Герундийдің етістіктен айырмашылығы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ............................................................................3
1. ЗЕРТТЕУДІҢ КАТЕГОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ...............................5
1.1 Герундий дербес категория ретінде............................................5
1.2 Герундийдің шығу тарихы және қалыптасуы..........................11
1.3 Герундийдің синтаксистік функциясы.....................................15
1.4 Герундийдің активті және пассивті құрылымы.......................24
2. ГЕРУНДИЙДІҢ КӨРКЕМ ӘДЕБИЕТТЕ ҚОЛДАНЫЛУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ АУДАРЫЛУ ЖОЛДАРЫ......................................................26
2.1 Герундийдің көркем әдебиетте
2.2 Көркем әдебиетте герундиймен
2.3 Көркем әдебиеттегі герундийдің
2.4 Көркем әдебиеттегі герундийдің
2.5 Герундийдің көркем әдебиетте
ҚОРЫТЫНДЫ...............................................................62
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...................................................64
ҚОСЫМША
Кіріспе
Тіл білімінде грамматика саласының алатын орны ерекше, яғни оның
Жасалу жағынан көркем әдебиеттегі герундий түрлерінің етістіктің жақтық түрлерінен
Герундий – етістікті жүйенің орталығы емес, оның шеті. Инфинитив
Зерттеу жұмысының өзектілі - осы тақырып бойынша ғылыми зерттемелермен
Зерттеу жұмысының пәні – герундийдің көркем әдебиетте қолданылуы және
Зерттеу жұмысының мақсаты – герундийді жан-жақты қарастырып, әсіресе оның
Зерттеу жұмысының міндеті - зерттеу тақырыбы бойынша қолда бар
Жұмыстың дерек көздері - ретінде шетел ағылшын мамандарының ғылыми-теориялық
Зеттеу жұмысының әдіс-тәсілі ретінде құрамды және салыстырмалы талдаулар алынған.
Зерттеу жұмысының жаңалығы мен нәтижелері ретінде ағылшын тіліндегі шетелдік
Зерттеу жұмысының теориялық және практикалық құндылығы – осы
Зерттеу жұмысының құрылымы – кіріспе, 1-ші және 2-ші тарау,
1. ЗЕРТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Герундий дербес категория ретінде
Герундий – ағылшын етістік жүйесінің ең ерекше жақтық емес
Сөз алдындағы позицияда герундий бірініші есімшедегідей тек негізгі дәрежедегі
There was a greyhound racing track. Racing track —
Аталған позицияларда есімше мен герундийдің атаулы сипаттары айқын білінеді;
Герундийдің естістіктік сипаты – тура толықтауышты қабылдау қабілеті –
Сонымен қатар, туынды (қайталама)-предикативты конструкциялар бар, мұнда -ing- форманы
Is there any chance of the Chief deciding not
I hope you don't mind me consulting you like
Бірінші есімшенің туынды (қайталама)-предикативты конструкциядан айырмашылығы мынада: мағыналық субъекттің
Шамасы, өздерінің атаулы сипаттарымен есімше мен герундий сөйлемдегі орын
Герундий – бұл әрекет атауын білдіретін және етістіктің де,
Герундий зат есім қасиеттеріне ие болатын жағдайлар:
1. тәуелдеу есімдігімен анықталады және тәуелдеу немесе жалпы септіктегі
their singing - (кімнің?) олардың ән салуы
my friend’s reading –(кімнің?) менің досымның мәнерлеп
Helen(’s) coming –(кімнің?) Хеленнің келуі
2. Оның алдында көмекші сөз тұруы мүмкін, мысалы:
by reading - мәнерлеп оқу арқылы, мәнерлеп оқи
before leaving – кетпес бұрын
3. Зат есім ретінде сөйлемдегі оның қызметі:бастауыш, баяндауыштың құрамды
Герундийдің етістік қасиетіне ие болуы:
1.Сабақтас етістіктердегі герундий тура толықтауышы болады (көмекші сөзсіз)
reading books – кітапты (нені?) оқу
preparing food – тағамды (нені?) дайындау
2.Үстеуді білдіретін анықтауыш болуы мүмкін (сын есіммен анықталатын за
reading loudly – дауыстап (қалай?) оқу
driving quickly – тез (қалай?) бару
3. Герундийде айқындалмаған және перфекті түрлері, сонымен бірге етісті
Зат есіммен байланысы:
а) іс - әрекетті білдірмейді, тек атауын, іс әрекет
б) сөйлемде бастауыш, толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш, баяндауыш бөлігі ретінде
в) көмекші сөздермен ұштасады, тәуелдеу есімдіктері және тәуелдеу септіктеріндегі
Зат есімнен айырмашылығы:
а) артикль болуы мүмкін емес;
б) номинативті тіркеспен қолдануы мүмкін емес (of+зат есім)
в) көпше түрі жоқ;
г) сын есіммен анықталмайды.
І Есімшесінің сәйкес түрлерімен бірге герундий түрлері дәлме -
Түрі (Active)Сабақты етіс (Passive)Ырықсыз есімшелі орам
Көмекші
етістік Мағыналық етістік Көмекші
етістік Мағыналық етістік
Indefinite - IV being III
asking - "сұрақ сұрау", сұрау being asked - сұралуы
Perfect having III having been III
having asked - сұрады (бір нәрсеге шейін) having been
І Есімшесі сәйкес түрлерінің пайда болуы бойынша ережеде герундий
Герундийдің төрт түрінен негізінде дара герундий – Indefinite Active
Indefinite (active): IV форма (-ing
1. Герундийді білдіретін іс - әрекет етістік-баяндауышты білдіретін іс
I like inviting friends to my place. Мен өзіме
She was fond of singing when she was a
2. Етістік-баяндауыш білдіретін іс - әрекетке қатысты болашақ іс
әрекетті білдіру үшін етістіктерден соң қолданылатыны: to insist –
He had intended writing him. Ол оған жазбақшы болды.
We think of going there in the summer. Біз
3. Жақты түрдегі баяндауыш-етістік білдіретін іс - әрекеттен бұрыңғы
I remember seeing you once. Бір кезде сізді
Thank you for helping me. Маған көмектескеніңізге рахмет.
on, after, before, without және т.б көмекші сөздерінен соң:
On entering the room, we found it empty.
He came in without knocking. Ол есікті қақпай кірді.
4. герундий арқылы білдіретін іс- әрекет оның жасалу мезгіліне
Studying is the way to knowledge. Оқу-бұл білімге жол.
Indefinite (passive): being +
I like being invited by my friends. Достарым мені
I insist on being listened to. Мені тыңдауларын сұраймын.
She is afraid of being cheated. Ол
Мұнда герундий сөйлемдегі бастауыш арқылы берілетін зат немесе тұлғаның
Perfect (active): having +
Жақты түрде немесе бейнеленетін жағдайдағы баяндауыш-етістік арқылы білдіретін іс-
I’m sure of having read it once. Мен мұны
He regretted now having written this letter. Ол бұл
Perfect (passive): having been +
I remember having been shown the letter. Бұл хатты
He was proud of having been elected chairman. Ол
Етістікпен байланысы:
а)етістік түбірінен пайда болады;
б)мезгілдік және етісті айырмашылықтары бар:
I know of his leaving Frisco. Сан-Францискодан оның кететіндігін
I know of his having left Frisco. Сан-Францискодан оның
в) тура толықтауыш болады:
Their aim was exploring the Pole. Олардың мақсаты полюсты
г)үстеу арқылы анықталуы мүмкін:
Writing quickly is tiring. Тез жазу – жалықтырады.
Герундийдің етістіктен айырмашылығы:
Етістіктің жақсыз түрі бола келе, яғни жақ категориясында, түр
Герундий және етістіктен жасалған зат есімді салыстыру.
а) айырмашылығы:
Герундий Етістіктен жасалған зат есім
Артиклі жоқ;
Номинативті тіркеспен қолданылмайды (of + зат есім);
Көпше түрі жоқ;
Сын есіммен анықталмайды; үстеу арқылы анықталуы мүмкін;
Тура толықтауыш болуы мүмкін;
Мезгілдік және етісті айырмашылығы бар.
Артикль бар;
Номинативті тіркесімен қолданылуы мүмкін (of +зат есім);
Көпше түрі болуы мүмкін;
Үстеу арқылы анықталмайды;
Сын есім арқылы анықталуы мүмкін;
Тура толықтауышы болмайды;
Мезгілдік және етісті айырмашылықтары жоқ.
б) ұқсастықтары:
Герундий Етістіктен жасалған зат есім
Сөйлемде бастауыш, анықтауыш, толықтауыш, баяндауыш бөлігі, пысықтауыш қызметтерін атқарады;
Көмекші сөздермен тіркеседі, тәуелдеу есімдіктері және тәуелдік септіктеріндегі зат
Дара герундий (Indefinite) оның іс - әрекеті баяндауыш-етістік іс-
I am surprised at seeing this. Мұны көру маған
I intend going there. Мен онда баруға ниеттенемін.
Дара герундий сонымен бірге қатыссыз түрдегі оның жасалу
Swimming is a healthy exercise. Суда жүзу – пайдалы
Перфектік герундий ол арқылы берілетін іс әрекет баяндауыш –
I know of his having gone to the North.
1.2 Герундийдің шығу тарихы және қалыптасуы
Орта ағылшындық кезеңде екі етістікттік зат есім жұрнағынан бір
Жоғарыда көрсетілген – ing (-yng) формалары герундий болып
Алайда осы қолданыстармен қатар ортаағылшындық және тіпті ерте ортаағылшындық
Осы жерде мұны ортаағылшын кезеңінен зат есімнің көрсеткіші ретінде
1) Ортаағылшындық кезеңнен бастап герундий және есімше І –
Ech man gifer his almesse eiper for Godes luve
Есімше І мен бұрынғы етістікті есімнің мұндай формалдық араласып,
2) Зерттеушілердің келесі бір уәжі мынаған тіреледі. Ежелгі
Бертін келе, сөздердің қатаң тәртібі орнағаннан бастап, қосымша сөзсіз
Ортаағылшындық кезеңнің соңына карай герундий басқа да етістікті формалар
Swich cursunge wrongfully retorneth agayn to hym that curseth.
Ерте жаңа ағылшын кезеңінде мұндай қолданыстар жиі кездеседі:
He proposed our immediately drinking a bottle together; Nothing
Ерте жаңа ағылшын кезеңіндегі герундий:
Тек ортаағылшындық кезеңде ғана емес, тіпті ерте жаңа ағылшындық
Бірінші және төртінші сөз тіркестері аралас қолдану жағдайларын көрсетеді,
Ерте жаңа ағылшын кезеңінде герундий әрі қарай интенсивті түрде
Герундийдің етістен бөлшектенуі:
Керм мен Есперсен герундийдің пассивты формасы алғаш рет XVI
Тіпті XVII ғасырда активті герундий формасы пассив мағынада жиі
Герундийдің мұндай қолданыстары тек бастауыш жансыз зат есім ретінде
XVIII ғасыр бойына пассивты герундий тәуелдік септіктегі жанды зат
Барлық келтірілген мысалдарда герундий субъектісі жанды зат есім болып
Барлық жағдайларда да сөйлемнің бастауышы не жансыз затты, не
Герундийдің түр-шақты бейнеленуінің дамуы (перфектты форма):
Жоғарыда айтылғандай, герундийдің субъектімен орнатылған қатынасы оның пассивтік формасының
Есперсен мен Керм бұл формалардың пайда болуын, пассивтың уақытымен,
He shall haue cause rather to commend your diligence
Перфекттің осы кезеңде аз тарағанын тағы бір хаттың үзіндісімен
Герундийдің аналитикалық формаларының екі үлгісінің ішінде пассивты алғашында перфектіден
Герундий субъектілерін рәсімдеу амалдары:
Ортаағылшын кезеңінде герундий етістіктігі ерте жаңа ағылшын кезеңіндегіге қарағанда
Сонымен, герундий субъектілерін рәсімдеу оның етістіктігінің дамып келе
Алайда етістікті кескіннің дамуы герундийдің етістікті және есімді сипаттағы
Бұл мүмкіншілік ағылшын зат есіміндегі небары екі септік формасының
Герундий субъектісі ретінде жіктік есімдік болғанда, жағдай біршама күрделі
Жаңа мүшеліктің бары объекті септіктегі жіктік есімдігі үшін бастауыш
Қайта қарастыру мүмкіншілігінің пайда болуына негізгі ықпал – ол
Зат есімнің жалпы септігі немесе есімдіктің объекті септігі болып
1.3 Герундийдің синтаксистік функциясы
Герундий етістік және зат есім қасиеттеріне ие бола тұрып,
Reading is to the mind what exercise is to
Doing is better than saying. – Жүзеге асыру –
Defining problems precisely requires patience. – Міндетті дәл анықтау
Getting several viewpoints is vital. – Бірнеше көзқарастың бар
маңызды.
Smoking is bad for health. Шылым шегу денсаулық үшін
Reading gives you knowledge. Мәнерлеп оқу сіздерге білім әкеледі.
Баяндауышпен шектелетін герундийлік тобын пайда болғызатын тәуелді сөздер болуы
Swimming in the lake is forbidden. Көлде шомылу тыйым
Asking him about it was useless. Ол жөнінде одан
Қазіргі сөйлеу тілінде герундий бастауыш, сонымен бірге инфинитив ретінде
It was dangerous for him swimming in such cold
It is foolish arguing over trifles. Бос сөздер
Сөйлеу тілінде келесі құрылымдар қолданылады: it is no use,
It’s no use waiting any more. Әрі қарай
It is worth while doing it. Мұны жасауға
Кіріспелі it есімшесінен соң инфинитив және герундий арасындағы таңдау
It’s no good to worry. Бекер толқу.
It’s no good worrying now. Енді толқу бекер.
Мезгілге қатысты: инфинитив әдетте осы және келер шақпен ассоциирленеді,
It’s very nice to meet you. Сізбен танысу жанға
It was very nice meeting you. Сізбен танысу
Шынайы сөйлеу тілінде толық емес сөйлемдер қолданылады:
Nice/Lovely/Pleasure meeting you. Сізбен танысу жанға жайлы болды.
Nice talking to you. Сізбен әңгімелесу жанға жайлы
Good seeing you again. Тағы да сені көру
Ескертпе: соңғы кездерде инфинитив сөйлеу клишесінде герундийді ығыстырады, сондықтан
Good to speak to you. Сізбен сөйлесу жанға жайлы
Nice to know you. Сізбен танысу жанға жайлы
Атаулы құрамды баяндауыш бөлігі ретінде де қолданылады. Бұл жағдайда
His hobby is collecting stamps. Оның ермегі – маркілерді
His task was translating the text from English into
Осы жерде бастауыш өзі іс- әрекетті жүзеге асыра алмайтын
Your job is sorting the mail. Сенің міндетің –
Егер бастауыш етістіктің –ing формасы (IV- форма) білдіретін іс
She is reading. Ол (қазір) оқып отыр.
He is walking in the mountains. Ол (қазір) тауда
Герундийдің басқа қолданылу амалдары:
1. No шылауынан соң сілтеме-тыйым салуларда қолданылады:
No talking! – Сөйлеуге болмайды!
No smoking! – Шылым шекпеңдер!
No littering! – Ластамаңдар!
2. Сыпайы сөйлегенде қолданылады:
Thank you for calling – Телфон соққаныңызға рахмет
Sorry for disturbing you – Мазалағанымы кешірім өтінемін
Please excuse my coming late (Excuse me for coming
Forgive me for losing the key – Мен кілтімді
Would you mind closing the door? – Сіз есікті
3. To go және to do қосылысымен:
To go skiing – шаңғы тебуге бару
To go shopping – дүкен аралау
To do the washing – кір жуу
To do the ironing – киім үтіктеу
Тo go fishing -- балық аулауға бару
Тo go dancing -- бимен айналысу
То go shopping -- дүкен аралау
То go skating -- коньки тебу
Тo go swimming -- жүзумен шұғылдану
Тo go walking – серуендеу және тағы басқалары
4. Тақырыптарды жазғанда:
English Language Teaching – Ағылшын тілін оқыту
Steps to Understanding – Түсінудің сатысы
Doing Business in Kazakhstan – Қазақстанда шаруашылықты қалай жасау
Training Your Staff – Жұмысшыларды қалай дайындау керек
Meeting People – Кездескенде нені әңгімелеу керек
Герундий бастауыш және толықтауыш рөлінде көбінесе зат есім, кейде
Атомның ыдырауы қиын тапсырма болып табылады.
Splitting the atom is a difficult task.
Атомның ыдыратуын—қиын тапсырма деп атаймыз
Трансформаторлар тұрақты тоқтың айнымалыға өту үшін қолданылады.
Transformers are used for changing d.c. into a.c.
Трансформаторлар тұрақты тоқты айнымалыға айналдыру үшін қолданылады.
Осы қызметтегі күрделі герундий әдетте бағыныңқылы сөйлем арқылы аударылады,
His having obtained a residue at such a temperature
They knew about our having done it. Олар біздің
Предикативті мүше немесе құрамды етістікті баяндауышты бөлігі ретінде көбінесе
Their aim was collecting all the necessary data. Олардың
The fly-wheel began moving. Айналыс дөңгелегі қозғала бастады.
without герундий көмекші сөзімен бірге тіркесте болымсыздықты білдіреді:
The liquid evaporated without leaving a residue. Сұйықтық, тұнба
Герундий анықтауыш рөлінде:
Many solids have the power of absorbing gases on
Анықтауыш рөлінде герундий анықталушы сөздің алдында көмекші сөзсіз және
reading material = material for reading – оқу материалы
A place where people gather to talk is a
hope (of meeting) – үміт (күтіп алу)
possibility (of changing) - мүмкіншілік (өзгерту)
difficulty (of correcting) - қиыншылық (түзеттіру)
chance (of going) - мүмкіндік (бару)
task (of teaching) - міндет (оқыту)
purpose (of testing) - мақсат (тексеру)
result (of doing it) – нәтиже (осыны істеу)
Шынжырды тұйықтай отырып, біз кедергіні өлшедік
After closing the circuit we measured the resistance. Шынжыр
Шынжырды тұйықтап болғаннан соң біз кедергіні өлшедік
Пысықтауыш рөлінде барлық уақытта герундий алдында көмекші сөз болады,
Through obeying learn to command- Бағына тұра, бүйырып (басқарып)
In an interview a person can learn only by
Көбіне герундий толықтауыштың роліне қолданылады: тура толықтауыштың (көмекші сөзсіз)
chance of -- мүмкіндік
hope of – бір нәрсеге үміт
idea of – идея, ой, сана
interest in -- қызығушылық
reason for -- себеп
way of –жол және тағы басқалары
There was little hope of finding the man --
They gave up the idea of selling their car
I don`t like his manner of reading -- Маған
I don`t see any use in going there --
Герундий анықталатын сөдің алдында тұрса қосымша сөзсіз қолданылады. Осы
Есімше зат есім бола тұра, заттың іс-әрекетін, орындалғанын білдіреді
a writing man -- жaзып отырған адам
dancing girl -- билеп жатырған қыз,
She looked at the sleeping child -- Ол ұйықтап
Герундий зат есім бола тұра, заттың атауын, белгісін білдіреді.
a reading material = a material for reading --
a sleeping car = a car for sleeping –
Осылай, герундий күрделі сөздердің құрамына кіреді;
a writing table -- жазу столы
a writing paper -- почта қағазы
a booking office -- билет кассасы
a swimming pool -- жүзу бассейні
a drilling machine -- тескіш машинасы
Герундий қазақ тіліне ілік септігіндегі зат есім ретінде, қосымша
the method of doing work – жұмыс орындаудың әдісі
the process of stamping -- штамптау процессі
the possibility of using -- қолдану мүмкіндігі
the possibility of seeing -- көру мүмкіндігі
the way of speaking -- сөйлеу мәнері
capacity for doing work – жұмысты өндіру тәсілі
I`m glad to have the opportunity of talking to
The capacity for doing work a moving body possesses
Герундийдің пысықтауыш рөлінде қолданылуы:
Етістікке қатысты болып, іс-әрекетті білдіре тұра қалай?, кайда?, қашан?,
Бұл ролде герундий міндетті түрде қосымша сөзбен қолданылады, ал
1. Пысықтауыш рөліндегі герундий төмендегі қосымшалармен қолданылады;
In -- уақыт көрсеткенде кейін, уақытта
On -- ілгері, алға
Before -- алданды, дейін;
After -- кейін
In copying the text, he made a few mistakes
On coming home from school I have dinner --
He called me before leaving -- Ол маған кетпестен
After saying this he left the room -- Осы
Пысықтауыш роліндегі герундий осы шақтағы есімше секілді қолданылады. Бірақ
(герундий) On coming home he began to work.
(есімше) Coming home he began to work. Уйге
2. Себепті білдіру үшін герундий келесі қосымша сөздермен қолданылады:
He was angry with me for bringing the news.
He caught cold through getting his feet wet. Аяғынын
3. Істің шартын, мақсатын білдіру үшін герундий төмендегі қосымшалармен
By – осы арқылы
without –сыз(көмегінсіз) мысалы: without waiting -күтпестен,
besides – одан басқа
instead of –орнына, одан да
By doing that you'll save a lot of time.
Mr Brown went out without saying a word. Мистер
Instead of stopping the rain increased. Ендігі тоқтаудың орнына
Герундийдің пысықтауыш функциясындағы аудармалары,
Не went in. The hall clock greeted him by
A body may be at rest without being in
In moving about molecules make repeated collisions with their
1.4 Герундийдің активті және пассивті құрылымы
Герундийдің активты тобы (giving, beating и т.п.) мағыналық етістікке
Герундийдің пассивтік тобы (being given, being beaten и т.п.)
Герундийдің активты тобы, мысалы, мынадай сөйлемдерде қолданылады: He remembered
«Oл» (Емес) кітапқа қатысты активты позицияда; «ол» (субъект) -
Пассивтік кострукцияда іс-әрекет субъектіге (бастауыш) бағышталған, және де герундий
Субъектінің пассивті позиция болғанына қарамастан, герундийдің активті формасынан соң
Indefinite Gerund Active и Passive әдетте осы келер және
Hе is interested in collecting rare minerals -- Ол
He was interested in collecting- rare minerals-- Ол сирек,
He will be interested in collecting rare minerals --
Indefinite Active и Passive түріндегі герундий пысықтауышты сөздерге байланысты
I remember meeting you somewhere before -- Сізді бұрын
Indefinite Active (meeting) түріндегі герундий (remember) осы шақтағы етістік
The research party was sure of finding rich seams
Indefinite Active (finding) түрінде болған герундий (was sure) өткен
Ескертпе: to need, to want -- қажетті, керекті етістіктерінен
That needs explaining (бірақ being explained емес) -- Бұл
Mу drill wants sharpening (бірақ being sharpened емес) --
Is this article worth reading? (бірақ being read емес)
Perfect Gerund Active және Passive сөйлемдегі етістік-баяндауышты білдіретін іс-
Apologizing for having stayed so iong he... asked Andrew
We know of wood having been used as structural
Ескертпе: Егер де сөйлемдегі етістік-баяндауышты білдіретін іс- әрекеттен бұрыңғы
After all the data being obtained the crystal was
2. ГЕРУНДИЙДІҢ КӨРКЕМ ӘДЕБИЕТТЕ ҚОЛДАНЫЛУ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ АУДАРЫЛУ ЖОЛДАРЫ
2.1 Герундийдің көркем әдебиетте қолданылу аясы
И.В.Арнольд көз жеткізетіндей, ХХ ғасырдың басына дейін лингвистика мамандары
Түсініктерін білдіретін ортақтылығымен біріктірілген сөздердің тар топтарын зерттеген И.Триер,
Құрылым мамандары үшін құрылым түсінігі лингвистикалық талдаудың негізгі түсінігі
Сөз тіркесі өз бетімен сөйлем бола алмайтын сөйлемдер құрамында
Герундий шығу тегіне қарай етістіктен жасалған зат есім болып
Көркем әдебиеттегі герундийдің тарихи дамуы осы форманың етістік жүйесіне
А.С.Хорнби бейнелеген жиырма бес етістікті құрылымдар ішінен герундийдің алтауы
Бұл 2 етістікті құрылымы (әрі қарай ГК 2)
Л.С. Бархударов ұсынған етістікті сөз тіркестері мынадай нұсқада берілген
1. Сабақты етістік немесе сабақты емес етістік ядросы болып
2. Тек анықталған класс бөлімінің ядросы етістік
Ағылшын тілінде басқа сөз таптары арасында (зат есім, есімдік
2.2. Көркем әдебиетте герундиймен бірге қолданылатын сөз тіркестер
Сөйлемнің герундий құрылымдарын зерттеу кезінде зерттеудің алуан түрлі
«Қазіргі сөйлеу тіліндегі етістік құрылымдары» атты Р.В.Резник мақаласы
Бұл деректер тепе-теңдікте ғана емес ұқсастықтардың бірі болып табылады,
Біздің біліктілік еңбектің қарастыру нысаны ретінде көркем әдебиет стиліндегі
Сөз өнерінде, сөз және образдың диалектикалық біртұтастығында грамматикалық формалардың
Грамматикалық құбылыс органикалық түрде көркем ойлау құрылысымен байланысты. Көркем
Стилистикалық құбылыс тілдің жүзеге асу процесінде, тіл актісін, ал
Етістік – ең үлкен грамматикалық категория. Етістіктік сөзде оның
Стилистикалық құбылыс тілді жүзеге асыру, тіл актісінде пайда болады,
2.3. Көркем әдебиттегі герундийдің синтаксистік функциясы
Көркем әдебиеттегі герундий түрі ұзақ уақыт бойы дара түрде
Ерте жаңа ағылшын басында көркем әдебиетте пассивтік герундий үйлестірілуі
«Жаңа ағылшын кезеңіндегі (XVIII-XXғғ) сараптамалық етістіктік түрлерінің дамуы жөнінде»
Бұл грамматикалық формасы басқа формалар қатарында (Future
XVIII ғасырда бұл құрылым келесі белгілер арқылы сипатталады:
XIX ғасырда be going to + инфинитив қолданысындағы келесі
XX ғасырда be going to
Сөйтіп, be going to + герундий қолданысын
Әртүрлі синтаксистік қызметтердегі герундиймен бірге сөз тіркестерінің құрылымдық –
1. Қандай да бір әрекет етушімен байланысы жоқ, бұл
2. Көркем әдебиеттегі герундий әрекетінің әрекет етушімен байланысы нақты
Shutting up a lion or tiger in
Going on like this was dangerous -- Дәл осылай
Getting Irene out of London, away from opportunities of
seeing people, away from her friends and those who
The great majority are perfectly content for doing the
... He means for saying”, said Sob... – ....Оның
... but I was not allowed of going in
... and I am so glad of knowing that
Hand it all, one can afford of being generous
He flourished in a bad period and he was
Thaddeus had contrived of looking hurt -- Тэдеус ауруды
Субъектілік герундий салыстырмалы түрде етістіктің жақты формасымен тіркесіп көбінесе
“... You compel me of saying it; ...” --
I’ll thank you not to insult him -- Сіз
He found his partner to be very disagreeable --
“... she might lead him to believe that she
Герундий екінші толықтауыш қызметінде (cause, get, lead, make +
Сause, get, lead және make етістіктері, егер олардың соңында
Осы кезде cause етістігі әкелу, қызмет етуге себеп
I cannot get her to finish her lesson –
Күрделі толықтауыш бағыныңқылы сөйлемде қолданылуы мүмкін. Бұл сөйлемдердегі герундий
Бағыныңқылы сөйлемнің бастауыш және баяндауышы қалай жалғаулығымен бірге кіріспе
Осындай сөйлемдердің қазақ тіліне аудармасының екі нұсқасы болуы мүмкін:
а) аударма бастауыш және баяндауыштан басталады; сөйлемнің қалған бөлігі
б)ағылшын сөйлеміндегі бастауыш және баяндауыш секілді жалғаулығымен бірге кіріспе
Please make up your mind, whether you want me
retire -- Сіздің қалайтыныңыз, менің сіз үшін сәндегенім бе,
Dirk wishes me telling for you... -- Дерк
I believe him of being headed toward his old
“I told you”, he said,” that I want
Silent, swaying to each motion of their charriot, old
She made no secret of her desires, and I
I respect you as a man of business; and
“Герундийді анықтау қызметінде өз субъектісімен өзара қатынас жасайды, анықталатын
Герундий анықтауыш қызметінде анықталатын зат есімнен соң тұрады, көбінесе
Анықтауыш қызметінде егер герундий етістік арқылы берілсе, қазақ тіліндегі
Егер first, last сөздері және герундий арасында зат
Martin had a question of his own to propound
“But there is more to be said”, he continued,
.., he should be easy to deal with in
Mrs. Driffield didn’t like people to see him when
I find myself in a position to throw light
Beauty is the only master to serve -- Сұлулық
I had not the smallest indication on which to
I lived at the hotel de la Fleur, and
I’ m the last to close up -- Мен
It would be everything to get Irene out of
Герундий мақсат, себеп - салдар пысықтауышы қызметінде және
Ежелгі ағылшын тілінде көркем әдебиеттегі герундийдің адвербиальдік қолданысынан көбінесе
Орта ағылшында құрылымды және мағыналық тәртіп жаңғыруы пысықтауыштың қандай
Кейде орта ағылшын тілінде герундиймен бірге орам тәсілі арқылы
Мақсат пысықтауыш қызметіндегі герундий сөйлемнің басында да немесе соңында
The dismal man opened the roll of paper and
The tattered remains of a checked curtain were drawn
That she was one of those women - not
... she had no business to make him feel
He had stopped to look in at a picture
... taking note of the stories, articles and poems
Герундий салдар пысықтауышы қызметінде не үшін? сұрағына жауап береді,
Герундий себеп - салдар пысықтауышы қызметінде мүмкіндіктің модальдік реңіне
Герундий себеп - салдар пысықтауышы қызметінде as жалғаулығынан соң
Герундий салдар пысықтауышы қызметінде:
It was enough to make get up and leave
Герундий ілеспелі шарттарының пысықтауышы қызметінде көсемше, сонымен қатар
Мақсат пысықтауыш:
I assure you he wouldn’t break into a sweat
Амал пысықтауыш:
... and were strapped very tightly over a pair
Герундий көбінесе әртүрлі құрылымдар құрамында қолданылады: for орамы +
«Герундиймен бірге объектілік септік» орамы сөйлемде бір мүше қызметін
«Герундиймен бірге объектілік септік» орамы мағынасы жағынан толықтауыш
Герундий « герундиймен бірге объектілік септік» орамында ырықсыз етісте
... I have a particular service I want you
Дәстүрлі грамматикалық The man was expected to win типтегі
«Герундиймен бірге атау септігі» орамындағы герундий әртүрлі формаларда қолданылады:
Continuous Perfect формасындағы герундий жақты формадағы етістік әрекетімен бір
Perfect Continuous формасындағы герундий жақты формадағы етістік әрекетінен бұрыңғы
«Герундиймен бірге атау септігі» орамы қолдану жағдайы: ырықсыз етістегі
He was thought be hones and kindly -- Бәрінің
He was known to be a young man without
Герундиймен бірге «атау септігі» орамымен бірге берілген сөйлем сабақтас
The gods had given Irene dark - brown eyes
«Герундиймен бірге атау септігі» орамымен бірге сөйлемді қыстырма сөйлем
We are sure to come at the heart of
But he is sure to marry her -- Ол
«Герундиймен бірге атау септігі» орамы to seem –
Everyone seemed to be talking and I sitting in
Getting the butler on the wire, he inquired whether
«Герундиймен бірге атау септігі» орамы арқылы баяндауыш сын есім
Инфинитивтен соңғы етістіктер осы орамда қолданылатындарға бөлінеді: а) ырықсыз
«Герундиймен бірге атау септігі» орамының аудармасының кейбір ерекшеліктері:
А) Аударманың екі көрсетілген тәсілдеріндегі жағдайлардың біреуі мүмкін емес,
Ә) «Герундиймен бірге атау септігі» орамы болымсыздық формасында тұратын
Б) «Герундиймен бірге атау септігі» орамы модальдік етістікпен бірге
В) Ырықсыз етістегі етістік және герундий арасында тұратын көмекші
Г) Екі баяндауышы бар сөйлемдер аудармасында, олардың біреуі жай,
Д) «Герундиймен бірге атау септігі» орамы there үстеуімен
Герундий өзіне қатысты сөздермен бірге қыстырма сөйлем мүшелері ретінде
Қыстырма мүшелері қызметіндегі герундийді аударуға болады: Көсемше орамы егер
Ағылшын тілінде ортақ септіктегі зат есім және көркем әдебиеттегі
Сөйтіп жоғарыда айтылғандай, көркем әдебиеттегі герундийдің тарихи дамуы етістік
Бірақ етістік категорияларымен қатар герундий өзіне тән есімдік белгілерін
Көркем әдебиеттегі герундийдің есім сипаттамаларын бейнелеу кезінде әдетте ескеретіндері
“Шетел мамандарының еңбектерінде көркем әдебиеттегі герундийдің атаулы жағы ұлғайтылған,
Сонымен бірге көркем әдебиеттегі герундийдің етістікке тән екендігі анықталды,
Грамматика мәселелері бойынша теориялық әдебиетті анық зерделеу көрсеткендей, отандық
“Мысалы, Кимбал келтірген мысалда :
«He went home for dieing» -- «Ол үйге
Л. С. Бархударов и Д. А. Штелинг қазіргі ағылшын
В. Л. Каушанская және тағы басқалары
Г.П.Богуславскаяның қортындылауы бойынша - көркем әдебиеттегі герундийдің қызметі
1. Герундий себеп-салдар пысықтауышы қызметін атқарады.
2. Герундий мақсат пысықтауышы қызметін атқарады.
3. Герундий етістік – баяндауыш қызметін атқарады. Баяндауыш
2.4. Көркем әдебиеттегі герундийдің стилистикалық ерекшеліктері
Көркем әдебиетте бастауыш қызметінде герундийді қолдану көркем әдебиетте
Quarrelling with him - how stupid of me
Having her love him - how wonderful! -- Оның
Repeating the same thing requires the feminine temperament --
1) His manner changed when I happened to mention
2) Everyone seemed to be talking and I sitting
3) Getting the butler on the wire, he inquired
Бірінші көзқарасқа осы сөйлемдердегі герундийлік құрылымдар стилистикалық жағынан бейтарапты,
Кейде Complex Subject сөйлемінде субъективті модальділіктен басқа ирония
You see, I happen оf being his wife! --
Соңғы мысалда Perfect Infinitive Active формасының стилистикалық бояуы әрекет
A heavy sky seemed covering the world with the
The sky war so blue, and the sun so
You feel like a disembodied spirit, immaterial; and you
Something seemed twisting his heart and suddenly he felt
You seem walking with your head among the stars
Біздің алдымызда осы мысалдарда кең түрдегі метафоралар, олар бір
Метафора сияқты, шынайы өмірдегі құбылыстар және заттар сипаттамасының қуатты
His body crumpled as to have a blow and
Orville Mason could readily sympathize with a family which
Осы сөйлемдерде салыстыру қызметінде герундий елеулі дәрежеде объективтік шынайылылық
She wanted me to go - to go away
Осы сөйлемдегі көркем әдебиетте герундийдің қайталану қызметі -
I did not know what she wanted me doing.
You wanted her dying. You wanted her drowning.
Көркем әдебиетте герундийдің түсіп қалуы эллипсис болып табылады. Мысалы;
Please, please don’ t, darling! O - O -
Of course, if you want me to, Orville, I’ll
Мұнда көркем әдебиетте герундийдің түсіп қалуы сөйлесу кезіндегі жағдайларды
There are two things that I want you thinking
Please make up your mind, whether you want me
He saw her rise and fall, her eyes
Бірыңғай мүшелер and (1) сабақтастырғыш жалғаулығы немесе -
Silent, swaying to last motion of their charriot, old
She knew him to be thinking -- Ол оны
Осы форманың қызметтік – стилистикалық пайда болуы оқырманды кейіпкерлердің
I should like him dieing miserable, poor, starving, without
Осы мысалдағы үдету кейіпкердің ішкі толғанысын, эмоциялық жай-күйін көрсетеді.
Is it success to be an eminent surgeon with
Осы сөйлемдегі үдету өте субъективті. Эмоционалдық бояу, экспрессия
I was prepared of being persuasive and touching, and
Мұнда үдету көп жалғаулықпен күрделенген, ол айтылуға ырғақтық ұйымдастыру
He had been able to... to... to... attempting this
Инфинитив-баяндауыш used + инфинитив құрылым құрамында өте жиі қолданылады
When I heard he was in town, I used
Осы құрылымның мағынасы белгісіз уақыт ішінде, бірақ ұзақ уақыттағы
Ерекше стилистикалық ролді баяндауыш қызметінде Perfect Infinitive Active формасында
She must not haveing married Sue -- Ол Сьюге
Осы жағдайда көркем әдебиеттегі герундийдің перфектілік экспрессивтілігі үзілді-кесілді мағынаның
Кейде стилистикалық жүктемені сөйлемнің тұрлаусыз мүшелеріне таратылмаған дара
I want of painting – Менің бейнелегім келеді [10,
The only thing was waiting in silence --
Even if she hated him, he at all went
My first idea was beginning it with the account
There are your children for thinking of --
Those privileged of being present at a family festival
If he had any talent I should be the
He was a worthy member of society, a good
There was the political situation for considering and there
Берілген сөйлемдерде герундий бейнеленетін құбылыстардың қандай да бір қасиеттерін,
Осы сөйлемдегі Indefinite Infinitive Passive сапалы - пассивтік мағынасы
Кейбір жағдайларда анықтауыш қызметінде көркем әдебиеттегі герундия мағынасы мән
The horror! The flight! The exposure! The police! The
Осы эллиптикалық сөйлемде герундийлі анықтауыш кейіпкердің қорқынышын, эмоциялық толқуын
Айтылу экспрессивтілігі герундий арқылы берілген сөйлемнің тұрлаусыз мүшесінің де
Recognizing it you must repeat the adventure of the
She was very unhappy, but for exciting my sympathy
He gave me rather indifferent hand for shaking --
He stretched out his hand for meeting that clean
When some Dutch people came here for buying Dirk’s
Герунндийлік пысықтауыш препозициясын экспрессивтілеу деп айтуға болады, яғни осы
Avoiding the tedium of dining tete - a -
Берілген мысалда герундийлік пысықтауыш Question-in-the-Narrative стилистикалық тәсілдің бөлігі
But looking in the eyes of Roberta! Оh, God!
Герундий аса өнімді фразеологиялық тіркестер қатарында қызмет етеді.
Telling you the truth, this is one of the
He brought with him a collection of Indian curious,
Фразеологиялық тіркестер тілдің эмоциялық ресурстары болып табылады. Кейіпкер
Сөйтіп, инфинитивтік фразеологиялық тіркестерді көркем әдебиетте герундийді пайдалану
Тіл ұйымдастыруда қызметтік – стилистік тәсіл ретінде көркем әдебиетте
2.5. Герундийдің көркем әдебиетте аударылу жолдары
Герундий – бұл әрекет атауын білдіретін және етістіктің де,
«Жеке меншік иесі» атты көркем әдебиеттегі сөйлемдердегі герундийдің аудармалары;
1. Герундийдің зат есім ретінде аударылуы;
1. You never come down without suggesting something that
2. The six women and one man left behind
Бұл сөйлемдерде герундий зат есім қызметін атқарып, сөйлемнің синтаксистік
2.Герундийдің инфинитив ретінде аударылуы;
1. James began walking up and down; he
2. June’s name out of the business kept whirring
3. And lighting his cigar at last, he began
4. Worst of all, he had no hope of
5. I may as well tell you that I
6. He thought of writing to The Times the
7. These misgivings, this disapproval and perfectly genuine distrust,
8. He had no notion of giving her a
9. What was the use of keeping half a
10. Sunday after Sunday Juley set at the feet
11. He had succeeded during the day in bringing
12. June, indeed, with her habit of championing the
13. They could not go anywhere without his seeing
14. For the hundredth time that month he turned
15. “I can manage eight thousand easily enough,” Soames
16. Old Jolyon came out of lord’s cricket ground
17. And Nature with her quaint irony began working
18. She parted from Bosinney at Old Jolyon’s door
19. What our Shareholders don’t know about our affairs
20. He knew that Irene could not withdraw it
21. I shall be glad to hear from you
22. Mrs. Baynes was not accustomed to be afraid
23. The chance might be slipping away – she
24. He knew very well that he had no
25. He was too pale, a grayish tinge over
Бұл сөйлемдерде герундийді инфинитив ретінде аударып, ал сөйлемнің синтаксистік
3. Герундийдің үстеу ретінде аударылуы;
1. He recollected the continued existence of Old Jolyon’s
June’s father, who had made such a mess of
2. After waiting some little time, Soames crossed the
3. After washing his hands in the lavatory downstairs,
4. The plans were spread on the oak table
5. After watching him walk away at a swinging
6. He was driven home, and all the evening
7. He left Bournemouth without having given himself away,
8. Swithin had put on a blue frock coat,
Адольфты үш мәрте далаға жіберді.
9. But someone at the Club, after seeing him
10. Without saying a word, therefore, to anyone, James
11. Then Soames, without lifting his eyes, began: “I’ve
12. It supplied, however, the reason of June’s coming
13. He started for the Club in the afternoon
14. He stayed a long time without moving, living
15. Before reaching Wistaria Avenue he removed Old Jolyon’s
16. On hearing June’s name, Mrs. Baynes went hurriedly
17. On reaching home, he ordered out the barouche,
18. On receiving a copy of Bosinney’s defence, he
19. Her own marriage, poor thing, had not been
20. On hearing that his father was in the
21. When his wife came in he went straight
22. On the morning of his case Soames was
23. On returning to the court Soames took at
24. Untangling his legs, he rapidly left the Court;
25. His power of decision again failed; he reached
26. Old Jolyon did not rise on seeing his
27. It was hot too, and after dressing for
28. He ate little, without knowing what he ate;
Герундийді қазақ тілін үстеу ртінде аударғанда да, ол инфинитив
4. Герундийдің бағыныңқы сөйлемнің мүшесі ретінде аударылуы;
1. Things in the trade were slack; and as
2. On reaching home, the first thing that caught
3. But they did not go to opera after
Герундий бағыныңқы сөйлемнің мүшесі ретінде ол көбіне баяндауыш қызметін
«Апа Керри»атты көркем әдебиеттегі сөйлемдердегі герундийдің аудармалары;
1. Герундийдің зат есім ретінде аударылуы;
1. There is an indescribably faint line in the
2.She concluded by thanking Drouet for his kindness in
3. We have the consolation of knowing that evolution
4. Yet he could not help feeling that he
5. Hurstwood consoled himself by thinking, however, that, after
6. Carrie was indeed loving if ever youth and
7. Drouet and Hurstwood saw at a glance that
8. He began to feel the appetite that had
Бұл сөйлемдерде герундий зат есім қызметін атқарып, сөйлемнің синтаксистік
2.Герундийдің инфинитив ретінде аударылуы;
1. He went on leisurely writing, until after a
2. She could not help feeling the claim of
3. She abandoned the thought of appealing to the
4. She would live in Chicago, her mind kept
5. But if Carrie was going to think of
6. Drouet immediately conceived a notion of him as
7. She never wearied of wondering where the people
8. As for Carrie, she studied the problem of
9. She was elated and began figuring at once
10. When Carrie began wandering around the store amid
11. They went on dining, while Hurstwood went upstairs
12. Drouet wore patent leather, but Carrie could not
13. He went on educating and wounding her, a
14. She had amused herself with a walk, a
15. He had no power of analyzing the glance
16. They began talking of the people they knew
17. The after their theatre visit Hurstwood began writing
18. “Say, Harry,” Hurstwood said to him one evening,
19. She could hardly keep from felling what he
20. Mrs. Hurstwood kept on arranging her hair, not
21. “What do you mean?” he sad at last,
22. There was no use speculating over that --
23. He had loved her earnestly enough, but now
24. Then he abandoned the thought of seeing them
25. His whole thought was the possibility of persuading
26. I merely want to tell you, Carrie. You
27. Life seemed worth fighting for; this eastward flight
28. There is no use explaining to you about
29. If I had some one who knew the
30. Two persons cannot long dwell together without coming
31. Carrie studied the art of making biscuit, and
32. Carrie could not help wondering where she was
33. There is no use of my starting out
34. “What’s the use of wearing my good clothes
36. Do you mind carrying my account until the
37. No man would go seven months without finding
38. She invariably asked her to say, proposing little
39. In the morning he put on his best
40. He jumped the railing and landed before the
41. Carrie could not help sharing in Lola’s love
42. As she went on frowning, looking now at
43. Tactfully, Mrs. Vance avoided the subject of
44. There was something shamefaced or diffident about the
45.“The world is always struggling to express itself”, he
Бұл сөйлемдерде герундийді инфинитив ретінде аударып, ал сөйлемнің синтаксистік
3. Герундийдің үстеу ретінде аударылуы;
1. In this way she passed many manufacturing and
2. At last, after several blocks of walking, she
3. Unless Carrie submitted to a solemn round of
4. After observing a few times, the girl let
5. After receiving the letter, he had laid aside
6. Carrie looked over the large bill of fare
7. She still looked about her upon the great
-- Өзі түсінбеседе ол осы кезге дейін үлкен шатысқан
8. Carrie was listening without attempting to reply --
9. Hurstwood thought over the proposition a few moments
10. “I think the girl is going to take
11. The rendition ran on in this wise until
12. The household would move along much more pleasantly
13. Then he sat down in his chair and
14. For a truth, Carrie was rather shocked and
15. On coming down from his room at six,
16. These people hurried in and out without seeking
17. The actor whom they had gone to see
18. Hurstwood struck a match and, lighting the gas,
19. After taking off his coat, he felt it
20. Carrie proceeded to get the “Clipper”, and tried
21. After eating, Hurstwood stood about as
22. Hurstwood made the best of a bad lot
23. After giving Lola her twenty-five, she still had
24. That night it was that she passed
25. Carrie gazed without exactly getting the import of
Герундийді қазақ тілін үстеу ртінде аударғанда да, ол инфинитив
4. Герундийдің бағыныңқы сөйлемнің мүшесі ретінде аударылуы;
1. Before following her in her round of seeking,
2. I’d tell her to keep if I were
Герундий бағыныңқы сөйлемнің мүшесі ретінде, ол көбіне баяндауыш қызметін
Жалпы герундий қазақ тіліне зат есім, инфинитив, көсімше, бағыныңқы
ҚОРЫТЫНДЫ
Зерттеу барысында белгілі ағылшын және американ жазушыларының көркем шығармаларындағы
Ғылыми – теориялық және берілген іс жүзіндегі материал көрсеткендей
Герундийді синтаксис саласынан қарастыратын болсақ, ол сөйлемде метафораны, метонимияны,
Сөз соңында әр тарауға қорытынды жасауға болады. Бірінші тарау
Герундий - зат есім немесе тұйық етістік (инфинитивпен) арқылы
Қазіргі сөйлеу тілінде баяндауыш және де инфинитив ретінде де
Бірінші тарауға қорытынды жасайтын болсақ, бұл тарауда герундийдің
қолданылу аясы қарастырылған. Жалпы герундий, ағылшын етістік жүйесінің ең
Сонымен қатар герундийдің активті және пассивті топтаы да бар;
«Oл» (Емес) кітапқа қатысты активты позицияда; «ол» (субъект) -
Пассивтік кострукцияда іс-әрекет субъектіге (бастауыш) бағышталған, және де герундий
Яғни, активтігерундий субъектісі жанды зат есім болып табылады. Ал
Екінші тарауды қорытындылутын болсақ; инфинитивтік фразеологиялық тіркестерді пайдалануды көркем
Герундий сөйлем құрамында барлық сөйлем мүшелері синтаксистік позицияларын алатындығына
Бұл зерттелген жұмыста жалпы герундийдің түпкі тарихына да көңіл
Жалпы, герундий туралы көп ойлар айтылғанмен, оның әлі толық
Қортындылай келгенде, зерттеу барысында қол жеткен нәтижелер мен тұжырымдар
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Д. Н. Овсянико «Герундий және герундий айналымы» М., 1986
Т. П. Куликовский, А. А. Шахматов «Ағылшын тілі стилистикасы»
И. К. Порциг «Stylistics» M., 1983
Мәтін және сөйлемдердің семантикалық-стилистік зерттеулері; ЖОО аралық жинағы //
Бархударов Л. С. «Қазіргі ағылшын тіліндегі жай сөйлемдердің синтаксисінің
Корнеева Е. А. Ағылшын тілінде көркем әдебиеттегі етістікті герундийдің
Galsworthy J. The man of property. M., 1950
Maugham S. Cakes and Ale: or the Skeleton in
Dickens C. The Posthumous papers of the Pickwick club.
Maugham S. The moon and Sixpence. M., 1969
Quick A. Deception. M., 1993
London D. Martin Eden. M., 1953
Dreiser T. American Tragedy. M., 1986
Dreiser T. Sister Carry. M., 1968
I. R. Kimbal. Stylistics. M., 1981
В. Н. Ярцева «Ағылшын тілінің тарихи синтаксисі» М. –
Kurnarenko V. A./ A Book of Practice in Stylistics
Жигадло В. Н. Және т.б. Қазіргі ағылшын тілі; Грамматиканың
Богуславская Г. П. Келесі құбылыстар пысықтауышы // Ленинград пед.институтының
Бархударов Л. С., Штелинг Д. А. «Ағылшын тілі грамматмкасы»
Каушанская және т.б. «Ағылшын тілі грамматикасы (ағылшын тілінде)» М.,
Иванова И. П., Чахоян Л. П., Беляева Т. М.
Galperin I. K. «Stylistics» M.,1981
Бархударов Л. С. «Қазіргі ағылшын тілі морфологиясының очерктері» М.,
Винокурова Л. П. «Ағылшын тілі грамматикасы» М. – Л.,
Воронцова Г. Н. «Ағылшын тілі грамматикасы бойынша очерктері» М.,
Алексеева В. А. Тілдің әртүрлі стилдеріндегі етістіктің жақсыз формалары
Качалова К. Н., Израилевич Е. Е. «Жаттығулар және кілттері
Успенская Н. В., Михельсон Т. Н. «Ағылшын тілі грамматикасы
Растаргуева Т. А. История анг. языка: Учебник / Т.
ҚОСЫМША
1. Герундийдің әртүрлі синтаксистік функция ретінде қолданылыс жиілігі
2. Герундийдің әртүрлі синтаксистік функция ретінде қолданылыс жиілігі
3. Дж. Голсуорсидің «The man of property» шығармасындағы герундийдің
4. Т. Драйзердің «Sister Carry» шығармасындағы герундийдің қолданылыс
2
Бастауыш – 11
Қимыл - сын пысықтауыш – 23
Анықтауыш – 33
Мезгіл пысықтауыш – 35
Себеп-салдар пысықтауыш – 50
Толықтауыш – 52
Құрмалас баяндауыштың бөлігі – 56
Герундий
Бастауыш – 5%
Қимыл - сын пысықтауыш – 9%
Анықтауыш – 12%
Мезгіл пысықтауыш – 13%
Себеп-салдар пысықтауыш – 19%
Толықтауыш – 20%
Құрмалас баяндауыштың бөлігі – 22%
Герундий
Бағыныңқы сөйлем 3
Зат есім 2
Үстеу 28
Инфинитив 25
“The man of property”
Бағыныңқы сөйлем 2
Зат есім 8
Үстеу 25
Инфинитив 45
“Sister Carrie”
Герундийдің формасы
Герундийді формаларға бөлу
Герундийдің көркем әдебиетте қолданылу ерекшеліктері және аударылу жолдары
Етістіктен жасалған зат есім
Жазбаша аударманың ережелері
Аударманың грамматикалық ерекшеліктері
Аударманың грамматикалық мәселелері
Ағылшын тілінің сөз таптарын аудару ерекшеліктерін зерттеу
Аударманың конвенциалды нормалары
Ағылшын тілінің морфологиясын синтаксистік негізде оқыту әдістемесінің негіздері