ӨНДІРІСТІК КООПЕРАТИВ
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
І ӨНДІРІСТІК КООПЕРАТИВ 5
1.1 Өндірістік кооператив және оның жарғысы 5
1.2 Кооператив мүшелерінің құқықтары 15
1.3 Кооператив мүшелері құрамының өзгеруі 17
ІІ ӨНДІРІСТІК КООПЕРАТИВТЕРДІҢ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ 31
2.1 Өндірістік кооперативтердің меншік құқығының объектілері
2.2 Кооперативтердің меншік құқығының мазмұны 33
ҚОРЫТЫНДЫ 35
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 37
КІРІСПЕ
Азаматтардың бірлескен кәсіпкерлік қызмет үшін мүшелік негізде, олардың
Өндірістік кооперативтің құқықтық жағдайы, оның мүшелерінің құқықтары мен
Кооперативтің меншік құқығына жататын мүлік, егер кооператив жарғысында
Азаматтық кодекстің 99-бабының 4-тармағына сәйкес кооператив мүшесі жалпы
Азаматтық кодекстің 100-бабы кооперативтегі мүшеліктің негізі мен тоқтатылу
Курстық жұмыстың мақсаты - өндірістік кооперативтің құқықтық жағдайын
Міндеті - өндірістік кооперативтің түсінігін, жарғысын, құқықтарын, өндірістік
І ӨНДІРІСТІК КООПЕРАТИВ
1.1 Өндірістік кооператив және оның жарғысы
Өндірістік кооператив дегеніміз – бұрынғы кезде де, қазіргі
Өкінішке қарай, қазіргі кезде өндірістік кооперативтер Қазақстан экономикасынан
Азаматтардың бірлескен кәсіпкерлік қызмет үшін мүшелік негізде, олардың
Өзінің еңбекке қатысуы (жай айтқанда, кооператив мүшесі онда
Заң шығарушылардың өндірістік кооперативтер қызметінің негізгі принциптерін көрсету
кіру және шығу еркіндігі;
мүліктік жарна енгізу міндеттілігі;
- басқарудың демократиялылығы;
- өзара жәрдем көрсету және оның мүшелері
- өндірістік кооперативтің қызметі туралы ақпараттарды алу мүмкіндігі.
Өндірістік кооператив жеке кәсіпкерлік үшін заң актілерімен тыйым
Осыған қарамастан, арнайы зандарда кездесетін өндірістік кооперативтердің қызметін
Егер құрылған кооперативтің қызметі лицензияланатын қызмет түріне жататын
Өндірістік кооператив жеке тұлғалардың — құрылтайшылардың жалпы жиналысының
Кооператив - бұл қашан да бірнеше адамның еңбегін
16 жасқа жеткен, кооператив мүшесі болуға тілек білдірген
Заң кооператив мүшелерінің оның қызметіне жеке өз еңбегімен
Кәмелетке толмаған азаматтардың кооперативке кіруі үшін олардың ата-аналарының,
Өндірістік кооператив туралы Заң құрылтай шарты коммерциялық құпияны
Кооператив басқармасының келісімінсіз немесе рұқсатынсыз құрылтай шартының талаптарын
Өндірістік кооперативтің жарғысында мыналар туралы мәліметтер болуға тиіс:
кооперативтің фирмалық атауы;
кооператавтің тұрғылықты орны;
3) өндірістік кооперативке мүшелер қабылдау, оларды шығару тәртібі,
кооперативтің басқару және бақылау органдарының құрамы және құзіреті
өндірістік кооперативтің әрбір мүшесінің жарнасының мөлшері, өндірістік кооператив
кооператив мүшелерінің оның қызметіне жеке өз еңбегімен қатысуының
кооператав пен оның мүшелері, кооперативтің атқарушы органы мен
кооперативтің таза табысы мен шығындарын бөлу тәртібі;
9) кооперативті қайта ұйымдастыру және тарату тәртібі. Өндірістік
Кооперативтің фирмалық атауында оның аты, сондай-ақ, "өндірісгік кооператив"
Жарғыны құрылтайшылардың жалпы жиналысы бекітеді. Өндірістік кооператив туралы
Жарғыға кооператив басқармасының төрағасы қол қояды. Өндірістік кооперативтің
Мына жағдайға назар аударған жөн: кооперативтің құрылтай шарты
Кооператив жарғысы бірауыздан бекітілуі тиіс (Өндірістік кооператив туралы
Өндірістік кооператив мүлкін қалыптастырудың мынадай көздер кооператив мүшелерінің
заң актілерімен тыйым салынбаған өзге де көздер.
Заң кооперативті құру шарты ретінде оның қалыптасқан жарғылық
Бұл заңның талабы болмаса да, кооперативтің құрылтай құжаттарында
Сонымен қатар, егер кооператив осындай қызметгі жүзеге асыратын
Өндірістік кооперативтің таза табысы жылдың қорытындысы бойынша анықталады.
Жалпы жиналыс анықтаған көлемдегі таза табыс олардың қосқан
Кооперативтің таза табысын белуге және шеккен зиянын жабуға
Сонымен, өндірістік кооперативте оның мүшелерінің мынадай екі арналы
Кооператив құрылатын сәтте оның құрылтайшыларының мүліктік жарналары кооперативтің
Мүліктік жарна бастапқы, қосымша және кіріспе жарналарға бөлінуі
Кооперативтің әрбір мүшсіне оның кіріспе жарнасының мөлшері мен
Кооперативке төленетін жарна ақша, бағалы қағаздар, заттар, мүліктік
Кооператив мүшесінің мүліктік жарнасын ақшалай бағалауды кооператив құрылтайшылары
Өндірістік кооперативті қайта тіркеуде оның мүшесінің мүліктік жарнасын
Әдетте, жарна болып табылатын зат кооперативтің меншігіне өтеді.
"Мүліктік жарна" ұғымы "пай" және "мүліктегі үлес" секілді
Жалпы алғанда, пай дегеніміз — бұл жалпы іске
Мынаны есте ұстау керек: кооператив мүлкінің құны —
Мүлік құнының өзгеруіне сәйкес пайдың ақшалай шамасы да
Кооператив мүлкі оның мүшелерінің пайларына қарай үлестерге бөлінегінін
Кооперативті таратуда немесе кооператив мүшесі одан шығарда кооператив
Өндірістік кооператив туралы заң оның мүшелерінің айтарлықтай құқықтары
1.2 Кооператив мүшелерінің құқықтары
Мәселен, кооператив мүшесінің мынадай құқықтары бар:
- осы Заңда және кооперативтің құрылтай құжаттарында белгіленген
кооперативтің басқару органдарың сайлауға және оларға сайлануға кооператив
кооперативтің қызметі туралы толық ақпарат алуға, оның ішінде
кооператав алған пайданы бөлуге қатысуға;
егер құрылтай құжаттарында өзгеше тәртіп көзделмесе, кооператив қызметіне
кооперативтегі өз еңбегі үшін жалақы түрінде немесе кооператив
копператив өзінің мүшелері үшін көздейин жеңілдіктер мен артықшылықтарды,
демалыс күндерін беру арқылы қамтамасыз етілетін тынығуға, сондай
әлеуметтік сақтандыруға және әлеуметтік қамсыздандыруға;
белгіленген тәртіппен копперативтен шығару;
копператив мүшесінің осы Заңда, өзге заң актілері мен
Өндірістік копператив мүшесі үшін осы Заң мен басқа
Копперативке мүшелік мынадай үш негіздер бойынша тоқтатылуы мүмкін:
Кооперативке мүшелік ерікті болатындықтан, кооперативтің кез келген мүшесі
Кооператив мүшелігінен шығару жалпы жиналыстың шешімі бойынша мынадай
кооператив мүшесінің кооператив жарғысымен өзіне жүктелген міндетгерді ұдайы
осыған ұқсас кооперативке мүше болуына байланысты (бір экономикалық
құрылтай құжаттарында көзделген басқа да жағдайлар.
Сонымен қатар, мынадай жағдайларда кооперативке мүшелік тоқтатылады:
кооператив мүшесінің қайтыс болуы, оны өлді, хабар-ошарсыз кетті
кооператив мүшесінің өз пайын басқа адамға беруі;
несие берушінің (берушілердін) кооператив мүшесінің пайынан оның жеке
Мұның ең соңғысына қатысты мынаны түсіндіру керек, пай
1.3 Кооператив мүшелері құрамының өзгеруі
Заң кооператив мүшелері құрамының өзгеруі, оның ішінде пайдың
Осындай мән-жайлардың барлығын ескере келе, Өндірістік кооператив туралы
Кооператив мүшесі, егер кооперативтің құрылтай құжаттарында өзгеше көзделмесе,
Өндірістік кооперативтің мүшесі болып табылмайтын азаматқа жарнаны (оның
Өзіне белгіленген тертілпен жарна (оның бір бөлігі) берілген
Қандай негіздерге сүйенсе де, кооператив мүшесінің кооперативтен шығуы
Осыңдай мәселелерді реттей отырып, Өндірістік кооператив туралы заң
Кооперативтен шығатын мүшеге оның жарнасына сәйкес мүлік беру
Жолай мынаны атап өту керек: қазіргі уақытта өндірістік
Кооперативтен шығатын мүшеге осындай мерзімде, қаржылық жыл аяқталған
Кооператив қызметіне жеке өз еңбегімен қатысқаны үшін берілетін
Өндірістік кооператив туралы Занда оның қайтыс болған мүшесінің
Кооператив мүшесінің оның құрамынан шығуы калған қатысушыларға тиісті
Кооператив өзінің құрамынан шыққан мүшесіне немесе оның мұрагерлеріне
Кооперативке жаңа мүше қабылдауда және ол кіріспе жарна
Өндірістік кооперативтерге тән сипатгы ерекшелікердің бірі — бұл
Солай бола тұрса да, кооператив мүшелерінің жауапкеріпілігі шексіз
Бұл айтылғандарды біз мысалға алған кооператив арқылы түсіндіріп
Өндірістік кооператив туралы заң кейбір ерекше жағдайлар үшін
Адамдар ұжымы еңбек ететін және өндірістік процестер жүзеге
Азаматтық кодекс (99-бап) және Өндірістік кооператив туралы заң
Кооперативтің жоғары органы оның демократиялық сипатын көрсететін, кооператив
Мүшелерінің саны 100-ден асатын кооперативтерде құрылтай құжаттары арқылы
Өндірістік кооператив мүшелері жалпы жиналысының ерекше құзіретіне (Өндірістік
кооператив жарғысын өзгерту;
кооператив қызметінің негізгі бағыттарын анықтау;
атқарушы, тексеру органдарын жене бақылау кеңесін құру және
олардың мүшелерін кері шақырып алу;
кооперативтің қорлары мен резервтерінің түрлерін және мөлшерін
және оларды пайдалану бағыттарын белгілеу;
5) ішкі еңбек тәртібі ережелерін, кооперативтің лауазымды
адамдарына, оның мүшелері мен қызметкерлеріне еңбекақы төлеу туралы
ережелерді және кооперативтің басқа да актілерін қабылдау және
кооперативтің филиалдары мен өкілдіктерін құру, шаруашылық
серіктестіктерін ұйымдастыру және оларға қатысушы ретінде кіру;
қосымша пай жарналарын енгізу жөніндегі мәселені шешу;
кооперативке мүшелер қабылдау және шығару;
кооперативгің жылдық есеп-қисабы мен бухгалтерлік баланстарын
бекіту, оның тапқан пайдасы мен шеккен залалдарын бөлу;
кооперативті қайта құру мен таратуды шешу;
тексеру комиссиясының есебін бекіту;
кооператив басқармасының (кооператив төрағасының) есебін тыңдау. Кооперативтің құрылтай
Жалпы жиналыстың ерекше құзіретіне жатқызылған мәселелерді олар кооперативтің
Жалпы жиналыстың ерекше құзіретінің мәні мынада: осы құзіретке
Кезекті жалпы жиналыс кооператив басқармасы (кооператив төрағасы) белгілеген
Кооператив мүшелерінің кезекті жалпы жиналысы осы жиналыстың ерекше
- кооперативтің жылдық есеп-қисабын және бухгалтерлік балансын бекіту,
- тексеру комиссиясының есебін бекіту;
- кооператав басқармасының (кооператив төрағасының) есебін тындау.
Сонымен қатар, басқарма төрағасы (кооператив төрағасы), сондай-ақ жалпы
Кооператив басқармасының бастамасы бойынша бақылау кеңесінің шешімімен тексеру
Басқарма төрағасы (кооператив төрағасы) жалпы жиналыстың (кезекті жөне
Егер жалпы жиналыс кворумның жоқтығынан кейінге қалдырылған болса,
Егер оған кооператив мүшелерінің жартысынан астамы қатысса, жалпы
Жалпы жиналыстың жұмыс регламентін және дауыс беру тәртібін
Жарнасының шамасына қарамастан, кооперативтің әрбір мүшесесін жалпы жиналыстың
Егер ол үшін жиналысқа қатысқан кооператив мүшелерінің немесе
Кооперативті шаруашылық серіктестікке өзгерту жолымен қайта ұйымдастыру бірауыздан
Кооператив жарғысында бірауыздан немесе көпшілік дауыспен шешім қабылданатын
Мұндай ережелерді белгілеу кооперативтің (және тиісінше, осы мүшелер
Кооперативтен шығу туралы мәселесі қаралатын кооператив мүшесі дауыс
Кооперативте оның атқарушы органдарының қызметін бақылауды жүзеге асыратын
Мұндай органның құрылуын (ол, әдетте, мүшелері аса көп
Кооператив мүшелері ғана байқаушы кеңестің мүшелері бола алады.
Байқаушы кеңестің мүшелері кооператив мүшелерінің жалпы жиналысында сайланады.
Кооператив жарғысында байқаушы кеңестің құзіретіне кооператив басқармасының (кооператив
Байқаушы кеңес өзінің ерекше құзіретіне жатқызылған мәселелерді кооперативтің
Байқаушы кеңес мүшелерінің өндірістік кооператив атынан іс-әрекет жасау
Кооператив құра алатын тағы бір орган тексеру комиссиясы
Тексеру комиссиясы кооперативтің атқарушы органдарының қаржы қызметін бақылауды
Кооперативтің тексеру комиссиясы (тексерушісі) кооператив мүшелерінің жалпы жиналысына
Осылайша, тексеру комиссиясы кооперативте қаржылық бақылау органының қызметін
Кооператив жұмысын ұйымдастыру жөніндегі күнделікті қызметті оның атқарушы
Сонымен, басқаруды ұйымдастыру тұрғысынан қарағанда, кооперативті басқарма түріңдегі
Кооператив басқармасын оның мүшелерінің жалпы жиналысы басқарма мүшелерінің
Мүшелерінің саны 20-дан аспайтын кооперативтерде басқарманың атқаратын қызметін
Кооператив басқармасының мүшелері (кооператив төрағасы) кооператив мүшелерінің жалпы
Кооператив мүшелері ғана басқарма мүшелері (кооператив төрағасы) бола
Басқарма мүшесі (кооператав төрағасы) осымен бір мезгілде байқаушы
Кооператив басқармасы (кооператив төрағасы) кооператив қызметіне ағымдағы басшылықты
Кооперативтің жалпы жиналысының және байқаушы кеңесінің ерекше құзіретіне
Басқарма ұдайы өткізіліп тұратын отырыстарда өз шешімдерін қабылдайды.
Басқарма отырысындағы мәселелер дауыс беру арқылы шешіледі. Егер
Кооператив жарғысында бірауыздан немесе көпшілік дауыспен Шешім қабылданатын
Басқарма төрағасы (кооператив төрағасы) кооперативтің атынаң сенімхатсыз-ақ әрекет
ІІ ӨНДІРІСТІК КООПЕРАТИВТЕРДІҢ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ
2.1 Өндірістік кооперативтедің меншік құқығының объектілері
Қазақстан Республикасының өндірісвтік коооперативтерге кең жол ашылды, әсіресе
1996-жылы 15-қазанда қабылданған Қазақстан яРеспубликасы Президентінің Заң күші
Өндірістік кооперативтердің негізгі белгілері мынадай:
а) жасы 16-ға толған тұлға өндірістік кооперативтің мүшесі
ә) өндірістік кооперативтің қызметіне міндетті түрде жеке еңбек
б) төменгі көлемі бекітілмейтін мүліктік салым салу;
в) біріккен кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру;
г) өндірістік кооператив міндеттемелері бойынша кооператив мүшесінің өзінің
ғ) өндірістік кооператив тарап кеткенде пайда мен басқа
д) өндірістік кооперативтен шыққан мүшесі кооперативтің мүлкінен өз
Өндірістік коооперативтің жеке кәсіпкерлік үшін заңмен тыйым салынбайтын
Кооперативтің меншік құқыңының субъектісі заңды тұлға деп танылатын
Өндірістік кооператив құрылтайшы – жеке тұлғалардың жалпы жиналысының
Меншік құқығының пайда болу негіздері кооперативті құрушы кооператив
Меншік құқығының пайда болуының басты көздері олардың өздерінің
Біз жоғарыда атап өткеніміздей, кооператив өзіне берілген мүліктік
Кооперативке жататын барлық мүліктер әртүрлі қорға енгізіледі. Қор
2.2 Кооперативтердің меншік құқығының мазмұны
Әрбір кооперативтің меншік құқығы субъективтік құқық ретінде өзіне
Иелену құқығы – бұл кооперативтің негізгі және бастапқы
Пайдалану құқығы кооперативтің заңмен, құрылтайшылық құжатпен және жарғымен
Өндірістік кооператив мүліктің меншік иесі болғандықтан, нарықтық қатынастарға
Өндірістік кооперативтің тапқан кірісі мүшелері арасында теңдей бөлінеді,
Өндірістік кооператив таратылған жағдайда немесе одан кооператив мүшесі
Өндірістік кооператив таратылған немесе кооператив мүшесі одан
Өндірістік кооператив мемлекеттік емес заңды тұлға ретінде өзінің
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен, өндірістік кооператив дегеніміз – бұрынғы кезде де,
Өкінішке қарай, қазіргі кезде өндірістік кооперативтер Қазақстан экономикасынан
Өндірістік кооператив туралы заң мұнда белгілі бір иерархия
Басқарма төрағасының шешімдері мен іс-әрекеттері жөнінде кооператив басқармасына
Кооператавтің атқарушы аппаратындағы лауазымды адамдардың шешімдері мен іс-әрекетгері
Кооперативтің кез келген басқару органдарынын және оның атқарушы
Актілерге бағыныстылығына қарай шағым жасаудан басқа, кооперативтің басқару
Онда кооперативтің өзінің мүшелерінен басқа жалдамалы қызметкерлер ретінде
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Нормативтік актілер:
Қазақстан Республикасының Конституциясы, 1995 жыл, 30 тамыз; Алмыты:
ҚР Азаматтық Кодексі: Жалпы бөлім, 27 желтоқсан 1994
ҚР Азаматтық Кодексі: Ерекше бөлім, 1 шілде 1999
ҚР Азаматтық Кодексін күшіне енгізу туралы ҚР Жарғы
Өндiрiстiк кооператив туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 5
Негізгі әдебиет:
ҚР Азаматтық құқығы /М.К.Сүйлеменов. - 1 том– Алматы,
Ғ.Төлеуғалиев. ҚР Азаматтық құқығы.- 1 том. Алматы, 2001
Ғ.АЖайлин. Азаматтық құқық. Оқулық. Ерекше бөлім. І том
30
Өндірістік кооператив
Өндiрiстiк кооператив туралы ақпарат
Өндірісті кооперативті басқару және мүшелік
Кооператив мүшелерінің құқықтары
Өндiрiстiк кооперативтің –коммерциялық ұйым ретінде заңды тұлға ретiнде түсінігі
Мүліктік жарна түсінігі және өндірістік кооператив мүшелерінің негізгі құқықтары
Жарғысын өзгерту
Ауыл шаруашылық өндірістік кооперативтерінде ішкі шаруашылық экономикалық өзара қатынастарды ұйымдастыру
Кооперацияның ғылыми негіздері
Бағалы қағаздар – азаматтық құқықтың объектісі