Құрылыс жұмыстары
Тақырыбы: Құрылыстағы бухгалтерлік есеп ерекшеліктері
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ....................................................................................................................3
1 ҚҰРЫЛЫСТАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ, ФОРМАЛАРЫ ЖӘНЕ ЕСЕПТІЛІГІ.....................................................................5
1.1 Құрылыстағы бухгалтерлік есеп ерекшеліктері.............................................5
1.2 Құрылысты ұйымдастырудың формалары және өндіріс түрлері, келісім
1.3 Құрылыс саласындағы қаржылық есептілік және ақпаратты ашу.............12
2 «СӘУЛЕТ ҚҰРЫЛЫС» ЖШС ҚҰРЫЛЫС ЖҰМЫСТАРЫН БАҒАЛАУ,
2.1 Құрылыс жұмыстарын бағалаудың ерекшеліктері, келісім – шарт
2.2 Құрылыстың сметалық құнының құрамы мен құрылысы және
құжаттау.................................................................................................................19
2.3 Құрылыстағы еңбекақыны төлеудің жүйесі мен түрлері............................22
3 ҚҰРЫЛЫСТАҒЫ ШЫҒЫНДАР ЕСЕБІ МЕН ҚҰРЫЛЫС – МОНТАЖДАУ
3.1 Шығындар есебінің мәні және жіктелуі........................................................28
3.2 Құрылыс машиналары мен механизмдерін пайдалану шығындары бабы
3.3 Аяқталмаған құрылыс – монтаж жұмыстарын өткізу қорытындысы
ҚОРЫТЫНДЫ.......................................................................................................41
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР........................................................................42
ҚОСЫМШАЛАР...................................................................................................43
КІРІСПЕ
Құрылыстағы бухгалтерлік есепті ұйымдастырудың жолдарын және оның
Нарықтық қатынасқа көшкенге дейін дәстүрлі жүйеленген түрде жүргізіп
Курстық жұмыстың мақсаты:
Құрылыс саласындағы есепті ұйымдастырудың ерекшеліктерін;
Өндірістегі шығындар түрін;
Еңбекақыны есептеу жолдарын;
Материалдық босалқылар есебін және аяқталмаған құрылыс есебін жүргізу
Курстық жұмыс үш тараудан тұрады. Алғашқы тарауда құрылыстағы
Екінші тарауда құрылыс жұмыстарын бағалаудың ерекшеліктері, келісім –
құжаттау және құрылыстағы еңбекақыны төлеудің жүйесі мен жолдары
Үшінші тарауда шығындар есебінің мәні және жіктелуі және
Құрылыс өндірісі басқа да өндіріс түрлерімен байланыстарының күрделілігімен
Құрылыс өнімдерінің келісім бағаларының құрамында мердігерлердің орындаған жұмыстарының
Құрылыс процесіндегі орындалған жұмыстарды қабылдау мен есеп айырысуды
Кәсіпорындар мен мердігерлер арасындағы орындалған құрылыс-монтаждық және құрылыс-жөндеу
1 ҚҰРЫЛЫСТАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ, ФОРМАЛАРЫ ЖӘНЕ ЕСЕПТІЛІГІ
Құрылыстағы бухгалтерлік есеп ерекшеліктері
Республика экономикасының даму кезеңіндегі Елбасының алға қойған талаптарына
Құрылыс өндірісі технологиясының шаруашылық субъектілерінің аналитикалық және синтетикалык
Құрылыстағы тауарлық қатынастың өндірістен айырмашылығы, ол өндіріс процесінің
Құрылыс өндірісінде өнімді өндіру үшін ұзақ мерзім талап
Басқа өндірістерге қарағанда құрылыста өндіріс мерзімдерінің ұзақтығына және
Өзгеріп отыратын метеорологиялық жағдайда ашық жерде жұмыс жүргізу
Құрылыс алаңында көптеген материалдар
Кейде құрылыс-монтаж жұмысы күрделі жағдайларда: келік жете алмайтын
Құрылыс өндірісі басқа да өндіріс түрлерімен байланыстарының күрделілігімен
Құрылыс өндірісіндегі нысандардың жұмыс түріне қарай бағалануы бухгалтерлік
Құрылыс өндірісінде жұмыстардың жүргізілуі мердігер мен тапсырушының арасындағы
— біріншіден, түскен түсім келісім бойынша және
— екіншіден, есепті кезеңдегі түсім мен шығын
қарай біркелкі бөлінуі тиіс.
Есептеудің тәртібіне орай келісім төмендегі типтерден тұрады:
1. Бекітілген баға бойынша келісім, яғни баға
2. Шығындарды қосу арқылы немесе шығындар көлемін
Келісім әрбір құрылыс нышанына жеке-жеке жасалады, бұл құрылыс
Капиталды құрылыста өндірістің жұмысын ұйымдастырудың негізгі формасы мердігерлік
Құрылыс өнімінің күрделілігі, материалдық және адам ресурстарын бір
1.2 Құрылысты ұйымдастырудың формалары және өндіріс түрлері, келісім
Орындалатын жұмыстың түріне байланысты құрылыс кәсіпорындары жалпы құрылыстық
Құрылыс-монтаж кәсіпорындары «өмірлік циклына» байланысты құрылыстың соңғы өнімін
♦ құрылыс, не монтажды жұмыстарды орындаушылар;
♦ жобалау-құрылыс фирмалары;
♦ ғылыми жобалау-құрылыс фирмалары;
♦ барлық жұмыстарды құрайтын және конструкциялар мен
Құрылысқа бірнеше қызмет түрлерінің біріктірілуі тән. Құрылыс кәсіпорындарының
♦ негізгі өндіріс — құрылыс-монтажды жұмыстар, ғимараттар
♦ қосымша өндірістер;
♦ өндіріс пен шаруашылыққа қызмет ететін
Өндірісті бағыты бойынша классификациялау —
Бұл мақсат үшін қаржылық-шаруашылық қызметтің бухгалтерлік есебі шоттарының
Құрылыс өндірісіне қатысушы тұлғалар Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексіне
Мердігерлік келісім №
..............................қаласы «.....».........................жыл
(тапсырыс беруші)
қолданылған жарғыға сәйкес
тұлғамен төмендегідей келісім жасалды:
1. Келісім.
Төмендегі шарттарды орындауды мердігер тапсырыс берушінің талабы бойынша
2. Жұмыс түрі.
Мердігер тапсырушының талабына сай төмендегі жұмыс түрлерін орындайды:
3. Материалдар.
жұмыс
(мердігердің немесе тапсырыс берушінің) орындалады.
4. Тапсырманы орындау тәсілі.
Тапсырыс берушінің тапсырмасын орындау тәсілі
(мердігердің ұсынысымен немесе нақты бір технологиялық
тәсілмен анықталады)
5. Жұмыстың орындалу уақыты.
5.1. Жұмыстың басталу мерзімі
5.2. Жұмыстың аяқталу мерзімі
5.3. Мерзімінен бұрын ақталу
6. Төлем тәртібі.
6.1. Жұмыс бағасына мердігердің барлық шығындары және көтерме
6.2. Жұмыс бағасы мың. теңге, оның ішінде ҚҚС
Көрсетілген баға:
(жуықтау, нақты, не екі жақтың келісімі бойынша)
6.3. Тапсырыс берушінің мердігерге төлеу
жұмыс бағасының % «
7. Ерекше шарттар.
7.1. Жұмысты орындау барысында
(тапсырыс берушінің келісімі бойынша үшінші тұлғаны тартуға)
7.2. Мердігердің жұмысына тапсырыс беруші төмендегі жағдайда араласуы
7.3. Мердігер тапсырыс беруші шарттарды бұзған жағдайда немесе
7.4. Шарттарды бұзу анықталған жағдайда мердігер келісім –
7.5. Тапсырыс беруші кез – келген уақытта орындалған
7.6. Аяқталмай қалған құрылыс жұмыстарына заңға сәйкес тапсырыс
8. Орындалған жұмыстың нәтижесін тапсыру.
8.1. Мердігердің тапсырыс берушіге орындалған жұмыстың нәтижесін тапсыруы
8.2. Мердігердің тапсырыс берушіге тапсырған күні.
8.3. Тапсырыс беруші мердігердің қатысуымен жұмысты қабылдай отырып,
8.4. Қабылдау қорытындысында кемшіліктер көрсетілген болса, бірден кемшілікті
8.5. Тапсырыс беруші қабылдап алғаннан соң кездескен кемшіліктерді
9. Құпиялылық.
9.1. Егер екі жақтың біреуі келісілген шартқа байланысты
10. Жауапкершілік.
10.1. Егер мердігер келісім – шарттағы қарастырылған талаптарды
10.2. Орындалған жұмыс көлеміне уақытында төлем жасамағаны үшін
10.3. Жұмыс көлемін мердігердің уақытында тапсырмағаны үшін
10.4. Айыппұл көрсетілген шығындардан бөлек алынады.
11. Басқа шарттар.
11.1. Келісім 2 (екі) данадан толтырылады, әрбір
12. Екі жақтың реквизиттері.
Мердігер: тапсырыс
Сонымен қатар, келісімге қосымша қажетті құжаттар тіркеледі:
Құрылыс нысандарының тізімі;
Қосымша ерекше талаптар;
Құрылыс-монтаж жұмысын орындаудың кестесі.
1.3 Құрылыс саласындағы қаржылық есептілік және ақпаратты ашу
Халықаралық тәжірибеде бухгалтерлік есеп үрдісін (процесін) төрт түрлі
Бухгалтерлік қорытынды есеп берудің мақсаты бұл есепті пайдаланушыларға
Кәсіпорынның бухгалтерлік қорытынды есебін пайдаланушылардың барлығы бухгалтерлік есептің
Қолда бар капиталды сақтап және жаңасын жұмылдыру арқылы
Кредиторлар алдындағы қарыздарын өтеу үшін кәсіпорынның жеткілікті түрде
Екінші топты осы кәсіпорында жұмыс істемейтін, бірақ оның
Инвесторларды олардың салынған капиталының табыстылығы қызықтырып және сонымен
Несие берушілерді кәсіпорынға берілген төлемді уақытымен қайтарып алу
Үшінші топқа кәсіпорынның қаржылық жағдайына жанама мүдделілер —
Бухгалтерлік қорытынды есептің құрамы мен түрлері туралы ұғымға
Бухгалтерлік қорытынды есеп өзінің негізі болып саналатын белгілеріне
Жасалу уақытына қарай бухгалтерлік қорытынды есеп ағымдағы және
Тағайындалуы бойынша жасалынған бухгалтерлік қорытынды есеп ішкі және
Жылдық бухгалтерлік қорытынды есеп кәсіпорын қызметінің түріне, шаруашылық
— бухгалтерлік баланстан;
— пайда және зиян (қаржы-шаруашылық нәтижелер) туралы есептен;
— меншікті капиталының қозғалысы туралы есептен;
— ақшалардың қозғалысы туралы есептен;
— түсініктемелік жазбадан.
Кәсіпорынның жылдық бухгалтерлік қорытынды есебіне берілген түсініктемелік жазба
Бухгалтерлік қорытынды есепке қойылатын негізгі талаптар. Бухгалтерлік есеп
Сенімділік дегеніміз, бұл — бухгалтерлік қорытынды есептің сенімді
Тұтастылық дегеніміз — кәсіпорынның бухгалтерлік қорытынды есебінде осы
Тізбектілік дегеніміз — кәсіпорынның бір есепті кезеңінен екінші
Салыстырымдылық бұл — бухгалтерлік қорытынды есептің бір кезеңдегі
Белгіленген заңға сәйкес, есеп беру кезеңі барлық кәсіпорындар
Бірінші қорытынды есеп жылы болып кәсіпорынның жаңадан құрылған
Егер кәсіпорын тіркеуден 1 қазан мен 31 желтоқсан
Қаржылық есептілік № 30 ҚБЕС-на сәйкес жасалады. Қаржылық
Бухгалтерлік есеп жүйесіндегі барлық жазулар жұмыс шоттар жоспарының
Қаржы-шаруашылық операцияларын құрудың бастапқы құжаттары болып Қазақстан Республикасының
2 «СӘУЛЕТ ҚҰРЫЛЫС» ЖШС ҚҰРЫЛЫС ЖҰМЫСТАРЫН БАҒАЛАУ,
2.1 Құрылыс жұмыстарын бағалаудың ерекшеліктері, келісім – шарт
Құрылыс өнімі болып ғимарат, қондырғылар, өндіріс күштері, тұрғын
Сметаны жасауда «СӘУЛЕТ ҚҰРЫЛЫС» ЖШС қажетті материалдар шығындарының,
Капиталды құрылыста ереже бойынша құрылыс өнімінің келісім бағасының
Бекітілген келісім құнын анықтауға — келісімнің нақты жағдайлары
Құрылыс өнімінің еркін (ашық) келісім құны мердігерлердің тапсырысты
Мердігер кәсіпорындар мен тапсырыс берушілердің келісім-шартының құрамында көрсетілген
Құрылыс өнімдерінің келісім бағаларының құрамында мердігерлердің орындаған жұмыстарының
Құрылыс процесіндегі орындалған жұмыстарды қабылдау мен есеп айырысуды
Кәсіпорындар мен мердігерлер арасындағы орындалған құрылыс-монтаждық және құрылыс-жөндеу
Ай сайынғы орындалған құрылыс-монтаждық жұмыстардың есебі кәсіпорын мен
«СӘУЛЕТ ҚҰРЫЛЫС» ЖШС басқару есебінің негізгі
Сызба №1
Бағалық саясат — «СӘУЛЕТ ҚҰРЫЛЫС» ЖШС басқару есеп
«СӘУЛЕТ ҚҰРЫЛЫС» ЖШС бағаны белгілеу жүйесінің алдына қойған
«СӘУЛЕТ ҚҰРЫЛЫС» ЖШС баға белгілеу әдістемесін келесі факторларды
Әлемдік тәжірибеде өнімнің ең төменгі бағасын анықтайтын екі
— толық өндірістік өзіндік құн негізінде;
— айнымалы шығындар негізінде.
Толық өндірістік өзіндік құн негізінде белгіленген бағаның мәні:
Айнымалы шығындар негізінде белгіленген баға «баға толық шығынға
Ең төменгі бағаны айнымалы шығындарды пайдалана отырып, екі
— өнімділіктің деңгейін болжауға негізделген орташа айнымалы шығындар
— өндірістің қосымша шығындары негізінде.
Құрылыс саласының ерекшелігіне байланысты өндірістің қосымша шығындары негізінде
2.2 Құрылыстың сметалық құнының құрамы мен құрылысы және
құжаттау
Құрылыстың сметалық құны — жобаланған материалдар негізінде анықталған
Сметалық құжаттар құрылымында келесі түсініктемелер
1. Құрылыстың объектісі — жеке ғимараттар (өндірістік цех,
2. Өндірістік құрылыс немесе тұрғын үй кешенінің құрылыс
Кейбір құрылыс түрлерінің ерекшеліктеріне байланысты құрылыс объектілеріне кіретін
— мұнай және газ өнеркәсібінде — мұнай немесе
— көмір және тау-кен өнеркәсібінде — өткел мен
— орман және ағаш еңдеу өнеркәсібінде — ағаштарды
— су шаруашылығында — жерлерді суландыру мен құрғату
— темір жол құрылысында — темір жол
— көлік құрылысында — көлік жол төсемі, су
Желілік құрылыстың (темір және көлік жолдары, магистральды өткізгіш
— қолданылып жүрген заңдар;
— қолданылып жүрген сметалық нормативтер (нормалар мен
— жобалық құжаттама.
Құрылыстың сметалық құны инвестициялардың құрамына және құрылыс-монтаж қызметін
— құрылыс-монтаж жұмыстары;
технологиялық құралдарды, бұйымдар мен жиһаздарды сатып алумен байланысты
— басқа да шығындар.
Құрылыс-монтаж жұмысының құрамына төмендегілер кіреді:
— ғимараттар мен құрылыс жайларын салумен байланысты жұмыстар;
— ішкі су желілерін, канализация, жылу, газ, желдеткіш
— тұрғын және қоғамдық ғимараттарды электр желісімен
— көгалдандырумен байланысты жұмыстар.
Құрылыс сметасында көрсетілетін бұйым, жиһаз және құрал жабдықтардың
— сатып алу мен қоймаға жеткізу құны;
— стандартталмаған құрал-жабдықтардың, оның жобалау құнымен қоса
— күрделі механикалық құрал-жабдықтар мен машиналарды құрастыру құны;
— монтаждық құрал-жабдықтардың құны. Құжаттамалардың сметалық құрамы
Жобаның құрамына келесілер енеді:
— шығындарды жинақтау (қажеттілік туындаса);
— жиынтық сметалық есеп;
— құрылыс құнының сметалық есебі;
— объектінің және жергілікті (локальды) сметалар;
— объектінің және жергілікті сметалық есептер (қажеттілік туындаса);
— жеке шығындар түрлерінің сметалық есебі (қажеттілік
Жұмыс құжаттамасының құрамына келесілер енеді:
— объектінің және жергілікті сметалар;
— жергілікті сметалар бойынша ресурстық ведомостар. Сметалық құжаттамада
Жобаның құрамындағы сметалық құжаттамаға түсініктеме жазбалар ұсынылады, онда
— құрылыс орналасқан ауданға сілтеме;
— құжаттарға сәйкес дайындалатын сметалық құжаттамаға сілтеме;
— басқа да шығындарды құрастыруға негіздеме. Сметалық құжаттамаларды
Құрылыстың сметалық құжаттамасындағы сметалық құны базистік-индекстік әдіспен анықталады.
2.3 Құрылыстағы еңбекақыны төлеудің жүйесі мен түрлері
Бұл бапта жұмысшылардың негізгі енбекақылары, құрылыс, монтаж және
Құрылғыны монтаждауда бұл бапта монтажшылардан басқа, монтаж алаңында
Жұмысшылардың негізгі еңбекақылары уақытша және бір-жолғы түрде жұмыс
Бұл бапқа құрылыс машиналары мен механизмдерін басқаратын және
Негізгі еңбекақы 8010 «Негізгі өндіріс» шотының дебетінде және
«СӘУЛЕТ ҚҰРЫЛЫС» ЖШС қосымша еңбекақы үстеме шығындар сметасының
Құрылыс-монтажды жұмыстармен айналысқан жұмысшылардың негізгі еңбекақысы алғашқы құжаттар
Негізгі еңбекақы құрамына кіретін, объектілерге тікелей апаруға болмайтын
Еңбек төлемінің нысаны. Жалақы — бұл еңбек үшін
Еңбек тиімділігін арттырудың әртүрлі ынталандыру жолдары бар, атап
Сурет №1 Меню → Зарплата → Настройка расчета
Іс жүзінде еңбекақыны ұйымдастырудың екі негізгі нысаны пайдаланылады
Мерзімді еңбекақы деп, накты істеген уақыты үшін еңбекақының
Жай мерзімдік жүйесінің кезінде өзіне берілген (иеленген) тарифтік
Тариф мөлшерлемесін және әкімшілік саладағы еңбеккерлердің, қызмет иесінің
Сурет №2 Меню → Зарплата → начисления зарплаты
Жұмысшы мамандығы негізінен біріншіден сегізінші разрядқа дейін жіктеледі,
Тарифтік мөлшерлемесін және әртүрлі машықтық-мамандандырылған топтардағы қызмет иесінің
Тарифтік-мамандандырылған анықтама жұмысшылардың жұмысын тарификациялауға және оларға әртүрлі
Олардың негізінде нақты өндіріс еңбеккерлері үшін жергілікті анықтамалар
Сурет №3 Меню → Зарплата → Налоги →
Кесімді еңбекақы төлеген кезде алдын ала белгіленіп қойған
— тікелей кесімді еңбекақы жүйесі әрбір
— кесімді сыйлық бұл — қосымша
— кесімді-прогрессивті еңбекақы төлемі. Еңбек төлемінің бұл
— жанама кесімді еңбекақы төлемі. Мұнда қосалкы
— еңбекақы төлемінің аккордтық жүйесі. Бұл жүйеде
Болашақта өндірісті кешенді түрде механикаландыру мен автоматтандырудың дамуы,
Ынталандыру сипатындағы төлемдер. Өндіріс тиімділігін және орындалатын жұмыстың
Жұмысшыларға жұмыстың негізгі нәтижелері үшін сыйлық беру мынадай
Басшы қызметкерлерге, мамандарға және қызметкерлерге сыйлық беру. Бұл
Сыйлықтарды жазу үшін басқару аппаратының басшы қызметкерлеріне бухгалтерлік
Еңбек жағдайы өзгерген кезде жасалатын қосымша төлемдер. Бірнеше
Түнгі уақыттағы жұмыс үшін еңбекақы. Түнгі уақыт кешкі
Нормадан артық жұмыс істегені үшін еңбекақы. Нормадан артық
Демалыс және мереке күндерінде жұмыс істегені үшін жасалатын
Мерекелік күндерде жұмыс істегені үшін жұмысшыларға екі еселенген
Айрықша жағдайда төленетін еңбекақы. Жеке және ұжымдық келісім-шарттарда
Еңбек төлемі құрылыс саласында Еңбек туралы заңға сәйкестендірілген
Жаппай-толассыз өндірісте және еңбекті бригадалық әдіспен ұйымдастыруда өнім
Бригаданың өндірімі туралы рапорт өндірілетін өнімнің белгілі бір
3 ҚҰРЫЛЫСТАҒЫ ШЫҒЫНДАР ЕСЕБІ МЕН ҚҰРЫЛЫС – МОНТАЖДАУ
3.1 Шығындар есебінің мәні және жіктелуі
Жалпы кәсіпорын немесе оның бөлімшелері өндірісінің тиімділігін сипаттайтын
Құрылыс саласында өндіріс шығындарын басқару — күрделі процесс.
Шығындар есебі мәнінің көпшілік қабылдаған анықтамасы, бұл —
Бірақ, мұндай тәсіл басқару есебінің даму барысында және
Егер өндіріске жұмсалған шығындар есебі басқару үлгісіне сәйкестендіріліп
Нақты бір кәсіпорынның өндіріске жұмсалған шығындары есебінің негізгі
1) кәсіпорын әкімшілігін басқару шешімдерін қабылдау үшін ақпаратпен
2) болашақтағы экономикалық стратегияны қалыптастыру мен ауыртпашылықтарды
3) дайын өнімді бағалау және қаржылық
4) құрылымдық бөлімшелердің өндірістік қызметінің экономикалық нәтижелерін анықтау
5) ұзақ мерзімді сипатқа ие, өндірістік және технологиялық
Сурет №4 Меню → Банк и Касса →
Кез келген өнімді (жұмыс, қызмет) өндіру белгілі бір
— негізгі — өндірістің технологиялық процесімен тікелей
— үстеме шығындар (өндірісті ұйымдастыру оған қызмет
— тікелей — өнімнің нақты бір түрін өндірумен
— жанама шығындар жекелеген өнім түрлерінің құнына
— кірістік шығындар — қолда бар және
— өткен шығындар, олар келешекте табыс әкелу
— құрамы бойынша;
— түрлері бойынша;
— өндіріс процесіндегі экономикалық рөлі бойынша;
— өнімнің өзіндік құнына жатқызу тәсілі бойынша;
— өндіріс көлемі бойынша;
— шығындардың тиімділігі бойынша.
Құрамы бойынша бір элементті және кешенді шығындар деп
Шығындардың түрлері бойынша шығындар екі топқа топтастырылады —
Шығындардың экономикалық мазмұнына сәйкес, құрылыс кәсіпорнының өндірістік және
— материалдық шығындар;
— еңбекті өтеуге жұмсалатын шығындар;
— әлеуметтік қажеттіліктерге ақша аударулар;
— құрал-жабдықтардың тозуы (амортизация);
— басқа да шығындар.
Сонымен, пайда болу орны бойынша жіктелетін шығындар жиынтығы
Мердігерлік құрылыс кәсіпорнының шығындары келесі баптар бойынша топтастырылады:
— материалдар;
жұмысшының еңбегін өтеуге кеткен шығындар;
— құрылыс машиналары мен тетіктерін ұстау мен пайдалану
— үстеме шығындар;
— өндірістік жұмысшылардың еңбекақысы.
Өндіріс процесіндегі экономикалық рөлі бойынша шығындар негізгі және
— негізгі шығындар — өндірістің технологиялық процесімен тікелей
— қосымша шығындар — өндірісті ұйымдастыру мен оған
Өнімнің өзіндік құнына жатқызу тәсілі бойынша тікелей және
Өндіріс көлеміне байланысты айнымалы (өзгермелі) және тұрақты деп
— толық өндірістік өзіндік құн — баға белгілеу
— тікелей (жартылай) өндірістік өзіндік құн —
— жауапкершілік орталықтары бойынша өзіндік құн —
Құрылыс кәсіпорындарының барлық жауапкершілік орталықтары бойынша өзіндік құн
3.2 Құрылыс машиналары мен механизмдерін пайдалану шығындары бабы
Құрылыс жұмыстарының қарқындылығы оның механизациялануы мен автоматизациялануына тәуелді.
Осының бәрі құрылыс машиналарын пайдалану бойынша шығындарды бөлек
Құрылыс машиналары мен механизмдерін пайдаланудың әртүрлі формалары бар.
Кейбір мердігер кәсіпорындарда құрылыс машиналары мен механизмдерін пайдалану
Құрылыс-монтаждау бөлімшесі оған берілген техниканы толығымен пайдаланып, оның
Құрылыс машиналарын қолдануды жақсарту мақсатында олар механизация басқармасына
Егер мердігер кәсіпорын машиналарды жалға алса, онда жалдың
Егер механизация жұмыстарын субмердігер орындаса, онда олар машиналарды
Жеке меншік құрылыс машиналары мен механизмдерін пайдалану шығындарын
Сметалық анықтама бойынша жұмыстары есептелмейтін машиналарды пайдалану шығындары
1985 жылға дейін құрылыс-монтаж жұмыстарына да «Басқа тікелей
Құрылыс-монтаждау жұмысындағы үстеме шығындарға жұмысшыларға көрсетілген қызмет шығындары,
Жалпы алып қарайтын болсақ, орындалып жатқан жұмыс барысында
Осыған байланысты үстеме шығындар төмендегідей түрге бөлінеді:
1. Құрылыс жұмысшыларына көрсеткен қызметке кеткен
— учаске басшыларының, аға шеберлердің, қосалқы және
— құрылыс-монтаждау жұмысындағы жұмысшылардың қосымша еңбекақысы және
2. Техникалық қауіпсіздік пен еңбекті қорғау бойынша
— тегін берілетін арнайы униформаларды жөндеу және
— заң бойынша қарастырылған денсаулыққа зиян цех жұмысшыларына
— техникалық қауіпсіздікке арнайы ұйымдастырылған іс-шараға кеткен
— техникалық қауіпсіздікке арнайы жасалған бөлмелерге кеткен
3. Құрылыс алаңдарындағы ұйымдастыру шараларына кеткен шығындар:
— амортизациялық шығындар, бірнеше мердігерге қызмет көрсетіп
— жиналмалы типтегі ғимараттарға кеткен шығын;
— өндіріске қажетті өлшеуіш құралдар сатып алуға
— қауіпті аймақтарды қоршауға кеткен шығындар;
— уақытша қондырғылар орнату шығындары;
— өлшеуіш қораптар, бункерлер, бетон мен ерітінділерге арналған
— нысан маңындағы әкімшілік орындар;
— жұмысшыларға арналған арнайы жуыну орындарына кеткен шығын;
— уақытша жарықтандыруға арналған желілерге кеткен шығындар;
— нысандарды күзетуге кеткен шығындар;
4. Өндірісті жобалау жұмыстарына кеткен шығын;
5. Өндірістегі зертхана қызметін пайдалануға кеткен шығындар.
«Үстеме шығындар» бабында құрылыс-монтаждау жұмыстарына қатысты үстеме шығындар
Құрылыс кәсіпорындарының негізгі өндірісіндегі үстеме шығындар ай сайын
Механизм басқармасының негізгі өндірісіндегі үстеме шығындар ай сайын
Біздің ойымызша, үстеме шығындардың әрбір бабын мүмкіндік болса,
Құрылыс-монтаж жұмыстарындағы ақау деп техникалық талаптарға сәйкес келмеген
1. Жобалық көрсеткіштер ұстанымын бұзғанда;
2. Сапасы төмен құрылыс материалдарын пайдаланғанда;
3. Жобалық құжаттарда кеткен қателерде;
4. Конструкциялық құрылым сәйкес келмеген жағдайда. Құрылыс нысанын
Ақау кімнің тарабынан кеткенін анықтап, кінәлі адамдардан талап
Ақау ішкі және сыртқы болып екіге бөлінеді. Ішкі
Ақауға кеткен шығын әрбір актіге жеке жасалынады және
— қайта қалпына келтіру жұмысына қатысқан жұмысшылардың
— материалдық шығындар;
— төленген қосымша еңбекақы мөлшері;
— қолданылған құрылыс машиналары мен механизмдерге кеткен шығын
Бүгінгі күні құрылыс жұмысындағы анықталған ақауға кеткен шығындар
Ақауға кеткен шығынды толтырылған актіні негізге ала отырып,
Кесте №1
№ Операцияның мазмұны Дебет Кредит
1 Ақауды жөндеуге кеткен жұмысшының жалақысы 8040 субшот
2 Материалдық шығын 8040 субшот 1350
3 Қосалқы өндіріс пен механизмге кеткен шығын 8040
4 Әлеуметтік салық 8040 субшот 3150
5 Басқа кәсіпорындарға ақау үшін төленген төлем 8040
6 Жабдықтаушылар мойындаған ақау бойынша дебиторлық берешек 1280,
7 Монтаждау кезінде кірістелген материалдар 1350 8040 субшот
8 Ақау үшін жалақыдан ұсталған сома 3350 8040
9 Анықталған өткен жылдардағы ақау бойынша шығын 5410
10 Негізгі өндіріске жатқызылған ақау мөлшері 8010 8040
8040 субшот — субшотты белгілеу құрылыс кәсіпорынындағы есеп
3.3 Аяқталмаған құрылыс – монтаж жұмыстарын өткізу қорытындысы
Құрылыс-монтаж жұмыстарын тапсырыс беруші мен мердігерлік кәсіпорынның арасындағы
Келісімдегі шарттардың баптарын бұлжытпай орындап, мемлекетгік қабылдау комиссиясының
Үлгі толтырылып, екі жақтан жауапты тұлғалардың қолы қойылып,
Аяқталған құрылыс нысандары үшін есептесу тәртібіне төмендегілер жатады:
1. Егер ай сайын мердігер тапсырыс берушіден аванс
2. Егер алынған соманың мөлшері объектінің
3. Егер алынған соманың мөлшері объектінің бағасынан
Аяқталған құрылыс нысанын тапсырған кезде бухгалтерлік шоттар жазбасы
Аяқталған құрылыс нысанының есептеулері қорытындылай келе, табыс пен
Сурет №5 Меню → Банк и Касса →
Табыс және шығындар құрамы — мердігерлік құрылыс мәмілесі
— құрылыс жұмыстарының бастапқы келісім құны бойынша мәміле
— наразылықтан түскен табыс;
— артық төленген сома (егер табыс әкелетін болса,
— құрылыс келісім-шартының өзгеруі — табыстың кемуіне немесе
Мәміленің өзгертілген сомасы табысқа енеді, егер:
— тапсырыс беруші өзгертулерге келісімін берсе;
— өзгертулер үлкен сенімділікпен салыстырылатын болса;
— талаптар бойынша табыс — келісім-шартта көрсетілмеген қосымша
Бұндай талаптар табысқа келесі жағдайда ғана енеді:
— егер тапсырыс беруші қосымша шығындарды өтеуге келісімін
— қосымша төлемнің сомасы үлкен сенімділікпен салыстырылатын болса.
Көтермелеу төлемдері — келісім-шарттағы талаптар артық орындалғанда төленетін
— егер нормалар артық орындалса;
— артық төленетін сома үлкен сенімділікпен салыстырылатын
Табыс пен шығындарды анықтай келе, оны мойындауға тура
Табыстар мен шығындар 12 БЕС «Күрделі құрылысқа мердігерлік
Табыс және онымен пайда болатын шығындар кәсіпорынмен үлкен
Мәмілелер екі түрге жіктеледі:
— қатаң құны белгіленген мердігерлік келісім-шарт (ХҚЕС
— ашық құны белгіленген мердігерлік келісім-шарт (ХҚЕС 11
Мысалы:
Мердігерлік келісім бойынша бір типті үйлерден тұратын коттеджді
1-тәсіл.
Орындау пайызы = (200,0/750,0) • 100% = 26,6%
2-тәсіл.
Орындау пайызы = (5/25) • 100% =
Бірінші жағдайда есепті күні танылатын шығын көлемі 1000,0
Кейде құрылыстық-мердігерлік келісімнен нәтиженің шындығын анықтау қиын болады,
Құрылыстық-мердігерлік келісімнің табысына еніп және қаржы-шаруашылық қызмет туралы
Мысалы:
Мердігер қаржылық есептілікте келісім бойынша шығынды тани отырып,
Зияндарды тану. Құрылыстық жұмыстарды жасау барысында кейбір жағдайларда
Компания құрылысқа үш мердігерлік келісім жасасты: екі келісім-шарт
БЕС 12 «Күрделі құрылысқа мердігерлік келісім» және ХҚЕС
Құрылыс-монтаж жұмысымен айналысатын кәсіпорындардың өз қызметінің құрамында қосалқы
Көмекші өндірістердің әрбір цехтары бойынша шығындарын есепке алу
Көмекші өндірістік талдамалық (аналитикалық) есебі әрбір цехта, өнім
Қосымша өндірістің күрделеніп, сондай-ақ шығарылатын өнімнің біртектісін немесе
ҚОРЫТЫНДЫ
Курстық жұмысты қорыта келе, құрылыс кәсіпорынындағы бағаны белгілеу
Құрылыс кәсіпорындарының барлық жауапкершілік орталықтары бойынша өзіндік құн
Құрылыс машиналарын қолдануды жақсарту мақсатында олар механизация басқармасына
Егер мердігер кәсіпорын машиналарды жалға алса, онда жалдың
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
«Құрылыстағы бухгалтерлік есеп ерекшеліктері» Оқу құралы 2008ж.
Баймұханов С.Б., Балапанов Ә.Ж. «Бухгалтерлік есеп». Алматы Экономик'С,
Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 23 мамыр 2007ж бұйрығымен
Нысанбаев С.Н., Қожамқұлова Ж.Т.Коммерниялық кәсіпкерлік негіздері. Оқу құралы.
Сариев Д.Б. «1с:кәсіпорын» жүесінің бүгінүгі күнгі жетістіктері //
Назарова В.Л., М.С. Жапбарханова, Фурсов Д.А., Фурсова С.Д.
Бухгалтердің және шаруашылық субъектісі есебін ұйымдастыру.// Бухгалтер бюллетені
Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А.Бухгалтерлік есеп принциптері.
Әбдіманапов Ә. Бухгалтерлік және қаржылық есеп принциптері. (халықаралық
Қосымша №1
Тариф кестесінің бірыңғай разряды Тарифтік коэффициент (1-разрядқа қатынасы)
1 1,0 12 2,20
2 1,07 13 2,37
3 1,15 14 2,55
4 1,24 15 2,74
5 1,33 16 2,95
6 1,43 17 3,17
7 1,54 18 3,41
8 1,66 19 3,67
9 1,78 20 3,94
10 1,91 21 4,24
11 2,05
Қосымша №2
Үстеме шығындарды жұмыстар түрлері арасында бөлудің есептері төмендегідей
Жұмыс түрлері Тікелей шығындар сомасы (мың тг.) Үстеме
(гр.3 : гр.1 х 100) Үстеме шығындар сомасы
(мың тг.)
А 1 2 3
Құрылыс жұмыстары
Қондырғыларды монтаждау
Капиталды жөндеу
Барлығы:
Үстеме шығындарды құрылыс объектілері арасында бөлудің есептері.
Құрылыс объектілері Тікелей шығындар сомасы
(мың тг.) Үстеме шығындар пайызы
Үстеме шығындар сомасы
1. А цехының ғимараты
2. № 1 цехының ғимараты
3. Цех қоймасының ғимараты
4. Гараж
Барлығы:
Қосымша №3
№ КС-2 үлгісі
Тапсырыс беруші
Бас мердігер
Келісім-шарт № « » 200
Құрылыс-монтаж жұмысы аяқталған
нысан бойынша № қабылдау актісі.
Айы Шифр
Құрылыс кәсіпорыны Учаске атауы Нысан
Құрылыс атауы және мекен-жайы
Нысанның атауы және негізгі техникалық сипаты
Аяқталған құрылыс нысанының құрылыс-монтаж жұмыстарының құны
(жобалық жұмыс сызбасы бойынша сметалық және қосымша шығынадар)
Тапсырдым, мердігер
(қызметі, аты-жөні және қолы)
Қабылдадым, тапсырушы
(қызметі, аты-жөні және қолы)
~ 47 ~
Ішкі
сатып өткізу нарығын зерттеу деңгейі;
шығындар құрылымы, тікелей және жанама;
қалыптасқан бағалар;
сатып өткізу бөлімінің қызметкерлері
нің іс-әрекеті.
құрылыс кәсіпорнының жалпы және нақты мақсаты;
Сыртқы
өнімге деген сұраныстың жағдайы;
бәсекелестік
тің деңгейі және оның бағаға әсері;
мемлекеттің саясаты;
материалдық жабдықтаушы
лар мен мердігерлерге тәуелдігі;
сұраныстың құрамы мен оның бағаларға сезімталдығы;
Темірбетон өндіру
Құрылыс нысандарын салу кезіндегі жүргізілетін ізденістердің түрлері мен міндеттері
Ғимараттар жалпы құрылыс монтаж жұмыстары
Ғимараттардың түрлері
Құрылыс және тегістеу жұмыстары
Технологиялық карта құрастыру жұмыстары
Құрылыс алаңында тірек торын жобалау
Күрделі қаржының есебі
Электр монтаждау жұмыстары
Жол-құрылыс машиналарының құрылысы және жіктелуі