Қабат қысымдары
АҢДАТПА
Осы дипломдық жобада бес негізгі бөлім қарастырылған.
Бірінші бөлімде кен орынның геологиялық
Технологиялық бөлімінде Жаңажол кен орнында ұңғыманың түп аймағын
Экономикалық бөлімінде кен орнын пайдаланудағы техника-экономикалық көрсеткіштеріне талдау
Еңбекті қорғау бөлімінде қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
Қоршаған ортаны қорғау бөлімінде атмосфераны, гидросфераны және ластайтын
АННОТАЦИЯ
Этот дипломный проект состоит из пети основных частей.
В первой части изложены следующие основные параметры: строение,
В части технологии приведены технологии проведения соляно-кислотной
Административные свойства технико–экономические показатели эксплуатации месторождения рассмотрены в
В части охраны труда указаны анализ опасных и
В части охраны окружающей среды рассмотрены технологические процессы
ANNOTATION
This diploma project considers five main sections.
The first section is about geological structured description
In order to project the cultivation in the
Organizing analyze technique – economic parameters by using
Dangerous and harmful industrial factors and danger of
Environment protection section includes sources that pollute atmosphere
The science section is about that compressor gauze
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ................................................................................................................
1 Геологиялық бөлім……………………………………………………………
1.1 Кен орнының геологиялық құрылымының сипаттамасы………………..
1.2 Стратиграфия……………………………………………………………..
1.3 Тектоника…………………………………………………………
1.4 Мұнайгаздылығы …………………………………………………
2 Технологиялық бөлім………………………………………………………...
2.1 Кен орынды игеру жүйесі………………………………………………….
2.1.1 Игерудің ағымды жағдайын талдау…………………………………
2.1.2 Ұңғылар қорының және олардың ағымдағы шығынын,
2.1.3 Мұнай және газ қорларының өндіруін талдау………………
2.1.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының көрсеткіші……………………..
2.1.5 Қабат қысымын ұстау жүйесі және қоланыстағы қабаттардың
2.2 Мұнай және газды өндірудің техникасы мен технологиясы…………….
2.2.1 Ұңғыларды пайдалану тәсілдеріндегі көрсеткіштерінің сипаттамасы..
2.2.2 Ұңғыларды пайдалану кезінде қиындықтың алдын – алу
2.2.3 Ұңғы өнімдерін кәсіптік жинау және дайындау жүйесінің
2.3 Арнайы бөлім……………………………………………………………….
2.3.1 Жаңажол кен орнында ұңғының түп аймағын тұз
2.3.2 Ұңғының түп аймағын тұзқышқылмен өңдеудің есебі …………….
2.3.3 Компьютерлік бағдарламаны пайдаланып есептеу……………………
3 Экономикалық бөлім…………………………………………………
3.1 Кен орнын игерудің техника-экономикалық көрсеткіші…………………
3.2 Экономикалық тиімділік есебі......................................................................
4 Еңбекті қорғау бөлімі.......................................................................................
4.1 Кәсіпорындағы қауіпті және зиянды факторлар........................................
4.2 Еңбек қауіпсіздігін қорғауды қамтамасыз ету шаралары...................
5 Қоршаған ортаны қорғау..................................................................................
5.1 Атмосфералық ауаны қорғау............
5.2 Су ресурстарын қорғау..........................................
5.3 Жер ресурстарын қорғау.....
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.........................................................................................
Қосымша А..........................................................................................................
Қосымша Б..........................................................................................................
Қосымша В...........................................................................................................
Қосымша Г..........................................................................................................
Қосымша Д..........................................................................................................
9
11
11
11
15
20
22
24
24
24
27
28
31
35
37
37
37
43
45
52
52
55
60
62
62
63
64
65
66
68
68
69
73
73
74
75
КІРІСПЕ
Жаңажол кен орны 1978 жыл ашылған және 1983
Жаңажол кен орны таскөмір жүйесінде қалыптасқан, кеуек пен
Мұнай және газ кен орнында ұңғымалардың өнімділігін арттыру
ВНИИГаз, КазНИГРИ, British Gas және Agip лабораторияларының зерттеушілерімен
1 Геологиялық бөлім
1.1 Кен орнының геологиялық құрылымының сипаттамасы
Мұнайгазконденсатты Жаңажол кен орны Ақтөбе қаласынан оңтүстікке қарай
Жер бедері әлсіз жоталы жазықтан тұрады. Жер бедерінің
Ауданның гидрографиялық бөлігі Ембі өзенімен байланысты сипатталады. Ол
Ауданның ауа-райы құрғақ, жоғары континентальды және жылдық пен
Топырақтың қату тереңдігі 1,5-1,8 м-ді құрайды. Ортажылдық, атмосфералық
Барлаулық бұрғылаудың мәліметтері бойынша, төменгі тас көмір кезеңінен,
бөліміндегі,төменгі волихир ярустық бөліміндегі аса қалың қабаттарды (қалыңдығы
Стратиграфиялық жағынан А жиынтығы гжель ярусының төменгі бөлігіне,
Барлық анықталған өнімді жиынтықтар өзара гидродинамикалық жүйемен біріктірілген,
СМЖ-ның жоғарғы жағдайы батыс қанатта және оңтүстік периклиналда
Г стратиграфиялық жиынтығы өзінің негізгі қима бөлігінде, мәскеу
3 блоктағы ГМЖ-ның газ мұнайлы шоғырында, 36-шы
Су мұнайлы жапсар –3603 метр абсолютті белгісінен (шоғырдың
6 – шы және 14 – ші ұңғымалардың,
80-жылдар басында Жаңажол ауданында екі өлшемді 4х4 км-лік
Түптердің едәуір орын ауыстыруы әсерінен, құрылымның сипаттамасын дәл
Кесте 1.1
Горизоннтардағы қисайған ұңғыларды түзеу
Горизонт Тігінен көлбеу ығысу, м Ұңғы-малар
саны
0-30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-250 250-300
КТ-І 41 4 153
409
КТ-ІІ 8 3 77 26 6 4
Негізінен КТ-І кеніші, В бумасы, КТ-ІІ кеніші және
Жаңажол кен орны солтүстік-шығыс бағыттағы, солтүстік және оңтүстік
КТ-І құрылымының сипаттамасы
КТ-І жабыны бойынша брахиантиклиналды құрылымның солтүстік және оңтүстік
КТ-ІІ құрылымының сипаттамасы
КТ-ІІ горизонтының құрылымы КТ-І горизонтына ұқсас, ең негізгі
1.2 Стратиграфия
Кен орнының ашылған және зерттелген шөгінді жыныстар қимасының
Тас көмір жүйесі С
Төменгі бөлім-С 1. Жаңажол ауданында ашылған ең көне
Орта бөлім С2
Орта бөлім башқұрт және москва ярустарының шөгінді қабаттарынан
Башқұрт ярусының шөгінді қабаты тек қана (-синельников скважинасында
Москва ярусының (С((( құрамында екі ярус бөліктері айрықша
Жоғарғы москва ярус бөлігі подольск және мячиковскі горизонттарынан
Касимов ярусы (С3 К) шөгінділердің жасы фораминефер кешені
Пермь жүйесі(Р)
Пермь шөгіндісі төменгі және жоғарғы бөліктерден тұрады. Төменгі
Ассель + сакмар ярусы (Р1а+С)
Ассель-сакмар (терригенді қабаты) жыныстарының терригенді қабаты гжель терригенді
Кунгур ярусы (Р1к). Кунгур ярусының гидрохимиялық шөгіндісі жоғарғы
Мезозой тобы (М(). Бұл қабат Жаңажол ауданында көлемді
Триас жүйесі (Т)
Триас шөгіндісі тек қана төменгі бөлігіне (Т2) бөлінеді
Юра жүйесі (J)
Юра шөгіндісі төменгі және орта бөлімдерге бөлінеді. Олардың
Бор жүйесі (К)
Бор жүйесі жоғарғы және төменгі бөліктерден тұрады.
Төменгі бөлім(К1). Төменгі бөлік құрамында гатеривтік, алпьтік және
Жоғарғы бөлім (К2). Жоғарғы бор басым көпшілігінде жасыл-сұр
Антропогендік жүйе (Q). Қалыңдығы аз 2-3 метрлік төрттік
1.3 Тектоника
Тектоникалық қатынаста Жаңажол кен
Геологиялық дамуының бір сипаттық
Тұз асты шөгінділерінің жоғарғы
Аталмыш моноклинал көлемінде екі
Шығыстан батысқа қарай Жаңажол,
Жаңажол қатарының бір ерекшелігі
Сейсмикалық мәдіметтерден бұрғылау жұмыстарының
Құрылым картасында жоғарғы карбон
Жабық изогипс бойынша дөңес
Құрылым картасында жоғарғы желелі
Жаңажол дөңестері ұзындық ось
Ол екі локалды дөңестен
1982-1985 жылдар аралығындағы ауданды
Кенорынның өндірістік мұнайгаздылығы екі карбонатты қалыңдықпен байланысады: бірінші
1.4 Мұнайгаздылығы
Өнімді жиынтықтардың коллекторлық қасиеттері сынама мен кәсіпшілік –
А, Б және В жиынтықтардағы газды телпектердің газғақанығушылығы
Оңтүстік күмбезде орташа мұнайға қаныққан қалыңдық 13 м
В1 жиынтығының қалыңдығы 28,2 м – ден, 73
Жаңажол кен орнының сатысында (Алибекмола, Жаңажол, Ұрыхтау, Қоңғыр,
Қабаттың мұнай және газконденсатты бөлігінде, еріген газ, құрамы
Қалыпты конденсат мөлшері газда 283 г/м3.Оның тығыздығы
Жаңажол кен орнының қорлары есептеліп, мұнай 399922 мың.т,
2 Технологиялық бөлім
2.1 Кен орынды игеру жүйесі
Жаңажолды көтеру 1960 жылы анықталды. 1961 жылы МСВ
1975- 80 жылдар аралығында оның құрылымы МОГТ зерттеушілерімен
Тереңдете бұрғылаумен іздестіру жұмыстары 1961 жылы "Ақтөбемұнайбарлау" тресінің
1976 жылдан бастап іздестіру
"Кеңқияқ мұнай барлау" экспедициясымен қосарлана жүргізілді.
Кен орында алғашқы мұнайдың ағыны 1978 жылдың 4
Қазіргі кезде Жаңажолдағы іздеу және барлау жұмыстары 1981
1981 жылдың аяғында кен
Қазіргі кезде Жаңажол кен орнында «Жаңажол мұнай-газдыконденсатты кен
Жобаны жүзеге асыру процесінде, мұнайдың қалдық қоры
Кесте 2.1 – Бекітілген негізгі технологиялық көрсеткіштер
Жыл
дар Өндіру ұңғыларының қоры Айдау ұңғы қоры Жылдық
10 млн.м3 Мұнай
% КИН % Сулану
% Жылдық өнім алудың орнын толтыру бірл.
2006 431 141 365,42 432,47 1067,20 16,39 0,91
2007 431 141 344,19 421,43 1025,53 15,30 0,86
2008 431 141 321,48 407,65 977,90 14,63 0,80
2009 431 141 296,57 391,31 915,14 13,70 0,74
2010 431 141 279,68 385,55 879,63 13,13 0,70
2011 431 141 263,70 381,17 852,90 12,49 0,66
2012 431 141 247,60 377,61 821,23 11,65 0,62
2013 431 141 230,38 371,96 800,67 10,88 0,58
2014 431 141 217,43 371,49 771,17 10,34 0,54
2015 431 141 205,47 369,75 738,16 9,65 0,51
2016 431 141 192,59 367,84 709,82 8,97 0,48
2017 431 141 178,80 363,28 677,80 8,27 0,45
2018 431 141 221,51 481,46 649,18 10,29 0,55
2019 431 141 211,88 483,18 629,38 9,90 0,53
2020 431 141 202,17 485,56 609,03 9,49 0,51
2021 431 141 193,00 490,16 594,62 9,24 0,48
2022 431 141 184,34 495,81 577,00 9,05 0,46
2023 431 141 176,14 505,43 567,09 8,95 0,44
2024 431 141 168,38 513,70 550,96 8,68 0,42
2025 431 141 161,02 511,75 533,08 8,58 0,40
2026 431 141 154,05 523,05 523,80 8,51 0,39
2027 431 141 147,44 533,78 514,17 8,25 0,37
2028 431 141 141,18 542,08 504,73 8,13 0,35
2029 431 141 135,24 554,75 496,85 7,86 0,34
2030 431 141 129,60 569,83 492,00 7,66 0,32
2031 431 141 124,24 584,54 488,81 7,41 0,31
2032 418 138 119,15 566,59 442,53 7,72 0,30
2033 418 138 112,75 595,08 450,25 7,37 0,28
2034 418 138 108,08 616,22 528,88 7,26 0,27
Ұсынылған нұсқада жаңа 116 ұңғыма бұрғылау қарастырылды, олардың
Жобамен жалпы кен орны бойынша барлығы 572 ұңғыма
Игерудің технологиялық схемасы кесте 2.1 көрсетілгендей жалпы
Кен орынды жобалау, игеру жобасын құрастырудан басталады:
1) мұнай мен газ қорларын есептеу;
2) кен орнын сұлбасын (схемасын) жасау;
3)барлық өнімді қабаттардың (горизонттардың) геологиялық,
4) қабат суларының сипаттмасы мен химиялық құрамын анықтау;
5) мұнай мен газдың физикалық – химиялық қасиетің
6) айырудың әр түрлі сатысындағы мұнайдың дифференциялды
7) мұнайды өндеудің неғұрлым тиімді сұлбасын ұсыну;
8) кен орын игеру жүйесі бойынша ұсыныстар;
9) игерудің барлық мерзіміндегі әр жыл бойынша мұнайдың
10) жақын жатқан аудандардың мұнайлылық болашағы;
ұңғыны пайдалануға енгізу тәртібі мен уақыты және оларды
11)игеру кезіндегі ұңғылардағы қабаттық, түптік, буферлік (сағалық) және
12) ұңғыларды сусыз мұнаймен фонтандандыру қысымының есебі және
газ факторын анықтау;
қабат қысымын ұстау және айдалатың жұмысшы агентінің (су,
игеру жүйесіндегі техникаэкономикалық көрсеткіштерді анықтау;
2.1.1 Игерудің ағымды жағдайын талдау
Мұнай газ кеніштерін игеру барысында қабаттардың мұнайқанығушылығының сипатын
Жаңажол кен орнын игеруді талдау кезінде зерттеу материалдарын
Төменде Жаңажол кен орнының ұңғымаларын зерттеу бойынша жүргізілген
жұмыс жасап тұрған ұңғымалардың және сұйықтықтың дебиттерін анықтау;
газ факторын анықтау;
СМН анықтау;
қабат және түп қысымын анықтау;
пайдалану ұңғымалар өнімінің сулануын анықтау үшін сынамалар алу;
қабат қысымын қалпына келтіру әдісімен зерттеу;
қалыптасқан өнім алу әдісімен зертеу;
сұйықтықтардың тереңдік сынамасын алу;
сұйықтықтардың сағалық сынамасын алу;
қабат сұйықтығын химиялық талдау;
су айдау ұңғымаларының динамикалық және статикалық деңгейлерін өлшеу;
су айдау ұңғымаларының динамографтау;
ұңғымалар түптерін эхолотпен өлшеу;
ағын профилін анықтау;
жұтылу профилін анықтау;
ұңғыманы зерттеудің геофизикалық әдістері.
2.1.2 Ұңғылар қорының және олардың ағымдағы дебиттерінің,
Кен орнын игеру 1992 ж «Шығысгидромұнай» институты орындаған
Игеру КТ-І – бірінші және КТ-ІІ – екінші
Кеніш игеруге 1983 жылдың сәуірінде берілді. 01.01.2007 жағдайына
Берілген жобаны жүзеге асыру үрдісінде бір уақытта резервтегі,
Айдау фонды 20 ұңғы, олардың ішінде 3 ұңғы
Кесте 2.2 Кен орнының ұсынылған ІІ варианты
Жылдар Мұнай, мың.т Жылдық өнім алу
Сұйықтық мың.т Су, мың.т Газ, млн.м3
2006 3618,8 4278 10636,8 1571
2007 3428,1 4191,1 10277,9 1442
2008 3225,6 4076,2 9855,1 1397
2009 3062,1 4023,1 9497,3 1355
2010 2893,5 3968,7 9152,8 1308
2011 2711,9 3899,2 8831,6 1250
2012 2505,5 3800,4 8378,2 1162
2013 2320,6 3721,4 8133,2 1091
2014 2176,9 3691,6 7786,5 1033
2015 2047,1 3654,7 7418,9 960
2016 1908,1 3614,1 7097,6 892
2017 1778,2 3581,4 6808,1 831
2018 1658,2 3570,5 6575,9 784
2019 1557,4 3519,8 6381,6 743
2020 1458,9 3473,4 6165,8 703
2021 1384,2 3486,3 6089 674
2022 1297,9 3460,6 5959,8 647
2023 1209,6 3438,1 5821,7 631
2024 1146,8 3465,3 5731,5 605
2025 1106,9 3790,1 5721,3 596
2026 1051,2 3543,1 5693,4 584
2027 1006,5 3621,5 5704,8 562
2028 971,6 3715,5 5765,7 552
2029 932,1 3817 5802,8 532
2030 894,9 3940,4 5874,7 515
2031 866,7 4102,5 6012,5 499
2032 796,2 3748,2 5450,1 497
2033 761 3974,5 5624,2 478
2034 716,6 4052,5 5633,6 463
2.1.3 Мұнай және газ қорларының өндіруін талдау
Қабаттағы мұнай қорының құрымында, еріген газдан басқа да,
Қайта өндеуге түспейтің мұнайда, қатты заттардың мөлшері 1,5
Жеңіл компоненттерді жоғалтпау үшін және мұнайды резервуарда сақтау
Пайдалану басында газ шапкасының энергиясын, шеткі және табан
Қабаттан мұнай алуды талдау.
Кен орны объектілері бойынша объектілерден бірқалыпсыз қор алу
Қабаттардың көп бөлігі әлі толық бұрғыланбаған және қордың
Кесте 2.3
Игеруге қатысты қор деңгейі
Кеніш Қабат Игеруге қатысты алаң, км2 Мұнайға қаныққан
І-КҚ А 18,07 74,6 25,1 7,5171 14,70
Б 33,06 71,48 46,3 30,9696 50,79
В 42,97 54,53 78,9 39,5828 72,90
ІІ-КҚ Гсев 60,46 107,60 56,19 77,8560 62,40
Дюг 24,41 77,15 31,6 58,2830 68,48
Дсев 7,66 30,09 25,6 5,1919 32,02
2.1.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру режимдері
Қабатқа әсер ету агенттері ретінде МЕСТ-39225-88 «Мұнай қабатын
Жаңажол кен орнының барлық кеніштерінде қабат қысымын ұстау
Всолт объектісінің кенішінде су айдау 1986 жылы басталды.
Су айдаудың жоғары мөлшеріне қарамастан жобалық деңгейлер орындалмайды.
Воңт объектісінің кенішінде су айдау 1991 жылы басталды.
Кеніштерде қысым төмендеген кезде өндіру ұңғымаларының өнімділігінің өзгеруі.
Төменде кен орынның солтүстік күмбезіне жалпы су айдау
Рационалдық қабат қысымы. Алғашқы 5 жылда Жаңажол кен
Қатпарлардың түзілу үрдісі барысында мысалға, өзен арнасының, аймағындағы
Суарынды режим кезінде мұнайды алу орны нұсқа сырты
Сурет 2.4 Уақыт аралығында суарынды режимнің негізгі сипаттамаларының
Табиғи суарынды режимнен қарағанда, жасанды режимде мұнайды ығыстыратын
Суарынды режим кезінде шоғырдан алынған сұйық (мұнай, су)
Серпімді режим. Бұл режим кезде мұнайдың ығысуы, шоғырды
Ортаның серпімділігінің көлемдік коэффициенті осы ортаның алғашқы көлемінің
,
мұндағы -көлемінің өсуі (серпімді режим есебінен);
-қысымның өсуі (қысымның төмендеуі);
V-ортаның алғашқы көлемі.
Теріс қысымның өсуіне, кең көлемнің өсуі сәйкес болғандықтан,
Су үшін
Мұнай үшін
Жыныс үшін
Әдетте қабат ығысуын бағалау үшін ығысудың келтірілген коэффициентін
Анықтамаға сәйкес, қабат көлемінің бірлік элементіне судың, мұнайдың
,
мұндағы V–қабаттың қатты қалқасының, мұнайдың және судың көлемінің
Vп, Vв, Vн -қабаттың жалпы қатты қаңқасының және
-қабат серпімділігінің келтірілген коэффициенті.
m, dв, dн белгілеп, сәйкес қабаттың кеуектілігін, су
,
немесе
,
Бұл қабаттық жүйенің серпімділігінің келтірілген көлемдік коэффициенті үшін
Сурет 2.5Серпімді режим кезіндегі уақыт арлығында өлшемсіз орташа
Орташа қабат қысымның төмендеу жылдамдығы, қабатта серпімді энергия
Уақыт аралығында серпімді режим және тұрақты жылдамдықта сұйықты
Серпімді режимге қолайлы жағдай туғыздыратын геологиялық шарттар болып,
үнемі қорек көзі болмайтын, жабық шоғыр.
Мұнайлылық нұсқасының сыртында орналасқан, ауқымды су қаныққан
қабат мұнай қаныққан бөлігінің нұсқа сырты аймағымен тиімді
Қабат қысымының қанығу қысымынан жоғары болуы.
Қабатта орташа қысымның Pқаб тиімді түсу жылдамдығы кезінде,
Аталғандардан, серпімді режим және онымен байланысты үрдістер мұнай
Шоғырды серпімді режим шарттарында игеру барысында қысымның төмендеуі
Суреттен, қабаттық қысымның қисық сызықтық заңмен өзгеретін және
Кесте 2.3
Қабат қысымдары
Жылдар Боңт Бсолт Воңт Всолт Гсолт Дн Дв
2010 25,3 25,3 26,0 25,6 28,4 29,4 29,4
2009 24,8 24,8 24,1 25,4 27,4 27,9 27,8
2008 24,6 24,5 23,6 24,6 27,5 27,2 27,0
2007 24,3 24,2 23,8 24,9 27,4 27,3 27,0
2006 24,1 24,0 23,6 24,7 27,2 27,1 26,8
2007 ж бастапқы қабат қысы- мынан қолдау пайызы,
Газ телпегінің режимі. Бұл режим газ шапкасында тұрақталған
Бұндай шоғырды игеру барысында орташа қабаттық қысымның өзгеру
Бұндай шоғырды сұйық және газы бар сауыт ретінде
2.1.6 Қабат қысымының жүйесі және қабаттардың қолданыстағы мұнай
Судың сапа нормасын құрастыру үшін екі мәселені есте
Қоршаған ортаны ластауды азайту үшін ағынды сулар қайта
Су айдау қысымын зерттеп, айдаудың қысымын әр бумаларға
Айдау станциялардың айдау қабілеттілігі жоғарлау тиіс. Шоғырлама сорап
Айдалатын судың сапасы жоғары болу үшін шоғырлама сорап
Айдаудың қысымы мен көлеміне қойылатын талаптарын қанағаттандыру үшін
Қыс кезінде айдау жүйесі кен орында дұрыс жұмыс
Қоршаған ортаны ластауды азайту үшін, ағынды сулар қайта
Десульфация кезінде қондырғы арасынан көрсеткіштерінің жетіспеушілігі байқалған кезде
Дайындалған мұнайлы судың қабат суына сәйкестігін ескере отырып
2.2 Мұнай және газ өндіру техникасы мен технологиясы
2.2.1Ұңғыларды пайдалану тәсілдеріндегі көрсеткіштерінің сипаттамасы
Жаңажол кен орнында мұнайдың
Жалпы мұнайгаз өндіру басқармасының
Кен орын өнімді қабатына
«В» (солтүстік) бөлігінде 76
«В» (оңтүстік) бөлігінде 50
«Б» бөлігінде 91
«А» бөлігінде 13
«Дасты» бөлігінде 24 ұңғы
«Дүсті» бөлігінде 36 ұңғы
«Д (Ш)» бөлігінде 19
«Г (Ш)» бөлігінде 65
Жалпы өндіру қорында 374
Жұмыс істеп тұрған қорда
Бақылау қорында 10 ұңғы, геологиялық
Су айдау қорында 62 ұңғы,
Игерілу және жабдықтау жұмыстарын
Өндіру ұңғыларының істемей тұрған
-көтеру құбырларында парафин тығындарының
-күкірттісутектің өнімде көп болуының
2007 жылы 2345,941 мың
Барлық ұңғы таза мұнай
Қабат қысымының азаюына байланысты,
Кедергілі қатарда 14 айдау
Қабат қысымын ұстаудың осы
2000 жылы Жаңажол кен орнында
2001 жылдың 4-тоқсаннан бастап газлифт
Осы мәліметтерді алдыңғы жылдың
Жаңажол кен орыны бойынша
Кесте 2.4
Жолаушы су, жолаушы газ және мұнай өндірудің
Жылдар Су өндіру
(тың. м3) Газ өндіру (млн. м3) Мұнай
жоспарлы (мың т.) нақты (мың. т)
2008 2528336 36 2342.0 2342.0
2009 28456 37.2 2345.4 2350.1
2010 3736.2 36.9 2415.0 2338.6
2011 3848.1 37.8 2486.5 2447.0
Дегенмен 2011 жылға жасалған
Кесте 2.5
Жаңажол кен орнының пайдалану коэффициентінің қозғалысы
Жылдар 2008 2009 2010 2011
жоспар нақты жоспар нақты жоспар нақты жоспар нақты
Пайдалану Коэффциенті(мыңдық дәлдік) 0,859 0,895 0,873 0,873 0,883
2.5- кестеден мынадай қорытынды жасауға
Барлық ұңғы таза мұнай
Өндірудегі қондырғылар, фонтанды ұңғылар
Мұнай өндіру ұңғылары қорының
Қазіргі таңда осы сорапты компрессор
Ұңғы өнімділігіне орай мынадай
Сорапты компрессорлы құбырлар (СКҚ) шығым: 40
Мұнай ұңғыларындағы түп суларын
Ұңғыны фонтанды пайдалану.
Жаңажол кен орыны үшінші
Қазіргі таңда КТ – ІІ
Фонтанды ұңғылардың қондырғыларына жер
Жер асты қондырғыларында фонтанды
Ұңғыға түсірілетін фонтанды құбырларының
Қабаттың туы маңының аймағын
Фонтанды ұңғы қондырғыларына диаметрлері
Құбырлардың сапасы Д, К,
Фонтанды ұңғылар қондырғылары сақиналы
Ұңғыны механикалық пайдалану.
1990 жылы маусымда N724 ұңғы штангілі –терең сораппен
Сол жылдың желтоқсан айында N332 тағы бір ұңғы
1996 жылы желтоқсанда Дт текшесінде екі ұңғы N2024
1997 жылы маусымда В текшесімен N16 ұңғы және
Оларға Қытайда өндірілген “ROTAFLEX” тербелмелі станогы орнатылды.
2000 жылы ақпанда ШТСқа Б текшесінен Т352 ұңғы
Қазіргі уақытта кен орнындағы 19 ұңғы пайдаланудың тереңдік
Штангілі сорап мұнай өндірісінде ең көп таралған қондырғы.
Қондырғы плунжерлі сораптан, теңселме станоктан, плунжерлі теңселме станокпен
Плунжер мен штангінің төмен қарай жүрісі кезінде сорғыш
2.2.2 Ұңғыны пайдалану кезінде қиындықтың алдын-алу шаралары және
Жаңажол кен орнында басты
Көтергіш құбырларда шөккен парафин
Механикаландырылған әдіс: ырғақ, ұшпалы ырғақ
Жылулық әдісте көтергіш құбырларды
Химиялық әдістің негізі болып
Жаңажол кен орнында парафиннің
Ұңғыны депарафиндеуге қажет еріткіш
2.2.3Ұңғы өнімдерін кәсіптік жинау және дайындау жүйесінің талаптары
Мұнай газды жинау және дайындау жер үсті жүйесінде
Температура 400С жұмыс қысымы 130 бар тең. Ұңғымадағыдағы
Қайта жөндеу жұмыстарынан кейін осы мәліметтер алынған:
Соңғы жағында орналасқан, өндіретін ұңғыдағы кері саға қысымы
Кәдімгі өндіретін ұңғыдағы кері саға қысымы 1,0-1,3 МПа
АТӨҚ өлшеу қондырғыларының және лақтыру желілерінің құрылысы
Толығымен қамтылмаған АТӨҚ болады, сондықтан жаңа өндіру ұңғыларының
Берілген кен орында мынадай технологиялық схема қолданылады:
Кесте 2.5
Мұнай мен газды жинау және тасымалдау
№ Заттың аты Бірлік Оңтүстік Солтүстік Барлығы Нұсқау
1 Фонтанды ұңғылар Шт 115 195 310
2 Сорапты ұңғылар Шт 9 15 24
3 Газлифті ұңғылар Шт 4 3 7
4 АТӨҚ Шт 26 24 30
5 Ұңғы сағасынан лақтыру құбыр желісі Км 150
6 Тасымалдау құбыры Км 43 70 113
D159x9 Км 9 6,5 15,5
D219x11 Км 20 34 54
D273x12 Км
19 19
D325x14 Км 5,5 9 14,5
D377x14 Км 3,5
3,5
D426x15 Км 5 1,5 6
7 Мұнай айдау станциясы Шт 1
1
8 Мұнай құбыры Км 13,5
13,5 D126x12
9 Газ құбыры Км 13,5
13,5 D325x10
Проект бойынша 92 фонтан ұңғыларын, 24 айдау ұңғыларын,
Мұнай және газ дайындау жүйесі.
Кен орынның солтүстігінде ГПЗ да мұнай дайындау қондырғысының
Берілген ГПЗ 1998 жылы 2350 мың тонна
Мұнайды дайындау.
Ұсынған ІІ-ші вариант бойынша мұнайды өндіру 4,08x106 т/ж,
Газды дайындау.
2010 жылға дейін газдың шығымы оған қосылған газлифтке
2.3 Арнайы бөлім
2.3.1 Жаңажол кен орнында ұңғының түп аймағын тұз
Қабаттың түп аймағы (ҚТА) (критикалық аймақ) – қабаттың
Қабаттың табиғи коллекторлық қасиеттері нольдік скинмен, ҚТА әр
Скин – сұйықтықтың ағымы үшін экран жасайтын барлық
Псевдо-скин – қабат өнімділігінің ең жоғарғы мәнінде, қабаттан
турбулентті режим немесе лифттің бұзылуы;
жартылай ену;
жартылай және бітеп перфорациялау;
батпалы сораптар проблемалары;
штуцер;
ұңғыманы игеру.
Қабаттың түп аймағы бұрғылау ерітіндісімен, цементпен, ұңғыманы аяқтау
Ұңғының түп аймағына әсер ету екі әр түрлі
Қабатшаларды жасанды және табиғи суарынды режимдерде бірлестіріп пайдалану
Түп аймағына әсер ету кезінде өзгеретін негізгі көрсеткіш
Егер бұл жағдайда да өткізгіштігі аз қабатшаның өнімділігінің
Сонымен, қабатшаның түп маңы аймағына жеке әсер ету
Өкінішке орай, ұңғының түп маңы аймағына бағытталған арақашықтықта
Түп маңына әсер ету әдістерін қолданысы ұңғыма бұрғыланып
Түп маңы аймағына әсер етудің бір әдісі жасалған
Пайдалану уақытында ұңғы тоқтаған кезде сұйықтықтың ағып кетуі
Мұнай газ ұңғыларының өнімділігі және айдама ұңғымаларының қабылдау
Сол қабаттың өткізгіштігі оның әртүрлі зоналарында немесе учаскесінде
Өткізгіштіктің басқаларға әсер ету себебінен уақыт өтуіне байланысты
Мұнай және газ ұңғымаларын өңдеу кезінде, түпаймақтағы жыныстардың
Айдау ұңғымаларының түпаймақ ауданы айдалатын судың
Ұңғыманың түпаймақ ауданындағы жыныстардың өтімділігін, кеуекті каналдардың қабырғаларында
жою жолымен жақсартады.
Ұңғыма түбіндегі жыныстардың өтімділігін жоғарылататын әдістерін химиялық, механикалық,
Қабаттық жағдайларға байланысты ұңғыманың түпаймақ ауданына әсер ету
Механикалық әдісті әдетте тығыз жынысты қабатта қолданылады, мақсаты
Жылулық әдіс қуыс каналдардың қабырғасын жою үшін және
Физиклық әдіс ұңғыманың түпаймақ ауданындағы қалдық суды және
Тұзқышқылымен өңдеуге қолайлы объектілер:
Жақсы дамыған табиғи жарықшақты карбонатты қабаттардың өнімділігі -
Жарықшақтығы әлсіз және коллекторлы қасиеті кеуектілікпен анықталатын
Кеуекті жарықшақтығы жоқ карбонаттық қабаттар, оның өтімділігі түпаймақ
Тығыз жарықшақтығы жоқ, әлсіз кеуекті төмен өткізгіштікті карбонатты
Сазқышқылды өңдеу үшін келесі обьекті қолайлы:тығыз, өткізгіштігі
Қышқылды өңдеу үшін табаны немесе су жапсарына жақын
Қабатқа айдамастан бұрын арнайы дайындалған жұмыстарды жүргізу қажет,бұл
Ұңғыманы тұзқышқылмен өңдеу кезіндегі жер үсті қондырғысының орналасу
1– компрессор; 2 – қышқылды агрегат; 3 –
сурет 10.5.3- КҚӨ кезіндегі қондырғының орналасу сұлбасы.
Көбікті қабатқа айдау әдісі келесі технологиялық сұлба бойынша
1.Ұңғыма түбінің жағдайын тексеріп болған соң, төменгі перфорациялық
2. В скважину через НКТ закачивают расчетный объем
3. Көбіктенгіш ерітіндінің 2–3 м3 айдап, одан қышқылды
4. Төменгі буферлі сұйықтық үстіне қышқылды көбік
5. Қышқылды көбік үстіне қайтадан сол құрамдағы 2–3
6. Қышқылды көбікпен ығыстырғаннан кейін СКҚ дан
7. Төменгі буферлі сұйықтықтағы СКҚ қалған көбікті ұңғымаға
8. Қышқылды көбіктің саны қабаттың өткізгіштігіне бағынады, және
9.Қабат жағдайындағы 1,5–2 аэрация дәрежесін алу үшін,яғни
Аэрации дәрежесі:
,
Мұнда Qг –атмосферлі жағдайдағы газ шығыны л/с;
Qж – сұйықтық шығыны, л/с;
р0 –атмосфералық ұысым;
р – қысым, көбікті қабатқа айдау кезінде пайда
Аэрация дәрежесін 15–25 және одан да көп түрінде
10. ЦА-320М агрегаты көмегімен көбіктенгіш ерітіндіні аэратордың
Аэраторға қысылған газ жайлап беріледі,және аз ғана мөлшермен.
Аэрацияның дәрежесін жоғарылату мақсатында сұйықтық шығынын төмендету жағдайына
Сұйықтықтың компрессорға және ауаның агрегатқа түсуіне бөгет жасау
2.3.2 Технологиялық есептеу
№ 23 ұңғыманың түпаймақ ауданын тұзқышқылмен өңдеу үшін
Көбіктүзуші ерітіндінің қажетті көлемін мына формула бойынша анықтайды:
Wp = 0,5*h = 0,5*120 = 60 м3.
Әдетте тауарлы қышқылдың көлемін анықтау үшін кестелер мен
Wk = ,
Мұнда xr, xp тауарлы қышқыл бөлігінің көлемі,
27,5% кезіндегі көлемді тауарлы қышқылдың көлемін анықтаймыз:
Wk = м3.
Егер қышқылды тасымалдаған және сақтаған кезде оның концентрациясы
Wk = ,
Мұнда (к –150С кезіндегі тауарлы қышқылдың тығыздығы.
Егер қышқылдың тығыздығы басқа температурада анықталса, онда оны
(15 = (t + (2.76*10-3*(t-2,52)( t-15),
Мұнда (t, (15 –150С сәйкесінше температура кезіндегі қышқылды
(1.5) бойынша 150С кезінде қышқыл тығыздығын табамыз:
(15 = 1134 + (2,76*10-3*1134-2,52)(25-15) = 1139 кг/м3
Тауарлы қышқыл көлемі
Wk = =30,893 м3.
Темір окисі қосындысының стабилизаторы және реакция алмастырушы ретінде
Wук = =2,25 м3,
Мұнда bук –100% сірке қышқылының норма қосындысы, bук
сульфонол және ОП-10 реагенттері көбіктүзуші ретінде алынған,олардың көлемі
Wc = = 0,3 м3,
Мұнда bc –ерітіндідегі алынған реагенттің көлемді бөлігі, %;
Wоп = = 0,12 м3,
Мұнда, bоп - ерітіндідегі алынған реагенттің көлемді бөлігі,
Коррозия ингибиторы ретінде Катапин - А реагенті алынған,оның
Wu = = 0,12 м3,
Мұнда, bu - ерітіндідегі алынған реагенттің көлемді бөлігі
(Марвелан-К (О)) интенсификаторының көлемін қабылдаймыз:
Wuнт = = 0,18 м3,
Мұнда, bинт –интенсификатор қосындысының нормасы,0,3% ретінде қабылданған.
Техникалық тұз қышқылын қолданған кезде ,оның құрамында 0,4%
Gxk = ,
Мұнда, 21,3 –хлорлы кальцийдің массасы (кг), ол 10
а –тауарлы тұз қышқылындағы күкірт қышқылының көлемді
0,02 –ерітіндідегі берілген күкірт қышқылының көлемді бөлігі, яғни
4000 кг/м3 хлорлы кальций тығыздығы кезіндегі көлемін (1.11)
Wxk = м3.
Қышқыл ерітіндісін дайындау үшін қышқыл көлемі:
Wkp = Wp - Wk - (W =
26,074 м3
(11.3)
Компьютерлік бағдарламаны пайдаланып есептеу
unit pro_diplom;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, StdCtrls;
type
TForm1 = class(TForm)
Edit1: TEdit;
Button1: TButton;
procedure Button1Click(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Se,sigma,ne,Sz,alfa:double;
Spz,te,Qne,h,m,sn,ROn,eta2,eta2p,eta1,beta0:double;
Qp,qp1,qud,Qv,ROv,Qj,niu,Qn:double;
f,f1,f2:textfile;
str,str1:string;
Form1: TForm1;
implementation
{$R *.dfm}
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
begin
assignfile(f1,'berilgeni.pas');
rewrite(f1);
assignfile(f2,'natije.pas');
rewrite(f2);
sigma:=84;
alfa:=0.7;
Sz:=36030000;
eta2p:=0.5;
te:=40780000;
sn:=0.75;
h:=18.16;
m:=0.3;
ROn:=939;
eta2:=0.4;
eta1:=0.66;
beta0:=1.0345;
qp1:=2.315;
ROv:=1000;
//berilgenderdi shygaru
str:='berilgenderi';
write(f1,str:30);
writeln(f1);
write(f1,'sigma=',sigma:2:1,'','alfa=',alfa:2:1,'','Sz=',Sz:8:2,'', 'eta2p=',eta2p:2:1);
writeln(f1);
write(f1,'te=',te:8:1,'','sn=',sn:2:2,'','h=',h:2:2,' ','m=',m:2:1,' ','ROn=',ROn:3:1);
writeln(f1);
write(f1,'eta2=',eta2:2:1,'','eta1=',eta1:2:2,'','beta0=',beta0:2:4,'','qp1=',qp1:2:4,'', 'ROv=',ROv:4:1);
writeln(f1);
//Se esepteu
Se:=8*sigma*sigma;
//ne esepteu
ne:=Sz*alfa/Se;
//Spz esepteu
Spz:=Se*eta2p;
//Qne esepteu
Qne:=Se*h*m*sn*ROn*eta2*eta2p*eta1/beta0;
//Qn esepteu
Qn:=Qne*ne;
//Qp esepteu
Qp:=qp1*te*ne;
//qud esepteu
qud:=Qp*1000/Qn;
//Qv esepteu
Qv:=Qp-(Qn*ROv*beta0/ROn);
//Qj esepteu
Qj:=Qn+Qv;
//niu esepteu
niu:=Qv*100/((Qn*ROv/ROn)+Qv);
//Se jane ne natijeleri
str:='natijeler';
write(f2,str:30);
writeln(f2);
write(f2,'Se mani=',Se:12:4,' ','ne mani=',ne:12:4,' ',
'Spz mani=',Spz:12:4,' ','Qne mani=',Qne:12:4);
writeln(f2);
write(f2,'Qn mani=',Qn:12:4,' ','Qp mani=',Qp:12:4,' ','qud mani=',qud:12:4);
writeln(f2);
write(f2,'Qv mani=',Qv:12:4,' ','Qj mani=',Qj:12:4,' ','niu mani=',niu:12:4);
writeln(f2);
write(f2);
writeln(f2);
closefile(f1);
closefile(f2);
end;
end.
berilgenderi
sigma=84.0
alfa=0.7
Sz=36030000.00
eta2p=0.5
te=40780000.0
sn=0.75
h=18.16
m=0.3
ROn=939.0
eta2=0.4
eta1=0.66
beta0=1.0345
qp1=2.3150
ROv=1000.0
natijeler
Se mani= 56448.0000
ne mani= 446.8006
Spz mani= 28224.0000
Qne mani=27634776.0779
Qn mani=12347234400.8584
Qp mani=42180522953.8690
qud mani= 3416.1920
Qv mani=28577526161.8690
Qj mani=40924760562.7274
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 Кен орнын игерудің техника-экономикалық көрсеткіштері
Ұңғыдан өндірілетін өнімді қайтадан қалпына келтіру үшін 2008
Тұз қышқылы - 66,173 т;
Додиген реагент - 3,0 т;
Атырау (Рауан) - 1,6 т.
Жоспарлы түрде жүргізілген қабатты 1 тұз қышқылымен өңдеудің
Ұңғыны тұз қышқылымен өңдеуден күтілетін тиімділікті анықтау үшін
Бір ұңғыма үшін тұз қышқылымен өңдеуді енгізуден кейін
Q2=q2·Tэ·Kэ,
Q2=29,02·365·0,95=10062 тонна/жыл
Сол уақыт ішінде ұңғыманы өңдеусіз шығым:
Q1=14,51·365·0,95=5031 тонна/жыл
Өңдеудің арқасында болған мұнайды өндірудің жалпы өсуін анықтайық:
∆Q=Q2 - Q1,
∆Q=10062 - 5051=5031 тонна/жыл
Әрекеттегі кәсіпорынға жаңа техниканы енгізу кезінде шығындарды есептеу
Экономикалық тиімділікті есептеу кезінде алғашқы мәлімет ретінде ағымдағы
Мұнайды өндіруде шараны енгізуге дейінгі шығындар деңгейін есептеу
3.1- кесте
Эксплуатациялық шығындарды есептеуге нормативтер
Аталуы Көлемі
1 тонна өндірілген мұнайға кететін меншікті электроэнергия көлемі,
1 м3 реагент айдауға кететін меншікті электроэнергия көлемі,
Электроэнергия құны, тг/кВт·сағ 6,56
Әлеуметтік сақтандыру, зейнет ақы қоры ЕАҚ – тан
Амортизация нормасы ОПФ құнынан % 6,7
Ағымдағы жөндеу ОПФ құнынан %
Жалпы өндірістік шығындар,тура және жанама шығын соммасынан %
Өндірістік емес шығындар толық өзіндік құнынан % 0,5
Мұнайды алу бойынша кететін электроэнергияға жылдық шығынды 1
Еңбек ақы қорын есептеу (ЕАҚ) төмендегі формула бойынша
ЕАҚ = Зплмин∙ Ктариф∙Крайон∙Ктер∙Кдоп.з.п. ∙Чппп∙12, (3.3)
мұндағы еңбек ақы қорын есептеу үшін коэффициенттер:
ҚР минималды айлық, тг
Тарифті коэффициент
Айлар саны
Ауданды коэффициент
Территориалды коэффициент
Қосымша айлық коэффициенті
Жұмыс істеу персонал саны, адам
ЕАҚ = 10000·5,5·12·1,1·1,4·1,25·1=1270500 тг
Бір адам үшін бір айдын айлығы 105875 тенгені
Жұмыс берушінің әлеуметтік сақтандыруға, зейнет ақы қорына ақша
Зор=ФОТ·0,20,
Зор=1270500·0,20=254100 тг
Ұңғыма бойынша амортизациялық ақша аударылуы ұңғыманың алғашқы құнының
Ar=(Cn·Na)/100%,
мұндағы Cn – ұңғыманың алғашқы құны, 288015000 тг;
Na – ұңғыма амортизациясының жылдық нормасы, 6,7 %
Ar=19297005 тг.
Жер үсті және жер асты қондырғыларды ағымдағы жөндеу
Осы шығындарды есептеуде ұңғыманың алғашқы құнының 1,2 %
Зт.р = (Cn·Nт.р)/100%,
Формула бойынша есептеуден:
Зт.р = 3456180 тг
Жалпы өндірістік шығындар тура және жанама шығын соммасының
Зо.п.р=21%·(Зэ+Ззр+Зпл+Зор+Аr + Зт.р)/100%,
Формула бойынша есептеуден:
Зо.п.р=21·(56355,197+43190,487+1270500+254100+19297005+3456180)/
/100 = 5119239,444 тг.
Өндірістік емес шығындар - өнімнің коммерциялы өткізілуімен байланысты
Звп=0,5%·∑3/100%,
Звп=0,5·29 496 570,13/100=147482,85 тг
Бір ұңғымаға тұз қышқылымен өңдеуді енгізуге дейінгі шығындарды
3.2-кесте
Тұз қышқылымен өңдеуге дейінгі жылдық эксплуатациялық шығындар
Калькуляция тарауларының аталуы Сомма, тенге
Электроэнергия 56 355,197
Реагенттерді айдауға кеткен электроэнергия шығындары 43 190,487
ЕАҚ 1 270 500
Әлеуметтік ақша бөлу (20%) 254 100
Ұңғыма амортизациясы 19 297 005
Ағымдағы жөндеу 3 456 180
Жалпы өндірістік шығындар 5 119 239,444
Өндірістік емес шығындар 147 482,85
Барлығы 29 496 570,13
Кестеде көрсетілген нәтижелерге сүйене отырып 1 тонна мұнайдың
С1=Зк/Q1,
мұндағы Зк – калькуляция тараулары бойынша жылдық эксплуатациялық
С1=29 496 570,13/5031=5862 тг
Сонымен, ұңғыманы өңдеусіз 1 тонна мұнайдың өзіндік құны
3.2 Экономикалық тиімділік есебі
Шараны енгізгеннен кейінгі шығындарға тұз қышқылымен өңдеуді өткізуге
Тұз қышқылымен өңдеуге байланысты шығындарға ұңғыманы дайындау –
Тұз қышқылымен өңдеуге шығынның өзі сәйкесінше қондырғыны шақыру
Тұз қышқылымен өңдеу бойынша эксплуатациялық шығындарды келесідей сипаттауға
З1=Зотб+Зм+Зтрансп+Ам,
мұндағы Зотб – бригаданың еңбек ақы бойынша шығындар;
Зм – тұз қышқылына қажетті материалдарды сатып алу
Ам – ОПФ бір ұңғыманы өңдеуге келетін амортизациялық
Еңбекті төлеу бойынша шығындар:
ұңғыманы жер асты жөндеу бригадасына еңбекті төлеу;
ұңғыманы зерттеу бригадасына еңбекті төлеу;
ұңғымаға тұз қышқылын айдау қондырғысы бойынша қызмет көрсету
Шараны жүргізу бригадасына еңбекті төлеу есебі 3.3 кестеде
3.3-кесте
Шараны жүргізу бригадасына еңбекті төлеу есебі
Бригада атауы Бір сағат жұмыстың құны, тг/сағ Уақыт
Ұңғыманы жер асты жөндеу бригадасы 23267 37 860879
Ұңғыманы зерттеу бригадасы 6594 4 26376
Тұз қышқылын дайындау бригадасы 11652 5 58260
Ұңғымаға тұз қышқылын айдау қондырғысы бойынша қызмет көрсету
Барлығы 959021
3.4- кесте
Сұйықтық – реагенттерге шығындарды есептеу
Қоспа құрамы 1м3 келетін тұз қышқылының массасы, л
Тұз қышқылы, т 30 4000 120000
Барлығы 10м3 қоспаға 1200000
3.5 -кесте
Транспортты шығындар есебі
Аталуы 1 км бағасы, тг/км Базадан ұңғымаға
Көтергіштің ұңғымаға көшуі және қайтадан орнына 437,2 9
Ұңғыманы зерттеу бойынша бригаданы шақыру және келуі 437,2
Сұйықтық – реагентті жеткізу 437,2 9 3934,8
Барлығы 11804,4
3.6-кесте
Өндірістік қор ақша бөлуі (ОПФ)
Объект аталуы
Баланстық құны, тг Қол-
дану мер-
зімі, жыл Амортиза-
цияның жылдық нормасы, % Бір жылда бір агрегат
«Азинмаш-30» агрегат 4333140 20 5 93 2329,645161
Сорапты агрегат 3950100 10 10 93 3525,358065
Автоцистерналар 3137850 20 5 93 2260,601613
Тұзқышқылын тасығыш агрегат 3484980 10 10 93 4159,492258
Барлығы 12275,0971
3.4, 3.5, 3.6-кестеде берілген есептеулер бойынша шараны өткізуге
З1=959021+1200000+11804,4+12275,0971=2183100,5 тг
Шараны енгізгеннен кейін мұнайды алуға кететін электроэнергияға шығынды
Зэ=1213,625·49,55·6,56=394486,379 тг
Қабатқа жасанды әсер ету бойынша шығындар:
Ззр=2,45·15,5·6,56·1213,625=302333,406 тг
Ұңғыма амортизациясы, жұмысшылардың еңбек ақысын төлеу, зейнет ақы
Жалпы өндірістік шығындарды (3.7) формула бойынша есептейміз:
Зопр=21·(394486,379+302333,406+1270500+254100+19297005+ +3456180)/100=5 244 667 тг
Өндірістік емес шығындарды (3.8) формула бойынша есептейміз:
Звп=0,5·30219270,79 /100=151 096 ,354 тг
Шараны өткізгеннен кейінгі шығындарды анықтау бойынша есептеулердің нәтижесін
Өңдеуден кейін 1 тонна мұнайдың өзіндік құнын (3.9)
С2=Зк/Q2=31 410 468,64/10062=2993,206 тг
Сонымен, жылдың соңына 1 тонна мұнайдың өзіндік құны
Шараны енгізуден жылдық экономикалық тиімділікті анықтаймыз.
Қабатты тұз қышқылымен өңдеу шарасын жүргізгенге дейін және
Эжыл=(С1-С2)·∆Q,
3.7- кесте
Тұз қышқылымен өңдеуден кейін жылдық эксплуатациялық шығындар
Калькуляция тарауының аталуы Сомма, тг
Электроэнергия 394 486,379
Реагенттерді айдауға кеткен электроэнергия шығындары 302 333,406
ЕАҚ 127 500
Әлеуметтік ақша бөлу (20%) 254 100
Ұңғыма амортизациясы 19 297 005
Ағымдағы жөндеу 3 456 180
Жалпы өндірістік шығындар 5 244 667
Өндірістік емес шығындар 151 096 ,354
Өңдеуді жүргізу бойынша шығындар 2 183 100,5
Барлығы 31 410 468,64
Эжыл =(5862-2993,206)·5031=14432902,61 тг
Қабатты тұз қышқылын өңдеу шарасын жүргізуден жылдық экономикалық
3.8- кесте
Тұз қышқылын өңдеу шарасын жүргізгенге дейін және жүргізгеннен
Шығын тарауы Шараны енгізгенге дейін Шараны енгізгеннен кейін
Мұнайды шығарудан
Электроэнергияға кететін шығындар, тг 56 355,19 394 486,38
Қабатқа жасанды әсер ету бойынша шығындар, тг 43
Еңбек ақы қоры, тг 1 270 500 1
Әлеуметтік ақша бөлу (20%) 254 100 254 100
Ұңғыма амортизациясы, тг 19 297 005,00 19 297
Ұңғыманы ағымдағы жөндеу, тг 3 456 180,00 3
Жалпы өндірістік шығындар, тг 5 119 239,444 5
Өндірістік емес шығындар, тг 147 482,85 151 096
Өңдеуге кеткен шығындар, тг 0 2 183 100,5
Барлық шығындар, тг 29 496 570,13 31 410
Мұнайды өндіру, т/жыл 5 031 10 062 +5
1 т мұнайдың өзіндік құны, тг/т 5 862
Экономикалық тиімділік, тг 14 432 902,61
4. ТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ ЖӘНЕ Еңбек қорғау
4.1 Кәсіпорындағы қауіпті және зиянды факторлар
Жалпы өндірістегі қауіпті және зиянды факторлар табиғатына байланысты
Физикалық;
Химиялық;
Биологиялық;
Психофизикалық.
Физикалық қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың келесідей түрлері
- қозғалмалы машиналар мен механизмдер;
- өндірістік қондырғылардың қозғалтқыш бөліктері;
- жұмыс зонасындағы жоғары газдылық пен шаңдылық;
- жұмыс зонасының және қондырғылар бетінің жоғарғы немесе
- жұмыс орнындағы шудың және дірілдің жоғары деңгейі;
- жұмыс зонасындағы ионды сәулеленудің жоғары деңгейі;
- адам денесі арқылы қысқа тұйықталу қаупі бар
- қондырғылар мен құрал саймандардың өткір тістері, айналмалы
- жұмыс орнының жер бетінен салыстырмалы биікте орналасуы
Химиялық қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың түрлері келесідей:
адам ағзасына әсер ету түріне қарай:
улы, тітіркендіргіш, сенсибилизациялаушы, канцерогенді;
адам ағзасына ену түріне қарай:
тыныс алу мүшелері, ауыз қуысы және тері арқылы.
Биологиялық қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың түрлері келесідей:
Әртүрлі өзгерісті микроағзалары бар (вирустар, бактериялар);
Микроағзалар (өсімдіктер мен жануарлар).
Психофизикалық қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың түрлері келесідей
физикалық ауыртпалық (статикалық және динамикалық);
жүйке жүйесіне ауыртпалық (ми жүйесіне ауыртпалық, жұмыстың монотондылығы).(кесте
4.1-кесте
Зиянды заттардың ағзаға әсер ету жағынан жіктелуі
Ішкі топ Факторлар мен зат атаулары
Улану белгілері
1 Жалпы токсикалық (иісті көмірсутегілер, олардың амидті және
2 Қоздырғыш заттар (қышқылдар мен сілтілер, хлор, фтор,
3 Сенсибилизациялаушы заттар (сынаптың кейбір қоспалары, платина, альдегидтер,
4 Канцерогенді (полициклді иісті көмір-сутегілер— бензопирендер, бензантрацендер;
5 Мутогенді (этиленамин, уретан, органи-калық тотықтар, иприт, этилен
6 Репродуктивті (қайта өндіру) функцияға әсер етуші (бензол
4.2 Еңбек қауіпсіздігін қорғауды қамтамасыз ету шаралары
Электр қауіпсіздігі
Электрлік бөлікті жобалау келесілерді қамтамасыз етеді:
жұмысшылар мен жабдықтардың қауіпсіздігін;
қызметтің сенімділігін;
жарылу және өртену қауіпсіздігін.
Электрлік жабдықтар бекітілген нормалармен халықаралық стандарттарға сәйкес жасалған.
Жарылу қаупі бар аймақтарда орналастырылған технологиялық қонжырғылардың электрлік
Жобаланатын трансформаторлық бекеттер жерге көмудің сыртқы нұсқасымен болат
Найзағайдан, технологиялық жабдықтармен құбырлырдың тұрақты тоғынан қорғау жарылу
100-150м. сайын, сондай-ақ басымен аяғында орналастырылған құбырлар
Апаттық электр тоғымен қамтамасыз ету жүйесі, келесі апаттық
апаттық тоқтату кезінде адамдардың болуы қажет барлық
тік ұшақ алаңы және жарықпен дабыл беретін оттар;
өлшеу аспаптары және байланыс жүйелері;
байланыс жүйелері ЖХ (жаппай хабарландыру), ЖА ( жалпы
өрттік сораптар және өрт сөндіру жүйелері;
навигациялық құралдар және белгі беру оттары;
орталық аппарат және басқару жүйелері.
Платформаны жарықтандыру аспаптарының 33%-і “апаттық жарықтандыру” мағынасын береді,
Өндірістік санитария
Ашық сораптық жабдықтар мен жұмысшыларды күн радиациясынан, шаңнан,
Қышқыл, жылдам буланатын, жоғары күкіртті газдарды кері айдау
Қышқыл, жылдам буланатын, жоғары күкіртті газдарды айдау ортадан
Технологиялық жабдықтардан болатын дірілмен шуды азайту үшін шуылдайтын
Бөлшектерді жуу үшін жанбайтын эмульсиялар және ертінділер қолданылады.
Апат нәтижесінде адамға зиянды және қауіпі заттардың әсері
Барлық қондырғыларда штогының биіктігі 1.2м., өзінің биіктігі 5м.
Жұмысшылырда қорғауды қамтамасыз ету үшін құрылыс орындарындағы қондырғылар
техника қауіпсіздігі қоймаларында- қорғау бас киімдері;
техника қауіпсіздігі қоймаларында – қорғау аяқ киімдері;
техника қауіпсіздігі қоймасында – қорғау киімдері/ қолқаптары;
техника қауіпсіздігі қоймасында – қорғау көзәйнектері;
барлық қажет жерлерде – көз жууға арналған душтар/құрылғылар;
батареялық бөлмелерде – көз жуу құрылғылары;
арнайы орындарда, техника қауіпсіздігі қоймаларында – газға қарсы
барлық жұмысшыларда – жеке дем алу аппараттары;
барлық жұмысшыларда – жеке H2S газ анықтағышы;
барлық ғимараттарда – алғашқы дәрігерлік көмек көрсету жинағы;
техника қауіпсіздігі қоймаларында – жылжымалы газ детекторлары.
Өрт жарылыс қауіпсіздігі
Апаттық тоқтату жүйесі технологиялық бақылау жүйесінен тәуелсіз, бірақ
Жарылу және өртену қаупі бар бөлмелерде және сыртқы
Өртке шыдамды жетегі бар барлық апаттық клапандар жетекші
Тоқтатудың келесі төрт деңгейі қарастырылады:
1-деңгей, жабдықтарды орны бойынша тоқтату;
2-деңгей, негізгі шығару желісі шеңберінде қондырғыларды ажырату;
3-деңгей, технологиялық ақаулар болғанда барлық қондырғылармен жүйелерді ажырату
4-деңгей, кешенді толық тоқтату және қысымды төмендету.
Талап етілетін өрттен қорғау деңгейі тәуекелді мұқият қарастырумен,
Технологиялық жабдықтар және алаңдар өрттен қорғау және өртті
Жағалаудағы және теңіздегі компрессорлар тұрақты өрт сөндіру жүйелерімен
өрттік су қоры сыйымдылықтары;
өрттік су сораптары және сақиналы құбырлар;
технологиялық қондырғыларға су тарату жүйелері;
технологиялық сораптардың автоматты көбікпен өрт сөндіруі;
өрттік гидранттар және лафетті оқпандар;
өрттік байланыстырғыштар және жылжымалы өрт сөндіру құралдары;
құрғақ ұнтақпен жұмыс істейтін АВС портотипті өрт сөндіргіштері;
құрғақ ұнтақпен жұмыс жасайтын АВС жылжымалы өрт сөндіргіштері;
СО2 портотипті өрт сөндіргіштері;
СО2 жылжымалы өрт сөндіргіштері.
Өртке қарсы сумен қамтамасыз етудің тарату жүйесі барлық
Платформадағы өрттік жүйе сумен кешенде өрттік суды
Кешен бойынша қауіп дабылдарына жүйе бойынша екі дыбыстық
Барлық негізгі және қосалқы құтқару жолдарын және өрт
Құтқару жолының жақын бағытын және шығуды көрсететін ескертпе
хабардар ету;
тыйым салу;
ескерту;
өрттік жабдықтар;
қауіпсіздік шарттары/апаттық жабдықтар;
жалпы ақпарат;
арнайы белгілер.
Өртке қарсы су құралы
Өртке қарсы шаруашылық су жабдығы шаруашылық – ауыз
Өртке қарсы су құбыры өзара жалғасқан шойын және
, м.
мұнда Q – бір өртті өшіруге кеткен су
Түтік қабырғасы қалыңдығы мына өрнекпен анықталады:(4.2)
, мм
мұнда D – түтіктің сыртқы диаметрі, мм; P
Магистральды құбырларға қабырға қабаты өсуі, коррозияға 10 жылға
Өрт сөндірудің өнеркәсіптік объектідегі есептелген ұзақтығы 3 сағатты
Гидранттар жолдарда бір-бірінен 100 м ара қашықтықта, ғимараттан
4.2-кесте
Өрт сөндіруге қажетті су шығыны жайлы мәліметтер
Ғимараттың өртке төзімді дәрежесі Өндірістік жарылыс қаупінің
санаты Ғимараттың сыртқы ауданын сөндіруге
кететін су көлемі, мың. м3 Өрт сөндірудің
3
дейін 3-5 5-20 20-50 50-200 200-400 400 жоғары
I және II
I жәнеII
III
III
IV-V
IV-V Г.Д.Е.
А.Б.В.
Г.Д.
В
Г.Д.
В 10
10
10
10
10
15 10
15
10
15
15
20 10
15
15
20
20
25 10
20
25
30
30
40 15
30
-
-
-
- 20
35
-
-
-
- 25
40
-
-
-
- 5
5
5
5
5
5
Қорғайтын жерлендіру.
Қорғайтын жерлендіру – электр тогынан болатын зақымданудан қорғайтын
Қорғайтын жерлендіру дегеніміз кернеулі болу мүмкін ток өткізгіш
Жермен байланысы жоқ қорапта қысқа тұйықталу болған кезінде
4.3 Жаңажол кен орындарында төтенше жағдайды алдын алу
Кен орынның зерттеу аймағының басшылары жұмысшыларды берілген барлық
Жұмысқа тұру барысында жұмысшылар медециналық қаралудан өтеді. Содан
Мұнай кен орындарын игеру жұмыстары , механикалық жарақат
Апат болған жағдайда: апатқа ұшыраған немесе сол апат
Еңбек қауіпсіздігін сақтау заңдарына сәйкес: денсаулығына келтірілген зақымдары
Жана Жол кен орнының қабатында негізінен күкірттісутегі басым.Күкіртсутег
1. МГӨӨ және ұңғы алаңдарын, мұнай жинау
2. Әрбір өндірістік объект өрт сөндіру құралдарына ие
құрғақ құмы бар қорап, күректер, өрт сөндіргіштер және
3. МГӨБ территориясында темекі шегу тек арнайы
4. Дәнекерлеу жұмыстары өнеркәсіп басшылығының рұқсаты бар адам
5. Барлық электр жетектері мен сорап электр жабдықтары,
Мұнай және газ буларының жиналуы мүмкін жерлерде қосымша
6. МГӨБ территориясында ішкі жану двигательдері бар көшпелі
7. Агрегаттар, машиналар, басқа да жабдықтар, сонымен бірге
8. Қызмет көрсету үшін жұмысшыны 0,75 м –
9. Телемеханика желілерінде жұмыс жасау тек рұқсат
5 Қоршаған ортаны қорғау
5.1 Атмосфералық ауаны қорғау
Негізгі қойылатын заңдар мен нормативтік актілер
Мұнай және газ өнеркәсібінің ірі кешендері және адамдар
Осылайша мұнай және газ өнеркәсібі қоршаған ортаны және
Жердің су ресурстары мен ауа алаптарының, жалпы тірі
Қоршаған ортаны қорғау туралы Қазақстан Республикасында көптеген нормативтік
Атмосфераны тиімді қорғау үшін ҚР “Атмосфералық ауа туралы”
-ҚР нормативтік актілерін және қалдық тастаудың нормативтік шектерін
-ұңғыманы сынау бағдарламасы минимумға жеткізілуі керек;
-ұңғыманы сынау барысында мұнайды өртеу үшін жанған өнімнің
-химиялық реагенттерді тасымалдаудың, сақтаудың және дайындаудың жабық жүйелерін
-мониторинг жүргізу.
Мұнай өндірісіндегі жағымсыз әсерді азайту үшін келесі шаралар
-мұнайды жинаудың арынды жүйесін герметизациялау;
-мұнай өнімдерін жинау және дринаждауға ЕПП-16 дренаждық сыйымдығын
-СНИП Ш-42-80 сәйкес құбырлардың пісірілген қосылыстардың тігістерін бақылау;
-сырттық (изоляциялық жабын) және ішкі коррозияны басу (ингибиторды
Ауа сапасы ШРК көрсеткішінің сапасы көмегімен бағаланады, j=Ci/ШРКi
а) ауаның қауіпті жылдамдығы – ұйымдасқан қалдықтардан ластаушы
б) желдің қауіпті бағыты, яғни тірі массивке бағытталған
в) атмосфераның қауіпті тұрақты жағдайы, әрбір 100 метр
г) температуралық алмасу – ауа температурасының жерге жақын
Мұнайгаз кен орындарын игеру гидросфера (жер асты сулары
Атмосфераны негізгі ластайтын заттар: күкірттісутек, көмірсутегі, меркаптандар, күкірт
Атмосфераның химиялық ластануы. Жаңажол кен орнының атмосфераға әсер
Жаңажол кен орнының өнеркәсіптік алаңында ластаушы заттардың 30
Ұйымдастырылған көздерге қазандардың түтіндік мұржалары, топтық өлшеу
Ұйымдастырылмаған көздерге сальникті, фланецті қосылыстардың, бақылау және жапқыш
Ұйымдастырылған көздердің жалпы саны 5 (қалыпты режим) және
Жаңажол кен орнында жобаланған жұмыстар барысында атмосфераны негізгі
- іштен жану қозғалтқыштарында жанармай
- ұңғыманы сынау барысында қабат флюидтерін
- қалдықтарды өртеу;
- мұнайы бар шламдарды жылулық
- шаңдану.
Мұнай және газ өнеркәсібінің барлық технологиялық процестері (барлау,
Мұнай, мұнай көмірсутектері, мұнай және бұрғылау шламдары, ағын
. Олар ауа, су, топырақ, өсімдік, жануар әлемі
Мұнайды өндіру кезінде алынған қабат сулары жоғары минералды
Оны жер бетін төкпей қайтадан қабатқа айдап жіберу
Осының кесірінен ағын сулар жер бетіне жақын орналасқан
Жердің құнарлы бөлігін тұздандырып, өсімдіктердің жойылуына алып келеді.
Сонымен бірге негізгі қоршаған ортаны ластаушыларға мұнайгазды өндіру,
Жаңажол кен орнында қолданылатын технологиялық құрал-жабдықтар: мұнай ысыту
Олар атмосфераға көбіне көміртегі газдарын, азот оксидін және
Жаңажол кен орнының объектілерінен атмосфераға лақтырылатын заттардың толық
Кесте 5.1
Жаңажол кен орнының объектілерінен атмосфераға лақтырылатын заттардың тізімі
Ластаушы заттардың атауы Қауіптілік класы ШРК максималды бір
Азот диоксиді 2 0.085 0.04 52.613
Фторлы сутек 2 0.02 0.05 0.0001
Акролеин 2 0.03 0.01 0.046
Күкіртті ангедрид 3 0.5 0.05 3.658
Сажа 3 0.15 0.05 1.791
Пісіру аэрозолі 3 0.15 0.05 0.0034
Көміртек тотығы 4 5.0 3.0 174.57
Көмірсутектер 4 1.0 1.5 81.903
Барлығы
Атмосфераны зиянды заттардан қорғау үшін мынадай жағдайлар қарастырылуы
пештердің, жылу жүйелерінің, газотурбиналық двигатель жұмыстарының оптимальды жинау
магистралды құбыр өткізгіштерде конденсат жинағыш орнату және атмосфераны
Істен шыққан мұнай құбырларын, желілерді, коллекторларды дер кезінде
Факелдардан бөлінетін зиянды заттарды 15%-ке дейін азайтатын арнайы
Өндіру, дайындау, тасымалдау техникаларын қоршаған ортаны қорғау шарттарына
5.2 Су ресурстарын қорғау
Жер беті және жер асты суларының бүліну көздеріне
Мұнай кәсіпшілігі қабат суларына және жер беті суларына
- мұнай және мұнай өнімдерімен ластанған өндірістік сулар;
- органикалық заттармен ластанған шаруашылық сулар;
Қабат және жер беті суларының ластану себептері:
- тазаланбаған немесе жартылай тазаланған өндірістік және тұрмыстық
- жер беті ағын сулары;
- дренажды ағын сулары;
- булану аймағына жоғары минералданған ілеспе қабат суының
құбырлардан, ыдыстардан және басқа құрылымдардан улы сұйық материалдардың
- ластайтын заттардың атмосфераға түсуі, яғни рельефтер және
- қалдықтар мен материалдарды сақтау орыны, тасымалдау алаңы;
- төгілген мұнайлар, газ тазарту өнімдері, реагенттер және
Гидросфераны ластайтын негізгі себептер: мұнай және мұнай өнімдері,
Су құрамындағы 200-400 м/м3 басқа заттардың өзі суда
Мұнайдың тотығуы су ағымдарының түбіне шөгеді.
Егер бір тонна мұнай суға төгілсе, онда су
Егер 100кг мазут төксе, онда судың бетінің ластануы
Қабат қысымын ұстап тұру үшін қабатқа су айдау
Өрт жағдайында резервуарларды суытудан қалған ағын сулар, жаңбыр
Су ресурстарын және іргелес жатқан территорияны өндіріс объектілерінің
- суды есепке алуды және оны қолдануды бақылауды
- барлық өндірістік ағын суларды, сонымен қатар мұнаймен
- технологиялық алаңда бордюрлар мен жаңбыр қабылдағыштарды
Қазіргі жоба бойынша гидросфераны қорғау үшін мыналар қарастырылады:
- механикалық және биологиялық тазартудың жаңа жүйелері;
- қабат суларын дайындаудың әлемдік тәжірибесін қолдану;
- ауамен суыту аппараттарын қолдану арқылы сумен қамту
Амин құрамды ағын суларын микробиологиялық тазарту қарастырылған. Ал,
Жобада ағын сулардың жер бетіне төгілуін қарастырмайды. Жоғары
Құбырлардан аққан зиянды сұйық заттармен судың ластануына жол
- канализацияның тазарту құрылымын мұнай өнімдері технологиялық процестеріне
- сусызданған механикалық қоспалар қалдықты залалсыздандыру қондырғысына жөнелтіледі;
- қысымның көбейген кезінде жүйеде автоматты түрде мұнайды
- егер гидродинамикалық зерттеу, жер асты және күрделі
Қабат суларының ластанған аймағындағы қабат суларының сапасы мен
Суды тұтыну. Өндірістік ағынды сулардың көлемі, олардың құрамы
Ағынды суларды тұрмыстық, өндірістік және нөсерлік (жауын-шашындық) деп
Жалпы түрде ағынды суларды тазарту үшін әр түрлі
Ағынды суларды тазартудың негізгі 4 әдісі бар:
- механикалық (құм жинау, фильртлеу, процестеу);
- физикалық-химиялық (нейтралдау, реагентті коагуляциялау, флотациялау);
- биологиялық (топырақты, белсенді бөгет сулардағы лай шалшық);
- қайта тазарту (сорбция, иондық алмасу, мембрандық әдістер,
Механикалық тазарту – ерімейтін қоспаларды ұстауға арналған. Механикалық
Тазартқыш жабдықтар су біреуінен екіншісіне өздігінен ағып құйылуы
Механикалық тазарту – бұл ереже бойынша биологиялық тазарту
Физикалық – химиялық тазарту әдістері – негізінен өндірістік
Кең таралған тәсіл күкіртқышқылды алюминий Al2SO4, хлорлы темір
Өнеркәсіптің көптеген салаларының технологиялық процестерінен келетін өндірістік ағынды
а) сілтілік және қышқылдық ағынды суларды екі
б) реагенттермен нейтралдау (қышқыл ерітінділерімен, сөндірілмеген әк
в) нейтралдаушы материалдар арқылы фильтрлеу (әк (известь),
Ағынды суларды нейтралдау кезінде күкірт қышқылы бар ағынды
H2SO4+Ca(OH)2=CaSO4+2H2O
H2SO4+CaCO3=CaSO4+H2O+CO2
Нейтралдау нәтижесінде түзілген кальций сульфат (гипс) араластырылған ерітінділерден
Ағынды суларға минералды коагулянттарды енгізгенде (алюминий тұздары мен
Al2(SO4)3+6H2O→2Al(OH)3+3H2SO4
FeCl3+3H2O→Fe(OH)3+3HCl
FeSO4+2H2O → Fe(OH)2+H2SO4
Тазартудың коагуляциялық әдісін ағынды сулардың аз шығындары кезінде,
5.3 Жер ресурстарын қорғау
Жер қойнауын қорғау дегеніміз – фонтанды ұңғы атқылауын,
Сонымен қатар оған мұанай, газ, су қабаттарын бір-бірінен
Топырақ пен жер қойнауын қорғау үшін жобада келесілер
ҚР нормативтік актлерін және заңдарын сақтау;
- қалдықтар шығармайтын және қабат флюидтеріңнің төгілуін болдырмайтын
- улылығы аз бұрғылау ертінділерін және жуу сұйықтарын,
- нақты жолдар бойынша көліктер қозғалысы;
ескі нашар цементтелген ұңғылардан күкірттісутегінің жер қабатына жайылуын
- ұңғыларда ақаудың немесе басқа себептердің болуына байланысты
- өндірістік операциялар аяқталғанан кейін қалпына келтіру жұмыстарын
- мониторинг жүргізу.
Геологиялық ортаға әсер ететін мүмкін негативті әсерлер:
- кен орынды пайдалану кезінде және ұңғыларды бұрғылау
- автокөліктің қозғалысы кезінде топырақ түзуші субстраттардың бұзылуы,
Мұндай негативті әсерлерді азайту үшін келесі шараларды іске
- ластану потенциалы және қоршаған ортаға әсері минимал
- ұңғыларды пайдалану кезінде ластаушы заттардың көлемін минималдау;
- қауіпсіз көму үшін максималды утилизациялау,
Жер қойнауын ластайтын деңгейді төмендететін шаралар 4-ке бөлінеді:
- ұйымдастырылған шаралар;
- технологиялық шаралар;
- проектілі-конструкциялық шаралар;
- санитарлық-эпидемияға қарсы шаралар.
Ұйымдастырылған шаралар - қалдықтармен айналысатын ұйымдар, кен орын
Технологиялық шаралар - бұрғылау, қондырғыны тасымалдау, техникалық қайта
Проектілі - қонструкциялық шаралар: Табиғатты қорғау органдарын бақылайтын
Санитарлық - эпидемияға қарсы шаралар: тұрмыстық және өндірістік
Топырақты қорғаудың негізгі шаралары:
1) мұнайды жинау, айыру, дайындау және тасымалдау жүйелерін
2) ұңғыларды апат кезінде ажыратқыштар көмегімен автоматты түрде
3) ұңғы сағасына төгілген мұнайды топырақпен көму;
4) жер бетіне төгіліп, ластамас үшін қабаттық және
5) құбырларды 1,2 – 1,8 м аралығындағы тереңдікте
6) жерге сапалы техникалық қайта қалпына келтіру
БОТЭС-ты қолдану кезінде атмосфераға тасталынатын бу тастандысын есептеу.
Атмосфераға тасталынатын мұнай өнімдерінің тастандылары құрал-жабдық түріне, өнім
БОТЭСҚ пайдалану үрдісінде атмосфераға бөлініп шығатын бу
Жаңажол кенорнындағы бұл сораптардан болатын бу тастандыларын есептеу
Бір жабдықтан болатын максималды(бір реттік) тастандысы келесі формуламен
, г/с
Q – ластаушы заттардың меншікті бөлінуі, кг/сағ;
Бір жабдықтан болатын жылдық тастандысы келесі формуламен есептеледі:(7.2)
, т/жыл
Т- бір жабдықтың жұмыс жасау уақытының нақты
Бір жабдықтан шығатын бу тастандысын есептеу үшін кестеден
Бір сораптан болатын максималды(бір реттік) Мmax тастандысы келесі
г/с
Бір сораптан болатын жылдық тастандысы(Мж) келесі формуламен есептеледі:
т/жыл
Бір сораптың нақты жылдық жұмыс істеу қоры -
Жаңажол кен орны бойынша мұнай өнімінің түріне және
5.2-кесте
Алмастырғыш аппараттар мен айдау жабдықтарынан болатын бу тастандыс
Аппараттар мен айдау құралдары Газ, бензин және tk
Теңіз ұңғылараның конструкциясы
Штангалы сорапты қондырғылармен скважиналарды пайдалану
Мұнай кен орындарын игеру
Ұңғымаларға және ұңғымалардың батареяларына сұйықтықтың ағу ерекшеліктері
Кең орнына ұңғымаларды орналастыру
Кен орнын игеру және қазіргі жағдайы
Динамкалық қабат және қабат
Қатты су арынды режим кезіндегі гидродинамикалық есептер
Жылу электр орталығының сүлбесі
Сұйықтар мен газдардың қозғалысын және тепе-теңдік заңдары