Қылмыстық істі қозғау сатысының субъектілері
Жоспар
Кіріспе.............................3
1-тарау Қылмыстық істі қозғау сатысында жүзеге асырылатын іс-әрекет
1.1. Қылмыстық істі қозғау сатысының субъектілері.........6
1.2. Қылмыстық істі қозғау сатысында дәлелдеу құралдары
1.3. Қылмыстық істі қозғау сатысының мерзімдері........23
2-тарау Қылмыстық істі қозғау сатысының құқықтық табиғаты.....32
2.1. Қылмыстық процесстің алғашқы сатысының түсірігі және
2.2. Қылмыстық істі қозғау сатысының негіздірімен себептері.....38
2.3. Қылмыстық істі қозғауды туындатпайтын жағдайлар....... 42
3-тарау Қылмыстық істі
2.1. Қылмыс жөніндегі алғашқы материалдарды қарау және
2.2. Қылмыстық істі қозғау сатысындағы прокурорлық қадағалау.48
2.3. Заңдылықты қамтамасыз етуге соттың ролі...........51
Қорытынды..........................56
Қолданылған нормативтік актілер мен әдебиеттер тізімі......59
Қосымшалар...........................62
Кіріспе.
Қылмыстық істі қозғау қылмыстық іс жүргізу заңында 2-түрлі
Біріншіден, қылмыстық істі қозғау қылмыстық процестің алғашқы сатысы
Екіншіден, қылмыстық істі қозғау – көрсетілген сатының қорытындысы
Тақырыптың өзектілігі.
Қылмыстық істі қозғау қылмыстық ізге түсудің басталуын білдіреді.
Қылмыстық сот өндірісі органдарының іс-әрекеттерінің тиімділігін көтеру қылмыстық
Берілген әрекет азаматтардың жеке құқықтары мен заңды мүдделер
Әлі де осы қылмыстық процестің алғашқы сатысында адамның
Дипломдық жұмыстың әдістемелік негіздері:
Қылмыстық істі қозғау сатысының мәселелері көптеген процессуалист-ғалымдардың зерттеулерінен
Бұл дипломдық жұмысты орындаудағы негізгі мақсатым төмендегідей:
Қылмыстық істі қозғау сатысының түсінігін, мәнін ашу;
Қылмыстық істі қоғау сатысында жүзеге асырылатын іс-әрекеттер тәртібін
Қылмыстық істі қозғаудың заңдылығы мен негізділігін қамтамасызету жағдайларын
Осы белгіленген мақсатқа жету үшін мынандай міндеттерді белгіледім:
Қылмыстық істі қозғау сатысының түсінігін беру;
Қылмыстық істі қозғау сатысының негіздері мен себептерін көрсету;
Қылмыстық істі қозғауды туындатпайтын жағдайларды көрсету;
Қылмыстық істі қозғау сатысының субъектілерін көрсету;
Қылмыстық істі қозғау сатысының мерзімдерін көрсету;
Қылмыстық істі қозғау сатысының заңдылығына прокурорлық қадағалау жүргізілу
Заңдылықты қамтамасыз етуде соттың ролін көрсету.
Дипломдық жұмыс құрылымына келсек: ол кіріспеден, үш тараудан,
Бірінші тарауда қылмыстық процестің алғашқы сатысына түсінік беріледі,
1 – тарау. Қылмыстық істі қозғау сатысында жүзеге
1.1 Қылмыстық істі қозғау сатысының субъектілері.
Осы сатыдағы ең кемінде бір ісжүргізу құқығы бар
Қылмыстық іс қозғау сатысындагы қатынасу субъектілері :
прокурор
анықтау органы
анықтау органы бөлімінің басшысы
анықтаушы
тергеу бөлімінің бастығы
тергеуші
судья
арызданушы
кінәсін мойындаушы
бұқаралық ақпарат құраодарының бас редакторы
коммерция немесе коммерция емес ұцымдардың басшысы
қылмыстық істі қозғау шешіміне қатысты тұлға.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 84 бабына сәйкес анықтау мен
Бірақ әрекет етуші заңдылық бойынша сот пен прокурордың
Жеке және жеке айыптау қылмыстық істерді қозғауға қатысты
(судья, адвокат, адам құқығы жөніндегі өкілетті тұлға және
Қылмыстық істі қозғау сатысының субъектілері болып маман, куәгер,
Қылмыстық істі қозғағанға дейін заңгер куәландыру және сараптама
Қылмыстық істі қозғау счатысының барлық субъектілерін былайша жеткізуге
қылмыстық істі қозғау сатысында қылмыстық процесті жүзеге асыратын
қылмыстық істі қозғау сатысының белгілі бір шешімдерінен және
қылмыстық істі қозғау сатысында дәлелдемелік іс - әрекетті
Қылмыстық істі қозғау сатысындағы іс - әрекетті жүзеге
анықтау органы. Қылмыстың сипатына қарай анықтау органдарына :
белгіленген күзіретіне сәйкес қылмыстың белгілері мен оларды жасаған
Алдын ала тергеу жүргізу міндетті істер бойынша қылмыстық
Алдын ала тергеу жүргізу міндетті емес істер бойынша
мыналар анықтау органдары болып табылады :
ішкі істер органдары;
ұлттық қауіпсіздік органдары;
сотты құрметтеу және сот шешімдерінің атқарылу тәртібін бұзуға
қаржы полициясы органдары;
контробанда және кеден төлемдерін төлеуден жалтару туралы істер
Қазақстан Республикасының Қарулы Күштер, Қазақстан Республикасының басқа да
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы туралы істер бойынша, сондай
Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріеде Қазақстан Республикасының басқа да
өздерінің қызметкерлері болған елдерінде жасаған қылмыстар туралы істер
өртке байланысты барлық қылмыстар туралы істер бойынша –
Анықтау органдары қылмыстық істі қозғау сатысында мынадай өкілеттілікке
кез – келген дайындалып жатқан немесе жасалған қылмыс
қққылмыс жөніндегі хабарларды қабылдау туралы құжатты хабарлаған тұлғаға
қққылмыс іздерін сақтауға және бекітуге байланысты процесуалды әрекеттерді
қажетті материалдарды талап ету;
қылмыс жөніндегі хабарларды тексеру нәтижесі бойынша процесуалды шешімдерді
қылмыс жөніндегі хабарларды тексеру үшін қажетті тергеу әрекеттерін
Анықтау органдарының лауазымды тұлғаларына анықтау органдарының бастығы және
Анықтаушы қылмыстық істі қозғау сатысында мүмкін болатын тергеу
4)Тергеуші - өз құзіреті шегінде қылмыстық іс бойынша
5) Тергеу бөлімінің бастығы – алдын ала тергеуді
6) Прокурор - өз құзіреті шегінде жедел іздестіру
- қылмыс жөнінде хабарларды қабылдау, тіркеу және шешу
- тергеушінің немесе анықтаушының заңсыз немесе негізсіз қаулыларын
- тергеушіге немесе анықтаушыға қылмыстық істі қозғауға немесе
- қылмыстық істерді қозғайды немесе қозғаудан бас тартады;
- белгілі бір процессуалды әрекеттер өндірісі жөнінде нұсқаулар
- қылмыс жөніндегі хабарларды тексеруші лауазымды тұлғалардың әрекеттеріне
- қылмыс жөніндегі арыздарды тексеру мерзімін ұзартады.
1.2 Қылмыстық істі қозғау сатысындағы дәлелдеу құралдары.
Қылмыстық істі қозғау сатысындағы әрекет қылмыстық процессуалды дәлелдеудің
Қылмыстық істі қозғау сатысындағы дәлелдеу құралының түсінігі қылмыстық
Кейбір прцессуалитер осы сатыдағы дәлелдеу құралы деп дәлелдемелердің
Ал басқа процессуалистердің пікірі бойынша бұл сатыдағы дәлелдеу
Қылмыстық процесстегі «дәлелдеу құралдары» термині көп жақты ұғымды
Азаматтардан және лауазымды тұлғалардан алынған түсініктемелердің дәлелдемелік мәні
Жекеленген процессуалистер былай деп көрсетеді: дәлелдемелердің шынайылығын анықтау
Сонымен түсініктемелердегі берілген мәліметтерді кейін тексеру олардың дәлелдемелік
Кейбір жағдайларда қылмыстық істі қозғағанға дейін оқиға болған
Қылмыстық істі қозғау сатысында дәлелдемелерді жинаудың тағы бір
Практика жүзінде өкілетті органдар қажетті құжаттар мен заттарды
-тінту
-алу
-қарау
-куәландыру
-салыстырмалы зерттеу үшін үлгілерді алу
-мүлікке тиым салу.
Заттарды және құжаттарды алып қою мүлдем рәсімделмеуі мүмкін
Заң әдебиеттерінде қылмыстық іс қозғалғанға дейін автотехникалық және
Бұл пікірлердің негізгі аргументі ретінде былай көрсетіледі: қылмыстық
Алайда, сараптаманың тағайындау және жүргізуде, сондай-ақ оның нәтижесін
- бұл жөнінде сәйкес қаулы қабылдайды;
- сарапшыны жалған қорытынды бергені үшін қылмыстық жауапкершілікке
- қажетті жағдайларда одан жауап алады.
Қылмыстық істі қозғау жөніндегі қаулыны қабылдағанға дейін сараптама
Мысалы, дене жарақаттарын келтірумен байланысты қылмыстар жөніндегі арыздар
Іс бойынша өндірісті жүргізуші лауазымды тұлғалар ревизияларды және
Жоғарыда айтылған жағдайларды қорытындылай келе мынаны көрсетуге болады:
1.3. Қылмыстық істі қозғау сатысының мерзімдері.
Қылмыстық істі қозғау сатысының маңызды қылмыстық процессуалды шарттарының
Қылмыстық іс жүргізу заңына сәйкес прокурор, тергеуші, анықтау
Алайда, қылмыс жөніндегі хабарларды шешу мерзімі бұзылуда. Бұл
1) Мұнда қылмыс жөніндегі хабарлардың тексеру мерзімінің өзгеруіне
2) Жоғарыда көрсетілген мерзімдердің нақты қай кезеңнен бастап
Берілген нормаға анализ бере отырып мынандай қорытындыға келуге
Қылмыстық істі қозғау сатысының мерзімін есептеу өкілетті мемлекеттік
Қылмыстық процесстің алғашқы сатысының мерзімінің бұзылуының тағы бір
Берілген сатыдағы мерзімнің бұзылуының келесі себебі қылмыс жөніндегі
Бұл әсіресе экономикалық іс-әрекет аумағындағы қылмыстар жөніндегі алғашқы
Көрсетілген жағдайлар сөзсіз қылмыстық процесстің алғашқы сатысында шешімдерді
2-тарау. Қылмыстық істі қозғау сатысының құқықтық табиғаты.
2.1. Қылмыстық процестің алғашқы сатысының түсінігі және мәні.
Қылмыстық істі қозғау сатысы заңдылық бойынша мынандай үш
Қылмыстық істі қозғау жөніндегі қаулыда, яғни процессуалды актіде
Қылмыстық–процессуалды институт: біркелкі қоғамдық қатынастар тобын реттейтін, берілген
Дербес міндеттерімен, субъектілермен, мерзімдермен сипатталатын қылмыстық процестің дербес
“Қылмыстық істі қозғау”деп отырғанымыз не, енді осыған тоқталайық.
Көп уақытқа дейін процессуалистер қылмыстық істі қозғауды қылмыстық
Келесі бір авторлар қылмыстық істі қозғау алдын-ала тергеудің
Мынандай пікір өмір сүруде, қылмыстық істі қозғаудың мәні
Қылмыстық сот өндірудің дербес сатысы қылмыстық істі қозғау
[4; 151-152].
Қазіргі уақытта, қылмыстық сот өндірісінің дербес және міндетті
Қазіргі кезде іс-әрекет етуші қылмыстық іс жүгізу заңдылығына
Сөйтіп, қылмыстық істі қозғау сатысында қылмыстық-процессуалды құқық қатынастарының
Жалпы ереже бойынша қылмыстық істі қозғау сатысы қылмыс
Бұл бір жағынан, қылмыс жөніндегі әрбір хабарға шешімді
Бұл сатыда қылмыстық сот өндірісі үшін тән жалпы
Қылмыстық процестің жалпы міндеттеріне сәйкес, бұл саты қылмысты
Қылмыстық істі қозғау сатысының тікелей міндеттері қылмыстық процессуалды
дайындалып жатқан немесе жүзеге асырылған қылмыс жөніндегі мәліметтін
хабарланған іс-әрекетке қылмыс белгілері бар ма?;
бұл іс-әрекет Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің қай бабымен
қылмыстық істі қозғау жөніндегі мәселені берілген орган және
қылмыстық істі қозғауға кедергі келтіретін жағдайлар бар ма?;
қылмыстық істі жәбірленушінің арызы бойынша ғана қозғалуға жата
қылмыстық іске қатысты тұлға қылмыстық істі қозғаудың ерекше
қылмыстық іс қозғалған жағдайда, анықтау немесе алдын ала
мәліметтер жиынтығы қандай да бір шешім қабылдау үшін
Осы аталған мәліметтерді орындау үшін, өкілетті органға келіп
Алдын ала тергеудің алдында қылмыстық істі қозғауға
Кезк келген процесуалды шешім қабылдау үшін,
Мұндай тексеру бырысында жүзеге асырылатын әрекеттер процессуалды іс-әрекеттердің
Сөйтіп, мынандай қорытынды жасауға болады. Қылмыстық істі қозғау
Өйткені, қылмыстық істі қозғау сатысында қабылданатын шешімдердің заңдылығы
Іс-әрекет етуші заңдылық нормаларынан шығатыны: қылмыстық процестің алғашқы
қылмыстық істі қозғаудың негіздері болуы қажет, яғни бұл
бұл іс-әрекеттерді қылмыстық істі қозғауға негіздерді анықтау және
Қылмыстық істі қозғау жөніндегі мәселені шешуге өкілетті субъектілерімен
Қылмыстық процессуалды заңымен көрсетілген тәсілдермен осы іс-әрекеттерді жүзеге
Заңмен белгіленген мерзімдерді сақтау.
Сонымен қатар, осының нәтижесінде міндетті түрде сәйкес процессуалды
Енді жоғарыда қөрсетілген әрбір процесуалды шарттарды қарастырайық:
1. Қылмыстық істі қозғау негіздері ҚІЖК 177 бабында
1) азаматтардың арызы; 2) кінәсін мойындап келу; 3)
Берілген заңды актілермен іс-әрекеттер ғана қылмыстық процесуалды әрекеттің
2. Қылмыстық істі қозғау сатысының келесі процесуалды шартты
Бұл талап осы сатыда жүргізілетін негізгі тексеру мақсаттарымен
Алғашқы материалдардың тексерілуі дұрыс жүргізілген жағдайда ғана қылмыстық
3. Қылмыстық істі қозғау сатысының процесуалды сипатын құқық
4. Қылмыстық істі қозғаудың маңызды процесуалды аргументі болып
5.Қарастырылып отырған затының тағы бір маңызды процесуалды аргументтінің
Қылмыстық іс қозғаудан бас тартуы туралы қацулының көшірмесі
6. қылмыстық процесстің алғашқы сатысының процесуалды мәнін жүргізілген
Қылмыстық істі қозғау жөнінде;
Қылмыстық істі қозғаудан бас тарту жөніндегі;
Тергеу ретіне қарай хабарларды беру жөнінде;
Қылмыстық істі қозғау немесе қылмыстық қозғаудан бас
Жоғарыда көрсетілгендер негізгі қылмыстық сот өндірңсінің сатысы ретіндегі
Қылмыстық істі қозғау-жалпы және тікелей міндеттерімен, арнаулы субьектілерімен,
2.2. Қылмыстық істі қозғау сатысының негіздері мен себептері.
Қылмыстық істі қозғау сатысының себептері жөніндегі процесуалист-ғалымдармен берілген
М.А.Чельцов себепті былайша көрсетеді: «қылмыстық істі қозғау құқығын
Н.П.Кузнецов себептерге былайша түсінік береді: «дайындалып жатқан нмесе
Егер жекелеген детальдарға назар аудармасақ, онда сы келтірілген
Қылһмыстық істі қозғаудың себептері қылмысьтық процесуалды қатынастарды туындататын
Қазақстан Республикасының ҚТЖК сәйкес қымыстық істі қозғауға мыналар
азаматтардың арыздары;
кінәсін мойындатып келу;
мепмлекетік органның лауазымда адамының немесе ұйымда басқару функцияларының
бұқаралық ақпарт құралдарындағы хабар;
лауазымды адамдардың және қылмыстық іс қозғауға құқық берілген
Азаматтардың қылмыс туралы арыздары ауызша немесе жазбаша болуы
Тергеу іс-әрекетін жүргізу кезінде немесе сот талқылауы ьарысынд
Ароыз берушіге әдейі жалған сөз жеткізгені үшін Қазақстан
«Домалық арыздар» тек олар алдын-ала тексерілгеннен кейін, егер
Кінәсін мойындап келу-адамның оған қатысты әлі күмән келтірілмегегнде
Аталған млімдемені жазбаша да, ауызша да нысанында жасауға
Кінәсін мойндап келген кездегі мәлімдемеде өқылмысқа бірге қатысқан
Бұқаралық ақпарат құралдарындағы хабар газетте немесе журн,алда жарияланғанда
Қылмыс туралы хабарды жариялаған немесе таратқан бұқаралық ақпарат
Қылмыс туралы мәліметтерді анықтау қылмыстық істі қозғауға мынандай
өзінің қызметтік міндеттерін атқару кезінде анықтау органынан қызметтері,
анықтан органымен анықтаушы қылмыс туралы мәліметтерді өз функцияларын
тергеуші қылмыс туралы мәліметтерді басқа қылмыс туралы қылмыстық
прокурор қылмыс тралы мәліметтерді заңдардың орындалуына қадағалау жасаған
Қылмыстық іске түсу органы кез-келген жасалған немесе
Қылмыс туцралы арызды немесе хабарды қабылдаудан негізсіз бас
Сотқа түұскен қылмыс туралы арыз немесе хабар жеке
Сот қылмыстық, азаматтық немесе әкімшілік істі талқылау кезінде
Қылмыс туралы арыз немесе хабар бойынша шешім ол
Қылмыс туралы арызды немесе хабарды алған әрбір жағдайда
қылмыстық іс қозғау туралы;
қылмыстық іс қозғаудан бас тарту туралы;
арызды, хабарды тергеу ретімен, ал жеке айып тағу
Қабылданған шешім туралы арыз берушіге хабарланады және сонымен
Арыз немесе хабар тергеу немесе соттау ретімен жіберілген
Практика көрсеткендей қылмыстық істі қозғау заңдылығы сирек күмән
Егер бұл тікелей қылмыстық-процесуалды заңдылық нормасымен көрсетілсе. Мысалы,
Ақпарат көзіне сенімсіздік білдірілсе қылмыстық істі қозғауға орнатылған
Мысалы: арыз, құжатқа қол қойған тұлғаның атынан жазылған
Қылмыс туралы арыз жазған анық тұлға, қылмыстық істі
Құқықтық әдебиеттерде мынадай ойлар айтылады; қылмыс туралы хабарлар
арыз жіберілген соттың атауы:
қылмыс болған жердің суреттемесі, орны, уақыты, жасалу жағдайы;
қылмыстық істі өндіріске қабылдау туралы сот адресіне өтініш;
қылмыстық іске тартылған тұлға туралы мәліметтер;
сотқа шақыруға міндеттелген куәгерлер тізімі;
арыз берушінің қолы.
Сонымен қатар арыз көшірмемен бірге берілуі тиіс.
Шағымды жәбірленуші рәсімдеуі міндетті.
Қылмыс туралы арыздың негізгі массалық өндірісіне келсек, ода
Ауызша арыз хаттамаға тіркеледі және арызды қабылдаушы лауазымды
Бұл шарт азаматтардың құқықтарын қылмыстық қол сұғушылықтың қорғауға
Сондықтан заң талаптары бойынша ешқандай себепсіз қылмыстық іс
Бастапқы материалдар туралы айтылатын, қылмыстық белгілерінің оқиғада барлығын
Осы жағдайды талдай отырып, көптеген ғалымдар мынадай қорытындыға
Сонымен қатар, қылмыстық істі қозғау негізгі құқықтық жағынан
Қылмыстың белгілері: қылмыстың белгілерінің анықтамасының заңда жеткіліксіздігіне байланысты
Қылмыс құрамы түсінігі анықтамасы заңда көрсетілмеген. Бұл ұғым
Қоғамдық қауіпсіздік заңмен қорғалатын қоғамдық қатынастарға келтірілетін әрекет
Оған мыналар жатады:
адамдар мен азаматтардың құқықтары мен бостандықтары;
жеке меншік;
қоғамдық тәртіп пен қоғамдық қауіпсіздік;
қоршаған орта;
адамның қауіпсіздігі мен бейбітшілік;
қоғамдық қауіптілік;
қылмыс құрамы – түсінігінен тыс жатқан және өлшем
саналатын қылмысты әкімшілік және азаматтық құқықтық дәйекті тәртіптілік
қияңқылардан шектейтін негізгі санат.
Құқықта қарсы әрекет: неғұрлым ұстаным дәйекті ұсынылса
Қылмыстық істі қозғау қаулысында қылмыстық заңның бабы,
Қылмыстың объектісі көптеген ғалымдар, ең бірінші қылмыстың объектісін
Қылмыстың объективті жағы.
Қылмыс құрамының келесі белгілері, қылмыстық сот өндірісінің алғашқы
Қылмыстың құрамының негізгі керекті тағы бір элементті қылмыс
Кейбір жағдайларда әрекеттің кінәлік формасы бойынша қылмысты және
Абайсызда денсаулыққа жеңіл жарақат келтіру барысында қылмыстық жауапкершілікке
Қылмыстық істі қозғау сатысында қылмыстың құрамына субъективті жағынан
Кінәнің пішінін субъективті жақтың сыртқы белгілерімен болжап анықтауға
Қылмысты іс жүргізу заңдылығынан мына мазмұнды түсінуге болады,
2.3. Қылмыстық істі қозғауды туындатпайтын
Прокурор, тергеуші, анықтау органдары және анықтаушы қылмыстық іс
Қылмыс оқиғасы болмаса
Қылмыстың құрамы болмаса.
Қылмыстық істе тұсу мерзімі өтсе.
Айыпталушы немесе сезікті қайтыс болса.
Жәбірленушінің арызы болмаса.
Соттың шешімі болмаса.
Қылмытың оқиғасы болмау. Мұндай негіз бойынша қылмыстық істі
Қылмыс құрамының болмауы мынаны білдіреді: қылмыстық процестің бастамасы
Мерзімнің өтуі. Мерзімнің өтуіне байланысты тұлғаны қылмыстық жауапкершілікке
Бейбітшілікке және адамзаттың қауіпсіздігіне қарсы қылмыс жасаған тұлғаларға
қатысты мерзімнің ескіруі қолданылмайды.
Сезіктінің немесе айыпталушының өлімі. Алайда, өлгенді ақтау үшін
қылмыстық іс бойынша өндіріс бұл негізбен қозғаудан бас
Мұндай негіз бойынша ерекше жағдайларда ғана қылмыстық істі
тартылады, өйткені мұндай шешім қабылдау үшін осы өлген
жасалғаны анықталуы қажет. Сондай-ақ бұл жағдайды анықтау үшін
тергеу жүргізу міндетті.
Егер өленді ақтау үшін іс бойынша өндіріс қажеттігі
қылмыстық істерді қозғау үшін оның жақын туысқандарының, заңды
және өкілдерінің, қоғамдық ұйымдардың, еңбек ұжымдарының, кәсіпорын
әкімшілігінің арыздары негіз болады. Сондай-ақ бұндай қылмыстық істерді
және ала тергеу жүргізу қылмыстық сот өндірісі органдарының
де мүмкін.
Жәбірлеушінің арыздарының болмауы. Егер қылмыстық іс тек олардың
бойынша ғана қозғалуы мүмкін болса. Жеке және жеке
қылмыстық жауапкершілікке кінәліні тарту жөніндегі шағым түріндегі өтініш
жағдайда ғана қозғалады. Егер алдын ала тексеру барысында
заңдылықпен берілген талаптарға сәйкес емес берілсе, онда қылмыстық
қозғаудан бас тартылуы керек. Яғни, қылмыстық істі қозғаудың
жатпайтындығын айқындаса. Алайда, жәбірленіші өз құқықтарын және заңды
мүдделерін дербес қорғай алмаса, немесе жәбірленуші дәрменсіз жағдайда
процесті жүргізуші тұлға оның арызынсыз қылмыстық істі қозғай
Соттың қорытындысының болмауы немесе Парламенттің, Конституциялық
Кеңесінің келісімінің болмауы. Қылмыстық процессуалды заңдылықпен жекеленген
тұлғалар категорияларына байланысты қылмыстық істерді қозғаудың кейбір
ерекшеліктері көрсетілген. Атап айтқанда қылмыстық істі қозғау жөніндегі
төмендегі тұлғаларға қатысты былайша берілген:
Республика Парламентінің депутатына қатысты қылмыстық істі Қазақстан
Республикасының анықтау мен алдын ала тергеуді жүзеге асырушы
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатын өз өкілеттік мерзімі ішінде,
Депутатты қылмыстық жауапқа тартуға, қамауға алуға мәжбүрлеп келтіруге
Егер Қазақстан Республикасы Парламентінің тиісті Палатасы депутатты қылмыстық
Егер Қазақстан Республикасы Парламентінің тиісті Палатасы қамауға алуға,
Егер Қазақстан Республикасы Парламентінің тиісті Палатасы депутатты қылмыстық
Егер Қазақстан Республикасы Парламентінің тиісті Палатасы қамауға алуға,
Қазақстан Республикасы Парламенті депутатына қатысты қылмыстық істі тергеудің
Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің Төрағасына немесе мүшесіне қатысты
Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің Төрағасын немесе мүшесін қылмыстық
Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры Қазақстан Республикасы Парламентінің шешімін
Судьяға қатысты тергеу ісін Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры
Судья Қазақстан Республикасы Президенті Қазақстан Республикалы Жоғарғы Сот
Судьяны қылмыстық жауапқа тартуға, қамауға алуға, мәжбүрлеп келтіруге
тармақшасында көзделген жағдайда – Қазақстан Республикасы Парламенті
Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры Қазақстан Республикасы Президентінің, Қазақстан
Қазақстан РеспубликасыныңБас Прокурорына қатысты қылмыстық істі оның бірінші
Қазақстан Республикасы Бас Прокурорын қылмыстық жауапқа тартуға, қамауға
Қазақстан Республикасы Бас Прокурорын қылмыстық жауапқа тартуға, қамауға
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорының бірінші орынбасары Қазақстан Республикасы
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты қылмыстық істі тексерудің
Айыптау қорытындысымен бірге аяқталған істі тергеуші осы Кодексте
Қазақстан Республикасының заңдарына және Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық
1) шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдерінің басшылары, осы өкілдердің
2) өзара негізде дипломатиялық өкілдердің қызмет көрсету қызметкерлерімен,
3) өзара негізде дипломатиялық өкілдердің әкімшілік – техникалық
4) дипломатиялық курьерлер;
5) шет мемлекеттердің басшылары мен өкілдері, Парламент және
6) халықаралық ұйымдардағы шет мемлекеттер өкілдерінің басшылары, мүшелері
7) Қазақстан Республикасы аумағы арқылы транзитпен өтуші шет
8) Қазақстан Республикасының халықаралық шартына сәйкес өзге де
Осы баптың бірінші бөлігінің 1,4 – 7 тармақтарында
Осы баптың екінші бөлігінің қағыдалары бйл адамдардың жасаған
3-тарау. Қылмыстық істі қозғаудың заңдылығы мен негізділігін
3.1. Қылмыс жөніндегі алғашқы материалдарды қарау және шешуге
Қылмыстық істі қозғау сатысындағы әрекеттердің заңдылығы – Қылмыстық
Лауазымды тұлғалар мен органдардың тәуелсіздігіне қарай бақылау функцияларын
ведомсволық бақылау
прокурорлық қадағалау
соттық қадағалау
1. Ведомстволық ұйымдардың бақылауы. Бұл бақылау әкімшілік құқық
Ведомстволық іс жүргізу бақылауы.
Ұйымдарға қарағанда ведомстволық іс жүргізу формасын реттейді және
Қылмыстық істі хабарлау мен тексеруінде тергеушінің әрекетінде іс
Қылмыс туралы хабарламаның тексеру мерзімін ұзарту.
Прокурорға тергеушінің негізсіз және заңсыз қаулыларын қабылдауға талап-өтініш
Жеке тергеу қимыл-әрекетінің өндірісінін жүргізуге нұсқау беруге.
Осы өкілеттерден басқа тергеу бөлімінің басшысы, қылмыстық істі
Сонымен қатар тергеу бөлімшесінің басшысы қылмыс туралы арыздарды
1) алғашқы мәліметтер сақталған фактілердің мәліметтер жиынтығын зерттейді;
2) оларға тиісті бағасын береді;
3) текскрудің мінезі мен мерзімін анықтайды;
4) мәліметтердің әрі қарай жалғасу шешімін қабылдайды.
Қылмыстық іс қозғау сатысындағы күнделікті бақылау мақсатында анықтау
1) Өндірістік алғашқы материалдардың қылмыстық шешімдерімен, тексерулерімен нақты
2) Жеке тексеруге өндірісіне қатысуға;
3) Қылмыс туралы хабарламаларды тексеруді бірнеше қызметкерлерге жүктеуге;
4) Істі бір қызметкерден екіншісіне беруге;
5) Тексеру маңызына нұсқау беруге;
6) Тексеру материалдарына дұрыс баға беру объективтілігін және
7) Қылмыс туралы хабарды керекті жағдайларда мерзімін ұзартуға;
8) Қылмыс туралы хабарлармен түскен арыздарды жеке тексеруге
Анықтама органының басшысы анықтаманың шағымы оның іс-әрекетін тоқтатпайды.
Қылмыстық іс қозғау қаулысының көшірмесі 24 сағат ішінде
3.2. Қылмыстық істі қозғау сатысындағы прокурорлық қадағалау.
Ведомстволық бақылаумен прокурорлық бақылау тығыз байланысты.
Қылмыс туралы хабарламамен арыздар қарастыру кезінде заңдылықтың сақталуын
Қылмыс туралы хабарламамен арыздардың заңды шешімдерінің тексерулерін бір
Прокурордың өкілеттілігі. Прокуроға мынадай құқықтар беріледі [35; 4].
1. Қылмыстық істі қорғау мәселесі бойынша тергеушімен анықтау
2. Қылмыс туралы хабарламалар шешімдері, тіркеуі, қабылдау кезінде
3. Оларға тексеруге байланысты құжаттар, мәліметтер, жасалған қылмыстар
4. Лауазымды тұлғалармен органдардың заңсыз және негізсіз қаулыларын
5. Қылмыс туралы хабардың тексерілуінің мерзімін ұзартады.
6. Анықтаушымен тергеушінің шешімі мен іс-әрекетіне жасалған шағымдарды
Қылмыстық істі қозғау сатысындағы заңдылықтың сақталуын талап ететін
1. құзырлы органдарға түскен қылмыс туралы шағымдардың уақытылы,
2. жүргізілетін тексерулердің заңдылығы мен негізділігіне;
3. оларға берілген мерзімдерінің сақталуын;
4. қабылданған шешімдердің мүдделі тұлғалармен арызданушы ескерту талаптарын
Прокурордың міндеттері [36; 4].
Алғашқы сатыдағы қабылданған шешімдердің заңдылығы мен негізділігін бақылауда
1. Қылмыстық істі қозғауға келісім беру немесе бермеу.
2. Мәліметтерді қайта тексеруге жіберуге ( қосымша).
3. Тергеушінің, анықтаушының, заңсыз және негізсіз шешімдерін жоюға.
4. Өз бетінше қылмыстық іс қозғауға.
Ешбір қылмыстық іс қылмысты іс жүргізу заңнамасында прокурордың
Алыс сапардағы теңіз капитандары, геологиялық бақылаумен қыстақтың жетекшілері,
Келесі бір негізгі прокурорлық бақылаудың міндеті болып қылмыстық
Прокурор міндетті үзілісті қамтамасыз емес ол қылмысты істі
Заңдылықты қамтамасыз етуде соттың рөлі.
Ведомстволық бақылау мен прокурорлық бақылаудың соттық бақылаудан негізгі
Сот бақылауының формалары. Қазіргі уақытта сот бақылауының 2
Қылмыс туралы арыздарды қарастырғанда прокурордың және тергеушінің және
Заң бұзушылығын анықтау. Қылмыстық сот өндірісіндегі алғашқы сатыда
Лауазымды тұлғалар мен органдардың заңды және негізді шешімдері
Сот бақылауындағы көрсетілген формасы болып келесі сот бақылауының
Ортақ ережесі бойынша бұл сатыдағы қылмыстық сот өндірісі
Бірінші көрсетілген сот бақылауындағы форма қылмыстық өндіріс сатысында
Мысалы: Соттық талқылау тағайындау сатысында алдын-ала тыңдау формасымен
Судьяның апелляциялық арыз бойынша қаралған іс өндірісіне қарама
Қылмыстық істі жаңадан ашылған жағдайларға байланысты қайтадан қозғау
Сонымен қатар сотқа дейінгі сатыдағы заң бұзушылық соттық
Қылмыстық істі қозғау барысынан соттық кезеңге дейін көп
Бір қарағанда істі қозғау шешімі тұлғаның жеке басының
Сот жілісі кезінде шағымдарды қарау.
Шағым алдын-ала тергеу өндірісінің орнымен беріледі. Бұндай шағым
Сот мәжілісінде шағымды 5 тәулікте кешіктірмей қарайды. Бұл
Арызданушыға сөз сөйлеуге мүмкіндік беріледі. Арызды қарау нәтижесі
Оның міндетіндегі жіберілген қателіктерді жөндеп жәнә әрекетті еместігі
Арызды қанағаттандырмау.
Сот орган ретінде қылмыстық істі жүргізу және қылмыстық
Қылмыстық істі қозғауда бас тартуды заңсыз деп мойындайды
Шығарылған қылмыстық қозғаудан бас тарту қаулысын жоймайды, оны
Сот қаулысының көшірмесі прокурорға және арызданушыға жіберіледі.
Баптардың ережелері бойынша шығарылған сот қаулысы наразалық келтіруге
Бақылау сот мазмұны іс-шара жүйелерін қарастырады, лауазымды тұлғалардың
Қорытынды.
Отандық сот өндірісіндегі қылмыстық істі қозғаумен байланысты болатын
Берілген сатыдағы мәселелерді ұзақ және деталды зерттеуге қарамастан
Қылмыстық процестің алғашқы сатысының негізгі мазмұнын құрайтын қылмыстар
Ең алдымен қылмыстар жөніндегі арыздар мен хабарларды тексердің
Процессуалды мәжбүрлеу шаралары да қылмыстық істі қозғау жөніндегі
Қылмыстық іс жүргізу заңдылығымен арыздар мен хабарларды жекеленген
Сонымен қатар қылмыстар жөніндегі алғашқы материалдарды тексерудің сапасын
Бұрынғыша қылмыстық істі қозғау сатысындағы іс-әрекеттер мен
Қылмыстық процесстің алғашқы сатысындағы шешімдердің заңдылығы мен негізділігін
Берілген жұмыстағы кейбір даулы мәселелердің қарастырылуы адамның құқықтары
Қолданылған нормативтік актілер мен әдебиеттер тізімі:
Басков В.И. Прокурорскийй надзор М., 2006 г.
Шуруханов Н.Г. Қылмыстар туралы хабарламалар мен арыздарды алдын
Шаламов В.Г. Истребвание предметов и документов стадии возбуждения
Стругович М.С. Уголовный процесс, М. 1990
Давлетов А.А., Возбуждение уголовного дела, Екатеринбург 2004 г.
Тетерин Б.С. Возбуждение уголовных дел. М., 2001
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі, 2007 г.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі, 1998
Чельцов М.А., Уголовный процесс, М., 2000 г.
Кузнецов Н.П., Доказывание в стадий возбуждения уголовного дела,
Похис М. Судебно-медицинскую экспертизу-стадию возбуждения уголовного дела //
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі, 1997
Ящин В.Н.Предворительная проверка первичных материалов о преступлении М,
Гуляев А.П., Процессуальные сроки в стадиях возбуждение уголовного
Тадевосян В.С. Прокурорский надзор. М., 1991 г
Қылмыстық Құқық. Жалпы бөлім / ред. Н.Ф.Кузнецова, Ю.М.Ткаовский,
Қылмыстық іс жүргізу: ЖОО арналған оқулық // ред.П.А.Лупинская
Белозеров Ю.Н. Законность и обснованность в возбуждении уголовных
Белозеров Ю.Н.Обеспечение прав и законных интересов личности в
Куцова Э.Ф. Гарантии прав личности в уголовном процессе
Кузнецова Н.А. Обьеснение как источник доказательств головном процессе
Қазақстан Республикасының Конститутциясы 1995 г
Приказ генералного прокурора республики Казахстан «об утверждении об
Рахунов Р.Д. Қылмыстық іс қозғаудағы заңдылықтың сақталуы. //Заң
Чеканов В.Я. Алдын ала тексеру мен қылмыстық істі
Шифман м.Дискусионные вопросы уголовного судопроизводства// Зан газетi. Законность.
Савицкий Н.С, Возбуждение уголовного дела М., 1991
Арсеньев В.Д. вопросы общий теории судебных доказательств М.,
«Жедел-іздестіру қызметі туралы» қазақстан Республикасының заңы 1994
Жанайдаров А.М. Іс жүргізу әрекеті мен жедел іздестіру
Афанасьев В.С. Рассмотрение сообщений об преступлениях М., 1992
«Ішкі істер органдары туралы» Қазақстан Рспубликасының президентінің заңды
Сарсенбпһаем М.А. Уголовный процесс. Досудебное производства А. 1999
Постановление Правительства Республики Казахстан «О некоторых вопросах Министерства
приказ генерального Прокурора республикаит Казахстан «об утверждении ведение
Закон Республики Казахстан «О Прокуратуре» 1995
«Алдын-ала тергеу мен анықтаудың заңдылыған покурорлық қадағалау ұйымдастыру
Конститутционый закон республики Казахстан «О судебной сстеме статусе
«Адвокаттық қызмет туралы» Қазақстан Республикасының Заңы 1997
уголовный процесс/ под ред. К.Ф.Гуценко М., 1977
Толеубекова Б.Х. Уголовно-процессуальное право РК, А., 1998
Химичева У.В. рассмотрение заявление о сообщение о преступлениях.
ҚАУЛЫ -ПОСТАНОВЛЕНИЕ
Қылмыстық істі қозғау, оны тексеруге қабылдау туралы
О возбуждении уголовного дела и принятии его к
« « 200 ж.г.
Қала, ауыл
Город, село
( тергеу бөлімінің ( басқармасының ) аты-наименование органа
( тіркеушінің офицерлік атағы, аты-жөні-должность, звание, фамилия, имя,
( із қоздырған себебі-указать повод к возбуждению уголовного
ТАПТЫМ-УСТАНОВИЛ
( істің қысқаша мазмұны-краткое содержание дела)
Қылмыс белгілері барлығы еске алынып ҚР ҚТЖЖ-нің 177,186,191,194-баптарына
Усматривая наличие достаточных данных указывающих напризнаки преступления, руководствуясь
ҚАУЛЫ ЕТТІМ-ПОСТАНОВИЛ
1.Осы
Возбудить по
Істе ҚР ҚК-нің баптарына сәйкес қылмыс болғандықтан
Угловное дело по признакасм преступления, предусмотренного .
2.Істі өз қарамағына алып, алдын-ала тергеу жргізуге кірістім.
Дело принят к своему производству о приступить
3қаулының көшірмесі
Копия настоящего постьановленивя направить прокурору
4. Қолданған шешім арыз иесі
О принятом решении сообщить заявителю .
Тергеуші
Следователь
Анықтама. Қаулының көшірмесі 200 ж
Прокуратуроға жіберілді.
Справка. Копия постановления направлена в прокуратуру
200
Арыз иесіне 200
Заявителю сообщено 200
Тергеуші
Следователь
Қылмыстық іс қозғаудан бас тарту туралы
ҚАУЛЫ
орны
тергеушісі
қызметі
келіп түскен
атағы,е.,ә,е.,т.
материалдарды қарап шығып, мынаны
А Н Ы Қ Т А Д Ы
нақты не анықталды және оның қысқаша мазмұны
бұл фактіде қылмыс нышанының жоқ екенін көріп, ҚР
Қ А У Л Ы А
Қылмыстық құрам болмағандықтан ______________________________________________
қатысты қылмыстық іс қозғаудан бас тартылсын.
2. Қылмыстық іс қозғаудан бас тартылғандығы туралы
хабарлансын, осы қаулыға байланысты _______________________________________________
прокурорына шағым арыз беруіне құқығы бар екендігі оған
ҚР ҚІЖК-нің 187-бабының 4-бөлігіне сәйкес мәлімдеушіге оның өз
Мәлімдеуші
қолы
Тергеуші ______________
қолы
«УТВЕРЖДАЮ»
Начальник Саздинского ОП ОВД г. Актобе
подполковник полиции ___________ Телибеков Б.А.
«__» ____________ 2005 г.
П О С Т А Н О
об отказе в возбуждении уголовного дела
24 августа 2005 года
О/у ОКП Саздинского ОП ОВД г. Актобе
У С Т О Н О В И
06 августа 2005 г. в Саздинский ОП
В ходе рассмотрение материала было установлено, что 06
В своих показаниях гр-ка Калжанова А. А показала,
Опрошенный по данному факту о/у ОКП Саздинского ОП
Анологичные показания дал УИП ООБ
Опрошенная гр-ка Алимбаева Г.М. показхала, что 06 августа
Анологичные показания дал гр-н Ешимов Е.К.
На основании изложенного, учитывая, что факт нанесения сотрудниками
П О С Т О Н О В
По факту поступлении в БСМП г. Актобе гр-ки
Копию постановления наптавить прокурору г. Актобе.
О принятом решении уведомить заинтересованных лиц.
О/у ОКП Саздинского ОП ОВД г. Актобе
лейтенант полиции_______________ Шакиров М. Х
П О С Т А Н О
о возбуждении уголовного дела
г. Актобе
И.о. помпщника прокурора г. Актобе Муханбетжанов Р.Б. рассмотрев
У С Т А Н О В И
06 августа 2005 г. в прокуратуру г. Актобе
Согласно заключения эксперта ЭО-292 от 08 августа 2005
На основании изложенного руководствуясь ст. 186, 189, 197
П О С Т О Н О В
1. Возбудить уголовное дело по заявлению Калжановой А.А.
2. Уголовное дело для организации предварительного следствия направить
3. О принятом решении уведомить заинтересованных лиц.
И.о. помощника прокурора
горда Актобе____________ Муханбетжанов Р. Б.
Қылмыстық істі қозғау сатысының құқықтық табиғаты
Қылмыстық іс қозғау пәнінен практиқалық (семинарлық) сабақтар
АЗАМАТТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАРЫ
Қылмыстық іс қозғау жайлы
Қылмыстық іс қозғау сатысының түсінігі, маңызы, мақсаты
Қылмыстық іс қозғау – алдын ала тергеудің дербес сатысы ретінде
ҚЫЛМЫСТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУГЕ ҚАТЫСУШЫЛАРДЫҢ ҚАУІПСІЗДІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Қылмыстық істер бойынша іс жүргізу
Мемлекет және құқық теориясының пәні мен әдістері, атқаратын қызметтері
Қылмыстық іс қозғаудан бас тартудың процессуалдық нысаны