Негізгі құралдардың жал есебі
1. Негізгі құралдар түсінігі, жіктелуі,
2. Негізгі құралдардың бастапқы бағалануы.
3. Негізгі құралдардың құжаттау есебі.
4. Негізгі құралдарды кіріске алу
5. Негізгі құралдардың тозу (амортизация)
6. Негізгі құралдарды есептен
7.Кейінгі шығындыр есебі.
8. Негізгі құралдарды қайта бағалау,
9. Негізгі құралдардың құрылыс салу есебі.
10. Негізгі құралдардың жал есебі.
Әдебиет : В.Л.Назарова «Бухгалтерлік есеп»
Учет недвижимости,зданий и оборудования . ТОО
Бухгалтер Бюллетені жорнал
С.Б .Баймуханова «Бухгалтерлік есеп»
«Заңнамалы- нормативті құжаттар жинағы» 2008ж.
№2 ҰҚЕС 16 «Негізгі құралдар»
Негізгі құралдар – бұл:
1) тауарларды шығаруда немесе қызметтерді көрсетуде
2) күтіліп отырғандай бір кезеңнен (12
Қосалқы бөлшектер мен қызмет көрсетуші жабдық,
Негізгі құралдардың кейбір объектілерінің бөліктері тек
1) объект шығып қалған кезде; немесе
2) оны пайдаланудан немесе оның шығып
3) объектіні жалға беріп экономикалық пайда
Негізгі құралдар объектісін (мысалы, автобус) пайдалануды
Жер мен ғимарат бөлінетін актив болып
Негізгі құралдар объектісін бастапқы тану кезінде
Ұсынылып отырған анықтамада үш негізгі белгі
1.материалдық нысанының болуы;
2.компанияның қалыпты қызметінің (сатуға арнамалған) барысында
3.пайдаланудың ұзақ мерзімі (бір кезеңнен астам).
№2 ҰҚЕС 16--«Негізгі құралдар» бөліміне сәйкес,
1.активтің қатысуымен болашақта экономикалық пайда алуына;
2.кәсіпорынға активтің өзіндік құны дұрыс бағаланса.
Егер актив экономикалық пайда әкелмесе, онда
Активті танудың екінші міндетті шарты оның
Сонымен :негізгі құралдар дегеніміз – материалдық
Негізгі құралдардың есебінде 4
негізгі құралдардың алынған мерзімдегі тіркелген
негізгі құралдардың пайдалану мерзімінде есептейтін
қабылдап алынғаннан кейін негізгі құралдардың
негізгі құралдардың шығарылынуындағы
Негізгі құралдар бухгалтерлік есепте жеке инвентарлық
Негізгі құралдар №2 ҰҚЕС 16 бөліміне
салалар бойынша;
бағыты бойынша; (өндірістік,өн.емес)
пайдалану бағыты бойынша түрлер мен түр
иелігі бойынша;(меншікті, жалға алынған,уақытша пайдалануда)
пайдалану маңызы бойынша;(әрекетті, запастағы,әрекетсіз)
мүліктік құрамы бойынша;(инвентарлық, инвентарсыз)
салықтық нысандар бойынша (топталған, әр топқа
Шаруашылықтың әр саласында, натуральдық-заттық белгі бойынша,негізгі
Иелігіне байланысты негізгі құралдар меншікті және
Меншікті негізгі құралдар –сол кәсіпорын ие
Жалданған негізгі құралдар- бұл басқа ұйым
Бағалануы.
Жылжымайтын мүлік, ғимараттар және жабдықтар (негізгі
Бастапқы құн - бұл негізгі құралдарды
Өзіндік құнға жатпайтын шығындар активті жұмыс
Баланстық құн – бастапқы құнның сомасынан
Жою құны – бұл негізгі құралдарды
Дұрыс құн – екі жақтың келісімі
Қайта бағаланған құн – қайта бағалану
Тозу – активтердің құны пайдалану мерзімде
Кәсіпорындағы активтердің ағымдағы құны – бұл
Құнның төмендеуінен болған зиян – сатылған
Негізгі құралдардың бастапқы бағалануы
Негізгі құралдар №2 ҰҚЕС № 16бөлімінде
Бухгалтерлік есептің жұмыс жоспарында екінші бөлімде
№2400,2410 шоттарда «Негізгі құралдар», 2420 «Негізгі
Өзіндік құнның элементтері:
-сатыпалынған баға, оның ішінде импорттық төлемдер
Негізгі құралдарды құжаттық ресімдеу.
Негізгі қорлардың есептік инвентарлық карточкасы бухгалтерлік
Негізгі құралдарға инвентарлық нөмер олардың келіп
Негізгі құралдардың объектілерін есептеуде, объектілер іс-әрекет
Енгізілген объекттер әрекеті берілген қағидада өз
Объектілердің ішкі орналасуын немесе ұйымның құрылымдық
Негізгі құралдарды жөндеуден, модернизациялаудан кейін алыс
Негізгі құралдардың объектілерін толық немесе ішінара
Автотранспорттық құралдарды есептен шығару актісі автотранспортты
Негізгі құралдардың объектілерінің жалдық есебі үшін
Қоймаға келіп түскен құралдарды құрастыру үшін
Құралдарды монтаждау ұйымына берген кезде құралдарды
Түгендеу процесінде монтажда немесе құралдарды сынау
Негізгі құралдарды кіріске алу есебі
Негізгі құралдарды кіріске алуы:
ақшаға;
несиеге;
айырбасқа;
сый ақы ретінде басқа субъектілерден;
құрылыс салу жолымен;
қайтарымсыз
қаржыландырылған жал
құрылтайшылардан салым ретінде
Синтетикалық есебі 2400,2410 шоттарда жүргізіледі. 2420шот
6210 активтердің шығуынан түскен кірістер, 7410
2930 аяқталмаған құрылыс, 2900,
6220 Өтеусіз алынған активтерден алынатын кірістер,
Ақшаға сатып алу:
Кәсіпорын жабдықтар сатып алды. Ұсынылған шот
Бастапқы құны – 173300тг. Д 2410
Несиеге алынған жағдайда бастақы құнға
Айырбас бойынша біртектес активтер айырбасталғанда:
Ескі жабдықтың(берілсе) баланстық құны
Төленген ақша қаражаты
Жаңа жабдықтың(алынса) өзіндік құны
Ал, егер кәсіпорын автокөлікті(берсе) станокқа ауыстырса
Станок(алса) 32000, онда Д- 32000
К -25000
К – 7000 пайда
Д
Құрылтылтайшылардан түскен негізгі құралдар 2410
АҚ
Мемлекттен
Қайтарымсыз заңды тұлғалардан
Жалға берілген
Кейбір негізгі құралдардың түрлері ҚҚС салынбайды
Ғимараттар тұрмыстық қорларға қатысты, жеңіл көліктер
Мысалы, станок қабылданып алынды
ҚҚС 15000тг.
Есеп шоттан 115000тг. аударылып төленді. ҚҚС
2413
1420
3310,4110
3130
ал, егер кәсіпорын жеңіл көлік қабылдап
2414
тұрмыстық ұйлер дің де проводкалары осылай
Жер
Егер кәсіпорын ғимарат тұрған жерді
Негізгі құралдардың есептен шығарылуы.
Кәспіорындардың өндірістік шаруашылық процесінде негізгі құралдың
негізгі құралдардың қажет емес объектілерін өткізу(сату);
басқа кәсіпорындарға ақысыз тегін беру(сыйлау);
негізгі құралдар объектілерін халық тұтынатын тауарларға
көңеруі,моральдық тозғаны,стихиялық апатқа ұшырауы бойынша жою
кәсіпорын ішінде жекелеген объектілердің жылжуы;
басқа кәсіпорындарға олардың жарғылық капиталына салым
негізгі құралдар объектілерінің түгендеу кезінде жетіспеуі
негізгі құралдар объектілерін арзандату.
Негізгі құралдар объектілерін басқа кәсіпорындарға төлем
Сонымен, негізгі құралдар кәсіпорынның есебінен
Жойылғанда;
Сатылғанда;
Ауыстырылғанда;
Өтеусіз берілгенде;
Жойылғанда, сынғанда
Жарғылық капитал ретінде салынғанда .
Мысалы : Жабдықтар жойылады, баланстық құны
Д
7410
2420
7410
7410
1310
Жыл соңында 7410 шоттың сомалары
5610
6210
Объктінің жоюлуынан қаржылық нәтиже зиян шекті
5510
Негізгі құралдар сатылған кезде , егер
Мысалы : Станок сатылды құны 43000тг.(ҚҚС
Д
7410
2420
1210
1210
Ал, егер негізгі құралдар бұрын қабылданған
Сатылып отырған жеңіл көліктің баланстық құны
Өтеусіз берілетін негізгі құралдар кәсіпорынға
Мысалы : Станоктың бастапқы құны
Д
7410
2420
7410
Негізгі құралдарды еншілес, қауымдасқан және
Сатылған жабдықтардың шот корреспонденциясы
Жабдықтардың баланстық құны есептен шығарылд.100.000
Жабдықтардың тозу сомасы
Сатыпалушыға сатылар құнға шот үсынылды
ҚҚС есептелді
Есеп шотқа сатыпалушыдан ақша қаражаты түсті345000
Есеп шоттан бюджетке ҚҚС аударылды
Жыл соңында жабдықты сатылғанына қаржылық нәтиже
Табыс шоты анықталады
өткізілген жабдықтардың шығыны
Табыс жиыны бөлінбеген табыс шотымен жабылады
Негізгі құралдарға кейінгі жұмсалатын шығындар ,қайта
Негізгі құралдарды пайдалану барысында біртіндеп тозады,тозғанған
күрделі шығындар (жаңартылу, ауыстырылу);
тозу соманы кеміту (пайдалану мерзімін ұлғайтуы).
Мысалы: Кәсіпорын жаңа жабдық сатып алды
К 3310 2000тг.
Төртінші жылы жабдыққа жөндеу жұмысы жасалды
Д 8440 5000тг.
К 3310,1310,3350... 2000тг.
Бесінші жылы жабдыққа күрделі жөндеу жұмыстар
Д 2420
К 3310,3350, 1310
К 3310,3350, 1310
Есептеулерді бухгалтерлік қызмет негізгі құралдарды есепке
Негізгі құралдарды есепке алу принциптерін негіздеу
1. пайдаланудың нормативтік мерзімін және тозуды
2. күрделі және күрделі емес
3. негізгі құралдарға түгендеу жүргізуге қатысу;
4. бастапқы бағалау көрсеткіштерінін қайта қарау
5. сатып алу сәтінде және қажет
Жөндеу, жаңарту жұмыстары
Жылжымайтын мүлік, ғимараттар және жабдықтар бухгалтерлік
Бухгалтерлік есепте негізгі құралдар бастапқы құнмен
Негізгі құралдарда мойындап алғаннан кейін, бағаланғаннан
шығын ретінде мойындалуы мүмкін
- шығындарды капиталдандыру (капитализируются)
тозудың кемуі мойындалуы
Жөндеуге жұмсалған шығындыр шығын
Пайдалану құны көтерілсе ауыстырылған, қосылған, жақсартқан
Мысалы, кәсіпорын жабдықтар қабылдап алды 200.000тенгеге,
Бұл объектпен мынадай шығындар байланысты:
Үшінші жыл пайдаланымында жаңа блок сатып
Д
2410
2. Төртінші жылда жабдыққа жөндеу жұмысы
8410
1310
3430
3390
3310
т.б.
3. Бесінші жылда капиталды жөндеу жұмыстар
2420
Д2410 К1310,3430,3310-27000
негізгі құралдарда жөндеу жұмыстары ағымды және
Қайта бағалану есебі.
Негізгі құралдард құндарының жағдайын бақылап
Мысалы: амортизацияны түзету әдіс Жабдықтың қайта
30000 х 1,4 = 42 000тг.-
Д 2410 К 5420
Д 5420 К 2420
Сонда 5320 шоттағы қайта бағалаудан өсу
Амортизацияны жою әдісі осы мысалда
Д 2410 К 5420
Д 2420 К 5420
Д 5420 К 2420
Сонда 5420 шотта қайта бағаланудың айырмашылығы
Барлық үш жағдай 2410 шотта
2420 шотта 42000тг.
5420 шотта 48000тг.
Негізгі құралдарды түгендеу есебі.
Материалдық емес активтерді түгендеу кезінде мыналар
- есепте материалдық емес активтердің дұрыс
- жеке кәсіпкер немесе ұйымның оны
Түгендеу болудың алдында негізгі құралдарда
- инвентарлық карточкалардың жағдайы, инвентарлық таңбалар
- техникалық куәліктердің жағдайы және басқа
- берілген объектінің жеке кәсіпкер немесе
Негізгі құралдарды түгендеу кезінде комиссия объектілерге
Объекттің негізгі бағытына қарай негізгі құралдардың
Шаруашылық түгіндеу кезінде цех немесе бөлімге
Есепке алынбаған және есептік регистрда жоқ
Түгендеу кезінде ұйымның орналасқан жерінен басқа
Негізгі құралдардың амортизация есебі
Негізгі құралдар пайдалану процесінде бірте-бірте
Физикалық тозу- ол сырт түрі өзгергені,
Амортизация кәсіпорында ай басында бар негізгі
№ 2 ҰҚЕС талаптарына сәйкес амортизацияның
өндірістік;
жеделдетілген (кумуллятивтік сан);
азайып отыратын қалдық әдісі
бухгалтерлік есебі 2420 шоттың К-де жүргізіледі.
Негізгі құралдардың құны бойынша амортизацияны бірқалыпты
Бұл әдісті пайдалануы тиімді, егер объектінің
Бұл әдісте амротизациялық соманы аудару үшін:
-қызмет етудің пайдалы мерзімі.Бұл кезде пайдалануға
-Қазақстан Респупбликасының салық заңдылықтарының белгіленген амортизациялық
Мысалы,жүк автокөлігігің бастапқы құны- 100 000
Негізгі құралдардың амортизациясының бірқалыпты әдісі мына
Бастапқы құн – жойылу құны
-----------------------------------
Пайдалану мерзімі 5 жыл
Осыған сәйкес ай сайынғы амортизация сомасы
Төменде негізгі құралдардың амортизациясын(тозуын) бірқалыпты (түзу
Негізгі құралдардың амортизациясын бірқалыпты әдіс бойынша
Мерзімі Бастапқы
құны Амортизацияның
жылдық сомасы
тозу сомасы Қалдық құны
Сатып алынған мерзімі:
1-ші ж/аяғында
2-ші ж/аяғында
3-ші ж/аяғында
4-ші ж/аяғында
5-ші ж/аяғында
100 000
100 000
100 000
100 000
18 000
18 000
18 000
18 000
18 000
18 000
36 000
54 000
72 000
90 000
82 000
64 000
46 000
28 000
10 000
Негізгі құралды пайдалану барысында бірқалыпты табыс
Амортизация қайта қаралса : Ғимарат сатып
сонда жыл сайын 90000-10000: 40=
15 жыл пайдаланымда болған жиналған амортизация
90000тг.-30000тг.- 20000тг. : 10жылға = 4000тг.
Амортизацияны орындалған жұмыстардың көлеміне пропорционалды түрде
Бастапқы құн – жойылу құны
----------------------------------------------
Егер пайдаланудың бірінші жылында автокөлік 200
Негізгі құралдардың амортизациясын өндірістік тәсіл бойынша
Мерзімі Бастапқы
құны амортизацияның
жылдық сомасы жылдық амортизация-
ланған
сомасы Айға есептелген
амортизация-
ның сомасы
(теңге)
Сатып алынған мерзімі:
1-ші ж/ая-да
2-ші ж/аяғында 3-ші ж/аяғында
4-ші ж/аяғында
5-ші ж/аяғында
100 000
100 00
100 000
100 000
100 000
200000 х 0,10тг.
300000 х 0,10тг.
100000 х 0,10тг.
200000 х 0,10тг.
100000 х 0,10тг.
20000
30000
10000
20000
10000
1667
2500
833
2500
833
Бұл кестеде жылдық амортизация сомасымен орындалған
Өндірістік әдіс бойынша амортизацияны есептеу тау-кен
Мысалы:
Жабдықта, техникалық құжаттары бойынша 50 000
Амортизацияны есептеудің жеделдетілген әдістері.Бұл өндірістік мақсатта
Дегенмен де,теоретиктер, оның екі түрін ұсынады:
а) Кумулятивті әдісі
ә) Азайып отыратын қалдық әдісі.
Кумулятивтік әдіс – латын тілінен аударғанда
Мысалы,автокөліктің болжамды қызмет ету мерзімі 5
Жыл сайынғы амортизация нормасын анықтау үшін
Төменде негізгі құралдардың тозуын кумулятивтік әдісі
Негізгі құралдардың амортизациясын кумулятивтік әдіс бойынша
Мерзімі
(жылдары) Бастапқы
құны Кумулятивтік
саны мен амортизациялаудың нормасы Жинақт
алған
жылдық тозу
сомасы Айға есептелген амортиза-цияның
сомасы
(теңге)
Сатып алынған
Мерзімі:
1-ші ж/аяғ-да
2-ші ж/аяғ-да
3-ші ж/ая-да
4-ші ж/аяғ-да
5-ші ж/аяғ-да
100 000
100 000
100 000
100 000
100 000
100000 - 10000
5/15x90000=30000
4/15x90000=24000
3/15x90000=18000
2/15x90000=12000
1/15x90000=6000
30000
54000
72000
84000
90000
30000 : 12
2500
4500
6000
7000
7500
Кестенің мәліметтерінен кумулятивтік әдіс бойынша есептелген
2. Мысалы : Активтің пайдалану мерзімі
Бірінші жыл 5\15,екінші жыл 4\15, 3\15,2\15,1\15.Бұл
1 жыл
2 жыл
3 жыл
4 жыл
5 жыл
Барлығы
Пайдаланатын мерзімде барлық амортизацияланатын сомасы
Азайып отыратын қалдық әдісі.Бұл әдіс те
Мысалы,жоғарыда айтылған автокөліктің қызмет ету мерзімі
Екі еселенген нормасымен есептелініп,азайып отырытын қалдық
Қалдық құнды азайту үшін шамамен шектелетін
Мерзімі Бастапқы
Амортизацияның жылдық сомасы Жинақталған
жылдық амортизацияланған сомасы Айға есептелген амотизацияның
(теңге)
Сатып алынған мерзімі:1-ші ж/аяғ-да
2-шіж/аяғ-да
3-шіж/аяғ-да
4-шіж/аяғ-да
5-шіж/аяғ-да
100 000
100 000
100 000
100 000
100 000
40%x100000=40000
40%x60000=24000
40%x36000=14400
40%x21600=8640
2960
40000
64000
78400
87040
90000
3333
2000
1200
720
247
Халықаралық практикада баяу амортизациясы деп аталатын
Мысал: «Әлия» ЖШС 2003 жылы желтоқсан
Кәсіпорын амортизациясын есептеу үшін кумулятивтік әдіс
Есеп қағидасындағы өзгерістің әсерін есептеу және
Кезеңі Кумулятивтік әдісі бойынша аморти зацияны
2004 жыл (1608333-3760)x 15/120=200572 теңге
2005 жыл (1608333-3760)x1 4/120=187200 теңге (1608333-3760)/15=106971теңге
2006жылғы жинақталған
Амортизация сальдосы
200572+187200=387772 теңге
106971+106971=213942тг
Амортизацияны есептеу 2004 жылдың 1-ші қантарынан
Амортизацияны есептеу үшін кумулятивтік саны мынадай
15x(15+1)/2=120.
Екі әдісті пайдалану салдарынан 173830 теңгеге
2. Мысалы: объектінің қызмет мерзімі
бастапқы құн амортизация сомасы
1 жыл 10000
2 жыл 10000
3жыл 10000
4жыл 10000
5жыл 10000
Тозуды есептегенде 2420 шоттар К-теледі, ал
Тақырып. Негізгі құралдардың жал есебі
Үй, ғимарат, машина,
Жалдау - жалға берушінің дүниені жалға
- жал мерзімі жалданатын мүлікті пайдалы
• ең аз шамадағы жал төлемінің
•жалдау мерзімі соңында активтің қалдық құны
• жалға алынатын активтерге
жалдау мерзімі басында белгіленген кесімді баға
бөлігінде көрсетеді. Жалға алушының бухгалтерлік балансында
Ағымдағы жал.
Жалга берушіде:
а) негізгі қүрал объектілерінің қүнына жалға
ә) есепті кезең (ай) үшін жалға
б)Жалға төленетін ақы бойынша ҚҚС сомасына:
г)есепті кезең (ай) ішшде түскен жалға
ғ) есепті кезең соңында:
•кіріс жиынтық табысты арттыру үшін есептен
шығарылады (3000х3)
•шығыстар жиынтық табысты азайту үшін есептен
шығарылады; (1200х3)
е) жал мерзімі біткен соң негізгі
жалға берушіге кайтарылады:
Жалга алушыда:
а) ағымдағы жалға түскен негізгі кұралдардың
001 «Жалға алынған негізгі кұралдар» шот
ә) есеттгі кезең (ай) үшін амортизация
б) жал проценті бөлігінде жалға
в) жалға теленетін акы (ғимараттан басқасы)
ҚҚС сомасына:
г) ҚҚС есебіне жатқызу:
г) жалга беруге есепті кезең (ай)
-ушін жалға төленентін
ақы аударылды:
д) жыл соңында ағымдағы
табысты азайту үшін есептен шығарылады Д7310
мерзімі біткен сон. жалға берушіге негізгі
001 «Жалға алынған нсгізгі кұралдар» шот
Жалға берушіде:
бұрын пайдалануда болған негізгі қүралдарды жалға
а) берілген объектілердің баланыстык
кұны есептен шығарылады:
ә) бұрын есептелген тозу сомасы
есептен шығарылады:
б)берілген негізгі кұрал объекгілерінің
келісілген (келісім шарттык) кұнына:
в) есептелген жал төлемінің проценті
ҚҚС
Г) жалға төленетін ақы ҚҚС
Д) есептіе кезең соңында
6210,6260
жалға алушыда
- жалға алынған мүлікке келісім б.
- амортизация сомасына
- жалға төленетін сый ақыға
ҚҚС
Жал сомалары төленсе
Міндеттемеге
Сыйақыға
Жыл соңында
Мүлікті қайтаруы
Амортизация
11.2. Лизингтік жалға алу
Қаржылық лизинг - жалға берушінің
Лизинг қүқылык жагынан ҚР-ның 5.07.2000 ж.
Лизинг көбіне үш немесе одан да
Салық кодексініц 74 б. 1 т.
лизинг алушының меншігіне негізгі
каржылық лизинг мерзімі негізгі кұралдардың пайдалы
лизинг алушы мүлікті негізгі кұрал ретінде
Қаржылъгк лизингке берілген (алынған) негізгі құрал
Лизингтік жалдама мынадай топтар бойынша жіктеледі:
1. Жалға алынған мүлікке байланысты:
а) таза лизинг шарты - мүлік
лизинг алушы өзіне алады;
э) толық лизинг шарты - лизинг
б) ішінара лизинг шарты кезінде -
тек кейбір функциялары ғана жүктеледі.
2.Қаржыландру түрі бойынша:
а) қауырт—біррет жалға алу;
ә) жаңартылатын (револьверлік)
3. Мәмілеге қатысушылар құрамына байланысты:
а) тікелей лизинг — мүлікті дайындаушы
э) жанама лизинг — мүлікті тапсыру
б) көп жақтар
4. Мүлік өтелім дәрежесіне байланысты:
а) толық немесе толық өтеуге жуық
э) түгел өтелмейтін лизинг - шартгың
5. Өтелімдік тұрғысынан қарағанда:
а) қаржылық лизинг;
ә) шұғыл (оперативті) лизинг.
6. Нарық секторына қарай: а) ішкі;
Лизинг операциялар есебі.
Лизинг есебі Қазақстан Республикасының «Қаржылық лизинг
Мысалы. Лизинг беруші жеткізуші-сатушыдан
N x(N+1)/2=120, мұнда
К - жабдық кұны (12 000,0)
N - проценттік молшерлеме (20% :
Т- төлем мерзімінің саны (10жыл х
а) лизинг берушіде
Лизинг есебі Қазақстан Республикасының «Қаржылық лизинг
Шаруашылық операцияларьгның мачмұны Дебет
Лизинг шарттарымсн жабдык алы н ды
• лизинг
• лизинг
• негізгі
• лизингтік
ә) лизинг алушыда
Лизинг алушының бухгалтерлік балансында тиісті жал
№ Щаруашылык
операцияларының мазмұны Дебет Кредит
1 Негізгі құралдар лизингке
2 Лизинг шарты бойынша проценттер
3 Негізгі кұралдардың тозуы есептелді
4 Негізгі міндеттемені өтеуге акша
5 Қаржыландырылғаны үшін төлемақы төленді
Осылайша, «Қаржылык лизинг туралы» Заңға сәйкес,
Тақырып Материалдық емес активтердің
Материалдық емес активтер – бұл өндірісте
Бұл активтерді анықтауға болады, олар субъектінің
Материалдық емес активтерді анықтауға болады: егер
Келешек экономикалық олжа, осы материалдық
Материалдық емес (ұстап көруге болмайтын) активтер
Мысалға, кәсіпорын технологиялық құрал – жабдықты
Кейбір материалдық емес активтер физикалық заттың
Бұған қарамастан, материалдық та, материалдық емес
Кейбір материалдық емес активтер фирманың басқа
Компанияның келешектегі экономикалық пайдасы (олжасы) жоғарыда
- сол жерде тұратын халықтың шығарылатын
- препарат өндіру үшін компания башылығы
- кредиторлардың, жасалған келісім – шартқа
Субъекті кей жағдайларда тиесілі заңды құжаттардың
Материалдық емес активтерге: лицензиондық келісімдер, компьютерлік
Материалдық емес активтер (МЕА) шартты түрде
Өндіріспен байланысты МЕА
Коммерциялық қызметпен байланысты МЕА
Қолдану (пайдалану) құқықтарымен байланысты
МЕА – рдің басқа
Материалдық емес активтер актив ретінде болашақта
Материалдық емес активтердің құны, активтердің белсенді
Материалдық емес активтердің бастапқы құны субъектінің
Тақырып. Материалдық емес активтердің құжаттық ресімдеу
Материалдық емес активтерді бағалау:
Басқа кәсіпорындар мен адамдардан ақыға сатып
Кәсіпорынға өтеусіз келіп түскен материалдық емес
Жарғылық капиталға салым ретінде құрылтайшыдан келіп
Материалдық емес активтердің қолда бар қозғалысының
- лицензиялық келісімдер мен франшиздер;
бағдарламалық қамтамасыз ету;
патенттер;
авторлық құқық;
гудвилл;
саудалық марка және тауарлық аты;
технология, рецепт және формулалар;
пайдалануға құқық;
бәсекеге түспеу міндеттемелер
Материалдық емес активтердің келіп түсуі мен
Материалдық емес активтер басқа кәсіпорынға табыс
1.Басқа заңды және жеке тұлғалардан сатып
а. сатып алынған материалдық емес активтердің
(ҚҚС – сыз)
Д-т 2710
ә. ҚҚС сомасына
Д-т 1420
б. ҚҚС – ты есепке алу
Д-т 3130
в. ұсынылған шотты төлеу
Д-т 3310
2. Материалдық емес активті кәсіпорынның өзі
а. жұмсалған материалдардың құнына
Д-т 2930
ә. әзірлеушілердің жалақысы
Д-т 2930
б. жалақыдан аударым сомасына
Д-т 2930
3. Материалдық емес активтердің жарғылық капиталға
түсуі, келіп түскен материалдық емес
Д-т 2730
4. Материалдық емес активтердің өтеусіз
Д-т 2730
Жыл соңына:
Д-т 6280,6220,6230
5610
Біршама материалдық емес активтердің белсенді нарығы
Сондықтан көптеген материалдық емес активтердің құнын,
Есеп беруде материалдық емес активтердің мәні
Шаруашылық жүргізуші субъектінің есеп беруінде материалдық
амортизацияны есептеу үшін пайдаланатын тәсіл;
пайдалы қызмет ету мерзімі немесе пайдаланатын
жалпы баланстық құн және есептік кезеңнің
кәсіпорынның өзі жасаған материалдық емес активтердің
Сондықтан қаржылық есп беруде:
материалдық емес активтердің түрі, баланстық құны,
иелік ету құқығы шектелген материалдық емес
міндеттемесі бойынша кепілдік ретінде берілген активтердің
материалдық емес активтер бойынша алынған міндеттемелердің
Қаржылық есеп беруде есептік кезеңдегі шығыс
Тақырып. Материалдық емес активтердің синтетикалық есебі
1.Басқа кәсіпорындардың жарғылық капиталына салым:
материалдық емес активтердің баланстық құнына Д-т
бұрын есептелген тозудың сомасына
келісім құнына
ҚҚС сомасына (айырмашылықтан)
жыл соңында барлығы жиынтық кірістің кемуіне
Жиынтық кірістің артуына
Д-т 6210
2. Моральдық тозуына және кәсіпорынға пайда
материалдық емес активтердің баланстық құнына
бұрын есептелген тозудың сомасына
жыл соңында
3. Сатуға байланысты материалдық емес активтерді
материалдық емес активтердің баланстық құнына
бұрын есептелген тозудың сомасына
сатылған активтердің келісім құнына (ҚҚС –
ҚҚС сомасына
ҚҚС бюджетке төленген
Сатыпалушымен шот төлегенде
Жыл соңында
5610
5510
4. Өтеусіз беру:
Баланстық құнға Д-т 7410
материалдық емес тозу сомасына
ҚҚС сомасына
жыл соңында 5610
Негізгі құралдар қозғалысының есебі
Негізгі құралдар есебі. Негізгі құралдар,олардың қаржылық есептегі топтасуы мен бағалануы
Қаржыландырылған жал есебі туралы түсінік
Өндірісті басқарудың ұйымдық құрылымы және кәсіпорынның негізгі сипаттамасы
Негізгі құралдар түсінігі, жіктелуі, негізгі құралдарды мойындау
Ұзақ мерзімге жалға алынатын негізгі құралдардың тозуы
Жал есебінің аудиті
Негізгі құралдардың аналитикалық есебі
Негізгі құралдар мен материалды емес активтердің есебі
Негізгі құралдарды есептеу мен талдау ерекшеліктері