Талғамсыздық қисығы
Мазмұны
Кіріспе...................................................................................................................3.1
1. Құндылық және пайдалық теориясы.............................................................3
1.1. Тауар құндылығы мен пайдалылығы.......................................................9
1.2. Тұтынушы мінез-құлқының заңдылығы мен шекті пайдалылық заңдары.....5
2. Таңдау және бюджет көлемі мен бюджет
2.1.Тұтынушылар қалауы мен «табыс-тұтыну» және «баға-тұтыну» қисықтары.............................................................................................................12
2.3.Табыс және алмастыру әсері.........................................................................15
3. Сұраныс механизмі........................................................................................65
3.1.Сұраныс пен уақыттың тұтынушы мінез-құлқындағы алатын рөлі........56
Қорытынды..........................................................................................................59
Қолданылған әдебиеттер
Қосымша А.
.
.
.
Қолданылған әдебиеттер
1. Макконель-Брю
2. Пол Самуэльсон
3. Мамыров Н
Есенғалиева
Тілеужанова М
4. Шеденов Қ
( 195-200 бетттер )
5. Гобанова
( 82-86 беттер )
6. Фишер
Шмолинзе
Дорнбуш
1. Құндылық және пайдалық теориясы.
1.2. Тауар пайдалылығы мен пайдалылығы.
Еңбек құн теориясымен келісіп, нарықта еңбектің құнын анықтайтын
Жабайы гүлдің бағалылығы, құндылығы қалай анықталады, егер көрінген
Неоклассиктер, яғни австрия мектеп өкілдері бағалылықта бірнеше
Шекті пайдалылық пен еңбек құн теориясы бір-бірімен өте
Осы ізденіс өздігіненен шекті пайдалылық теориясының ашылуына септігін
Бағалауды мінездегенде шекті пайдалылық теориясына еңбек еткендер –
А.Смиттің «Гауһар тас пен су парадоксы»
күнделікті қолданылатын суының құны шамалы, яғни онсыз адамның
сүре алмайтыны белгілі, неге ол арзан тұрады да,
Карль Менгердің айтуынша тауарлар экономикалық игіліктер, ол
Игіліктің пайдалылығы, әрекеті, сол арқылы ол
Тұтынушы бағалылығы көптеген игіліктерді өзіне алады,
Игілік тауарға айналу үшін, ол айналымда айырбас үшінде
Маршал теориясы неоклассиктер мектебімен мононистік теория бойынша
( өндіріс тауарлар шығыны ) Өндіріс шығынын есептегенде
1.2. Тұтынушы мінез-құлқының заңдылығы мен шекті пайдалылық заңдары
Тұтыну мінез-құлқының заңдары мен шекті пайдалылық заңдарына келсек.
Экономистер идея ұсынды; белгілі бір қажеттілік шекті пайдалылық
қанағатттандыратын мүмкіншілік. Оның екі жағын сызып айтуға
Шекті пайдалылық кезінде біз қосымша пайдалылыққа кенелеміз немесе
Пайдалылық субъективті – түсінік болғандықтан, нақты көлемді өзгеріске
Тауар бірлігі Шекті пайдалылық (ютильмен) Жалпы пайдалылық
I 10 10
II 6 16
III 2 18
IV 0 18
V -5 13
1-кесте. Шекті және жалпы пайдалылық ( тоқаш )
Енді анықтайық, шекті пайдалылық сұраныс қисығының белгілі бір
2. Таңдау және бюджет көлемі мен бюджет
2.1. Тұтынушылар қалауы мен «табыс-тұтыну» және «баға-тұтыну»
Нарықтық жағдайда өндірістік өнімнің өсу қарқыны халықтың жалпы
Тұтынушылар талғамын зерттеу үш кезеңнен тұрады. Бірінші
Тұтынушылардың тауарлар құрамын дұрыс анықтауды олардың тек қалауына
Үшінші кезң тікелей тұтынушылардың таңдауын зерттеуге арналған және
ТҰТЫНУШЫ ҚАЛАУЫ. Біртауардың екінші тауарға қарағанда пайдалырақ екендігін
Жалпы жағдайда тауарлар құрамы берілген болса, онда оның
U = U(x, y)
Бұл функция тұтынушы X,Y тауарларын
Егер пайдалылық функциясы тұрақөты бір санға тең болса
U = U(x, y)= Co const,
Онда жазықтықта бұл функцияның графигі 1-суретте
X-алма, ал Y- алмұрт болсын делік.
X – алма; Y – алмұрт;
2-кестеде көрсетілгендей және 1-суретті салуға негіз болған
1-сурет. Талғамсыздық қисығы
А1 жиынындағы 4 алма мен
Жиын Y-алмұрт Х-алма
А1 10 4
А2 6 5
А3 3 6
А4 1 7
2-кесте. 1-суретті салуғу негіз болған мәліметтер жиыны
Талғамысдық қисықтарының жалпы қасиеттері:
Талғамысдық қисығы неғұрлым координаттар өсінен алыс орналасса,
2-сурет.Талғамсыздық қисық картасы
U1 < U2 < U3 < U4
Бір жазықтықтағы талғамсыздық қисықтары қиылыспайды.
Бірақ ескеретіні, егер X
y
х
3-cурет. Талғамсыздық қисықтарының қиылысуы
1-суретте бейнеленген талғамсыздық қисығының пайдасын пайдалана отырып,
Ол үшін алмастырудың шекті нормасы деген көрсеткіш
ΔY
MRS = - =
ΔX
Бұл жердегі MU x, MU y –
Шекті пайдалылық – тауардың қосымша бірлігін тұтынған кездегі
Талғамсыздық қисығының бойындағы алмастырудың шекті нормасын
игіліктердің шекті пайдалылыңымен байланыстыруға болады. Жиындағы
Y тауарының шамасын ΔY-ке азайтсақ, бұл
Сонда пайдалылық мөлшері:
ΔX × MU x ,
тең болып өсер еді.
Ауыстырудың шектік нормасы талғамсыздық қисығының бойымен төмен қарай
Жиын Y X MRSx
А1 10 4 4-бірлік Ү-ті
А2 6 5 4-бірлік Ү-ті 1-бірлік Х-ке
А3 3 6 5-бірлік Ү-ті 1-бірлік Х-ке
А4 1 7 2-бірлік Ү-ті 1-бірлік Х-ке
3-кесте. График мәндері
y
х
4-сурет. Талғамсыздық қисығы бойымен MRSxy
3 – кестеде аталмыш суреттегі бейнеленген талғамсыздық
Бюджеттің шектеулілігі. Тұтынушы бар қаражатын X
Px * X + Py *
Түзіуімен анқталады.
Px * X + Py *
Бұл теңсіздік жазықтықта жартылай жазықтыққа сәйкес келіп, жартылай
y
I/ Py
I/ P x
5-сурет.Бюджет сызығы
Y=I/Py-Px/Py*X
Бұл жердегі (P x /Py)
Сонымен, X тауарының бағасы арзандайтын болса, онда
y
6-сурет. Бюджет сызығының өзгеруі
y
А)
7-сурет. Табыс пен бпғпның өзгеруі
Табыспен баға да болатын өзгерістер, бюджет сызығының қозғалысына
Бюджет сызығы бізге екі тауардың айырмашылығын көрсетіп отыр.
9 – суретте көргетініміз бір бюджет сызығының графикалық
PВ
=
PA
Бұл тек математикалық түрі, бұл бізге
А тауарының бірлігі
Р=1.5 $ В тауарының бірлігі
P=1$ Сомалық шығын
( $ есебімен )
8 0 12=12+0
6 3 12=9+3
4 6 12=6+6
2 9 12=3+9
0 12 12=0+12
5-сурет. Гипотекелық түсініктеме «Бюджет сызығы»
y
9- сурет. Тауарлар көлемі
Бюджет сызығын шешуде тағы да екі мүмкіндік арқылы
Баға өзгерімі. Кез-келген тауардың бағасы өзгерсе
Тұтынушылар таңдауы. Тұтынушылар талғамы дұрыс қалыптасу
Теңдестік жағдайында алмастырудың шекті нормасы MRSxy –
y
MRSxy
Бұл теңдестік тұтынушының теңдестік шарты деп аталады.
2.3. «Табыс-тұтыну» және «баға-тұтыну» қисықтары.
Егер табысы көбейе түссе, онда оның бюджет сыызғы
y
Х
10- сурет. «Табыс-тұтыну» қисығы
y
Х
11-сурет. «Табыс-тұтыну» қисығы ( сапасыз тауарлар)
Сапасыз тауарлар табыс өскен сайын оларды тұтыну шамасы
Егер тұтынушының табысы өзгермей X және Y
y
Х
13-сурет. «Баға-тұтыну» қисығы
Ал егер тұтынушы өзінің барлық табысын X
13-суреттегідей а графигіндегі IF1
X тауарын ғана сатып алады. Бұл
I=P1F1+O ,
осыдан :
P1=I/F1
y
А)
Ә)
Х
«Баға-тұтыну» қисығы арқылы сұраныс қисығын салу
Баға I/ F1 тең болғанда
Баға P1 тең болғанда,
Бұл қисық әр түрлі бағада жеке тұтынушының
Табыс және алмастыру әсері.
Шекті пайдалылық кезінде сұраныс заңына
Алмастыру әсері. Біз мұны біріншіден мынадан көреміз. Егер
Табыс әсері. Бір жағынан егер сіз қымбат бағаға
Осы фактор тауар мен оның тұтынушыларға байланысты сапалық
Егер X тауарының
Y
A
B
C
II
S1 S2
I және II бюджет сызықтарында
SS1 алмастыру әсерін көрсетеді. Жалпы сұраныстың өзгеруі
3. Сұраныс механизмі
3.1. Сұраныс пен уақыттың тұтынушы мінез-құлқындағы
Сұраныс механизмі. Алдында айтып өткендей
Уақыт аспектісі.
Тұтынушы мінез-құлқы негізінен экономикалық пайдалылықты уақытымен
Көптеген әкономистер шекті пайдалылыққа сүйеніп тынушы мінез-құлқын зерттей
Мысалы бір тұтынушы гольф ойнына бір билет
Қорытынды
Экономикасы жақсы мемлекет тауарға бай, уақытқа зәру,
Нарықтық сұраныс қисығын бәрі алмауы мүмкін, әр
Тұтынушы қалауы, сатып алғанда саналы түрде уақытпен санасады.
Сұраныс заңы табыс әсері мен шекті пайдалылық
Нарықтық баға жалпы пайдалылықты анықтайды. Бұл факт
Мынаны ескергені абзал. Ешкім ескермеуі мүмкін, мысалы тұтынушы
Сонымен тұтынушы мінез-құлқын зерттегенде негізгі түсінгеніміз, негізінен
Тұтынушы қалауы теориясы
Тұтынушылар талғамы мен қалауы
Тұтынушылар талғамы туралы
Пайдалылықтың сандық теориясы және реттік теориясы
Шекті пайдалылық және жеке сұраныс
Қазақстан Республикасындағы тұтыну рыногы және оны дамыту мәселелерI
ТҰТЫНУШЫЛАР ТАЛҒАМЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ
Тұтынушылар талғамы
Жеке тепе-теңдік
Тауар пайдалылығы мен пайдалылығы