Рузвельттің сыртқы саясаты
қазақстан РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
«Тарих» мамандығы
БІТІРУ ЖҰМЫСЫ
тақырыбы: Франклин Д. Рузвельттің: саяси портреті
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.......................................................................................................................3
1 Ф.Рузвельт және саяси әлемге бет алу.............................................7
Ф.Рузвельт өмірінің басты кезеңдері................................................................7
Әскери-теңіз министрлігіндегі Рузвельтің қызметі.......................................17
1.3 Рузвельт – Нью - Йорк штатының губернаторы.............................................24
2 Рузвельт : құрама штаттар президенті...........................................32
2.1 «Жаңа бағыт» және билікке жол......................................................................32
2.2 Рузвельттің сыртқы саясаты............................................................................42
ҚОРЫТЫНДЫ.........................................................................................................48
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.............................................................................................51
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Тарихта тұлғалардың тарихы ерекше орынды иеленді. Әсіресе,
«Қырғи қабақ соғыс» жойылып, посткеңестік мемлекеттерде саяси идеологияның құрсауы
Ф.Д. Рузвельт (тарихи әдебиеттерде «Ф.Д.Р» деп атаған). Құрама Штаттардың
Франклин Рузвельт АҚШ – тың президенті бола жүріп, сол
Жұмыстың зерттелу дәрежесі. Жұмысты қарастыру барысында В.Л. Мальковтың «Новый
Мұнда автор, Ф. Рузвельттің саяси портретін суреттей отырып, Құрама
Дегенмен, ғалым – тарихшы Ф. Рузвельттің саяси портреті мен
Келесі ғылыми жұмыстарға А. И. Уткиннің «Рузвельт» [29] шығармасын
Атап айтқанда А. И. Уткиннің «Рузвельт и белый Дом»
Сонымен қатар, Н.Н. Яковлевтің «Франклин Рузвельт: человек
Жұмысты қарастыру барысында бұданда басқа ғылыми мақалалар мен ғылыми
Бітіру жұмысының мақсаты. Франклин Рузвельттің саяси портретін көрсетіп, мемлекеттік
- Ф.Рузвельт өмірінің басты кезеңдеріне: жастық шағын қарастыра отырып,
- Әскери-теңіз министрлігіндегі Рузвельтің қызметін қарастыра отырып, мұндағы атқарған
- Нью - Йорк штатының губернаторы болудағы саяси науқандарына,
- «Жаңа бағыт» арқылы АҚШ халқын қиындықтан алып шығудағы
- Екінші дүние жүзілік соғыс қарсаңындағы және соғыс барысындағы
Бітіру жұмысының әдістемелік негізі. Аталмыш жұмысты қарастыру барысында бірқатар
Жұмыстың нысаны және мерзімдік шеңбері. Жұмыстың нысаны – Ф.Рузвельттің
Жұмыстың ғылыми жаңалығы. Ф.Рузвельттің мемлекетік қызметі және саяси портретін
Жұмыстың тәжірибелік маңызы. Ф.Рузвельттің мемлекетік қызметіне арналған бұл жұмыста
Бітіру жұмысының құрылымы: Жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және
1 Ф.Рузвельт және саяси әлемге бет алу
1.1 Ф.Рузвельт өмірінің басты кезеңдері
Франклин Делано Рузвельт 1882 жылдың 30 қаңтарында Гайд –
Джеймс Рузвельт жан – жақты адам болып, өмірдің барлық
Джеймс пен Сара өздерінің тұңғыш ұлдарына бар махаббатын беріп,
Ұлдары жеті жасқа жеткенде анасы Сара оны оқытуға бел
Сонымен қатар әке – шешесі ұлдарының жан – жануарды
Франклин балалық шағында екі шет тілін меңгеріп шықты: неміс
Жас жігітке пианино мен сурет салуды да ата –
Мұның барлығы ата – анасының өз ұлдарының болашағын ойлап,
Рузвельттер отбасы үнемі Еуропаға саяхатқа шығып отырған. Олар үш
Еуропада саяхаттай жүріп, Рузвельттер отбасы бірқатар жоғарғы әлем өкілдерімен
Фанклин жастайынан кітапқа құмар болып өсті. Он жасында ол
Оның теңізге ғашық екендігін сезген әкесі, Компобелла аралын ұлына
1896 – 1900 жылдары Франклин Делано Рузвельт әке –
Гротондағы мектеп оқушыларды 12 жасынан қабылдап, алты жыл оқытып,
Мұнда Ф.Рузвельт орташа балл «В» - ға, яғни «төртке»
Мектепте спортты басты міндет деп қойғаннан кейін ол барлық
Мектеп ректоры Эндикот Пибоди дінді қатты уағыздағандықтан, оның оқушылары
Гротонда оқи жүріп Франклин ерекше қабілеттерге ие болды :
1900 жылы ол Гротон мектебін аяқтап, көзілдірктің орнына пенсне
Ал, 1900 – 1904 жылдары Гарвардтың колледжінде оқып, жан
Кембридждегі Гарвардта АҚШ – тың ең танымал мектептерін бітірген
1900 жылы 7 желтоқсанда жетпіс екі жастағы әкесі қайтыс
Шамасы футболға келмегенен кейін ол студенттік газет «Кримсонға» жұмысқа
Колледжді 1904 жылы жақсы бітірген Рузвельт келесі кезекте 1904
Алайда, әке – шешесінің байлығы ма, әлде американдықтарға біткен
Бұл уақыттары оның құқықтануға деген қызығушылығы жоғалып, тек саясатқа
Бұл отбасы Франклинге өзіне деген сенімділікті, алдағы уақытқа деген
Өз бойында сенімділікті қалыптастыра білген Рузвельтке бұл әке –
Рузвельттің ауыруы әйелі Элеонордың және олардың отбасын да өзгерткен
Франклин мен Элеонораның отбасында 1906 жылы алғашқы балалары –
Бастапқыда Эленора Рузвельт қоғам алдында үнемі жасқаншақтау және үй
Эленора Рузвельт өз күйеуі Франклинге көмектесе жүріп жан –
Франклин Рузвельт мұндай «Элеонор» атты ханымын 1922 жылдан бастап
Ал, Франклин Рузвельт болса өз әйелі Элеонора сынды шын
Рузвельт беделді саяси қайраткерге айнала отырып, бұған ол өзінің
Рузвельт Ақ үйге үнемі барып жүріп, тегін жатпай қалай
Рузвельт жоспарлағандай оның сәті түсіп, ол үлкен жетістіктерге жетті.
1913 жылы наурыз айының ортасына қарай, шамамен 14 –
Сөйтіп, Ф. Рузвельт беделді саясаткерге айналып, Демократиялық партияның белсенді
1920 жылы Демократиялық партияның мүшелері оны Құрама Штаттардың вице
Үлкен әлемге аяқ басқан Франклинге әке – шешесі оған
Франклин балалық шағында не ішем, не жеймін демей ата
Джеймс ұлы Фраклинді өзі сынды джентельмен болуға ұқсатуға тырысып,
Әкесі бірде оны Ақ үйге алып барып, президент Г.
1932 жылы сайлаудан кейін анасы Сарадан оның ұлы президент
Франклиннің ата – анасы үшін жалпы сол уақыттағы қалталы
1.2 Әскери-теңіз министрлігіндегі Рузвельтің қызметі
1913 жылы наурызда Франклин әскери-теңіз флоты министрінің орынбасы болып,
Вашингтонда Франклиннің отбасы келісімен өте жақсы үй сатып алып,
Сонымен қатар, олар өз отбасында оннан астам үй қызметшілерін
Көптеген мемлекеттік қайраткерлер Франклиннің бұл жұмысқа келісімен-ақ, оның бұл
Франклин Рузвельт жұмыста өз министрін үнемі кездесулерде жоғары шенеуніктер
Дегенімен, министр мен оның орынбасары уақытөте келе әке мен
Әскери-теңіз флот – бұл Рузвельт үшін ең қол жеткізбес
Флотқа келген Рузвельт АҚШ әскери-теңіз күштерінің байқап, оның саны
Рузвельт жалпы 1913-1914 жылдар аралығында АҚШ Әскери-теңіз күштерінің 10пайызының,
Іс - әрекетке көшкен әскери кемелерге мыңдаған теңізшілер мен
1914 жылы қаңтарда Ф. Рузвельт өз отандастары алдында сөйлеген
Әрине, Флотты күшейту қажет, алайда АҚШ-та Флот пен әскери-теңіз
Теңіз офицерлерімен қатар министрдің орынбасарына ерекше ықыласпен қабылдағандардың қатарында
Осындай оқиғалардың өрбуі барасында 1914 жылдың 1 тамызы да
Сөйтіп ол 1914 жылы Нью-Йорк штатында сенатқа сайлауға түсіп
Мұнда жүріп ол тағы да әскери – теңіз флотын
Дегенмен Ф. Рузвельт мұнымен қоймай, ол 1915 жылы қаңтарда
1915 жылы 7 мамырда германдық сүңгуір қайық американдық «Лузитания»
Рузвельттің тікелей қатысуымен 1916 жылы жазда Әскери – теңіз
Осылайша Франклин өз беделін қайтадан қайтарып, саяси аренаға қайта
1916 жылы кезекті президенттік сайлауда Рузвельт демократиялық партияның арасында
1917 жылы 1 ақпанда Германия АҚШ – қа су
Бұл уақыттары Рузвельт министрліктің теңіз күштеріне тағы бірнеше ондаған
Рузвельттің ұсынысымен германдық кемелердің Атлант мұхитына шығы алмас үшін
Миналар соғыста өз рөлін атқарды, олар германдық әскери кемелерді
1918 жылдың жазында ғана Атлантиканың арғы жағалауына барып, соғысқа
Оның соғысқа қатысқаны туралы Гротандағы «мектеп түлектері соғысқа қатысушылары»
Еуропада негізгі мемлекеттер жиналып, өткізген конференцияға, яғни Парижге Ф.
Сөйтіп, оның Әскери – теңіз министрлігіндегі қызметі осындай қызу
1.3 Рузвельт – Нью - Йорк штатының губернаторы
1861 – 1865 жылдардағы азамат соғысынан кейін АҚШ президенттері
Рузвельт өзінің жақтастарымен үгіт – насихат жұмыстарымен бүкіл штатты
Франклин Рузвельт ендігі жерде өз үгіт – насихатын сәл
Губернаторлыққа кандидаттығын ұсына жүріп, Рузвельт штаттың еңбек заңнамасын, ауыл
Өз үгіт – насихатында жоғарыдағы аталған мәселелерді қозғай отырып,
Франклиннің жағдайы шындығын айтқанда мүшкіл болды. Өйткені Рузвельттің креслоға
Дәл осы жылы елде президенттік сайлауда өткізілген болатын. Республикандық
Ал, демократтардан А. Смит шығып, алайда, оның жүргізген
Демократиялық партиямен күресте республикашылдар А. Смиттің католик екенін бетіне
Осындай елдегі саяси ойындардан кейін, ақыры 6 қарашада сайлау
Ал, республикашылар партиясы өз кандидатурасына қарсыластарынан 2миллионға жоғары, яғни
6 қарашаның ортасына қарай демократтардың жеңілісі байқала бастады. Ел
Губернаторлық сайлауға келетін болсақ, Рузвельт американдық губернаторды сайлаудағы
Тексеру жүзеге асты. Рузвельт дауыстардың дұрыс саналуы жүзеге асуы
Оның губернатор болуын Смит аса қауіппен қарап, өзінің төрт
Смит Рузвельт осы жұмысы күрделі губернаторлыққа жалғастыра алса да,
Ф. Рузвельт жұмысқа кірісе сала Смиттің ұсыныстарымен келісті де,
Губернаторлық креслоға Ф. Рузвельт қырық алты жасқа жеткен болатын.
Ф. Рузвельт өзіне сайлау науқанында көмектескен адамдарға, жора –
1929 жылдың 1 қаңтарынан бастап Рузвельттің губернаторлық қызметі күшіне
Алғашқыда Ф. Рузвельт қатты қиналды. Губернатор бола тұрып, ол
Рузвельтке легистратура жаулық көзқараста болды. Бұл заңды болды. Өйткені,
1929 жылы қаңтарда Рузвельт пресс – бюроны құрдыртты.
Бюджет мәселесі де шешілді. Ертерек штат бюджетін легислатура қарастырып,
Губернатор штаттың игі жақсыларымен кездесу барысында үнемі өзін жоғары
Рузвельт штаттағы қала кедейлігі мәселесін шешуге де тырысып, қала
Сонымен қатар, Франклин ұлттық құндылықтарымыз үшін күресуіміз қажет деп,
1929 – 1933 жылдардағы дағдарыс басталған Рузвельт және басқа
Дағдарыс тереңдей еніп, елдегі өнеркәсіптердің, зауыттардың жабылуына әкеліп, жұмыссыздар
2 Рузвельт : құрама штаттар президенті
2.1 «Жаңа бағыт» және билікке жол
1930 жылы Нью – Йорк штатының тарихында елеулі оқиға
Қайтадан жұмысқа кірісімен – ақ, Рузвельт «экономист» деген атаққа
1931 жылы наурызда губернатор легислатураға жұмыссыздық бойынша қамсыздандыруды негізудің
1931 жылы 28 тамызда ФДР кезектен тыс легислатураның отырысын
Одна из обязанностей государства заключается в заботе о
ФДР уақытша төтенше әкімшілік құру қажет деп, оған 20
ТЕRA – ның арқасында Нью – Йорк штатының 10
Алдынғы алты жылда ТЕRA штатының 5 миллион халқына көмек
Осындай халыққа көмегі барысында Рузвельттің беделі айтарлықтай өсе бастады.
Ал, бұл уақыттары бүкіл елде «Рузвельттің жолдастары» деген атпен
«Рузвельттің жолдастары» ұйымына қаражат ауадай қажет болды. Олардың жұмысы
1931 жылға қарай көптеген ірі саяси және әскери қайраткерлер
Л. Хоумен қатар, жұмыс ауырлағаннан кейін, ұйымдастырушылық қызметтерді бірлесе
Дж. Фарли 1931 жылдың жазында бүкіл елді аралап шығып,
Рузвельттің қарсыластары да табылды. Кезінде 1928 жылғы саяси жеңілістен
Осындай науқандардың барысында Рузвельт 1932 жылы қаңтарда өзін президенттік
ФДР мұны жақсы түсініп, Хёрстпен кездесіп, өзінің бұрынғы ойынан
Хёрсті беделді публицист У. Липпман «Нью – Йорк геральд
2 ақпанда Рузвельт Нью – Йорктағы баяндамашысында Хёрсқа жауап
ФДР – дің сөзі көптеген электораттың (сайлаушылар) көңілінен шыға
Ал, Хёрстке келетін болсақ, ол ендігі жерде Рузвельтті қолдай
Розенманның ұсынысымен Рузвельт елдегі қиындықтардан құтылу үшін университет профессорларымен
Бұл саладағы ұйымдастырушылық жұмысын Розенман мен О. Коннор алды.
Бұл интеллектуалдар күнделікті Рузвельтпен пікір – талас өткізіп, оны
Мұндай пікір – таластардан кейін ол радиодан сөздер сөйлеуді
Мейн – стрит, Бродвей, фабрикалар, кендер жабылып қалып, ал
27 маусымда конвент ашылып, мұнда негізгі бағдарламалар талқыланды. 30
Қалғандарында Рузвельттен сәл жоғары, одан да аздау болды.
Сөйтіп, 2 шілденің кешінде төртінші рет өткізілген сайлау турынан
Бұдан кейін ол халық алдына шығып, Америка үшін «жаңа
Ал, 1932 жылы 8 қарашада сайлауда Ф. Рузвельтке жеңіс
Рузвельт әкімшілігінің алғашқы шараларына уақытша банктердің жабылуын жатқызуға болады.
Президент әкімшілігінің ең радикальды шараларына Өнеркәсіптерді қалпына келтірумен айналысатын
НИРА заңдық құжаттамасы негізінде Өнеркәсіптерді қалпына келтірумен айналысатын Ұлттық
Бұл құжатқа сәйкес кәсіпкерлер (мейлі ол елдегі қой шаруашылығы
Мұндай Рузвельттің енгізген жүйесі Құрама Штаттардың өнеркәсіптерінің 95 пайызын
НИРА заңдық құжатының екінші бөлігі еңбек пен капиталдың арасындағы
Ауыл – шаруашылығындағы Рузвельттің саясаты да ерекшеленді. Рузвельт әкімшілігі
Ал, мүлдем жұмыссыз жүрген АҚШ – тағы азаматтарға ақшалай
1932 – 1933 жылдары елдегі 15 миллионға жеткен жұмыссыздар
Жастардың ұйымы құрылып, олар өз президенті ФДР – ді
Дегенмен, елде бұқааралық халық қозғалыстары да орын алып тұрды.
АҚШ – тағы ірі қозғалысқа «Панацея қозғалысын» келтіруге болады.
Оның жетекшілері американдық жазушы Э. Синклер болып, «Покончим с
Ф. Таунсенд дәрігер бастаған бұқааралық қозғалыста ерекше болды. Олар
«Жаңа бағыттың» заңнамасы кәсіподақтардың көптеп өсуіне әкелді. Жаппай өндіріс
1936 жылғы сайлауға Рузвельтте қатысып, мұнда ерекше қарсыластарға тап
Ал, Рузвельт болса, оларға өзінің капитализмді аман алып қалғандығын
Әлеуметтік салада бірқатарн маңызды реформалар қабылданды. Солардың ішінде «Еңбек
Сөйтіп, Ф. Рузвельттің «жаңа бағыты» сол уақыттағы капитализмге
2.2 Рузвельттің сыртқы саясаты
Өзінің алғашқы президенттік қызметінде Рузвельттің сыртқы саяси позициясы –
Ал, екінші дүние жүзілік соғыс қарсаңында халықаралық жағдай күрделі
Рузвельт халықаралық жағдайдың ушыққан тұсында өз бетінше саясат ұстануға
ФДР капитализм заманында КСРО мен байланыс орнату оның беделіне
Бұл саясатқа барудың екі себебі болды. Біріншіден, егер американ
Алайда, бұл елмен дипломатиялық қарым – қатынас орнатылсада, олардың
1939 жылы тамызда Мәскеуде өткен ағылшын – француз –
1935 – 1937 жылдары Рузвельт әкімшілігі жеке – жеке
Президент Рузвельт пен мемлекеттік хатшы Хэлл бастапқыда бұған қарсы
1939 жылы фашистер Польшаны басп алғаннан кейін екінші дүние
Франция жеңіліске ұшырағаннан кейін және 1940 жылдың басында Англияға
Конгресс қыркүйекте алғаш Америка тарихында бейбіт күнде әскери қызметке
Бұл бағдарлама бойынша Рузвельт кез – келген мемлекетті қару
Американдықтар демдерін ішке тартып отырғанда, азияда да шиеленіс болып
Ал, 1940 жылы жазда Жапония әлсіз «Виши» үкіметінен француздық
1941 жылы шілдеде Жапония Үндіқытайдың қалған бөлігін басып алғаннан
1941 жылы қазанда Жапония премьер – министрі болған Хидеки
Рузвельт қайтадан 6 желтоқсанда тікелей императорға шықты. Алайда, 7
Ф. Рузвельт бұл хабарды ести сала Жапонияның бұл іс
9 желтоқсанда ФДР радиодан сөйлеп, бүкіл американдықтарды ортақ жаумен
Президент елдің жедел арада адамдай және материалдық жағынан соғысқа
ФДР – дің көмегі арқасында 15,1 миллион адам
Екінші дүние жүзілік соғыста АҚШ Ұлыбритания, КСРО сынды ірі
Еуропалық соғыс театрына американдық әскери – техникалар мен қару
1942 жылы 7 қарашада АҚШ әскерлері Солтүстік Африкаға түсіп,
Соғыс барысындағы ең маңызды мәселе – ол Еуропадағы екіншщі
Ал, Рузвельт өз тарапынан қарсы болмады. Әрине, АҚШ
Дегенмен, Құрама Штаттардың басшысы бұл мәселені толықтай қолына алып,
25 тамызда Д. Эйзенхауэр әскері Парижді босатқан, ал, 1945
Сонымен қатар, АҚШ Тынық мұхитта да шайқас жүргізді. 1942
Ал, келесі екі жылда американдықтар австриялықтармен бірлесе отырып, Тынық
Одақтас мемлекеттер арасындағы антигитлерлік шеңберде бірқатар құжаттық келісім шарттарда
Ал, 1941 жылы қыркүйекте Лондондағы одақтастар арасындағы конференцияда 10
Сөйтіп, Рузвельттің сыртқы саясаты өзінің ел басшылығына келген уақытынан
ҚорЫтынды
Франклин Делано Рузвельттің өмірі мен мемлекеттік қызметіне арналған бұл
Құрама Штаттардың XX ғасырдың бірінші жартысындағы тарихы небір қым
Рузвельттің балалық және жастық шағы әке – шешесінің ерекше
Теодор Рузвельтті өз идеялына айналдырған Франклин Делано Рузвельт ел
Оның әскери – теңіз министрлігіндегі қызметіне төмендегідей қортынды жасауға
Бұдан кейінгі жолы тура Ақ үйге тарту еді. Алайда,
Келесі бағытта Рузвельт елге және бүкіл әлемге төнген қауіп
Осыған орай штат губернаторы «жаңа бағыт», яғни, елде бірқатар
Бұл мемлекеттік саяси тұлға 1932 жылы президент болып сайланып,
Сыртқы саясатта елдегі саяси элиталардың щоляционистік бағытын бастапқыда ұстансада
Тарихи тұлғаның мемлекеттік қызметіне қатысты қарастырылған бұл мәселелермен қатар,
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Асматов И. К. Рузвельт и Черчиль / И. К.Асматов
Абдулатипов М. Л. Вашингтон и Лондон: вчера, сегодня, завтра
Великая Отечественная война. Вопросы и ответы. М.: Наука, 1990.
Великая Отечественная война. Энциклопедический словарь. М.:Наука, 1979. – 556
Виноградов В. М. Эпизоды из дипломатической практики / В.
Внешняя политика Советского Союза в годы Второй мировой войны.
Внешняя политика Советского Союза в годы Отечественной войны. –
Дипломатический словарь. Т. I-III. - М.: Наука, 1985. -
Земсков И. Дипломатическая история второго фронта / И.Земсков. –
Зонова Т.В. Дипломатия иностранных государств / Т.В. Зонова. -
Иванов Р.Ф. Д. Эйзенхауэр и советско-американские союзнические
отношения / Р.Ф. Иванов // США, экономика, политика,
История дипломатии / Под ред. А.А. Громыко. – М.:
История второй мировой войны 1939–1945. т. 1–12. М., 1973–1982.
Канатов А.А. Франклин Рузвельт / А.А. Канатов //
Карягин В. Дипломатическая служба: вчера, сегодня, завтра / В.
Колосов Ю. М., Кривчикова Э. С. Международное право /
Кулиш В.М. История второго фронта / В.М.Кулиш. – М.:
Лидеры войны. Сталин, Рузвельт ,Черчиль, Гитлер, Муссолини. – М.:,
Макконнелл К.Р. Экономикс / К.Р. Макконнелл, С.Л. Брю. М.:
Мальков В.Л. Путь к императорству: Америка в первой половине
Мальков В.Л. «Новый курс» в США / В.Л.
Мэтлофф М. Стратегическое планирование в коалиционной войне 1941 –
От первой мировой войны до современности / Под ред.
Паперно А.Х. О ленд-лизе и тихоокеанской транспортной эпопее /
Тегеран – Ялта – Потсдам. Сборник документов. – М.:
Торкунов А. В. Дипломатическая служба / А. В.
Урланис Б.Ц. История военных потерь / Б.Ц.Урланис. – СПб.:
Урланис Б.Ц. История военных потерь / Б.Ц.Урланис. Дополн. издание.
Уткин А. И. Рузвельт / А. И.Уткин. –
Уткин А. И. Рузвельт и белый Дом / А.
Уткин А. И. Рузвельт: дорога к губернаторству / А.
Уткин А. И. «Новый курс» Рузвельта / А. И.Уткин
Федоров В. А. Франклин Рузвельт / В. А.
Экономическая история: Учебное пособие/ В.Г. Сарычев, А.А. Успенский, В.Т.
Эрман Дж. Большая стратегия / Дж.Эрман. – М.: Наука,
Юнкер Д. Франклин Рузвельт и Гопкинс / Д.
Яковлев Н.Н. Франклин Рузвельт: человек и политик. Новое
Яковлев Н.Н. Франклин Рузвельт: человек и политик. Новое
Шервуд Р. Л. Рузвельт и Гопкинс / Р.Шервуд.
Шемятина Л. Д. Америка между прошлым и будущем /
55
1929-1933 жылдардағы дағдарысты зерттеу
Рузвельттің «жаңа бағыт» саясаты
Франклин Рузвельт және оның Жаңа бағыты
1930 ж. Америка құрама штаттарындағы экономикалық дағдарыстың ерекшеліктері
ФРАНКЛИН РУЗВЕЛЬТ ЖӘНЕ ОНЫҢ САЯСИ БАҒЫТЫ
АҚШ бүкіл дүниежүзілік экономикалық дағдарыстан кейін
АҚШ-тың ішкі жағдайы және “жаңа бағыт”
Франклин Д. рузвельттің саяси портреті
«Жаңа бағыт» саясаты және латын америкасы елдері
Франклин Делано Рузвельт