Негізгі өндірістік қорлар
Мазмұны
Кіріспе
1-тарау. Кәсіпорындағы негізгі капиталды пайдаланудың теориялық негіздері.
Кәсіпорын өндірісінде негізгі капиталды тиімді пайдаланудың мазмұны және оның
Негізгі капиталды пайдалану көрсеткіштері, оларды бағалау жолдары.
1.3 Негізгі капиталдың тиімділігін арттыру факторлары.
2-тарау. «Торғай Петролеум» АҚ экономикалық әлеуеті мен негізгі капиталды
2.1 «Торғай Петролеум» АҚ экономикалық белсенділігі талдау.
2.2 «Торғай Петролеум» АҚ негізгі құралдар қозғалысы
2.3 «Торғай Петролеум» АҚ негізгі капиталды пайдалану көрсеткіштерін
3- тарау. Кәсіпорында негізгі капиталдың тиімділігін көтеру бағыттары
3.1 Негізгі капиталдың тиімділігін арттыруда кәсіпорынның инвестициялық және
3.2 "Торғай Петролеум" АҚ негізгі капиталды пайдалануды жетілдіру бағыттары.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Қосымшалар
Кіріспе
Қазақстанның 2003-2005 жылдарға арналған индустриалды- инновациялық даму бағдарламасы мемелекеттің
Бұл бағдарламаны жүзеге асыру экономика құрылымына сапалы өзгерістер әкелетіндігімен
Қазіргі таңда негізгі өндірістік қорлардың жағдайы мен оларды тиімді
Кәсіпорында негізгі құралдарды қалыптастыруда ұтымды саясат жүргізудің маңызы зор.
Экономиканы диверсификациялауға бағытталған индустриалды-инновациялық стратегияны іске асыру үшін алдағы
Отандық өнеркәсіптің тұрақты дамуына әсер ететін кедергілердің біріне өнеркәсіптегі
Қазіргі кезде қолданылатын техниканың ішінде де моралдық және табиғи
Бұндай капиталды ұзақ уақыт сақтау еліміздің өндірістік аппаратының әрі
Демек, негізгі капиталды жаңарту бүгінгі күннің өзекті мәселесі болып
Мәселенің өзектілігі. Бүгiнгi таңда ғылымды көп қажетсiнетiн отандық өндiрiстi
Мәселенің зерттелу деңгейі. Еліміздің бірқатар экономист ғалымдары
Аталған ғалымдар еңбектерінде негізгі капиталдың экономикалық мәні, кәсіпорында тиімді
Дипломдық жұмыс 1-тараудан тұрады, оның алғашқы тарауы кәсіпорында негізгі
2–тарау дипломдық жұмыстың зерттелу объектісі «Торғай Петролем»АҚ экономикалық белсенділігі
Диплом жазу барысында экономика ғалымдарының, зерттеушілерінің еңбектері, мемлекеттік бағдарламалар
1-тарау. Кәсіпорындағы негізгі капиталды пайдаланудың теориялық негіздері.
Кәсіпорын өндірісінде негізгі капиталды тиімді пайдаланудың мазмұны және оның
Кез-келген кәсіпкер өз бизнесін тиімді жүргізуі үшін ең алдымен
Кез-келген кәсіпорынның материалдық-техникалық базасының сипаты ондағы еңбек құралдарымен анықталады.
Экономика ғылымы барлық әртүрлі машина, ғимараттар, құрылыс, құрал-жабдықтарды "негізгі
"Капитал" терминінің түсінігі мен мағынасын экономика ғылымдарының барлық ірі
Жалпы, капитал - бұл өндіріске ресурс ретінде пайдаланылатын материалдық
Қазіргі таңда экономикалық әдебиеттерде «негізгі капитал» ұғымы көп
Қазақстандағы бухгалтердік стандартта негізгі құралдарды материалдық өндіріс саласында да
Ал кейбір әдебиеттерде негізгі қорларға ұзақ уақыт кезеңінде
Кәсіпорынның негізгі өндірістік қоры - кез-келген өндірістік кәсіпорынның материалдық
Сонымен, негізгі құралдар - өндіріс процесінде жасалған, тауар өндіру,
Негізгі капиталдың барлық түріне келесі экономикалық белгілер тән:
Негізгі капиталдың барлық түрі өндіріске қатыса отырып, құнын еңбек
Негізгі капиталдың барлық түрі ұзақ уақыт кезегінде көптеген өндірістік
Негізгі капиталдың барлық түрі өндіріс процесінде біртіндеп тозып отырады
Негізгі қорларды есептеу, бағалау және талдау үшін оларды әртүрлі
Заттық-натуралдық құрамы принципі бойынша : үйлер мен ғимараттар, табыстау
1 сурет Кәсіпорындағы негізгі қор түсінігі
Атқаратын қызметтеріне байланысты өндірістік және өндірістік емес болып бөлінеді.Өндірістік
Негізгі өндірістік қорларды еңбек пәніне әсер ету дәрежесіне
Негізгі өндірістік қордағы актив бөлігінің үлесі кәсіпорынның өндірістік
сурет-2 негізгі қорлардың жіктелуі.
Негізгі капиталды пайдалану көрсеткіштері, оларды бағалау жолдары.
Қазіргі уақытта жүзеге асырылатын техникалық саясат негізгі қорлардың әрбір
Кәсіпорында және өнеркәсіпте негізгі құралдар қаншалықты тиімді пайдаланылатындығын анықтау
1. негізгі құралдар құрылымының қозғалысын сипаттайтын көрсеткіштер;
2. негізгі қорларды пайдаланудың жалпылама көрсеткіштері;
3. негізгі қорлардың интенсивті және экстенсивті көрсеткіштері.
Бірінші топ көрсеткіштері: жаңару коэффициенті, негізгі қорлардың шығуы коэффициенті,
Негізгі қорлардың жаңару коэффициенті (Ко) – белгілі кезең (жыл)
Негізгі құралдардың шығу коэффициенті (Квыб):- негізгі құралдардың берілген кезеңдегі
Негізгі құралдардың өсу коэффициенті (Крост) – негізгі құралдардың жаңаруы
Негізгі өндірістік қордағы актив бөлігінің үлес салмағы негізгі өндірістік
Көрсеткіштердің екінші тобына қор қайтарымдылығы және қор сиымдылығы, қор
Қор қайтаымдылығы (Фо) – негізгі қорларды тиімділік деңгейін бейнелейтін
Қор сиымдылығы (Фе) – бұл натуралды немесе құндық
Қор қарулануы (Фв) негізгі қорларды пайдаланудың тиімділігін бейнелейді
Еңбектің техникалық қарулануы : Ф тех = Факт/ Ч
Мұнда Фтех - негізгі құралдардың актив бөлігінің орташа
Бұл топтағы көрсеткіштер динамикасы кәсіпорында жүргізілген ұдайы өндіріс процесі
Үшінші топ көрсеткіштері негізгі қордағы актив бөлігін пайдалану деңгейін
Экстенсивті пайдалану коэффициенті (Кэ), НӨҚ актив бөлігін пайдалану деңгейін
Құрал-жабдықтарды экстенсивті пайдалану коэффициентінің мәні бірлікке жақындауы тиіс.
Кез-келген кәсіпорында амортизация аударымының дәлдігі, өнімнің өзіндік құны, оған
Натуралдық көрсеткіштер өндірістік қордың техникалық құрамын анықтауға кәсіпорын обьектілерінің
Натуралды көрсеткіштегі әрбір обьектінің мінездемесі техникалық паспортта бейнеленеді, өндірістік
Бухгалтерлік есепте, негізгі құралдардың есебін ұйымдастыруда оларды бағалаудың маңызы
Негізгі құралдардың бастапқы құны - ол активті салуға, сатып
жер учаскесінің бастапқы құнына:жерді сатып алу бағасы, қозғалмайтын мүлік
құрал-жабдықтардың бастапқы құнына: құрал-жабдықтарды сатып алу құны, оны тасымалдауға,
Кәсіпорынға келіп түскен негізгі қорлардың бастапқы құны келесі
Екі жақтың келісімі бойынша құрылтайшылардың кәсіпорынның жарғылық капиталға салған
Кәсіпорынның өзінде шығарылған немесе басқа кәсіпорын және басқа тұлғалардан
Басқа кәсіпорын немесе заңды немесе жеке тұлғалардан қайтарымсыз түрде
Екі жақ келісімі бойынша ұзақ мерзімге жалға алу.
Негізгі құралдардың сандық сипаты баланста толық бастапқы құн бойынша
Фк = Фн + Фв – Фл,
Мұнда
Фн- негізгі қордың жыл басындығы құны;
Фв – бір жыл ішінде кірген негізгі қор құны;
Фг – бір жыл ішінде жойылған негізгі құралдар құны.
Негізгі құралдардың ағымдағы құны - бұл шаруашылық субъектісінің белгілі
Негізгі құралдардың баланстық құны - шаруашылық субьектінің бухгалтерлік есебінде
Негізгі құралдардың қалдық құны - негізгі құралдардың пайдалану мерзімі
Негізгі қорларды қалдық құнмен есептеу ең алдымен олардың сапалық
Негізгі құралдардың келісілген құны - бұл кез келген екі
Негізгі қорладың нақты құны - кәсіпорында негізгі қорларды
Негізгі құралдарды қалпына келтіру құны – бұл олардың қазіргі
Инфляция жағдайында негізгі қорларды қайта бағалаудың оңтайлы жағы негізгі
Негізгі қорларды құндық бағалау олардың есебіне, талдау және жоспарлауға,
Физикалық тозу пайдалану сапасын нашарлатады да оның әсерінен
Негізгі қорлардың физикалық тозу коэффициенті(К ф.т.):
К ф.т =(И/Пс)* 100;
Мұнда: И- негізгі қорларды барлық пайдалану кезеңіндегі тозу сомасы(аударылған
Пс – негізгі қорлардың бастапқы немесе қалпына келтіру құны;
Негізгі қорлардың жарамдылық коэффициенті олардың белгілі уақыттағы физикалық жағдайын
К г.ф. =((Пс-И)/Пс)*100
Негізгі қорлардың жарамдылық коэффициенті физикалық тозу коэффициенті негізінде де
К г.ф. = 100-К ф.т.
Бұл формулалардың негізгі кемшілігі негізгі қорлардың бірдей физикалық тозуын
Құрал-жабдықтар физикалық тозумен қатар, техникалық прогресс әсерінен моралдық тозуға
Моралдық тозу екі түрлі формада болады. Бірінші формада негізгі
Кәсіпорындарда моралды тозған құрал-жабдықтарды жаңалармен үнемі ауыстырып отыру бұл
Жаңа техниканы ендіре отырып, моралдық тозудан кейінгі жоғалтуларды азайтатын
Әрбір кәсіпорында негізгі қорлардың физикалық және моралдық тозуы басқарылып
Бұл процестерді басқару негізгі қорлардың ұдайы өндірісі саясатын жүргізу
Бұл саясаттың негізгі мақсаты шаруашылық субъектілер үшін жәй және
Негізгі қорлардың ұдайы өндірісі – бұл реконструкция, техникалық қайта
Негізгі қорлардың ұдайы өндірісінің негізгі мақсаты – кәсіпорынды сапалы
Кәсіпорынға негізгі қорлардың ұдайы өндірісіне арналған негізгі құралдар
Тозу мәселесімен бірге бұл қорларды әртүрлі пайдалану жағдайларымен, қызмет
Негізгі құралдарға үлкен капитал салымдары салынатындықтан әрбір кәсіпорын оларды
Негізгі құралдар табиғи және моралды тоза отырып, қызмет ету
Амортизация -бұл активтің қызмет ету мерзімі ішінде активтің амортизацияланатын
Жылдық амортизациялық аударымдар (Аг) негізгі қордың жалпы құнына
Аг =(Сп - Сл)/Та
Негізгі қорлардың жалпы құны бастапқы құн(Сп) мен жойылу құны(Сл)
Амортизациялық кезең – бұл негізгі қорлардың құнының орнын
Жойылу құны – құрал -жабдықты пайдаланудан жұмысқа жарамай істен
Бастапқы құнға жатқызылған және процентпен берілген, жылдық амортизациялық аударымдар
На = (Аг /Сп )*100
Мұнда Сп- қайта бағалаудан кейінгі
Амортизация мөлшері негізгі қорлардың құнын өтеудегі жылдық проценті болып
Нарықтық қатынастар жағдайында амортизациялық аударымның мөлшері кәсіпорын экономикасына елеулі
Амортизация мөлшерін дұрыс белгілеудің кәсіпорынның барлық шаруашылық қызметіндегі маңызы
Амортизация объектілері болып шаруашылық жүргізу және оперативті басқару үшін
Қазақстандағы кәсіпорындарда негізгі құралдар амортизациясы бухгалтерлік есеп стандартының 6
бірқалыпты әдіс (амортизация негізгі құралдардың пайдалану мерзіміне байланысты бірқалыпты
өндірістік әдіс ( амортизация негізгі құралдардың өндірістік қуатына байланысты
жеделдетілген әдіс:
қалдықты азайту әдісі (амортизация негізгі құралдардың қалдықты құны бойынша
кумулятивті әдіс (амортизация сан сомасы бойынша есептеледі).
1. бірқалыпты есептеу әдісі барынша қарапайым әдіс болып табылады.
2. амортизацияны өндірістік әдіс арқылы есептеу кезінде амортизация сомасымен
3. негізгі құралдардың жекелеген түрлері пайдалану мерзімінің бас кезінде
Кумулятывті санды анықтау үшін мына формула қолданылады:
N * [ N + 1]
S =-------------------
2
мұнда S - сандар сомасы, ал N
Қалдықты азайту әдісі кезінде тура жолды әдіс кезінде қолданылатын
кесте-1
Негізгі құралдар амортизациясының әдістерін салыстыру
әдістер Сипаттамасы
1. бірқалыпты әдіс Отандық есептеу тәжірибесі үшін қалыпты және
өзінің әмбебаптылығы арқасында қазақстанда және басқа шет елдерде кең
Тозу шығындарға бірдей беріледі, сондықтан,негізгі қорлардың қалдық құны бірқалыпты
2. өндірістік әдіс Тозу көбейеді, ал қалдық құн тікелей
Бұл әдіс негізгі құралдарды пайдалану техникалық көрсеткіштермен шектелген жағдайда
3.Жеделдетілген әдіс:
қалдықты азайту әдісі;
куммулятивті әдіс Пайдаланудың алғашқы жылдарында тозу келесі жылдарға
Бұл әдістер құрал-жабдықтардың жаңа түрлерін ендіруді жетілдіруге бағытталады.
Пайдалануға жаңадан берілген негізгі құралдардың амортизициясы келесі айдың
Амортизацияны есептеу негізгі құралдарды қайта құру мен техникалық қайта
1.2.Негізгі капиталдың тиімділігін арттыру факторлары.
Негізгі капиталдар қызметінің тиімділігіне бірнеше факторлар қатары әсер етеді.
Негізгі құралдарды тиімді пайдалануды ұйымдастыруда ең біріншіден олардың құрылымдарына,
Ірі габаритті, жоғары салмақты және күделі конфигурациялы өндірісті дайындау,
Ал, қарапайым конфигурациялы, жеңіл салмақты тауарларды өндіруде және массалық
сурет-3 Негізгі құралдар құрылымына әсер ететін факторлар.
Көптеген зерттеушілер негізгі құралдарға әсер етуші факторларды өздерінше жіктеп
Төмендегі 5- суреттегі мәліметтерді келесідей жіктеп көрсетсек:
1.Кендерді өндіру кезіндегі табиғи факторлар. Табиғи факторлардың негізгі құралдарға
ауданның климаттық ерекшеліктері(өте төмен немесе өте
жоғары температурадағы күндер саны, қар көшкіні, табиғи аппаттар т.б);
сурет -4 Өнеркәсіп саласындағы негізгі өндірістік құралдарға әсер етуші
пайдалы кен мекенінің жағдайы(қор көлемі, олардың орналасуы, тұтастығы, кен
кендердің табиғи сапалы параметрлері.
Табиғи факторлардың өндіріске әсерін реттеу үшін келесідей мүмкіндіктер қарастырылады:
барлау көлемін көбейту, кен орнының нақты жағдайын дәл тануға
Төзімді техника мен технологияны таңдау және құру;
Саланың перспективті орналасу схемасын құруда игеруге тек ең жақсы
өндіріске кен орнының тек қана тиімді бөлігін таңдау.
2.техниккалық және технологияляқ факторлар,ол ғылыммен, минералды шикізаттар өндіру техникасы
Мұнай өндірісін техникалық жетілдіру әртүрлі мақсаттарда жүзеге асырылуы мүмкін:
материалдық және энергетикалық шығындар бойынша экономикалық тиімділік алу;
жетіспейтін материалдарды пайдалануға көшу;
өндіріс объектілерінің ұзақ уақыт қызмет етуін қамтамасыз ету;
бұрын тиімсіз, рентабелділігі жоқ және пайдалануға жарамсыз деп есептелініп
өндірісті интенсификациялау, оның масштабын өсіру, және сенімділігін көтеру;
шығарылатын өнім сапасын жоғарылату;
жұмыс орындарында қауіпсіз және жайлы еңбек жағдайын қалыптастыру;
өндірістің қоршаған ортаға зиянды әсерін төмендету;
мұнай қалдықтарын, шикізатын ысырапсыз, тиімді пайдалану, яғни өндірісті диверсификациялау
Техникалық прогрестің кәсіпорын қызметінің экономикалық көрсеткіштеріне де тигізер әсері
3.Негізгі өндірістік қорларды пайдалануға байланысты экономикалық факторлар. Нарықтық қатынастар
негізгі өндірістік қорларды пайдалну тиімділігіне әсер етуші еңбек саны;
құрал-жабдықтарды уақыт бойынша және құрал-жабдықтардың қуаты бойынша тиімді пайдалану;
негізгі өндірістік қорлар құрылымын жетілдіру;
негізгі өндірістік құралдарды пайдалануды басқаруды жетілдіру.
4. Ұйымдық факторлар, өндірісті шоғырландыру және интенсивтендіру. ҒТП жағдайында
Экономикалық көрсеткіштерді жетілдірудің маңызды факторлары - өндірісті интенсивтендіру мен
5. әлеуметтік факторлар, бұл ұйымдағы жұмысшылардың қарым-қатынасы. Сонымен қатар,
2 – тарау. «Торғай Петролеум» АҚ экономикалық әлеуеті мен
2.1 «Торғай Петролеум» АҚ экономикалық белсенділігін талдау
«ТОРҒАЙ-ПЕТРОЛЕУМ» Акционерлік Қоғамы Қазақстан Республикасының мұнай және газ өнеркәсібі
Құмкөл кен орны Қазақстанның оңтүстігіндегі Торғай ойпатының оңтүстік
Кәсіпорынның заңды мекен – жайы -
Заңды тіркелген нөмірі 4167-1993-АО(ИУ) 2002ж 14 мамырда Қызылорда
Меншік түрі - жекеменшік.
«Құмкөл - ЛУКойл» АҚ жарғылық қоры -5 600 000
Жарғылық қорда құрылтайшылардың үлесі 50 де 50
«Құмкөл - ЛУКойл» жабық акционерлік қоғамына көмірсутегі шикізатын игеру
«Торғай Петролеум»АҚ –ның негшізгі қызметі көмірсутек шикізатты кен орнын
Жер астындағы, жер бетіндегі, және шельфте пайдаланылатын өнеркәсіптік құрал-жабдықтар
Мұнай мен газды жер жер бетіне шығаруын, эксплутациялық ұңғымалардағы
Мұнай-газды тазалау үшін және өңдеу үшін мұнай тазарту зауыттарына
Мұнай мен газдан қосымша компоненттерді шығаруын, шикізат пен өңдеу
Мұнай мен газды іздеу және барлау, құрылымдық және эксплуатациялықпен
Мұнай-газ өнеркәсібі облфысындағы ғылыми-техникалық прогрестің жетістіктерін өңдеуін, иемденуін немесе
Бұрғылау, мұнай кәсіпшіліктік және арнайы жабдықтар, транспорт құралдары, құралдар
Шикізат, материал, отын-энергетикалық ресурстар, технологиялық жабдықтар мен қосымша бөлшектерін
Құмкөл кен орны Торғай ойпатының оңтүстік бөлігінде орналасқан және
Келісім-шартты территориясы – ауданы 15881 га болып келетін Құмкөл
«Торғай Петролеум »АҚ өзінің өндірістік қызметін барынша тиімді жүзеге
Скажиналарды жөндеу;
Жабдықтарды жөндеу;
Құралдарды тексеру;
Мемлекеттік сараптау;
Жолдарды жөндеу және қалыпта ұстау;
Көліктік қызметтер;
Арнайы техникалардың қызметтері;
Тамақпен қамтамасыз ету қызметі;
Коммуналдық қызметтер;
Мұнайды тасымалдау қызметі;
Байланыс қызметі;
Медициналық қызмет.
Торғай Петролеум» АҚ өндірстік технологиялық сызбанұсқа негізіне бірқұбырлы
Мұнай сеперациялаудан кейін 50-60 градусқа дейін жылыту пеші арқылы
«Торғай Петролеум»АҚ-ның оргтехникаларына сәйкес 1997 жыл мұнайдың 848,0 мың
1997 жылы Құмкөл кен орнының келісім-шартты террриториясында 771,062 мың
Мұнайдың жоспарланған көлемінің өндірілмеуі негізінен құрылыс және жаңа объектілерді
Мұнайды өндіру көбінесе фонтанды әдіспен жүзеге асырылады. 1997 жылы
«Торғай Петролеум»АҚ- өндіретін мұнайлы газдың басым үлесі өз
Келісім-шартты территорияда скважинаның қысымын ұстап тұру үшін блокты кусталы
Барлығы мұнайды ішкі кәсіптік тасымалдау және сумен қамтамасыз ету
Алғашқы мұнайды өңдеу цехында дайындалған мұнай Құмкөл-Қарақойын—Шымкент магистралды мұнай
Құмкөл кен орнының геологиялық сипаты, кен орнындағы ауа-райы өзгермелі,
Құмкөл кен орнында өндірістік газдылығы төменгі неокомның және юралық
Борды көкжиек қойылымдарда, яғни тыңайған жерде 1065-1120 м.
М-І көкжиегі екі пласта коллекторлар түрінде берілген. «А» жоғары
М-І көкжиегі екі құмды пласта түрінде берілген, бөлек тыңайған
Ю-І көкжиегінде мұнайлы ауданы басымырақ орналасқан және 2-3 құмды
Ю-ІІ көкжиегі орталық бөлікте 1-2 құмды пласты түрінде. Тыңайған
Ю-ІІІ көкжиегі екі құмды пласталы, тыңайған жер мұнайлы, нласталық,
Ю-ІІІІ көкжиегі басымырақ бөлшектенуімен сипатталады, оның құрамы 5 пласта-каллекторлармен
Мұнай және босалқы газдың баланстық қоры көлемді әдіспен
Құмкөл кен орнында эксплуатациялық бұрғылауы 1988 жылы басталды.
Өнеркәсіптік зерттемеген кәсіпорынның тәжірибелі бөлігі «Құмкөл мұнайлыгазды кен орнының
«Торғай Петролеум» АҚ басқару құрылымы. Кәсіпорынның басқару органы- директорлардың
Бас директордың бірінші орынбасары басқа екі орынбасардың қызметтерін реттейді,
Экономика және қаржы жөніндегі орынбасар бухгалтерия, экономикалық қызмет жәнге
Бухгалтерия қаржы есебінде берілген ақпараттардың толықтығына және шынайылығына жауапты.
Негізгі құралдар есебі, материалды емес активтер есебі, еңбекақы және
өндіріс бойынша бас маман келесі өндірістік жұмысшылар қызметін басқарады:
Геологиялық қызмет;
Басқару жүйелерін автоматтандыру қызметі;
Механо-энеггетикалық қызмет;
өндірістік-технологиялық қызмет.
Сондай-ақ бұл орынбасардың қол астына мұнай және газ өндіру
Кәсіпорында аударма қызметі де маңызды жұмыс атқарады. Онда екі
Кәсіпорындағы бүкіл салықтар мен аударымдарды салық қызметі реттеп отырады.
«Торғай Петролеум» АҚ мұнайды ішкі және сыртқы нарыққа
Ал көліктік инфраструктура кеңейіп, үнемі диверсификацияланбайтын болса біздің еліміз
Қытай меемлекеті «Торғай Петролеум» АҚ -ның маңызды тұтынушыларының
2003 жыл ұзындығы 178 км, диаметрі 16 дюйм болып
Қарақойын – Құмкөл мұнай құбыры 1989 жылдан бері Пентро
«Торғай Петролеум» АҚ батыс филиалында қолданады. Жосалы терминалынан
Ақтау Портына дейін де мұнай Жосалы терминалынан темір жол
«Торғай Петролеум» АҚ басты экспедиторлары «Петро Логистик», «Артис
Кәсіпорынның негізгі экономикалық белсенділігі оның негізгі техника-экономикалық көрсеткіштерінен көрінеді.
Кесте-2
«Торғай Петролеум» АҚ техника-экономикалық көрсеткіштері.
№ Көрсеткіштер өлш.бірл. 2004жыл 2005жыл Ауытқулар
+/- %
1 Мұнай өндіру көлемі Мың.тонна 1500 2803 1303 186,9
2 Тауарлық көлем Мың.тонна 1494 2783 1889 186,3
3 өткізілген өнімнен түскен табыс Мың,теңге 18333286 25797848 7464562
4 өткізілген өнімнің өзіндік құны Мың,теңге 4854818 89940049 4139231
5 Жалпы табыс Мың,теңге 13478468 16803799 3225331 124,6
6 Кезең шығындары Мың,теңге 2456869 2074187 -382682 84,4
7 Негізгі қызметтен түскен табыс Мың,теңге 11021599 14729612 3708013
8
Салық салғанға дейінгі табыс Мың,теңге 12735157 14729612 1994455 115,6
9 Таза табыс Мың,теңге 8914610 10310728 1396118 115,6
10 Негізгі өндірістік қорлардың орташа жылдық құны Мың,теңге 6017557
11 1тонна өткізілген өнімге кеткен шығын Теңге 4894 3949
12 1тонна өткізілген өнімнің өзіндік құны Теңге 4894 3977
13 Мұнай бағасы Теңге 9236 11162 1926
14 өнім рентабелділігі % 121,9 93,16 28,74
15 Сату рентабелділігі % 48,6 93,2 44,6
16 өндіріс рентабелділігі % 148,1 119,2 147,1
17 Жұмысшылар саны,
С.і:қызметшілер Адам 296 305 9 103
18 1жұмысшының еңбек өнімділігі Теңге 6194,5 84583,1 78388,6 136,5
Кәсіпорында тауарлық материалдық қорлар дер кезінде азайтылып тұратындығы, өнім
Кәсіпорын қызметінің нәтижесәне әсер ететін көрсеткіштердің бірі бұл өткізілген
Кесте3
Кәсіпорында өнімнің өзіндік құнының құрылымы
№ Көрсеткіштер өлш.
бірл. өзіндік құнның құрылымы
өндірістік шығындар, с.і:
1 Көмекші материалдар % 0,70
2 Электроэнергия % 1,51
3 Еңбекақы қоры
% 7,80
4 әлеум.салық аударымы % 1,64
5 НӨҚ амортизациясы % 15,50
6 Материалдық емес активтер амортизациясы % 1,32
7 Негі.құр арендасы % 0,69
8 Жер арендасы % 0,02
9 ТҚ және еңбек қорғауға кеткен шығындар % 0,27
10 Сақтау % 3,00
11 Мониторинг % 0,50
12 Қалдықтарға төлемдер % 2,00
13 отын % 0,80
14 Ғылымға жұмсалған шығындар % 1,20
15 салықтар % 41,10
16 өндірістік сипаттағы қызметтер % 21,94
Барлығы % 100
Өнімнің өзіндік құнын жоғарыдағы кестедегі мәліметтерден көріп отырғанымыздай негізгі
Өзіндік құнның есепті жылы төмендеуі, сәйкесінше өткізілген өнімнен түскен
Жалпы табыс пен кезең шығындары арасындағы айырма негізгі қызметтен
Сондай-ақ кәсіпорын қызметінің маңызды көрсеткіші – таза табыс. Таза
Кәсіпорынның мүліктік жай-күйі де соңғы нәтижеге өз үлесін тигізеді.
«Торғай Петролеум» АҚ жалақы мөлшері есепті жылы жоғарылады.
Кәсіпорын қызметінің нәтижесін рентабелділік көрсеткіштерімен анықтауға болады. «Торғай Петролеум»
Өнім рентабелділігі көрсеткіші мәні есепті жылы өндіріске және өнімді
Кәсіпорынның кадрлық саясатына иоқталатан болсақ, кәсіпорын кадрлары маңызды ресурстардың
Нарықтық қатынастар жағдайында кәсіпорынның экономикалық белсенділігін талдауда оның
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдауда негізгі ақпарат көзі жылдық бухгалтерлік
Қаржылық есептің маңызды элементі болып активтер, олардың құрамы, құрылымы,
Кесте-4
«Торғай Петролеум» АҚ баланс активтерінің құрамы мен
Көрсеткіштер 2004жыл 2005жыл өзгерістер
+/- %
1.активтер құны 13074336 11251758 1822578 86
1.1.Ұз.мерз.активтер 6109579 8696385 2586806 142,3
-негізгі құралдар 5447813 7361798 1913985 135,13
-қаржылық салымдар - - -
1.2.Ағ. активтер 6964757 2555373 -4409384 36,69
-өндірістік қорлар 2088 1365 -723 65,37
-дайын өнім 216835 111469 -105336 51,41
Кесте мәліметтерінен активтердің нақты құныны көрсететін баланс валютасының есепті
4- кесте сондай-ақ баланс волютасындағы ағымдағы активтер үлесін анықтаудың
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының маңызды бөліктерінің бірі кәсіпорынның төлем қабілеттілігі.
Кесте-5
«Торғай Петролеум» АҚ активтерінің өтімділігі мен төлем
% Көрсеткіштер 2004жыл 2005жыл
1 Ағымдағы активтер 6964757 2555373
2 Ағымдағы міндеттемелер 1802075 5318458
3 Ақша қаражаттары 6092556 450469
4 Тауарлық-материалдық қорлар 2428443 136465
5 Абс. өтімділік коэффициенті(3/2) 3,38 0,085
7 Ағымдық өтімділік коэффициенті(2/1) 3,861 0,48
8 Тауалық-материалдық қорлардың ағымдағы активтердегі үлесі.(4/1) 0,134 0,025
Берілген кестеден кәсіпорында 2005 жылы абсолюттік өтімділік коэффициенті азайып,
Ағымдағы өтімділік коэффициенті 2004жылы 3,86 болса, 2005жыл 0,48 болып
Кәсіпорын өз қызметінің экономикалық тиімділігін сипаттайтын көрсеткіш – бұл
Кесте – 6
«Торғай Петролеум» АҚ табыстылығын бағалау.
№ Көрсеткіштер 2004 жыл 2005жыл Ауытқу,%
А. Абсолютті көрсеткіштер.
1. өн.өтк. түскен табыс 18333286 25797848 140,7
2. Жалпы табыс 1347778468 16803799 124,6
3 Нег.қызм.түскен табыс 11021599 14729612 133,6
4. Негізгі емес қызм.түскен табыс 1713558 -
5. Салық салғанға дейінгі табыс 12735157 1472912 115,6
6. Таза табыс 8914610 10310728 115,6
Б.Салыстырмалы көрсеткіштер
1. Актив табыстылығы 0,680,68 0,92 135,3
2. Ағымдағы активтер табыстылығы 1,28 4,03 314,8
3. өндірістік қорлар табыстылығы 0,68 0,92 135,3
4. Сату көлемінің табыстылығы 0,74 0,65 87,8
5. Негізгі қызметтің табыстылығы 2027 - -
7. Меншік капиталының табыстылығы 0,79 1,74 219,9
Табыстылықтың бірінші абсолютті көрсеткіші өнімді өткізуден түскен алынатын табыс.
Табыстылықтың салыстырмалы көрсеткіштеріне нарықтық экономика жағдайындағы кәсіпорынның қагржылық қызмет
Жалпы активтердің табыстылық деңгейі өткен жылмен салыстырғанда 24 пунктке
Экономикалық және қаржылық талдауда маңызды көрсеткіш – меншікті капиталдың
2.2 «Торғай Петролеум»АҚ негізгі капиталды пайдалану көрсеткіштерін талдау.
Кәсіпорынның қаржылық қызметінің нәтижесінде кәсіпорынның негізгі құралдарының алатын орны
Кәсіпорындағы негізгі құралдарды талдаудағы негізгі мақсат – кәсіпорындағы және
Экономикалық талдауда К. Маркстің келесідей тұжырымының маңызы зор: әрбір
Негізгі өндірістік қорды пайдалану арқылы қосымшы капитал салымдарынсыз өнім
Негізгі капиталдарды қаншалықты деңгейде жақсы пайдаланған сайын, соншалықты олардың
«Торғай Петролеум» Акционерлік қоғамының «Есеп саясатының» негізгі құралдарды есептеу
Жер;
Үйлер мен құрылыстар(ғимараттар);
Машина және құрал-жабдықтар, табыстау қондырғылары;
Тасымалдау қондырғылары;
Басқалар;
Аяқталмаған құрылыс.
Егер жер кәсіпорынның негізгі мақсатына пайдаланбай, ұзақ уақыт мерзімінде
Үйлер мен ғимараттар өндірістік және өндірістік емес болып бөлінеді.
Құрал-жабдықтар мұнай қызметіне байланысты тікелей және көмекші болып бөлінеді.
Мұнай өндіру қызметіне тікелей қатысатын құрал-жабдықтар:
Топтама қондырғы құрал-жабдықтары;
Электроэнергияны кен орнына жеткізу және тарату қондырғылары;
Кусталық насостық станцияла блоктары;
Мұнай өндірісімен байланысты басқа да құрал-жабдықтар.
Жанама құрал-жабдықтар мұнай өндіру қызметіне пайдаланылмайтын құрал-жабдықтар.
Мұнай өндіру, мұнай өңдеу және тасымалдау және сақтау жүйесіндегі
Кесте-7
Мұнай-газ өнеркәсібі саласында негізгі өндірістік қорлардың жіктелуі
Негігі қорлардың түрлері және қызметтері Олардың мұнай және газ
1 2
1) материалды негізгі қорлар
1.1. үйлер-тауарлы-материалды құндылықтарды сақтау, қалыпты еңбек жағдайын қалыптастыру үшін;
1.2. ғимараттар-еңбек пәні өзгеруіне қатысты емес қызметтерді атқару жолымен
Құбыр коммуникацилары, газ желілері, су құбырлары,ішкікәсіпшілік құбырлар.
әлектр жіберуші ауа жолдары, телефон және телеграф желілері
магистралды және бұрылған құбырлар.
1.3.Тұрғын пәтерлер Уақытқа байланысты емес тұруға арналған үйлер, жылжымалықалқан
1.4. машиналар мен құрал-жабдықтар
1. күш машиналары мен құрал-жабдықтар:
2. жұмыс машиналары мен құрал-жабдықтары:
3. өлшеіш, реттеуіш приборлар мен қондырғылар:
Бу қазандары, генераторлар, компрессорлар, электродвигателдер, іштен жанатын двигателдер, трансформаторлар,
Бұрғылау қондырғылары, тербелмелі станоктар, мұнайгаз қотару агрегаттары, ГРС құрал-жабдықтары,
Дебитомерлер,тереңді монометрлер, диспечерлік бақылау қондырғылары, ретткші қондырғылар және т.б.
1.5.адамдар мен жүктерді ауыстыруға арналған тасымалдау құралдары Автоцистерналар, мұнай
1.6. инвентарьлар:
а)өндіірстік
б) шаруашылық өндірістік операцияны жеңілдететін қызмет көрсетуші қондырғылар
өртке қарсы тағайындалған пәндер, сағаттар(машина мен құрал-жабдыққа жататын нвсоос
1.7. басқалар Жұмысқа, азық-түлікке рпналған мал,ұзақ жылға орнатут.б
2) материалдық емес негізгі қорлар
2.1. материалды емес негізгі қорлар осы жұмыстарды орындау нәтижесінде
патенттер, тауарлық белгілер, және басқалар.
Кәсіпорындағы негізгі құралдарды талдау әдетте негізгі құралдардың нақты құны
Кесте -8
«Торғай Петролеум»АҚ негізгі құралдар қозғалысы мен құрылымы.
Негізгі құралдар тобы Жыл басындағы құны Жыл ағымында келіп
Мың,тг %пен Мың,тг %пен Мың,тг %пен Мың,тг %пен
Үйлер 175314,5 3,74 97658,9 3,5 4709,12,9 2,9 268264,3 36,5
Ғимараттар 3815449,3 81,35 234890,6 82,6 109462,968,9 68,9 6030877,1 82,1
Жұмыс машиналары мен құрал-жабдықтар 634767,8 13,5 386381,7 13,7 42528,726,8
Тасымалдау құралдары 43340,8 0,92 0 - 1562,50,9 00,9 41778,3
Шаруашылық инветарь 215,2 0,005 0 - 0 -
- 215,2 0,003
Басқа да НҚ 21197,6 0,5 4553,2 0,2 678,03 0,4
Барлығы 4690285,2 100 2813484,4 100 158941,3 100 7344828,4
Жоғарыдығы кестеден «Торғай Петролум»АҚ-ның негізгі өндірістік қорының жағдайын байқауға
Әртүрлі кәсіпорындардағы негізгі және айналым қорларының қатынасы олардың өндірістік
.
.
Сондай-ақ негізгі қорлардың әрбір тобы да өндіріске әртүрлі әсер
Мұнай және газ өнеркәсібі саласындағы кәсіпорындардағы негізгі қор құрылымының
Бүл, мұндай кәсіпорындарда өндірістік процестің көп бөлігі үйлерден тыс
Бұл кәсіпорындарда негізгі өндірістік қор құрылымын одан әрі жетілдіру
Мұнай-газ өнеркәсібінде, сондай-ақ Торғайда негізгі құралдар құрылымы келесі
сурет-6 Мұнай-газ саласындақы негізгі құралдардың құрылымы
.
Кесте-9
«Торғай Петролеум»АҚ негізгі құралдар құрылымының қозғалысы.
Негізгі құралдар 2003жыл 2004жыл
ауытқулур
Мың,тг % Мың,тг үлесі +/- %
Актив бөлігі 4450217,1 94,9 7009497,9 95,4 2559280,8 157,5
с.і: ғимараттар 3815449,3 85,7 6030877,1 86,0 2215427,8 158,1
Жұмыс машиналары және құрал-жабдықтар 634767,8 14,3 978620,8 14,0 343853
Пассив бөлігі 240068,1 5,1 335330,5 4,6 95232,4 139,7
с.і:үйлер 175314,5 73,0 268264,3 80,0 92949,8 153,0
Тасымалдау құралдары 43340,8 18,1 41778,3 12,5 -1562,5 96,4
Шаруашылық инвентарлар 215,2 0,1 215,2 0,1 0 0
Басқа да негізгі құралдар 21197,6 8,8 25072,7 7,5 3875,1
Барлығы 4690285,2
7344828,4
2654543,2 156,6
негізгі құралдардың құрылымы
Жоғарыдығы кестеден «Торғай Петролум»АҚ-ның негізгі өндірістік қорының жағдайын байқауға
Сонымен негізгі құралдардың техникалық жағдайын талдауға да аса мән
Кесте -10
«Торғай Петролеум» АҚ негізгі құралдарының техникалық жағдайы.
Көрсеткіштер Көрсеткіштер деңгейі Ауытқулар
2004жыл 205жыл +/-
Жаңару коэффициенті 0,38 0,28 -0,1
Жаңару мерзімі,жыл 1,68 2,64 -0,96
Шығу коэффициенті 0,03 0,007 -0,023
өсім коэффициенті 0,57 0,37 -0,2
Тозу коэффициенті 0,22 0,20 -0,02
Жарамдылық коэффициенті 0,78 0,79 0,01
Құрал-жабдықтардың орташа жасы,жыл
2.4.-кестеден кәсіпорындағы негізгі өндірістік қорлардың жағдайын жаңару коэффициентінінен байқауға
Кәсіпорында негізгі қорларды есепті жылы жаңартылу төмен деңгейде жүрді.2003
Негізгі құралдарды пайдаланудың жалпылама тиімділік көрсеткіштері арқылы кәсіпорынның
қор қайтарымдылығы – 1 теңге негізгі құралдар құныныа шығарылған
қор рентабелділігі – негізгі құралдардың 1 теңгесіне келетін табыс
Өндірістік қуатты пайдалану дәрежесі.
Бұл, жалпылама көрсеткіштер негізгі қорлардың барлық жиынтығын пайдалануды жалпы
Қор қайтарымдылығын есептеу.
Көрсеткіштер 2003жыл 2004жыл ауытқулар
+/- %
Тауарлық көлем 20892400 31287086 10394686 149.75
Негізгі өндірістік 60175567.8 8651011 2633454.2 143.76
Қор қайтарымдылығы 3.472 3.617 0.145 104.16
Қор қайтарымдылығы –бұл салыстырмалы тиімділік көрсеткіші. Қор қайтарымдылғын көтеру
Ае = А\N, мұнда Ае- амортизация сыйымдылық; А-амортизация аударымдары.
Ксте мәліметтерінен қор қайтарымдылығының 0,14 пайызға көтерілгенін байқауға болады.
Негізгі өндірістік қорларды тиімді пайдалану тауар өндірісін өсіріп қана
Кесе-12
Қор рентабелділігін есептеу
Көрсеткіштер 2003жыл 2004жыл Ауытқулар
абсолютті %
Кәсіпорын табысы,млн.тг 18338286 25797848 7459562 140,68
НӨҚ орт.жылд.құны, млн.тг 6017556,8 8651011 2633454,2 143,76
1теңге негізгі құралдарға келетін табыс 3,047 2,982 -0,065 97,88
Кәсіпорынның өнім шығарудағы әлеуетті мүмкіндіктері олардың өндірстік қуаттарын тұлғалайды.
Кәсіпорында өндірістік қуатты пайдалнудың экономикалық тиімділігін арттырудың негізгі жолдары
Нақты жағдайларда ең жоғарғы экономикалық тиімділікті қамтамасыз ететін машиналар,
Қажетті құрал-жабдықтарддың қолайлы құрамын табу.
Қазіргі кезде қандай да болмасын жұмыстарды өнімділігі жоғары техниканың
К қуат.пайд.=өнім көлемінің нақты жылдық көлемі / кәсіпорынның орташа
Мұнай өндіруші кәсіпорында өндірістік қуатты тиімді пайдалану ұңғымаларды пайдалну
Ұңғыма элементтері : сағасы – бетке шығатын жері; забой
Ұңғымаларды,әдетте, бір аралықтан екінші аралыққа диаметрді азайта отырып бұрғылайды.
Кесте-13
Құмкөл кен орнынның шартты территориясындағы ұңғымалар қорына сипаттама
№ ұңғымалар категориясы өлш.
бірл өңдеу обектілері бойынша
І ІІ ІІІ ІV барлығы
1 Пайдаланудағы Ұңғ. 18 39 41 2 101
1.1.
С.і. істегі Ұңғ. 12 35 36 1 84
О.і фонтанды Ұңғ. 12 35 34 1 82
ШНГ Ұңғ. - 1 1 - 2
1.2. Істегі емес Ұңғ. 2 - 3 - 5
С.і: фонтанды Ұңғ. 2 - 3 - 5
ШНГ Ұңғ. - - - - -
1.3. Игерудегі және орналастырудағы Ұңғ. 1 - - -
2. Консервациядағы Ұңғ. 4 12 2 - 18
3. Бақылаудағы Ұңғ. 2 - - -
4. Айдамалау Ұңғ. 4 9 8 4 22
4.1. С.і: істегі Ұңғ. - - 1 2 3
4.2. Істегі емес Ұңғ. - - - -
4.3. Орналастырудағы Ұңғ.
1 2 3
5. Су қорғаныштық Ұңғ.
6
Барлығы Ұңғ. 28 64 53 5 152
2004 жылы «Торғай Петролеум»АҚ 152 ұңғыма қоры болды. Жоғарыдағы
Құмкөл кен орнының шартты территориясында өңдеу обектілерінің ағымдағы жағдайына
Көрсеткіштер Есепті жыл Ағымдағы жыл Абсолютті өзгерістер
Ұңғымалардың орт.жылд.қоры 138 152 +14
Барлық ұңғымалармен атқ.орт.жылд.жұмыс уақыты, мың.сағ. 276 297 21
С.і бір ұңғыманың атқарған
Сағаты
2000
1960
-40
Ауысымы 500 470,4 -30
Күні 250 245 -5
Ұңғымалар жұмысының ауысым коэф. 2 2,5 +0,5
Ауысымның орт.ұзақтығы, сағ. 7,5 7,3 -0,2
1скважина-сағатта өнім шығарылу 1,2 2,1 +1
ВПі= Кі*Ді* Ксм* Пі* ЧВі
Мұнда Кі*-і-ші құрал саны, Ді -ұңғыма бірлігімен атқарылған
Жоғарыдағы кесте мәліметтерінен ұңғымаларды пайдалану жағдайына әсер етуші факторлар
ВПе.ж= К * Д * К * П
ВП 1жағд= 152*250*2*7,5*1,2=684000
ВП 2жағд= 152*245*2*7,5*1,2=670320
ВП 3жағд= 152*245*2,5*7,5*1,2=837900
ВП 4жағд= 152*245*2,5*7,3*1,2=815556
ВП а.ж= 152*245*2,5*7,3*2,1=142723
ВПк = ВП 1жағд – ВП е.ж =684000-621000 =
ВПд= ВП 2жағд – ВП 1жағд =670320-684000 =-13680
ВПксм= ВП 3жағд – ВП 2жағд =837900-670320=+167580
ВПп= ВП 4жағд – ВП 3жағд =815556-837900=-22344
ВПчв= ВП а.ж – ВП 4жағд =427223-815556=611667
Абсолютті айырма әдісін есептеу әдістемесі
ВПк=(Ке.ж-Ка.ж)*Да.ж*Ксм.а.ж*Па.ж*ЧВа.ж = (152-138)*250*2*7,5*1,2=63000
ВПд=Ке.ж-*(Да.ж*Да.ж)*Ксм.а.ж*Па.ж*ЧВа.ж=152(245-250)*2*7,5*1,2=-13680
ВПксм=Ке.ж*Да.ж*(Ксм.а.ж-Ксме.ж)*Па.ж*ЧВа.ж=152*245*(2,5-2)*7,5*1,2=+167580
ВПп=Ке.ж*Да.ж*Ксм.а.ж*(Па.ж-Пе.ж)*ЧВа.ж=152*245*2,5*(7,3-7,5)*1,2=22344
ВПчв=Ке.ж*Да.ж*Ксм.а.ж*Па.ж*(ЧВе.ж-ЧВа.ж)=152*245*2,5*2,1=611667
Факторлық талдау нәтижесі тауарлық көлем есепті жылы ұңғымалар санының
Скважиналар құрылысында негізгі қорларда пайдалану көрсеткіші, мысалы, метр түрінде
Мұнайды тасымалдау және сақтау жүйесінде бұл көрсеткіш тасымалданатын өнім
Мұнай өндіруші кәсіпорындардан натуралды көрсеткіштер атқарылған барлық жұмыс
Мұнай өндіруде мұнай скважиналарының уақыт бойынша пайдалану дәрежесін анықтау
скважиналарды пайдалану коэффициенті барлық скважиналардың скважина-ай түрінде берілген
Сэ
Кисп =------------
Счэ
пайдалану коэффициенті скважинаны скважино-ай түріндегі жиынтық жұмыс уақытының жұмыс
Сэ
Кисп = -------------
Сч.д.
Бұрғылауда станок-ай және мұнай өндіруде скважина –ай – бұл
Негізгі қорларды уақытымен пайдалануды экстенсивті жолмен
жетілдіру – негізгі қорлардың ауысымдағы, тәуліктегі, ай, жылдағы жұмыс
3- тарау. Кәсіпорында негізгі капиталдың тиімділігін көтеру бағыттары
3.1 Негізгі капиталдың тиімділігін арттыруда кәсіпорынның инвестициялық және
Қазіргі кезде еліміздегі экономиканың негізгі секторы болып саналатын өнеркәсіп
Ұлттық экономика шикізатты өндіруде техниканың жаңа үлгілерін пайдаланып, автоматтандыырлған,
Еңбек, қор, капиталдың пайдалану деңгейлерін жақсарту еңбек өнімділігінің
Негізгі қорлардың ұдайы түрде жаңаруы, кәсіпорында бәсеке қабілеттілігі өнім
Мұнай өнеркәсіптерін басым бағытта дамыту арқылы осы салалардың
Қазіргі кезде Қазақстан БСҰ-ға мүше 144 елдің 135 елімен
Қазіргі таңда жалпы алғанда, отандық өнеркәсіп өнімдерінің әлемдік нарықтағы
өңдеу өнеркәсіп кәсіпорындарының, мысалы, машина және прибор жасау, жеңіл
кейбір сааларда негізгі қорлардың тозуы 50-60%-ға және тозған құралдардың
Мемлекет өнеркәсіп саласының экономикасын жетілдіруде соңғы жылдары бір қатар
Қазақстанда жалпы негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар 2005 жылы
Әлемде технологияның қарқынды түрде дамуы, нарықтардың жаһандандырылуы,инновациялық теорияны әрі
Стратегияда көзделген мақсатқа қол жеткізу үшін мемлекет бүгінде баяу
Инновацияны енгізуді жеделдету көзіне инвестция жатады. Бірақ кәсіпорын немесе
ҚР "Инвестициялық туралы" Заңында инвестцияны мемлекеттік қолдаудың мақсатына экономиканы
Қазіргі кезде технологиялық үрдістерді жаңарту мен ресурстарды үн үнемі
3.2 "Торғай Петролеум" АҚ негізгі капиталды пайдалануды жетілдіру бағыттары
Ұлттық байлықты пайдалануды жақсартудың негізі өндірістік қорға негізделеді, оның
Біріншіден, негізгі қорды дұрыс пайдалану өндіріс көлемін қосымша салымдарсыз
Екіншіден, негізгі қорды пайдалануды жақсарту мен елдің еңбек ресурстарын
Үшіншіден, қорыта келгенде негізгі қорды пайдалануды жақсарту өнімнің өзіндік
Төртінші, негізгі қорды пайдалануды жақсарту еңбек материал айналымын тездетеді.
Бесіншіден, негізгі қорды пайдалануды жақсарту айналым құралының айналысын тездетеді.
Айта келе негізгі қорды пайдалануда жоғары нәтижеге жету үшін,
Мұнай өнеркәсібінде ұңғымалар жүйесінің дамуы негізгі қордың жақсаруымен көрініс
Сонымен "Торғай Петролеум" АҚ негізгі қорды пайдалануды жақсартуда
І. жыл ағымында өндіріске қатысатын құрал-жабдықтардың жұмысының уақытын кеңейту,
1. бос тұрған жабдықтар санын қысқарту, жөндеу жұмыстарын ұтымды
2. электромеханикалық және техникалық құралдардың пайдалану қауіпсіздігін дамыту және
3. қазіргі каррозия немесе дат болудан қорғау заттарын пайдалана
4. ұңғымалардың капиталды жөндеудегі кемшіліктерін оптималды жөндеуді анықтау.
Жұмыс қабілеттілігін және қауіпсіз пайдалану концепциясы бастапқы түсінік бойынша
Кемшіліктерді жою, қауіптілігі бойынша ранжирлеу, экономикалық және нәтижелі әдісті
5. артық құралды және резервтегі жоғары лимитті қорларды ликвидациялау.
Кәсіпорында өндірістік негізгі қорларды пайдалану нәтижелігін жоғарылатуға бағытталған негізгі
ұңғымалар және тасымалдау құбырлар жүйесін жақсарту;
өндірудің, көмірсутегі шикізатын сақтау және тасымалдаудың прогрессивті жүйесін енгізу;
мұнай шикізатын рационалды дайындау;
құрал-жабдықтардың жұмысқа қабілеттілігін қадағалау, экологиялық және өндірістік қауіпсіздігін қамтамасыз
құрал-жабдықтардың техникалық және реконструкциялық жағынан қайта қаруландыру, стратегиялық маңызды
мұнай өнімін және мұнай шикізатын диверсификациялау.
Бұл әрекетте жоспарлы және мақсатты қызмет жүйесі болғанда ғана
ғылыми-техникалық саясат:
жылдағы капиталды жөндеу салымдарын жоғарылату;
жөндеу базасын дамыту және жаңарту, сонымен қатар авариялық-қалпына келтіру
жүйе объектілеріне энергия жинаушы технологияны енгізу, энергия тұтынуды қысқарту;
құралда және жабдықтарды жөндеуші жаңа технологияларды енгізу, объектінің техникалық
жоғарғы экономикалық көрсеткіштер негізінде жабдықтарды тиімді пайдалану;
еңбек қорғау және өндіріс қауіпсіздігі облысындағы біртіндеп көтерілуін қамтамасыз
техникалық базаны ары қарай дамыту.
стратегиялық маңызды мұнай өнімдерін және аудандарын реконструкциялау және қайта
мұнай өнімдері диверсификациялау жолдары;
көмірсутек шикізатын тасымалдаудың жаңа бағытын құру:
тасымалдау режимін технолгиялық оптимизациялау.
Мұнай өнімдерін ұзақ сақтау үшін цистерналарды, шикізат сақтайтын резервуардың
Сурет Негізгі қорларды пайдалану жолдары мен резервтері
Негізгі қорды толық пайдалану өндіріс көлемін өзгерту кезіндегі жаңа
Қорыта келгенде жоғарыда айтылған бағыттар мен факторлар негізгі қорды
Негізгі қорларды пайдаланудың халық шаруашылығындағы нәтижелігін бағалау қиын.
Қорытынды
Қазақстан Республикасының индустриалды иновациялық даму үлгісін қалыптастыру экономика дамуындағы
Өндірісті дамытудың негізі кәсіпорынның техникалық жарақтануы мен технологиялық деңгейінің
Негізгі капитал бұл кәсіпорынның маңызды активері болып табылады. Кәсіпорынның
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан және қорытынды, қосымшалардан тұрады.
Дипломдық жұмыстың екінші бөлімінді зерттеу объектісі мұнай өндіруші кәсіпорын
Сонымен қатар бұл бөлімде кәсіпорынның екі жылғы мәліметері негізінде
Сондай-ақ нарықтық қатынастар жағдайында амортизациялық аударымның мөлшері кәспорынның экономикасына
Дипломдық жұмыстың үшінші бөлімінде негізгі капиталды тиімді пайдалануды
Жалпы дипломдық жұмысты жазу баоысында көптеген ғылыми еңбектермен таныса
Пайдалыналған әдебиеттер көздері
91
Негізгі құралдар өндіріс поцесінде жасалған, тауар өндіру, нарықтық
НӨҚ негізгі белгілері
Сатып алу, құрылыс, дайындау, құру
Кәсіпорынға негізгі қорлардың түсу жолдары
Натуралды және құндық өлшем
Құнның өнімге өндірістік цикл кезеңінде біртіндеп берілуі
Негізгі құралдар құнының өнімге бөлшектеп, тозу негінде берілуі
Пайдалану мерзімі кезінде натуралды формасын сақтауы
НӨҚ авансталған құнының келесідей айналымы: А- Н- Т- А,
Жарғылық қорға салым
Сыйлау немесе қайтарымсыз беру келісім шарты бойынша түсу
Басқа да келісім шарттар бойынша келіп түсу
Негізгі өндірістік қорлар
Қызмет ету саласы бойынша:
өнірістік;
өндірістік емес.
Экономика секторы бойынша:
тауар өндіруші сала
нарықтық және нарықтық емес қызмет көрсететін сала
ұлттық экономика саласы бойынша:
өнеркәсіп;
ауыл шаруашылығы;
құрылыс;
байланыс;
тасымалдау;
тұрғын үй шаруашылығы;
денсаулық сақтау;
мәдениет;
ғылым.
Функционалдық белгіленуі және заттық құрамы бойынша:
материалды емес негізгі қорлар:
компъютерлік программалар;
мәліметтер базасы;
ғылыми сиымды программалық технологиялар;
материалдық негізгі қорлар:
үйлер;
ғимараттар;
машина және құрал жабдықтар;
өлшеуіш және реттегіш приборлар мен қондырғылар;
есептегіш техника және оргтехника;
тасымалдау құралдары;
өндірістік инструменттер мен шаруашылық инвентарлар;
жұмысшы, азық түліктік мақсаттағы малдар;
көпжылдық егістер;
басқа да материалдық негізгі құралдар.
Пайдалану дәрежесі бойынша:
пайдаланудағы
қордағы;
қайта құру стадиясы немесе біртіндеп жою стадиясындағы;
консервациядағы.
әсер етуші факторлар.
өндірістің техникалық деңгейі мен технологиялық процесс сипаты
Сала кәсіпорнының географиялық орналасуы
өндіріс типі
өнімнің конструктивті-технологиялық ерекшелігі
өндірісті шоғырландыру, мамандандыру, біріктіру,кооперациялау деңгейі
Негізгі өндірістік құралдар
Табиғи факторлар
Техникалық және технологиялық факторлар
Экономикалық факторлар
әлеуметтік факторлар
Ұйымдық факторлар
Негізгі құралдар
Актив бөлігі
ғимараттар
Машина және құрал-жабдықтар
Пассив бөлігі
Үйлер
Тасымалдау құралдары
инструментттер
инвентарлар
басқалары
Негізгі қорларды пайдалану жолдары мен резервтері
Машиналардың, механизмдердің, құрал жабдықтардың жұмыс уақытын өсіру
Қондырылмаған жабдықты іске қосу;
Жөндеу уақытын қысқарту.
Тениканы тиімді жүктеу
Техниканың жобалық өнімділігіне жету уақытын қысқарту.
Көмекші және қызмет көрсетушілер жұмысын жетілдіру;
өндірісті және еңбекті ғылыми ұйымдастыру;
нарық қажеттілігін зерттеу.
Негізгі өндірістік қорларды техникалық жетілдіру
Жаңа техника базасында қайта құру;
Құрал жабдықты модернизациялау;
Прогрессивті технологиялық үрдістерді пайдалану;
Негізгі және көмекші үрдістерді компъютерлендіру және автоматтандыруды жетілдіру.
Негізгі өндірістік қорлар
Кәсіпорынның өндірістік қорлары
Кәсіпорынның өндірістік қоры
Кәсіпорынның өндірістік қорлары жайлы
Логистикадағы қорлар
Негізгі қорлар және оларды пайдалану
Кәсіпорынның өндірістік қорлары жайлы мәлімет
Нарықтық жағдайдағы негізгі қорлардың экономикалық мәні және мағынасы
КОРПОРАЦИЯНЫҢ НЕГІЗГІ КАПИТАЛЫН ПАЙДАЛАНУ ТИІМДІЛІГІН КӨТЕРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
Негізгі қорлардың пайдаланылу тиімділігін талдау және бағалау