономиканың басым секторларының
«Туризмдегі менеджмент» ХХ ғасырда феноменге айналған – туризмнің
Халықаралық туризм-мұнай өндіретін және автомобиль өнеркәсіптерінен кейін, үш ірі
Туристік индустрия – бұл қонақ үйлер және басқа да
ҚР туристік индустрияның дамуы халықтың әл-ауқат деңгейінің өсуінің нәтижесі
шағын бастапқы инвестициялар;
туристік қызметтерге өсетін сұраныс;
жоғары деңгейлі пайдалылық;
шығындар ақталымының ең қысқа мерзімі.
Қазіргі кезде Қазақстанда демалысты жайлылық пен және қауіпсіздікпен қамтамасыз
ҚР экономикасының салаларының бірі ретінде қызметтің құқықтық, экономикалық, әлеуметтік,
Туроператорлық қызмет - өзінің туристік өнімдерін қалыптастыру, дамыту және
Турагенттік қызмет – туроператормен қалыптастырылған туристік өнімді дамыту мен
Олардың арасындағы айырмашылық – туроператорлардың туристік өнімді дамытумен сату
Туристік өнімді қалыптастыру – шет елдік әріптестерді табу, қонақ
Туроператор әр түрлі қызметтермен – визаларды рәсімдеу, ұшу, трансферт,
Тур өнім туристік саяхат мерзімінде көрсетілетін туристік қажеттіліктерін қанағаттандыру
Туристтердің құқықтары мен мүдделерін қорғау мақсатында ҚР-да туроператорлық, турагенттік,
Туроперлаторлар мен турагенттердің қызметі міндетті түрде сертификатталынады. Сертификаттарды рәсімдемеген
Туристік фирмаларда бухгалтерлік есептің ерекшеліктері туризмнің ұйымдастыру
Халықаралық туризм төмендегілерге бөлінеді:
- келу туризмі -ҚР аумағында тұрақты тұрмайтын тұлғалардың ҚР-сы
- кету туризмі –ҚР аумағында тұрақты тұратын тұлғалар
- ішкі туризм – ҚР аумағында тұрақты тұратын
ҚР аумағына келу туризмін ұйымдастырумен байланысты туристік қызметтерді көрсету
Турист энциклопедиясында туризм индустриясы туралы мынандай анықтама берілген; бұл
Туризм индустриясы 3 айрықша қасиеттерімен ерекшеленеді, біріншіден, туристік мекемелердің
1 сурет – Туристік ұсынысты құраушылар
Дерек көздері [4, 187б]
Экономиканың саласы ретінде, туризімнің өзіне тән бірқатар айрықша ерекшеліктері
Туризм индустриясының мекемелері мен орталықтарын, кәсіпорындарын 3 топқа бөледі:
Демалыс орындары мен бағыттардағы туристтік экскурсиялық қызмет көрсету мекемелері(турбазалар,
Демалыс орындарындағы туристтерге, жергілікті халыққа тұрмысттық, мәдени-танымдық, сауда қызметтер
Материалдық-техникалық базаларды құру мен пайдалануды қамтамасыз ететін өнеркәсіп орталықтары
инвентарь жеткізетіндер, сондай-ақ туризм саласына біліктілігі жоғары мамандар дайындайтын
Туристік қызмет көрсетудің түпкі мәнін түсіну үшін, туристік қызмет
Туристік қызмет көрсету дегеніміз туристерге саяхат кезінде, заттар сатып
1.Туристерге әр түрлі технологиялық өндіріс пен қызмет көрсетудің түрлі
2.Туристік қызмет көрсету материалдық–техникалық базаларда (қонақ үйлерде, мейрамханада, көлікте,
3.Туристерге ұсынылған тауарлар мен қызметтер әр түрлі іс-әрекет барысында
4.Туристік қызмет әр түрлі кәсіптік дайындықтағы және білім деңгейіндегі
Туризмде ұсынылған қызметтер аумақ бойынша бөлінеді. Туристерге қызметтердің кейбіреулері
Қызмет көрсетуді туристерге бағыттап, үлгі бойынша былай бөлуге болады:
2. Олардың туристік өнімге қызығушылығын тудыру;
3.Ұсынылған тауар мен қызметтерді пайдалануға қызығушылықтарын тудыру;
4.Туристік қызмет пен тауарларды пайдалануда тура шешім қабылдауға көмектесу.
Туристік индустрия дегеніміз - туристік өнім шығарушылар, солар арқылы
Қандай фирма болмасын, оның нарықтағы табысы шығаратын өнімдердің тартымды
Туризмде өнім болатынын көрсететін кешенді қызмет, яғни, бір пакетте
Атақты ағылшын туризмологы В.Мидлтонның анықтамасы бойынша, кешенді туристік
Туристік өнім құрамы жағынан 3 бөлімге бөлінеді: тур; қосымша
Тур дегеніміз - тұтынушыға біртұтас таратылатын және туроператорлардың еңбегімен
Турдың құрамы келесідей болады: 1) туристік пакет 2) осы
Туристік пакетті туроператорлар ұсынады және бағытта міндетті түрде көрсетілетін
- Туристерді көлікпен демалыс орнына апару және алып келу;
- Трансфер;
- Орналастыру және тамақтандыру;
- Міндетті түрдегі экскурсиялық мәдени бағдар.
Туристік өнімнің, туристік пакеттен айырмашылығы – нақтылы міндетті жағдайы.
Туроператор туризмде маңызды рөл атқарады. Өйткені, әр түрлі қызметтерді
Туроператорлардың турагенттен айырмашылығы турагент турдың сапасына жауапты емес [5].
Туристік өнімнің туристік пакеттен айырмашылығы-туристік пакет туристік өнімнің бір
Туристік өнім элементтері бойынша туристің шығынын келесідей бөлуге болады:
Қосымша туристік – экскурсиялық қызметтер дегеніміз - жолдамада көрсетілмеген,
Тауарлар дегеніміз туристік өнімнің арнайы бөлігі, оған жататындар: туристік
Туристік индустрияда өндірілетін туристік өнім 2 әдіспен бағалануы мүмкін:
1.Барлық өндірістің шығынының жинағы есебінде;
2.Туристердің барлық шығынының жинағы немесе туризмнен түскен кіріс есебінде.Өзінің
Туристік нарықтың өзінше ерекшеліктері бар. Егер дүние жүзілік нарықта
Туристік қызметтер құрылымында негізгілер мен қосымша қызметттерге бөлінеді. Негізгілерге
1. Тапсырыс үшін құжаттар (тапсырыс, сақтап қою парағы, сақтап
2. Тұтынушылардың құжаттары ( келісім шарт, жолдама, ваучер, сақтандыру
3. Турист тұлғасын куәландыратын құжаттар (төлқұжат, балаларға сенімхат және
Егер алдын-ала төлем аванс деп танылса, онда рәсімделген тапсырыс
Туристік қызмет көрсетуге келісімшарт жазбаша түрде жасалады және ҚР
туристік қызметті жүзеге асыруға лицензия туралы, мекен жайы мен
туристік өнімді сату үшін қажетті көлемде турист жайлы мағлұматтар;
туристік өнімнің тұтынушылық қасиеттері, туристік қызметті көрсетуге сертификаттың болуы
саяхаттың басталу және аяқталу күні мен уақыты;
туристерді қарсы алу,шығарып салу және жөнелтудің тәртібі;
туристік өнімнің бағасы және оның төлеу тәртібі;
тараптардың құқықтары мен міндеттері;
келісім шартқа өзгертулерді енгізу мен бұзу шарттары;
Туристік жолдама - турды сатқанда фирма мен
Туристік фирма үшін туристік саяхат дайын өнім болып
1.2 Туристік бизнесті мемлекеттік реттеу жүйесі
Қазақстан Республикасында туристік қызметті мемлекеттік реттеудің негізгі принциптері мыналар
туристік қызметке жәрдемдесу және оның дамуы үшін қолайлы жағдайлар
туристік қызметтің басым бағыттарын айқындау және қолдау;
Қазақстан Республикасы – туризм үшін қолайлы ел деген түсінікті
Қазақстан Республикасының туристері мен туристік ұйымдарының және олардың мүдделері
Туристік қызметті мемлекеттік реттеудің мақсаттары, басым бағыттары және тәсілдеріне
азаматтардың туристік қызмет саласында демалу, еркін жүріп тұру құқықтарын
қоршаған ортаны қорғауы;
туристерге тәрбие, білім беруге және оларды сауықтыруға бағытталған қызмет
саяхат жасау кезінде азаматтардың қажеттіліктерін қамтамасыз ететін туристік индустрияны
туристік индустрияны дамыту есебінен жаңа жұмыс орындарын құру, мемлекеттің
халықаралық туристік байланыстарды дамытуы болып табылады [7].
Туристік қызметті мемлекеттік реттеудің басым бағыттары:
туризмді Қазақстан Республикасы экономикасының жоғары рентабельді саласы ретінде қалыптастыру;
туристік ресурстарды пайдаланған кезде Қазақстан Республикасының мемлекеттік мүдделерін ескеру,
балалардың, жасөспірімдердің , жастардың, мүгедектер мен халықтың күнкөрісі
туристік индустрияны инвестициялау үшін қолайлы жағдайлар жасау;
Қазақстан Республикасының аумағында келу туризмімен және ішкі туризммен айналысатын
Ішкі және халықаралық туризм қажеттерін қамтамасыз ету туристік қызметтің
Туристік қызметті лицензиялауды зерттейік. Туристердің құқықтарымен мүдделерін қорғау мақсатында
1) Облыстық (республикалық маңызы бар қалалық, астаналық) атқарушы орган
- туристік ұйымның туристік қызмет көрсету шарттары бойынша міндеттемелерін
- лицензиар белгілеген нормативтерді және туристік ұйымдар орындауға міндетті
- туроператорлық, турагенттік қызметті лицензия берген кезден бастап жеті
- Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін бұзу;
- берілген лицензияға негіз болған ақпараттың дұрыс болмауы.
2) Лицензияның қолданылуын тоқтата тұру, бұрын жасалған шарттардан туындайтын
3) Облыстық ( республикалық маңызы бар қалалық, астаналық )
- Облыстық ( республикалық маңызы бар қалалық , астаналық
- Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де негіздер.
4)Туристік қызметке берілген лицензияның қолданылуын тоқтата тұру туралы шешім
5) Облыстық (республикалық маңызы бар қалалық, астаналық атқарушы
6) Лицензиялар, туроператорлар мен турагенттер туралы деректер туристік саланың
Туристік агенттіктің ұйымдастыру құрылымын қарастырайық:
Сызба 1 - Туристік агенттіктің ұйымдастыру құрылымы
Бірінші бөлім туроператорлармен келісім-шарт негізінде турларды жоспарлау және жүзеге
Фирманың жұмысын бақылауды бухгалтерлік бөлім жүргізеді, себебі ол бөлімге
Маркетингтік және жарнамалық стратегия, сондай-ақ турөнімнің жасалуы да маркетингтік
Туристік бизнесте де нарықтағы сұраныс пен ұсыныстың проблемаларын зерттеу,
Туризмнің жіктелуі. Мақсаттары бойынша:
курорттық – демалыс және емделу;
экскурсиялық – табиғатпен, тарихи-мәдени ескерткіштермен танысу;
іскерлік – іскелік келісім-шарттар жүргізу;
ғылыми – ғылым және техникамен танысу, конференциялар. конгресстерге бару.
Туристердің санына қарай: топтық және жеке.
Сегментті таңдау кезінде келесідей факторлар талданады:
Сапар мақсаты – демалыс, бизнес, оқу, шопинг.
Географиялық факторлар: теңізде демалу, көңіл көтеру, мәдени және
Жас ерекшеліктері топтары: мектеп оқушылары, студенттер, ересектер, жанұялар.
Экономикалық қажеттіліктер мен престиж: жайлылыққа жетуде уақыт пен күш-қуатты
Сызба 2 - Халықаралық туризм нарығын сегменттеу
1978 жылы Мап Картни «4П» тұжырымдамасын ұсынды: өнім,
1981 жылы Бумс пен Битнер «4П» өндірістік сфераға ғана
Қызмет көрсету сферасындағы «7П» маркетингтік кешенінің элементтері
1. Өнім: категория, сапа, сауда белгісі, қызметтер қатары, сатудан
2. Баға: деңгей, жеңілдіктер, комиссиялық төлемдер, тұтынушылардың тауарды қабылдауы,
3. Орын: орналасуы, қолжетімділік, дистрибьюторлік арналар.
4. Адамдар:
- персонал: білімі, инициатива, ұжымдағы тәртібі, көзқарастары;
- сатып алушылар: мінез-құлқы, тартымдылық деңгейі, сатып алушылар арасындағы
5. Жылжыту: жарнамалау, жеке сату, сауданың жылжуы, «паблисити»,
6. Үрдіс: саясат, процедуралар, автоматтандыру, сатып алушылық қабілет, сатып
7. Жеке белгілер: ішкі жағдай, түс, болуы мүмкін
Өнім – жаңа өнімді шығарумен турөнімді жасаушы туроператорлар жүйесі
I кезең – ең алдымен стратегияны қалыптастыру керек. Стратегия
II кезең – идеяларды жинақтау: миға шабуыл, іздестіру
III кезең – бизнес-талдау, мұнда алғашқы және қайта сатулар
Сауда белгісінің жасалуы – атауын немесе символын қонақ үйлер
Мысалы, «Редиссон» қонақ үйлер желісі 5 сауда маркасын
1. «Редиссон отель» - орта таптан жоғары тұратын
2. «Редиссон Инн» - бизнесмендер мен қысқа кездесулерде қызмет
3. «Редиссон -Резорте» - демалыстар мен кездесулерге арналған және
4. «Редиссон плаза отель» - табысты бизнесмендер мен демалушыларға
5. «Редиссон Сюит отель» - кәсіби кезеңде бизнесмендерге қызмет
Баға белгілеу – маркетинтегі ең қиыны осы. Негізгі
1. Шығындар. Артықшылықтары – есептеу кезінде өнімді жасауға
2. Рентабельділік нормасы. Артықшылықтары – салынған инвестицияларды қайтару тиімділігіне
3. Кері баға белгілеу: өнімнің нарықтық бағасына және жоспарланған
4. Дискриминациялық баға белгілеу: икемді, нарықтық сұранысты ескереді, уақытқа,
5. Нарыққа бойлай енудегі баға белгілеу – фирма нарыққа
6. «Қаймағын қалқып алу» саясаты. Бұл әдіс нарықта ұсыныс
Қазақстан Республикасы Туризм және спорт агенттігі төрағасының 09.01.2002 ж
Туроператорлар турагенттер лицензияны алу үшін азаматтық құқық сақтандыру келісім
Туристік индустрия субъектілердің қалыптасқан шаруашылық жүргізу жағдайында бухгалтерлік есеп
Туризм – Қазақстан Республикасы азаматының уақытша кетуі (саяхаты), шетелдік
Туристік бизнестегі бухгалтерлік есептің жүргізу тәртібі ҚР Конститутциясында, ҚР
Қаржылық есеп берудің жалпы қабылданған алықаралық стандартына сәйкес принциптердің
негізгі принциптер ( есептеу және үздіксіз қызмет);
ақпараттардың сапалы сипаттамалары (түсініктілігі, орындылығы, сенімділігі және салыстырылуы).
Бұған қоса олар БЭС 30 «Қаржылық есеп берулерді табыс
Есептік саясатта мыналар қарастырылуы керек: туристік бизнестегі олардың есептік
қазақстан Республикасы «Бухгалтерлік есеп және есеп беру туралы» заңының
Бас бухгалтер (бухгалтер) субъектінің жалпы бухгалтерлік есебін жүргізеді, заң
Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есептің жалпы әдістемелік басшылығының негізінде Бухгалтерлік
Қаржы есептілігінің есеп саясаты бөлімі мыналарды:
қаржы есептілігін әзірлеуге пайдаланылған өлшем базасын немесе базаларын;
қаржы есептілігін дұрыс түсінуге қажетті есеп саясатының әрбір нақты
Қаржы есептілігінде пайдаланылатын нақты есеп саясатына қосымша пайдаланушылар өлшем
Нақты есеп саясатын ашып көрсету туралы шешім қабылдаған кезде
еншілес және қауымдас кәсіпорындарды қоса, шоғырлану принциптері;
бизнесті біріктіру; қаржы құралдары мен инвестициялар;
материалдық және материалдық емес активтерді тану және амортизациялау; босалқылар;
қарыздар бойынша шығындарды және басқа да шығыстарды капиталдандыру; құрылыс
инвестициялық жылжымайтын мүлік; бірлескен қызмет;
жалгерлік; зерттеулер мен әзірлеуге шыққан шығындар;
салықтар, оның ішінде кейінге қалдырылған салықтар;
қызметкерлерге сыйақы беруге арналған шығындар;
бір валютадан екіншісіне ауыстыру және хеджирлеу;
шаруашылық және геоеграфиялық сараланымдарды анықтауды және сараланымдардың арасындағы шығындарды
ақшалай қаражаттар мен олардың баламаларын анықтау;
инфлияцияны есепке алу; мемлекеттік субсидиялар.
Басқа халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттары осы салалардың көпшілігінде
Әрбір кәсіпорын пайдаланушы осындай түрдегі кәсіпорын үшін ашып көрсетілуін
Туризм өзінің масштабтарымен, көпшілігімен, халықаралық және әлеуметтік сипаттарымен қоғам
Туристік демалыста қайда және қалай ұйымдастыру, саяхаттарға көңілді қалай
Сонымен қатар, келесі жағдайды ескеру қажет. Туризмнің шаруашылық саласы
Туризм – (француз сөзі tourism – серуендеу, саяхат мағынасына
Қазіргі ғылыми әдебиеттер бойынша “туризм” – бұл адамның тұрақтылықты
Әрине, егер де бұл трақтау ұзақ уақыттық қоныстану немесе
Жоғарыда айтылғанан мынадай түсінік жасауға болады: “демалушы” және “рекреант”
“Туризм” иен “Турист” деген терминдер әдебиет бетінде 18 ғасырдың
Солай бола тұрса да, ең алғаш бұл сөз 18
Туризм географиясы облысына еңбегі сіңіп, атағы шыққан В.С. Ппеображенскийдің
а) демография мен халық географиясы әділет ғылымы
б) экономика саласы, экономика мен экономикалық географиямен айналысатын халықтың
в) социология мен рекреациялық география айналысатын тұрақты жерден
Қазір туризм анықтамасы екі топқа біріктірілуі мумкін – жұмыстық
Біріншісінің экономикалық, әлеуметтік, құқықтық және басқа да туризмнің аспектілеріне
Екіншісі, концептуалды немесе мәнін көрсететін анықтама, пәнді бүтіндей қамтиды,
Тарихи даму процесінде “туризм мен “турист” деген тусінікке біраз
Туристік-рекреациялық ресурстар дегеніміз туристік экскурсиялық қызметке және емдеу, спорттық-сауықтыру,
Барлық туристік-рекреациялық ресурстардыңжинағын үлкен екі топқа бөлуге болады:
Л.Н. Багрова, В.С. Преображенскийлердің анықтамасы бйынша, “табиғи рекреацтялық ресурстар
”Әлеуметтік-экономикалық рекреациялық ресурстарға” тарихи-мәдениет объектілері (ескерткіштер және атақты жерлер,
Бұл ресурстар бір жағынан материалдық жәнерухани болып жіктелсе, екінші
Қозғалмайтын ресурстар тобын құрайтындар мыналар: тарихи ескерткіштер, қалалар және
Қозғалмалы ресурстар тобына жататындар: өнер ескерткіштері, археологиялық ізденістен табылған
Табиғи ортаны туристік мақсат үшін пайдалану ертеден-ақ өзіне георафтар
Өз кемділігімен ерекшеленетін территорияларға және аудандарға ағыла беретін туристік
Туристік базалардың салынуы және туристік ағымның шамадан тыс
Жыл сайын күшейіп отыратын туристік миграция, туристік инфрақұрылымның
Қоршаған ортаға тигізетін жағымсыз әсердің байқылуы әр түрлі, олардың
Ол экологиялық жағдайды нашарлатуы мүмкін, олардың ішіндегі оте қауіптілері:
туристік шаруашылықтың дамуы нәтижесінде табиғи ортаның урбандалуы;
туризм жүйесіндегі мекемелердің және ұйымдардың іс-әрекетінің нәтижесінде қоршаған
туристік мекемелердің пайдаланған суларынан, туристік су көлігінен, машина жуудан
туристердің көп шоғырлануынан, қондырғыштардың қатты сөйлеуінен және көлі
ландшафт эстетикасының нашарлауы, мүлдем жойылып кетуі бірқатар факторлардың әсерінен
табиғи орындардағы туристерден қалатын қоқсықтар мен қалдықтарды тазарту мәселесі;
жерді дұрыс пайдаланбау, дұрыс жобаламау және туристік объектіле мен
1.3 Қазақстан Республикасындағы туристік кәсіпорындардың іскерлік белсенділігі.
Қазіргі жағдайда туристік кәсіпорындардың белсенділігі таңқаларлық түрде төмендеп барады.
Соған қарамастан, туристік индустрияның Қазақстан экономикасында алатын орны бар.
Жалпы конъюнктураТуристік фирмаларды зерттеу нәтижелері 2008 жылдың 2 тоқсанында
көрсетілген қызметтерге сұраныстың және тиісті көрсетілген қызметтің көлемінің азаюы
қызметтердің сатуынан түскен табыстың азаюын белгілеген туристік фирмалар үлесі
2) Өндірістік ахуал2008 жылдың 2 тоқсанында қызмет көрсетулерге сұраныстың
Мұның өзінде көрсетілген қызмет түрлерінің тізбесі өткен тоқсанмен салыстырғанда
2009 жылдың 2 тоқсанында 2008 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда
Мұның өзінде жақын шетел елдеріне шығушылар және республика ішінде
Мұның өзінде туристерге қызмет көрсетудің ең жақсы сапасына және
2009 жылдың 2 тоқсанында 2008 жылдың сәйкес тоқсанымен салыстырғанда
(Жауаптардың жалпы санына пайызбен)
Диаграмма 1 – 2008 – 2009 жылдардың 2 тоқсанында
Дерек көздері [11, 26-27бб.]
Сұралған туристік ұйымдар басшыларының қызметтер рыногындағы бәсекеге қатысты бағалары
Сонымен, респонденттердің 37%-ы ішкі рыноктағы бәсекенің жоғары деңгейін, 40%-ы
2009 жылдың 2 тоқсанында көптеген кәсіпкерлер үшін (76%) бәсекені
Кез келген кәсіпкерлік қызметте маркетингтік зерттеулер маңызды роль атқарады.
Жолдамалардың құны. Ағымдағы жылдың 2 тоқсанында ағымдағы жылдың 1
Қаржы-экономикалық жағдай. Жолдамалардың құнының өсу қарқынының төмендеуі пайда түсіруіне
Мұның өзінде басшылардың 32%-ы ағымдағы жылдың 2 тоқсанында ағымдағы
Көптеген респонденттердің бағалаулары бойынша, экономикалық ахуалдың жақсаруы меншіктің барлық
5) Қызмет көлемінің өсуін шектейтін факторлар
2009 жылдың 2 тоқсанында сұралған өнеркәсіп кәсіпорындары қызметін шектейтін
Кәсіпорындардың 24%-ының қызметін «меншікті қаржы қаражатының жеткілікіздігі», 18%-ының –
Кәсіпорын,дардың 30%-ының қызметіне, олардың басшыларының бағалаулары бойынша, ешқандай да
6) Күтілетін конъюнктура. 2009 жылдың 3 тоқсанында кәсіпкерлердің пікірлері
Осылайша біз Қазақстанда туристік индустрияның қажетті дәрежеде дамымағандығын және
2. Туристік индустриядағы бухгалтерлік есепті ұйымдастыру анализі
2.1 Алматы облыстық туристік индустриясының мінездемесі
Туризм – қатарынан бір жылдан аспайтын кезең ішінде демалу,
ішкі туризм – қандай да бір ел тұрғындарының өз
сырттан келушілер туризмі – қандай да бір ел ішінде
сыртқа шығушылар туризмі – қандай да бір ел тұрғындарының
Туризммен айналысатын саяхатшылардың барлық түрлері келушілер ретінде анықталады. Кәсіпорында
- туристер (түнейтін келушілер) – саяхаттап келген елінде ұжымдық
- бір күндік келушілер – саяхаттап келген елінде ұжымдық
Туристерді орналастыру құралдары – бір тұрақты түрде немесе кейде
Алматы облысында Жоңғар таулары, Чертобай қаласы, Шарын шатқалы сияқты
Облыс флора мен фаунаға аса бай. Өсімдіктер әлемі өте
Біздің облысымызда тіршілік ететін жабайы омыртқалы жануарлардың 87
Облыста жүзден астам ұлт өкілдері өмір сүруде.
Алматы облысындағы туризмнің соңғы үш жылдағы даму қарқынын қарастырайық.
Кесте 1
Туризм дамуының индикаторлары
2006 2007 2008
Туристік фирмалар, агенттіктер
Саны, бірлік 50 47 54
Қызмет көрсетілген туристер, адам 50711 59541 20970
Адамның болу күні 43699 51677 23775
Сатылған жолдамалардың құны, мың теңге 87192,0 141825,3 219413,4
Тур құнына енгізілмеген визалық, экскурсиялық және т.б. қызметтер бағасы,
Барлық алынған құралдар, мың теңге 63519,3 193579,4
Келушілерге арналған қонақ үйлер, мотельдер, жатақханалар
Саны, бірлік 28 18 33
Нөмірлер саны, бірлік 754 395 691
Бір уақыттағы сыйымдылық, койка-орын 1620 1078 1784
Бір тәулікте берілген орындар 67651 85501 95042
Пайдалануға беруден түскен түсімдер, млн. теңге 1016,4 376,8
Мұражайлар, бірлік 21 22 22
Театрлар, бірлік 1 1 1
Демалыс саябақтары, бірлік 2 3 3
Қорықтар мен ұлттық бақтар, бірлік 17 18 18
Клубтық түрдегі мекемелер, бірлік 59 114 201
Кітапханалар, бірлік 157 162 214
Деректер негізі: [13, 6б]
Облыс бойынша барлығы 54 туристік кәсіпорындар жұмыс істейді, үш
2008 жылы туристер саны 20970 адамды құрады, бұл 2006
Облыста 691 нөмірі бар 33 қонақ үй бар, бір
Сонымен бірге біз кітапханалардың, клубтық түрдегі мекемелердің саны өскенін
Кесте 2
Орындалған жұмыстар мен қызметтердің көлемі
(мың теңге)
Орындалған жұмыстар мен қызметтердің көлемі
соның ішінде
барлығы туристік фирмалар-
мен туристік қызмет-пен айналысатын жеке кәсіпкер-лермен орналас-тыру объекті-лерімен келушілерді
Алматы облысы 1 757 695,8 261 004,6 744,0 910
Алакөл ауданы 53 234,2 19 317,2
5 930,0 27 987,0
Еңбекшіқазақ ауданы 26 659,4 19 710,5
6 948,9
Жамбыл ауданы 18 480,0 180,0
18 300,0
Қарасай ауданы 396 802,4 113 405,0 744,0 222 888,4
Қаратал ауданы 2 771,0
- 2 771,0
Кербұлақ ауданы 2 612,0
- 2 612,0
Панфилов ауданы 28 232,0 504,0
- 27 728,0
Сарқан ауданы 45 248,0
- 45 248,0
Талғар ауданы 665 930,7 75 364,0
579 591,7 10 975,0
Ұйғыр ауданы 12 886,3 2 206,3
- 10 680,0
Қапшағай қ. 371 962,2 1 510,0
57 452,2 313 000,0
Талдықорған қ. 96 332,6 12 007,6
37 421,0 46 904,0
Текелі қ. 36 545,0 16 800,0
200,0 19 545,0
Деректер негізі: [14, С.5]
Туристік жұмыстардың ең көп көлемін Қарасай ауданы орындаған -
2009 жылдың қаңтар-қыркүйектегі Алматы облысында қызмет көрсетілген келушілердің саны
Дүниежүзілік экономикалық дағдарыс туристік саланың дамуына да кері ықпалын
Туристік салада көрсетілген қызметтердің жалпы көлемі 19,7%-ға артты, 1757,7
Кесте 3
Қонақ үйлер және қысқа мерзімге тұруға арналған басқа да
Кәсіпорындар саны Нөмірлер саны
2006 2007 2008 2006 2007 2008
Алматы облысы 28 18 33 754 395 691
Соның ішінде аудандар бойынша:
Алакөл 1 1 1 24 24 20
Еңбекшіқазақ 5 5 5 43 43 43
Қарасай 3 1 1 183 17 11
Панфилов 1
60
Талғар 10 5 9 200 180 222
Қапшағай қ. 4 4 12 108 110 207
Талдықорған қ. 2 1 2 117 6 165
Текелі қ. 2 1 3 19 15 23
Бір уақыттағы сыйымдылық, койка-орын Берілген койка-тәулік
Алматы облысы 1620 1078 1784 67651 85501 95042
Соның ішінде аудандар бойынша:
Алакөл 72 80 80 6000 3800 11968
Еңбекшіқазақ 100 100 99 3323 1729 3902
Қарасай 256 34 22 6420 1446 2183
Панфилов 80
366
Талғар 490 409 532 26688 48954 45054
Қапшағай қ. 361 398 788 15854 24669 27157
Талдықорған қ. 184 12 202 3075 302 3457
Текелі қ. 77 45 61 5925 4601 1321
Деректер негізі: [13, 17-18бб].
Жұмыс істеп тұрған фирмалардың басым көпшілігі Панфилов (17), Талғар
Үшінші кестеден біз облыс бойынша қонақ үй бизнесінде ілгерілеушілік
Орналастыру объектілерінде 885 нөмір бар, біржолғы сыйымдылығы 2168 төсек-орынды
Есепті кезеңде туристік қызметпен айналысатын 45 туристік фирмалар және
Сатылған жолдамалар құны 57,6 млн. теңге құрады (56,4%-ға азайды).
Кесте 4
Аудандар бойынша туристік қызметтің негізгі көрсеткіштері
Қызмет көрсетілген туристер, адам Болған адам-күні
2006 2007 2008 2006 2007 2008
Алматы облысы 50711 59541 20970 43699 51677 23775
Соның ішінде аудандар бойынша:
Алакөл 44 40 72 - 400 720
Еңбекшіқазақ 5444 4999 3794 470 1083 4625
Жамбыл - 30 56 - 60 112
Қарасай 171 259 5310 33 52 3560
Панфилов 29589 35710 6664 22165 27120 6664
Райымбек - 59 222 - - 222
Талғар 4707 8446 2985 5598 9483 4745
Ұйғыр 11 13 16 - - 160
Қапшағай қ. 10218 8691 1376 15433 11344 1734
Талдықорған қ. 277 924 257 - 1115 392
Текелі қ. 250 350 218 - 1020 841
Сатылған жолдамалар бағасы, мың теңге
Алматы облысы 87192,0 141825,3 219413,4
Соның ішінде аудандар бойынша:
Алакөл
20333,0 32748,0
Еңбекшіқазақ 4844,0 24117,0 91007,0
Жамбыл
470,0 1973,0
Қарасай 499,0 217,0 31697,8
Панфилов 21594,0 26031,0 5797,0
Райымбек
436,0
Талғар 28418,0 38515,0 25916,7
Қапшағай қ. 31837,0 23827,3 9240,0
Талдықорған қ.
5815,0 9420,3
Текелі қ.
2500,0 6037,6
Тур құнына енгізілмеген визалық, экскурсиялық және т.б. қызметтер бағасы,
Алматы облысы 39390,3 56311,4 68988,3
Алакөл 10928,0
Еңбекшіқазақ 6823,5 6152,0 32358,3
Жамбыл
1973,0
Қарасай 11891,0 6160,0 8322,5
Панфилов 473,0
55,0
Райымбек
196,0 436,0
Талғар 5928,0 16286,0 1482,9
Ұйғыр 2446,8 4597,4
Қапшағай қ. 273,0 3897,0 2871,6
Талдықорған қ. 222,0 15790,0 4736,4
Текелі қ. 405,0 3233,0 3409,6
Деректер негізі: [13, 10-11бб].
Біз 4-кестеден облыс көлемінде қанша туристке қызмет көрсетілгенін, жолдамалардың
2008 жылы туристерге ең көп қызмет көрсеткен Панфилов ауданы
Кесте 5
Елдер бойынша турист-резидент емес және турист-резиденттерге қызмет көрсетілуі жайлы
Жылдар бойынша туристерге қызмет көрсетілуі
2006 2007 2008 2006 2007 2008
Барлық келген резидент емес туристер 301 200 266
ТМД көлемінде емес елдерден келгендер 127 104 131 30083
Оның ішінде
2 ҰЛЫБРИТАНИЯ
АВСТРИЯ 10 9 20
7 БАӘ
АНГЛИЯ (БРИТ.)
1
БЕЛЬГИЯ
4
6 34 18 ЕГИПЕТ
ВЕНГРИЯ 5
125 101 74 ГРЕКИЯ
ГЕРМАНИЯ 104 37 56 210 259 134 ГЕРМАНИЯ
ДАНИЯ 3
4
2 ИНДИЯ
ИСПАНИЯ
6
10 ИЗРАИЛЬ
ИТАЛИЯ 1 2
4 ИТАЛИЯ
ҚЫТАЙ
11 1 29701 35888 6675 ҚЫТАЙ
КУБА
8
5
КИПР
ЛИТВА
1
3 МАЛЬТА
ЛЮКСЕМБУРГ
3
НОРВЕГИЯ
1
ПОЛЬША
2 2
4
ПЕРУ
РУМЫНИЯ
2
4 КОРЕЯ РЕСПУБЛИКАСЫ
СЛОВЕНИЯ
1
АҚШ
1
2 АҚШ
ТАЙЛАНД
7
5 12 ТАЙЛАНД
ТҮРКИЯ 4 13 16 30 72 89 ТҮРКИЯ
ЧЕХИЯ
1 1 6
ЧЕХИЯ
ФИНЛЯНДИЯ
3
9
ФИЛИПИНЫ
ФРАНЦИЯ
8 5
10 ФРАНЦИЯ
ХОРВАТИЯ
1
ШВЕЙЦАРИЯ
5
ШВЕЦИЯ
2
ТМД көлеміндегі елдерден шыққандар 174 96 135
101 46 ТМД көлеміндегі елдерден шыққандар
РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫ 174 95 135
101 45 РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫ
УКРАИНА
1
1 УКРАИНА
20327 22868 13612 Ішкі туризм
Деректер негізі: [13, 13-14бб].
Қазақстанға келген резидент емес туристердің барлығы 266 адам, оның
Бұл біздің облысымыз үшін өте аз. Сонымен бірге біз
6-кестеден туристердің көлік құралдарын көруге болады. Туристер көліктің әр
Кесте 6
Туристердің көлік құралдары
Резидент еместер (келушілер) Резиденттер (шығушылар) Ішкі туризм
2006 2007 2008 2006 2007 2008 2006 2007 2008
Барлығы 301 200 266 30083 36473 7092 20327 22868
Соның ішінде
Әуе көлігі 125 100 266 400 600 399
Теміржол көлігі 145 - - 10 2 - -
Қалааралық автобустар 5 - - 20420 35871 5231 8592
Басқа да құрғақ жердегі көлік құралдары 26 100 -
Деректер негізі: [13, 15б].
Кесте 7
Сапар мақсаты бойынша туристерді бөлу .
резидент еместер резиденттер
2006 2007 2008 2006 2007 2008
Барлығы 301 200 266 30083 36473 20704
Соның ішінде
Бос уақыт, рекреация және демалыс 232 193 129
Таныстар мен туыстарға келу 65 - 1 183
Іскерлік және кәсіби 4 7 136 102 108
емделу - - - 6 36 -
коммерциялық (шоп-турлар) - - - 29727 35863 31
Басқа да мақсаттар - - - - - 6624
Деректер негізі: [13, 16б].
Келуші туристердің көбісі әуе көлігінің қызметін пайдаланады.
Ал егер шығушы туристерге келетін болсақ, олар көбінесе басқа
Егер туристерді сапар мақсаты бойынша қарастырсақ, онда мұнда негізінен
2.2 Туристік өндіріс шығындарының және өнімді өткізу есебінін анализі
Бірінші туристік өнімнің өзіндік құнына кіретін шығындардың құрылымын зерттейк.
Туристік өнімдердің өзіндік құнына қосылатын шығын құрамы БЕС №7
Туристік өнімдердің өндірістік өзіндік құнына тікелей және жанамаға бөлінген
Тікелей шығындар – бұл туристік өнімдердің өзіндік құнын тікелей
Жанама шығындар – бұл туристік өнімдердің өзіндік құнына оның
Туристік өнімдерді өндіру шығындарын топтастыру экономикалық мазмұнына және БЕС
а) экономикалық элементтермен:
- материалдық шығындар;
- еңбекақы шығындары;
- аударым;
- құралдардың тозуы;
- басқадай шығындар;
ә) шығын баптары бойынша:
- материалдар;
- еңбекақы;
- аударым;
- үстеме шығындар.
Турөнімді сатып алушы немесе турист белгілі бір көрсетілетін қызмет
Біріншісі – инклюзив-тур деп аталады, немесе авиа тасымалдау қызметінде
Екіншісі – пэкидж–тур деп аталады немесе тасымалдау қызметінің бағасы
Турөнімнің өзіндік құнын анықтау үшін арнайы калькуляциялық құжат толтырылады
Жоспарланған кезең ішіндегі мөлшер мен смета бойынша жасалынған баға.
Нақты баға турөнімге кеткен шығындардың нақты сомасы.
Сметалық немесе жаңа турөнімдерге сметалық құжат арқылы жасалған жобалық
туристік кәсіпорындарды туристік өнімдерді қалыптастыратын жұмысшы күшімен (қызметкерлермен) қамтамсыз
аударым (әлеуметтік салық);
көлік шығындары: тасымалдап қызмет көрсетулер ( әуе, темір жолдары,
туристік фирмалардың асырау, қызмет ету және басқару шығындары;
жаңа туристік өнімдерді әзірлеу және игеру шығындары;
турды жүзеге асыру бойынша қызмет көрсеткені үшін басқа жақтағы
контрагенттерге комиссиялық сыйақылар;
басқадай шығындар және төлемдер.
Туристердің өнімдерді өткізумен түскен табыстар мен шығындар есебі 22.02.02
Жалпы басқару мен шаруашылық шығындары бөлігіндегі шартты тұрақты
7110, 7210, 7310 шоттарында жиналған шартты-тұрақты шығыстар әрбір есепті
«Директ-костинг» жүйесінде кірістер туралы есепті құру сызбасы көпсатылы екендігін
Кесте 8
«Директ-костинг» есебі
№
Көрсеткіштердің атауы
Көрсеткіштердің мәні, тенге
1 Турөнімді өткізуден түскен түсім (Т) Т=5000
2 Өзгермелі шығындар (ӨШ) ӨШ=3000
3 Маржиналды табыс (МТ) МТ=Т - ӨШ=2000
4 Тұрақты шығыстар (ТШ) ТШ= 1000
5 Пайда (П) П= МТ – ТШ =1000
Деректер негізі: [13, 17б].
Маржиналды табыс - өзгермелі шығыстар бойынша есептелген турөнімді сатудан
«Директ-костинг» жүйесіндегі кірістер мен шығыстар туралы шамамен алынған есеп
Кесте 9
Шамамен алынған «Директ-костинг» есеп
№ Көрсеткіш мың. теңге
1 Өткізілген турөнім көлемі 285000
2 Өзгермелі шығындар 165000
3 Маржиналдық табыс(1-2 жол) 120000
4 Тұрақты шығыстар 68500
5 Таза пайда (немесе зиян) (3-4) 51500
Деректер негізі: [13, 18б].
Стандартты «директ-костинг» - кәсіпорынның түпкілікті мақсатына таза пайда алуға
өзіндік құнды жарым-жартылай калькуляциялаудың қарапайымдылығы мен объектілігі, өйткені тұрақты
өзіндік құнды әр түрлі кезеңдердің өзгермелі шығындары, абсолютті және
шығаруды ұлғайту үшін тиімділігі жоғары өнімді анықтау;
өзгермелі шығыстарды, өткізу бағаларын және дайын өнім құрылымын өзгерту
тұрақты шығыстардың шамасын жедел бақылау үшін жағдайлар жасау, өйткені
есептің талдаушылық мүмкіндіктерін кеңейту, өйткені есеп пен талдаудың байланысты
«директ-костинг» жүйесі принциптерін басқару есебінің басқа жүйелерімен үйлестіре қолдану.
Халық шаруашылығының саласы ретінде туризм сұраным мен ұсыныстың нарықтық
Осыған қатысты шетелдік тұтынушыға бағдарланған халықаралық рынок пен Қазақстан
Халықаралық туристік рынок бүгінгі күні миллиардтаған айналымды және қатаң
Соған байланысты рыноктың қандай сегменттерінде қазақстандық турөнімнің жарқын болашағы
ДТҰ-ның ұсынымдарын ескере отырып жүргізілген талдау мен қазіргі тәжірибенің
Бұл ретте экономикалык туризм үшін Жібек жолы бағытымен өтетін
Орталық Азия аймағындағы туризмнің ерекшелігін ескеру қажет. Жібек жолы
Сөйтіп, қазақстандық өнім тек қана кешенді орталық азия турөнімінің
1. Турөнімнің институционалдық элементтері үкіметаралық денгейде келісілуі тиіс.
2 Қазақстандық турөнім біздің аймақтағы көршілеріміздің
Қазақстандық туристік өнімнің ерекше белгісі онын сипатының маусымдығы болып
Туризмнің экономика саласына әсер ететін туристік фирмалардың кызметінің шығынсыздығын
— өнімді өндіру, айырбастау және бөлу саласындағы қоғамдық қатынастардың
белгілі бір өндіріс саласы мен экономикалық іс-әрекет-
терді қосып, елдің халық шаруашылық кешенінің бір бөлігі ре-
тінде;
туризмді елдің немесе аймақтың шаруашылық саласы
сияқты зертгейтін экономикалық ғылым ретінде;
туристік өнімді өндіретін, оны колданатын, бөлетін және
айырбастауды зерттейтін қоғамдық ғылым ретінде;
туристік экономика жүйесінің барлық деңгейіндегі адам-
ның мінез-құлқын зерттейтін қазіргі экономикалык теория
ретінде.
Негізделген экономика жағынан қарасақ, туризм дегеніміз ол экономикалық кешен,
Сонымен қатар, туризм — көптеген дамушы елдердің экономикалық өсуінің
Қазіргі туризм экономикалық құбылыс ретінде:
— индустриялдық түрде болады;
туристік өнім мен қызмет түрінде көрінеді және көлікпен тасуға
жаңа жұмыс орындарын құрайды және жаңа аудандарды
игерудегі алғашқы қарлығаш, сонымен қатар ұлттық экономи-
каның жылдам дамуының катализаторы болады;
туризмге мамандандырылған елдің пайдасына ұлттық та-
бысты қайта бөлу механизмі ретінде кіріседі;
ұлттық табыстың өсуіне, жергілікті инфракұрылымның
дамуы мен жергілікті халықтың өмір деңгейінің өсуінде муль-
типликатор рөлін атқарады;
— жоғарғы деңгейдегі әсерлікпен және инвестицияның
жылдам қайтарылуымен сипатталады;
табиғат пен мәдени мұраны қорғаудың тиімді құралы ре-
тінде жұмыс істейді, өйткені оның негізгі ресурстарының база-
сын осы элементтер құрайды;
барлык шаруашылық салаларымен және адамның іс-әре-
кет түрлерімен сәйкес келе береді.
Сонымен, туризм аймақтың немесе елдің экономикасын белсенді түрде әсер
Туристік өнімнің өткізу ерекшеліктеріне келетін болсақ, оның бағасы туристік
Қосымша құн салығымен коса есептелген баға бойынша турөнімді босату
Сатылған және өткізілген турөнімге шот-фактуралары толтырылып, журналға тіркелу арқылы
Салық салу мақсатында өнімді өткізу кәсіпорынның есеп саясатының негізінде
Ал, екінші нұсқада кәсіпорынға өнімді өткізуден түскен түсім арқылы
1. туристік кәсіпорын турөнімді туроператор ретінде өткізсе
әртүрлі қызмет көрсету құқығын өзі орындаған кезде, яғни көлікпен
2. туристік кәсіпорын турөнімді турагент ретінде өткізсе —
басқа фирмаларға турөнімді ұсынған жағдайда.
3. туристік кәсіпорын басқа фирмалардан турөнімді сатып
алып қайта өткізген жағдайда.
туристік кәсіпорын турөнімді басқа фирмаларға тауарға
айырбастаған жағдайда, онда осы құбылысты ескере отырып
төмендегідей бухгалтерлік жазбалар береміз. Туристік жолдама-
ларды өткізуде мына бухгалтсрлік жазбалар жүзеге асырылуы
қажет:
а) туристік өнімдерді өзіндік құны есептен шығарылғанда:
7010 «Өткізілген өнімнің және көрсетілген қызметтердің өзіндік
кұны» шоты дебеттеліп, 8110 «Негізгі өндіріс» шоты кредит-
теледі.
ә) сатып алушыға шотты ұсынғанда:
1210 «Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық
б) ҚҚС сомасына:
1210 «Алынуға тиісті шоттар» шот дебеттеледі, 3130 «ҚҚС» шоты
в) сатып алушыдан төлемдер келіп түскен жағдайда:
1030 «Ағымдағы банктік шоттардағы теңгемен ақша қаражаты», 1010 «Кассадағы
Қолма-қол есеп айырысумен туристік жолдамаларды өткізуде:
а) сатудан түскен түсім сомасына:
1010 «Кассадағы теңгемен ақша қаражаты» шоты дебеттеледі;
6010 «Өнімдерді сатудан және қызмет көрсетуден алынатын кіріс»
ә) ҚҚС сомасына:
1010 «Кассадағы теңгемен ақша қаражаты» шоты дебеттеледі; 3130 «ҚҚС»
б) бюджетке аударылған ҚҚС сомасына:
3130 «ҚҚС» шоты дебеттеледі, 1030 «Ағымдагы банкті шоттардагы теңгемен
Есептік кезеңнің соңында:
а) қорытынды табысты кеміту шығындары есептен шығарылады:
5600 «Жиынтық табыс» шоты дебеттеледі, 7010 «Өткізілген өнімнің және
ә) жиынтық табысты көбейтетін табыс есептен шығарылған жағдайда:
6010 « Өнімдерді сатудан және қызмет көрсетуден алынатын кіріс»
б) корпоративтік табыс салығы есептелді — 30 % 7700
«Корпоративтік табыс салығы» шоты дебеттеледі, 3110 «Төлеуге ағымдағы корпоративтік
в) жиынтық табысты кемітуге табыс салығы бойынша шы-
ғындар есептен шығарылғанда: 5600 «Жиынтык табыс» шоты дебеттеледі, 7700
г) таза табыс анықталып есептен шығарылғанда 5600
«Жиынтық табыс» шоттың дебетінде, ал 5500 «Бөлінбеген пайда
жабылмаған зиян» шоттың кредитінде жазылады.
Осылайша, біз туризмнің маржиналды табыстары бойынша алдын-ала есептеулер жүргізіп,
2.3 Туризмдегі қаржылық, валюталық операциялардың есебі және салық салу
«Туризмдегі агенттік қызмет заңды және жеке тұлғалардың осы қызмет
Турагент қызмет көрсету құқығын сатып алуға кеткен шығынын жолдама
а) турөнімді сатып алып құнын кірістегенде 1350 «Өзге қорлар»
б) ҚҚС сомасына 1420 «Қосылған құн салығы» шоты дебеттеледі,
в) туроператорға төленетін ақы сомасына 3310 «Жеткізушілер мен мердігерлерге
Турөнімді өткізу кезінде бірқатар шығындар пайда болуы мүмкін, мысалы
а) ҚҚС сомасына 1420 «Қосылған құн салығы» шоты дебеттеледі,
б) өнімді өткізуге кеткен басқа шығындар бойынша 7110 «Өнімдерді
Делдалға төленген ақша сомасы Қазақстан Республикасының Салық Кодексінің 92
а) өткізілгсн турөнімнің өзіндік құнына 7010 «Өткізілген өнімнің
ә) турөнімнің бағасы төленсе 1210 «Сатып алушылармсн тапсырысшылардың қысқа
б) ҚҚС сомасына 1250 «Сатып алушылармен тапсырысшылардың қысқа мерзімді
в) қолма-қол ақшаға сатылған турөнім сомасына 1010 «Кассадағы
д) ҚҚС сомасына 1010 «Кассадағы теңгемен ақша қаражаты» шоты
Кезең шығындары төмендегідей көрініс табады:
а) әкімшілік қызметкерлерге еңбекақы төленгенде 7210 «Әкімшілік шығыстар», 7400
б) әлеуметтік салық сомасына 7210 «Әкімшілік шығыстар».
в) өзге де шығындар сомасына 7210 «Әкімшілік шығыстар»,
г) ҚҚС сомасьша 1420 «Қосылған құн салығы» шоты
а) табыстан шығындар көлемі азайтылып көрсетіледі де, 6010 «Өнімдерді
б) қорытынды табысқа түскен табысты қосып, төмендегідей
жазбада керсетеміз:
3520 «Алдағы кезеңдердің кірістері» шоты дебеттеледі, 6010 «Өнімдерді сатудан
в) корпоративтік табыс салығына 7710 «Корпоративтік табыс салығы» шоты
г) қорытынды табыстан табыс салығы бойынша шығындар
шегеріледі де, 6010 «Өнімдерді сатудан және қызмет көрсетуден
алынатын кіріс» шоты дебеттеліп, 7710 «Корпоративтік табыс
салығы» шоты кредиттеледі;
д) таза табыс анықталғанда: 6210 «Активтердің шығуынан
түскен кірістер» шоты дебеттеліп, 5510 «Есепті кезеңдегі бөлінбеген пайда
Бірінші кассадағы ұлттық және шетел валюта түріндегі қаражаттардың есебін
Касса арнайы жабдықталған, яғни едені мен төбесінен ешқандай адам
Бұл сейфтің кілті мен сургуч басатын мөр кассирде, ал
Кассадағы ақшаның түгелділігіне кассир толық жауап береді, егер әдейі
Банк мекемесінен нақты ақша алу үшін кәсіпорының, үйымның
Бұл чек парағын толтыру барысында чекке алынғалы отырған, яғни
Барлық толтыруға тиісті ақпараттар толтырылмайынша, чекке қол коюға болмайды.
Сонымен қатар банк мекемесінен алынған нақты ақша сол алынған
Ол үшін кәсіпорынның, субъектінің касса қызметкері, яғни кассир кассалық
Кәсіпорынның кассасына қолма-қол нақты ақшаны кіріске алу, қабылдау үшін
Осы накты ақшаны кассаға қабылдау барысында толтырылатын кассалык кіріс
Кәсіпорынның, ұйымның кассасыннан нақты ақша кассалық шығыс ордері немесе
Кассадан нақты ақша алушы адамдар кассалық шығыс ордеріне алып
Бұл құжаттарды өзгертуге олардағы сандармен әріп түзетуге, өшіруге ешқандай
Кәсіпорындар ұйымдарда жұмысшы-қызметкерлерге жәрдемақы, сыйақы, еңбекақы төлеу үшін төлеу
Бұл ведомостар тіркеу журналына еңбекақы, жәрдемақы сыйақыларды төлеп, үлестіріп
Кассалық кіріс ету немесе кассалық шығыс ету ордерлері сондай-ақ
Кәсіпорынның кассасына нақты ақшаны қабылдау кассадан ақша төлеу барысында
Касса операцияларының есебі кассалық кітапқа тіркелуі қажет. Бұл кітапты
Кәсіпорынның, ұйымның кассасына келіп түскен кіріс етілген немесе кәсіпорынның,
Күн сайын кәсіпорынның, ұйымның касса қызметкері кассадағы нақты ақша
Бұл кассалық кітаптағы деректерге өзгеріс енгізуге, өшіруге, түзетуге жол
Сонымен қатар бұл жағдайда кассалық операциялар бойынша толтырылатын барлық
Жалпы кәсіпорынның кассасындағы шетел валютасы түріндегі ақша каражаттарының
Туризм саласындағы салық салудың ұйымдастырылуының ерекшеліктеріне келетін болсақ, онда
Туристік ұйым қызметіндегі корпоративтік табыс салығының объектілеріне, яғни ҚР-ның
- туристік ұйымның салық салынатын табысы;
- төлем көзінен алынатын табыс.
Туристік ұйымның салық салынатын табысы есептік салық жылы нәтижесі
Салық жылы ішінде туристік ұйымның барлық алынатын табыстары кіретін
Бұл табыстарға турөнімді өткізген және өндіруден түсетін табыстар, сонымен
Шегерім — бұл ЖЖТ-ты алумен және салық салынатын табысты
Осылай анықталган туристік ұйымның ССТ-сы 30% мөлшерімен анықталады. КТС=
Туристік ұйымның есеп қызметкеріне аса назар бөлетін бір тұсы
Екіншіден, Салық кодексінің 126-бабының 8 пунктіне сәйкес болашақ салық
- біріншіден, төлем көзінен ұсталынуға жататыи туристік ұйым салық
Салық кодексін 131-бабына сәйкес төлем көзінен ұсталынатын салық сомасы
- екіншіден, Салық кодексінің 131-бабына төлем көзіні ұсталынатын туристік
Заңды тұлғаларға, яғни резидент еместерге табыстар төлемінің жекелеген жағдайларын
ҚР - ғы төлем көздерінен резидент еместердің табыстары 178
Салык кодексінің 181-бабына сәйкес резидент емес заңды тұлғаның табысынан
2. КТС бойынша декларацияны өткізуге арналған 10 жұмыс күні
Көрсетілген Салық кодексінің келтірілген баптарынан туристік ұйымның бухгалтеріне резидент
Салық кодексінің 181-бабына сәйкес бекітілген резидент еместің табысынан табыс
Бұл жағдайда бухгалтер аса назарды төлемді тану фактісіне, соның
Бұл жағдайда Салық кодексінің 182-бабына сәйкес туристік ұйым төлем
Өйткені ҚР-ның территориясында резидент еместердің көрсететін қызметі төлем көзінен
Бірақ, бухгалтерлерге аса назарды талап ету Салық кодексінің
Қазақстандық туристік ұйым резидент еместердің арасындағы сыртқы саудалық контрактісі
Мына мысалды қарастырсақ: Бас офис Еуропада орналасқан, ал Алматыда
Салық кодексінің 92-бабына сәйкес шегерімдерге керекті құжаттар болған жағдайында
Сонымен қатар осы жағдайда жеке тұлғалардың табысы бас ұйымның
Тур ұйым Салық кодексіне сәйкес салық органына ҚҚС-ғы бойынша
Мемлекеттік тіркеуге салық төлеуші ретінде тіркелген күннен бастап салық
ҚҚС-ғы бойынша нысан салық салынатын айналым мен салық салынатын
3. ҚАЗАҚСТАН Республикасындағы туристік индустрияның даму перспективасы
3.1 Заманауи қаржылық есептер арқылы туристік индустрияны жетілдіру
Есеп берудің түсінігін зерттейк. Осы стандарт қаржы есептілігінің өзіне
Осы стандарт қаржы есептерінің өзінде де, оларға ескертулерде де
Осы стандарттың мақсаты кәсіпорынның алдыңғы кезеңдердегі өз қаржы есептілігімен
Бұл максатқа жету үшін осы стандартта қаржы есептілігін ұсыну
Әрбір кәсіпорын, өз операцияларының сипатына сүйене отырып, кысқа мерзімді
Ұсынудың қандай әдісі қабылданғанына қарамастан, кәсіпорын өтелуі немесе орнын
Егер кәсіпорын анықталған операциялық кезеңнің барысында тауарлар мен қызмет
Бұл сондай-ақ ағымдағы операциялық кезеңде іске асыру көздсліп отырған
Активтер мен міндеттемелерді өтеу күндері туралы ақпарат кәсіпорынның өтемпаздығы
Қаржы активтері сауда және басқа да дебиторлық берешекті қамтиды,
Мысалы, кәсіпорын өзі баланс күнінен кейін бір жылдан аса
Айналымдық активтер:
Актив егер:
а) оны өткізу көзделсе, не ол кәсіпорынның калыпты операциялық
ә) ол негізінен сауда мақсаты үшін немесе кысқа мерзі
б) пайдалануда шектелмейтін ақшалай қаражаттар немесе олардың баламалары нысанында
Қалған активтердің барлығы ұзақ мерзімді активтер сыныпталуға тиіс.
Осы стандарт ұзақ мерзімді сипаттағы материалдық, материалдық емес, операциялық
Олардың мағынасы айқын болған жағдайда ол басқа анықтамаларды пайдалануға
Кәсіпорынның операциялық кезеңі өндіріс барысында келіп түсетін материалдарды сатып
Нарықтық бағалы қағаздар, егер оларды өткізу баланс күнінен кейін
Қысқа мерзімді міндеттемелер
Міндеттеме, егер:
а) кәсіпорынның қалыпты операциялық кезеңінің барысында оған ақы төлеу
ә) ол баланс күнінен кейін он екі айдың ішінде
Қалған міндеттемелердің барлығы қысқа мерзімді міндеттемелер ретінде сыныпталуға тиіс.
Қысқа мерзімді міндеттемелер айналымдық активтер сияқты түсім мен санаттар
Жеткізушілер мен мердігерлердің алдындағы несиегерлік берешек сияқты кейбір қысқа
Ондай операциялық баптар, тіпті олар баланс күнінен кейін он
Баска қысқа мерзімді міндеттемелер ағымдағы операциялық кезеңнің бір бөлігі
Кәсіпорын пайыз есептелетін өзінің ұзақ мерзімді міндеттемелерін, тіпті олар
а) міндеттемелерді орындаудың бастапқы мерзімі он екі айдан асса;
ә) кәсіпорын міндеттемені ұзақ мерзімді негізде қайта қаржыландыруды ұйғарса;
б) бұл тілек қаржы есептілігі шығаруға бекітілгенге дейін жасалған
Осы параграфқа сәйкес қысқа мерзімді міндеттемелерден алып тасталған кез
Келесі операциялык кезеңнің ішінде өтелуге тиісті кейбір міндеттемелер кәсіпорынның
Ондай міндеттемелер кәсіпорынды ұзақ мерзімді қаржыландырудың бір бөлігі деп
Бұл жағдайда міндеттеме қысқа мерзімділікпен сыныпталғанмен шығарылымға каржы есептілігі
Қарыз беру туралы кейбір келісімдер қарызгерге арналған талаптарды қамтиды
а) қаржы есептілігі шығаруға бекітілгенге дейін карыз беруші талаптар
ә) баланс күнінен кейін он екі айдың ішінде өзгеріс
Баланстың ұсынылуға тиісті ақпарат бойынша өзі дегенде мыналарды көрсететін
- жылжымайтын мүлік, үйлер және жабдық;
- материалдық емес активтер;
- қаржылық активтер және тармақтарында көрсетілген сомаларды алып тастап);
- үлес қосып қатысу әдісі бойынша ескерілген инвестиялар;
- босалқылар;
- сауда берешек және басқа дебиторлык берешек;
- ақшалай қаражаттар және олардың баламалары;
- сауда және басқа несиегерлік берешек;
- 12-«Пайдаға салынатын салықтар» ХБЕС-на сәйкес салық міндеттемелері мен
- бағалау міндеттемелері;
- пайыздар есептелетін ұзақ мерзімді міндеттемелер;
- азшылық үлесі; және
- шығарылған капитал мен резервтер.
Қосымша баптар, такырыптар мен аралық сомалар оны Халықаралық бухгалтерлік
- активтердің сипаты мен өтімділігін және көп жағдайда
- операциялық және қаржы активтерін, босалқыларды, дебиторлық берешекті, ақшалай
- міндеттемелерді, мысалы, пайыздық және пайыздық емес міндеттемелсрді
Өзінің сипатына және қызметтеріне қарай ерекшеленетін активтер мен міндеттемелер
Мысалы, жылжымайтын мүліктің, үйлер мен жабдықтардың белгілі бір топтары
Есеп саясаты және түсініктеме хат.
Бухгалтерлік қорытынды есеп кәсіпорынның мүліктік және қаржылық жағдайын, сондай-ақ
Бухгалтерлік қорытынды есеп өзінің негізгі болып саналатын белгілеріне қарай,
Жасалу уақытына карай бухгалтерлік қорытынды есеп ағымдағы және жылдық
Ал кәсіпорынның жылдық бухгалтерлік қорытынды есебі есеп беретін жылға
Сондықтан да бұл ақпаратты-мәліметтер кәсіпорынньщ қаржы-шаруашылық қызметінің тиімділігін нақтылы
Мәліметтің көлеміне карай бухгалтерлік қорытынды есептің өзін алғашқы және
Оның кұрамында кәсіпорынның белгілі бір уақыт аралығындағы (бір айдағы)
Тағайындалуы бойынша жасалынған бухгалтерлік қорытынды есеп ішкі және сыртқы
Бухгалтерлік қорытынды есепті бұл түрі сыртқы пайдаланушыларға берілмейді және
- бухгалтерлік баланстан;
- пайда және зиян (каржы-шаруашылық нәтижелер) туралы есептен;
- меншікгі капиталының козғалысы туралы есептен;
- ақшалардың қозғалысы туралы есептен;
- түсініктемелік жазбадан.
Кәсіпорынның жылдық бухгалтерлік қорытынды есебіне берілген түсініктемелік жазба кәсіпорынның
Өнім – жаңа өнімді шығарумен турөнімді жасаушы туроператорлар жүйесі
I кезең – ең алдымен стратегияны қалыптастыру керек. Стратегия
II кезең – идеяларды жинақтау: миға шабуыл, іздестіру
III кезең – бизнес-талдау, мұнда алғашқы және қайта сатулар
Тағы да басқа төлеуге тиісті салық түрлеріне келетін болсақ,
3.2 Туризм индустриясының шетелдік тәжірибелік даму жолдары
Туризм әлемдік экономикада басты рөлдердің бірінде көрінеді, ол ұлттық
90-жылдардың басында туризм тауарлар мен қызметтерді әлемдік сатудың 10%-ын
Қазіргі уақытта туризмде 150 млн. адам жұмыспен қамтылған, ал
Шет елдерде туризм ерте замандарда дамыған. Олардың ішінде ең
Кез-келген адам Париж, Рим, Неаполь, Венеция, Лондон, Мадрид, Токио,
Шетел туризмінің тәжірибесі оның маңызының үнемі артуы келесі себептерге
Халықаралық туризм (ХТ) – валюталық түсімдер көзі және халықты
ХТ – елдің төлем балансына салымдарды және ЖҰӨ көлемін
ХТ – туризмге қызмет көрсететін салаларды жасай отырып экономиканың
Жұмыспен қамту деңгейінің өсуімен халықтың табысы өседі және ұлттың
Елдің экономикалық инфрақұрылымы және әлемдік үрдістер дамиды.
Туризм нарығының үлесін бөліп қарасақ Батыс Еуропа нарықтың 70%-ына
Туристермен негізгі жабдықтаушылар АҚШ, Бельгия, Дания, Германия, Жаңа Зеландия,
Туристік жолдама туристке қызметтің толық кешенін ұсынады: көлік, тамақтану,
Халықаралық туризм келесідей бегілері бойынша жіктеледі:
- сапар мақсаты бойынша (курорттық, экскурсиялық, ғылыми, іскерлік, этникалық
- қозғалыс құралдары бойынша;
-орналастыру құралдары бойынша;
-сапар бағасы бойынша;
-жас құрамы бойынша;
-маусым бойынша.
Туризм антикалық дәуірде Ежелгі Грекияда пайда болған – Олимпиадалық
1812 жылы Швейцарияда «Риги-Клестерли» атты алғашқы қонақ үй ашылды.
Германияда 18-19ғғ. Минералды сулардың курорттары ашылды - Хайлилендемекте,
1933 жылы Германиядатуризм бойынша империялық комитет құрылды. ХТ-ның негізгі
Қазіргі әлемде БҰҰ жүйесінде арнайы ұйым бар, Туризм бойынша
ХТ-ның заманауи дамуының негізгі факторларына мыналар жатады:
- қоғамдық байлықтың және халықтың табысының өсуі;
- жұмыс уақытының қысқартылуы және бос уақыттың көбейуі;
- қоғамның рухани құндылықтарының жүйесінде басымдылықтардың өсуі;
- жеке бизнестің дамуындағы жетістіктер;
- табиғи және адам қолымен жасалған мәдени-тарихи ескерткіштердің көптігі;
- мемлекетаралық байланыстардың және мәдени айырбастың дамуы;
- урбанизация (қала халқының өсуі) және т.б.
Туристік орналастыру құралдарына жататындар:
1) Қонақ үй шаруашылығы–қонақ үйлер, пансиондар, мотельдер, апартамент -
2) Орналастырудың дәстүрлі емес құралдары – апартамент-пәтердемалыс үйі, саяжай,
Қонақ үйлерге ерекше назар аударылады. Мысалы, Францияда қонақ үйлерді
1-ден 4-ке дейін жұлдыз-люкстері бар қонақ үйлер;
1-ден 4-ке дейінгі жұлдыздары бар лагерьлер мен демалыс үйлері;
«жей де франс» үлгісіндегі деревнялардағы үйлер – коттедждер, үйшіктер,
Ұлыбританияда:
1) 1-ден 5-ке дейінгі «тәж» жүйесі бойынша - қонақ
2) 1-ден 5-ке дейінгі иот кілттері жүйесі бойынша –
Бенилюкс елдерінде (Бельгия, Нидерланды, Люксембург) 1-ден 5-ке дейінгі жұлдыздар
1) мейрамхана – дәмхана – тұруға арналған отель;
2) мотель – автожолға жақын орналасатын, отель, мейрамхана және
3) «отель –мейрамхана» – тұруға және мейрамханаға арналған;
4) «отель – горка» –төсек және таңғы ас;
5) апартамент – отель –пәтерде және басқа да тұрғын
Қазіргі уақытта біртекті бірліктерден және қонақ үй консорциумдарынан тұратын
Туристік индустрия түсінігінде әуе көлігін қоса алғанда әр түрлі
[29, 326б].
Шетелде туристік қызмет туристердің қажеттіліктерін толық қамтамасыз етуге және
Жалпы алғанда қызмет – бұл ерекше түрдегі көрінбейтін тауар.
Сондай-ақ, тауар әдетте тұтынушыға жеткізіледі, ал туристік қызметке келетін
Сондықтан қызметтерді өндіру және жүзеге асыру материалды тауарларға қарағанда
Экспорттық туристік қызмет анықтамасы қиындық тудырады. Классикалық нұсқада шетелде
Туристік қызмет құрамына мыналар кіреді: тасымалдауды және орналастыруды, рұқсат
Әрбір турдың туристік қызметтерінің тізімі әр түрлі және бағдарламамен
Ірі турфирмаларда, мысалы Парижде – компания өзіне логотип таңдайды,
Кез-келген нарықтың, соның ішінде туристік нарықтың да экономикасы
Сәйкесінше, туристік ұсыныс өте көптүрлі элементтерді қамтиды, және оларды
Бұл түрлі туристік индустрия және қызмет көрсетуші персоналды арнайы
Туристік инфрақұрылымның маңызды құрамдас бөлігі болып жеке туристік инфрақұрылым
Туристік супрақұрылымға қонақ үй кәсіпорындарын және тамақтандыру кәсіпорындарын біріктіретін
Осылайша, туризмнің дамуы тек турфирмалардың артуына ғана емес, сондай-ақ
Қорытынды
Алматы облысында туризм келесі түрлерге бөлінеді:
ішкі тіризм – қандай да бір ел тұрғындарының өз
сырттан келушілер туризмі – қандай да бір ел ішінде
сыртқа шығушылар туризмі – қандай да бір ел тұрғындарының
Туризммен айналысатын саяхатшылардың барлық түрлері келушілер ретінде анықталады. Осыған
«Келуші» термині өз кезегінде екі санатқа бөлінеді:
туристер (түнейтін келушілер) – саяхаттап келген елінде ұжымдық немесе
бір күндік келушілер – саяхаттап келген елінде ұжымдық немесе
Туристерді орналастыру құралдары – бір тұрақты түрде немесе кейде
2009 жылдың қаңтар-қыркүйектегі Алматы облысында қызмет көрсетілген келушілердің саны
Туристер көбінесе демалу мақсатында (90,2%) және іскерлік мақсаттармен (8,4%
Туристік индустрия жалпы алғанда қазіргі басты назардағы «өндіруші –
Зерттеудің теориялық базасы кәсіпорындардың қызметін реттеу үшін қолданылатын заңдық
Дүниежүзілік экономикалық дағдарыс туристік саланың дамуына да кері ықпалын
Есепті кезеңде туристік қызметпен айналысатын 45 туристік фирмалар және
Жұмыс істеп тұрған фирмалардың басым көпшілігі Панфилов (17), Талғар
Облыста келушілерді орналастырумен шұғылданатын 36 кәсіпорын және 126 жеке
Сонымен тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйініне келер болсам, туризмнің
Мысалы мұнай өндіреміз делік, оны өндіру арқылы бізсұранысты қанағаттандыра
Еліміздің экономикасын қарқынды дамытып, дамыған 50 елдің қатарына кірудің
Қорыта келгенде, туристік қызметтің мақсаты –
- жаңа технологияларды, алдыңғы қатарлы техниканы және ноу-хоуды енгізу;
- нарықты жоғары сапалы тур өнімдермен толтыру және қолайлы
- Қазақстан Республикасының табиғат ресурстарын тиімді және кешенді пайдалану;
- мамандар дайындап, олардың біліктілік деңгейін көтеру;
- қоршаған ортаны жақсарту; қазақ елінің мәдениетін, тарихын, рухани
Туристік қызмет кәсіпкерлік іс болғандықтан ең басты мақсаты кәсіпкерліктен
Туризм саласында кәсіпкерлікті ұйымдастыру – тұрақты дамыған компаниялардың көрсететін
Сондықтан нағыз кәсіби бухгалтер тек өз саласында ғана емес,
Осылайша, Қазақстандық туризмді дамыту және жетілдірудің негізгі жолдарын келесілерді
шетел ұйымдарымен бірлесе қызмет атқару үшін халықаралық келісім-шарттарды дамыту;
жаңа заманауи туристік кешендер салу арқылы жеке туристік индустрияны
қазақстандық туроператорлар мен турагенттердің бірлесьіктерін жетілдіру;
шетел фирмаларының тәжірибесін меңгеру;
туристерге қызмет көрсету бойынша мамандарды даярлауды дамыту.
Аймақтық деңгейде:
туризмнің және туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету және оларды сақтандыру
қазақстандық туристік өнімдерді қалыптастыру және жылжыту.
Бұл тек туристік саланы дамытуға ғана мүмкіндік бермейді, сондай-ақ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1. Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттік
2. Смыкова М.Р., Туризм: экономика,
3. Грачев Ю.Н. Правила выезда за границу. – М.:
4. Реформирование Казахстанской экономики: уроки, теория и практика/ Под
5. Квартальнов В.А. и др. Методика и организация международного
6. Сапрунова В. Туризм: эволюция, структура, маркетинг, Москва,
7. Котлер Ф. Основы маркетинга, Москва, 1994, 256 с.
8. Дюсембаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. «Кәсіпорынның қаржылық
9. Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есепке алу және қаржылық есеп
10. Қазақстан Республикасының Туризм туралы Заңы, А., Экономикс, 2002.
11. Казахстан Республикасы Статистика агенттігі. Казахстан кәсіпорындарының іскерлік белсенділігі.
12. Ердавлетов С. География туризма Казахстана, Алматы 2003. 164с.
13. Агентство Республики Казахстан по статистике. Депортамент статистики Алматинской
14. Казахстан Республикасы Статистика агенттігі. Алматы облысының
15. Әбдіманапов Ә. «Бухгалтерлік және
16. Герасимова А. Особенности осуществления бухгалтерского учета в
17. Радостовец В.К. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп».— Алматы: 2002.
18. Бейсенбаева А. К. «Туризмдегі бухгалтерлік есеп»: Оқу құралы.-
19. Султанова Б.Б., Учебное пособие. «Налоговый учет»-Алматы: Экономика.— 2008,
20. Квартальнов В.А., Федорченко В.К. Туризм социальный: история и
21. Александрова А.Ю. Экономика и территориальная организация международного туризма,
22. Назарова В.Л. «Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп»: Окулық.—
23. Айгистова О.В., Забаев Ю.В., Сеселкин А.И. Введение в
24. Гуляев Б.Г. Организация туристской деятельности. Москва: Нолидж,
2006.- 312 с.
25. Станев П., Атанасова Е. Экономика и организация международного
ризма, Москва, 1986, 174 с.
26. Мусин К.Н. Международный туризм: современная тенденция в мире
27. Легорнев С.Ф. Туризм в экономике открытого типа. //
28. Глобальные прогнозы развития туризма до 2000 года и
период. Мир в целом, Мадрид: ВТО, 1994, 62 с.
29. Наследышев А.В. Место и роль индустрии туризма в
мики // Изв АИСИП Сер Экология , 2006, №
30. Гезгала Я.Р. Туризм в народном хозяйстве, Москва, 2004,
31. Браймер Р.А. Основы управления в индустрии гостеприимства, Москва,
32. Сенин В.С. Введение в туризм, Москва, 2003, 120
33. Папирян Г.А. Экономика туризма, Москва: Финансы и статистика,
34. Зорин И.В. и др. Менеджмент туризма, Москва, 2006,
35. Щурова А., Кантарбаева Ж., Саурамбаев О. Рынок туристических
38. Национальная программа развития индустрии туризма в Республике Казахстан,
54
60
Бастапқы ұсыныс
Өндірістік ұсыныс (белгілері)
Табиғи ерекшеліктер
Әлеуметтік-мәдени факторлар
Жалпы инфрақұрылым
Туристік инфрақұрылым
Туризм дамуымен шартталатын жағдайлар
Бастапқы ұсыныс
Қонақ үйлер, қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындары
Меншіктік- туристік
Көлік құралдары
Туристерді орналастыру құралдары
Делдалдық қызмет көрсетуге арналған құралдар
Бас директор
Делдалдық операциялар бөлімі
Маркетинг және жарнама бөлімі
Бухгалтерлік бөлім
ХТ нарығын сегменттеу
Туризм мақсаттары
Демалыс
География
Жасы
Престиж
Іскерлік сапарлар және шопинг- турлар
География
Оқу
География
Жасы
Үнемдеу

Ұқсас жұмыстар

Туризм инфрақұрылымын дамыту бағыттары

Туристік инфрақұрылым мен қызметтерді дамыту және ілгерілету

Кластерлік жүйені дамытудың экономикалық бағыттары

Бизнестің туризмдегі алатын орны

ҚАЗАҚСТАНДА ТУРИСТІК САЛАНЫ ДАМЫТУДЫҢ ПАЙЫМЫ

Қазақстанда туризмнің инновациялық бағытта дамуы және даму мүмкіншіліктері

Туризм саласында кластерлік жүйені дамыту

Туризмді дамытудың теориялық - әдіснамалық негіздері

Рекреациялық жұмыстармен туристік сфераның айырмашылықтары мен ұқсастықтары