Сынып жетекшілерінің тәрбие әдістері
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Сынып жетекшісінің тәрбие жұмыстарына қойылатын психологиялық талаптар
М а з м ұ н ы
Кіріспе....................................................................................................3
I-тарау. Тәрбие жұмысының теориялық негіздері............................
1.1. Тәрбие берудің негізгі
1.2. Тәрбие беруді ұйымдастыру
1.3. Тәрбие және балалардың
II-тарау. Сынып жетекшісінің тәрбие жұмыстарының әдістемесі...............................................................................................................
Сынып жетекшісі және оның қызмет мазмұны..............................
Сынып жетекшілерінің тәрбие әдістері.................................................
Сынып жетекшісінің негізгі міндеттері мен жұмыс бағыттары..................................................................................................
Қорытынды..........................................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер.................................................................................
Қосымша...............................................................................................................
Кіріспе
Дипломдық зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазақстан Республикасының "Білім туралы" Заңы
Бірақ, соңғы уақытта мектеп өмірінің демократияландыруына байланысты
Республиканың бір қатар мектептерінде тәрбие ретінде сынып жұмыстарын ұйымдастыруда
Шығыс Қазақстан облысы, Өскемен қаласындағы №11 орта мектепте басқа
Жекеленген мектептерде жоғары сыныптарда өзін-өзі басқарудың дамығандығы соншалықты,
Сірә, сынып жетекшісі жұмысының әртүрлілігі туралы мәселені тікелей нақтылы
Республикамыздың педагогикалық ұжымдарының және басым көпшілігінің пікірі бойынша бүгінгі
Сынып жетекшісінің біліктілігі балалар әлемін терең түсінуге негізделген педагогикалық
Ережеге сәйкес, сынып жетекшілікке сыныппен жұмыс істейтін мұғалімдердің бірі
Демократиялық мектеп өзінің назарынан адамның мінез құлқын, қабілетін,
Қазіргі жағдайда тәрбиенің тиімділігін арттырудың негізгі жолы – бұл
Жас ұрпақты еңбекке даярлау міндеттерін ойдағыдай жүзеге асыру тәрбиеге
Дипломдық зерттеу жұмысының мақсаты: Болашақ мұғалімдерді сынып жетекшісі
Зерттеу әдістері:
Балалардың днесаулығын, оқуға деген ынтасын бақылау.
Ата-ана, балалармен жүргізілетін сұхбат.
Оқуға ынталылығын анықтайтын әдістемелер кешені.
Дипломдық зерттеу жұмысының базасы: №78 орта мектеп.
Зерттеу жұмысының объектісі: Бастауыш сынып оқушылары.
Зерттеудің болжамы: Бастауыш сынып оқушыларының ақыл-ойы, интеллектісі, олардың сынып
Зерттеудің құрылымы: Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған
I-тарау. Тәрбие жұмысының теориялық негіздері
1.1. Тәрбие берудің негізгі
Бүгінгі оқушының жеке ерекшеліктері жалпы білім беру мектептеріндегі тәрбие
оларда дүниетаным негіздерін қалыптастыру;
саяси саналылықты тәрбиелеу және қоғамджық белсенділікті дамыту;
адамгершілік саналы тәртіп пен мінез-құлық мәдениетін тәрбиелеу;
оқуға саналы көзқарасты тәрбиелеу, таным белсенділігі мен ой еңбегінің
еңбекке және қоғамдық меншікке адамгершілік көзқарасты тәрбиелеу, ой-өрісін кеңейту,
заңдық сезімді қалыптастыру, азаматтық жауапкершілікті тәрбиелеу;
эстетикалық мәдениет негіздерін тәрбиелеу және көркемдік қабілеттерін дамыту;
дене тәрбиесін жетілдіру, денсаулықты нығайту және санитарлық гигиеналық мәдениет.
Бұл міндеттердің практикалық жүзеге асырылу түбі тәрбиені ұйымдастыруға комплексті
Әрбір елде әлеуметтік-экономикалық дамудың жаңа кезеңінде сол қоғамның алдына
Тәрбие – белгілі жоғары мақсатқа бағытталған процесс.
а) жас ұрпақтың рухани күштерін дамыту;
ә) ғылыми-материалистік дүниетануды қалыптастыру, қоғамға сай ережелерді меңгеру;
б) қоғам өміріне, қоғамдық өндірістің белгілі саласына
Тәрбие – аға ұрпақтың жаңа ұрпаққа қоғамдық-тарихи тәжірибені беру
Орыс педагогтарының еңбектерінде тәрбие туралы көптеген анықтамалар берілген:
К.Д.Ушинский "мектеп тәрбиеші және ұстаздар – адамның жалғыз ғана
Қоғамның дамуына байланысты тәрбие өрісі кеңейе барады. Жас ұрпақты
Қоғамды жаңа тұрғыда құру, экономика мен саяси жүйедегі жаңаша
Қоғам өміріндегі тәрбиенің ролі мен жеке адамның қалыптасуы туралы,
Тәрбиешінің негізгі міндеттерінің бірі – балалардың қатынас өрісіне ену,
Тәрбиешіге мына қасиеттер өте қажетті:
адамдарға сүйіспеншілік, олармен қатынаса алу, сенім, түсінушілік, төзімділік, қайырымдылық,
жоғары деңгейлі мәдениеттілік, кең көзқарастық, әзіл-оспақты түсіне білу, тапқырлық;
мінезінің табандылығы және батылдығы, өзіне сенушілігі, жігерлілігі, қайсарлық;
барлық психикалық қасиеттерінің жоғары деңгейде дамуы, қабылдауы, есі т.б.
Ең биік құндылықтардың бірі – адамның өмірі. Оған озбырлық
Егер тәрбиеші оқушының жақсы мүмкіндігіне сенсе, оған жаны ашыса
Оқу – ең басты әрекеттердің бірі. Осы кезеңде сынып
Оқушының қалыптасуына үлкен ықпалы бар өріс – оның бос
Баланың демалуы, күш қуатының жөнге келуі.
Қызығушылығымен қабілетін дамыту.
Қызықты адамдармен еркін танысу.
Тәрбие мақсаты - әрбір тұлғаны әржақты және жарасымды етіп
Қоғам дамуының белгілі сатысында педагогикалық, философияның ой-пікірлері пайда болып
Егер тәрбие мақсатының қандай, қалай өзгеріп отырғанына көз жіберсек,
Тәрбие қоғамдық құбылыс, онсыз ешбір қоғамның өмірі ілгері дамуы
Педагогика ғылымының тәрбиесіне мақсатын жеке адамды жан-жақты дамыту, әділетті
Адам баласның жарқын болашағы толығымен жас ұрпақты тәрбиелеу ісіне
Тәрбие берудің негізгі мақсаты және міндеттері
а) жастардың дүниеге ғылыми матералистік көзқарасын
ә) тұлғаның рухани және дене қабілеттерін жан-жақты дамытып, эстетикалық
Тұлғаны барлық жағынан дамытып тәрбиелеу, жас ұрпақты қоғам құрылысына
Сынып жетекшісінің басты назарында – оқушы – адам, оқушы-тұлға,
Тәрбие ісінің негізгі мақсатын, міндетерін, маңызын біліп, түсіну, өзекті
Оқушыларды зерттеу арқылы тәрбиелік міндеттерді анықтауы.
Оқушылардың даму деңгейіне байланысты тәрбиенің негізгі міндеттері мен, оларға
Оқушылардың дамуын болжауды, оларды әртүрлі іс-әрекеттерге араластырып, өзара жақсы
Ғылымдардың зерттеулері бойынша, сынып ұжымын дамытуға толық мүмкіндігі бар.
Сынып жетекшісі төмендегідей болуы керек:
тәрбиелеушілердің тәрбиелік деңгейін, әрқайсысының ерекшеліктерін, мүмкіндіктерін жақсы біледі, оқушылардың
оқушыларды өзін-өзі басқаруға, тексеруге бағыттап, олардың ынтасын дамытып,
ұжымда тәртіпті оқушылардың қатарын көбейтіп, олардың адамгершілік қылықтарын, қасиеттерін
Аталған тәрбие жұмыстың барлығы сынып жетекшісінің шеберлігіне байланысты. Сынып
Сонымен, сынып жетекшісі – сабақтан тыс тәрбие жұмысын ұйымдастырып,
Оқытудың бұл сипатары оқу процесінде, қашан да мұғалімнің әдіс-тәсілімен,
Оқытудың – білім беру тәрбиелік дамытушылық сипатын, оқу процесінде
Оқыту процесі терең, берік және дәл білім алу таным
Оқыту процесінде – мұғалімнің негізгі міндеттерінің бірі – оқытудың
Оқытудың – білім беру функциясы – бұл адам баласын
Білімнің толықтығы – негізгі идеяларға түсіну үшін оқыту процесін
Білімнің жүйелілігі, үйлесімділігі.
Білімнің ұғымдылығы – оқушылардың өз бетімен ізденіп білімді меңгеру
Білімнің әрекеттілігі жаңа білім алу үшін бұрынғы білімді шеберлікпен
Сонымен оқытудың білім беру функциясы қазіргі кездегі ғылым негіздерін,
Тәрбие мақсаты жемісті болуы үшін осы құралдарды тиімді пайдалану
Оқытудың тәрбиелік функциясы – оқытудың тәрбиелік ықпалы жайындағы
Н.И. Пирогов пен К.Д.Ушинский алғаш рет педагогика тарихында оқытудың
К.Д.Ушинскийдің педагогикалық теориясына оқыту және оқу тәрбиесінің құралы деп
Тәрбиелей отырып оқыту – К.Д.Ушинскийдің айтуы бойынша дамытып
Оқыта отырып билеу оқушыларда өмірге білім алуға тәрбиелейді, ақыл-ой
Мектепте оқушыларға теориялық білім беру тәрбие процесімен тығыз байланысты
Сонымен тәрбиелеу, оқыту оқушылардың терең білімін қаруландыруда, ғылыми көзқарастарын
Тәрбие мақсаты жемісті болуы үшін осы құралдарды тиімді пайдалану
Тәрбие беруді ұйымдастыру формалары
Мектептегі оқыту процесін ұйымдастырудың түрі (формасы) – бұл сабақ
Сабақ – оқушылардың топқа ұйымдасқан, сынып деп аталатын тұрақты
Сабақ проблемасын педагог-психолог ғалымдар Е.Я.Голант, Б.П.Есипов, М.А.Данилов, Ф.Ф.Королев, М.Н.Скаткин,
Ал, Қазақстанда 50-жылдары сабақ теориясымен профессор Р.Г.Лемберг шұғылданды. Сонымен
Сонымен жүргізілген зерттеулер, мектептер тәжірибесі «сабақ – мұғалім күнбе-күн
Әдістерді іске асыру барысында тәрбиеші оқушыларға педагогикалық ықпал жасайтын
Тәрбие мақсаты жемісті болуы үшін осы құралдарды тиімді пайдалану
Бірінші топ – тәрбиеленушілерді іс-әрекеттеріндегі, қарым-қатынастарындағы, мінез-құлқындағы жағымды тәжірибелі
Оқушылардың өндірістік бригадалары алу жұмыстары оқушыларды борыштық сезімге, жауапкершілікке
Екінші топ - жеке адамның
Әңгіме әдісін іске асыру үшін
1. Тақырыптық көкейтестілігі, яғни өмірге
2. Әңгіменің мазмұны балалардың жас ерекшеліктеріне
3. Әңгіменің тақырыбына сәйкес техникалық құралдарды
Қазіргі кездегі сабақтың «әр оқу пәннінің материялына сүйене отырып,
Тәрбие және балалардың жас ерекшеліктері
Балалардың жас ерекшеліктерін есепке алу – оқыту және тәрбие
Жаңа туған бала
Емшек емген бала 10 күннен 1
Ерте балалық шақ
Бірінші балалық шақ 4 жастан 7 жасқа дейін.
Екінші балалық шақ 8 жастан 12 жасқа
Жеткіншектік шақ 13 жастан 16 жасқа
Жасөспірімдік шақ 17 жастан 21 жасқа дейін
Кәмелеттік жастың 22 жастан 35 жасқа дейін
бірінші кезеңі.
Кәмелеттік жастың 36 жастан 60 жасқа дейін
екінші кезеңі.
Кексе жас
56 жастан 74 жасқа дейін (әйелдер)
Қарттық жас
Ұзақ жасау
Соңғы жылдары симпозиумда қабылданған жас кезеңдерінің схемасына, яғни туған
Жаңа туған бала (туған сәттен екі айға
Нәрестелік шақ (1-2 айдан 1
Ерте сәбилік шақ (1 жастан 3 жасқа дейін)
Мектепке дейінгі шақ (4 жастан 7 жасқа дейін)
Бастауыш мектеп (7жастан 11-12 жасқа дейін)
Жеткіншектік шғы (11-12 жастан 14-15 жасқа дейін)
Жасөспірімдік шақ (14-17 жастан 17 жасқа дейін)
Мектепте балаларды 6 жастан бастап қабылдауға байланысты 5,6 және
Бастауыш мектеп шағында баланың дене психикалық дамуында кейбір ерекшеліктер
Жеткіншектік жастағы балалар намыс қор болады. Үлкендердің бақылауын сүймейді,
Тәрбиешілер өздерінің күнделікті қызметтерде «сынып жетекшілер өздерінің әріптестерімен, отбасымен,
Тәрбие және балалардың дербес ерекшеліктері.
Әрбір баланың дербес ерекшелігі тәрбие процесінде, даму кезегінде байқалады.
Мұғалім күнделікті оқу-тәрбие жұмысының процесінде оқушылардың дара ерекшеліктерін бақылап,
Жеке адамның дүниені сезгіштігі және қабылдағыштығы темпераментке тәуелді. Темперамент
ғылымында темпераменті төрт типке бөліп сипаттайды.
Холерик - эмоциялық қызуы шапшаң, кушті, тұрақты болады. Ол
Сангвиник - эмоциялық қызуы шапшаң күшті бірақ, көп тұрақтанбайды.
Меланхолик – эмоциялық қызуы шапшаң, күшті тұрақты. Ол момақан,
I-тарау. Сынып жетекшісінің тәрбие жұмыстарының әдістемесі
Сынып жетекшісі және оның қызмет мазмұны
Сынып жетекшісінің тәрбиешілік қызметі күрделі және сан қырлы. Ол
Ұжым дамуының түрлі кезеңдерінде сынып жетекшісі тәрбиенің нақты міндеттерін
Сынып жетекшісінің қызметі ол белгілі жүйемен жүзеге асырылған жағдайда
Бірақ сынып жетекшісі өзінің кәсіби және әлеуметтік рөліне байланысты,
Тәрбиешілер өздерінің күнделікті қызметінде «сынып жетекшілер өздерінің
Сондықтан, көп жағдайда тәрбие жұмысы нәтиже бермейді. Тәрбие жүйесінің
Ғалымдардың зерттеуі бойынша сынып ұжымын дамытуға толық мүмкіндігі бар
Тәрбиеленушілердің тәрбиелік деңгейін, әрқайсысының ерекшеліктерін, мүмкіндіктерін жақсы біледі;
Оқушының дамуы туралы толық хабары бар;
Белсенді оқушылар тобын қолдап,олардың ұйымдастырушылық дағдыларын дамытып тәрбиелеу жұмыстарына
Ұжымның негізгі белгілеріне және атқаратын қызметіне сәйкес іс-әрекеттер жүйесін
Оқушыларды өзін-өзі басқаруға, тексеруге бағыттап, олардың ынтасын дамытып, ұжымда
Енді жаңа талаптар тұрғысынан сынып жетекшісінің қызмет бағыттарын
Сынып жетекшісінің атқаратын жұмыс түрлері.
Сынып жетекшісі оқушылардың күнделікті әрекетін болжайды, талдайды, ұйымдастырады. Сондықтан
оқушы болашақ өмірге тек дайындалып қана жатқан жоқ,
Әр ұжымның өмірінде республикадағы әлеуметтік жағдайда қаланың, ауданның, ауылдың,
Жалпы азаматтық және ұлттық қажеттілікке, оқушылардың жас және жыныстық
Әр оқушы өзі қалаған істі таңдап өзіне деген сенімділік
Сынып жетекшісінің бірінші меңгеретін, жүзеге асыратын бағдарламасы – ол
Сынып жетекшісі ата-аналармен бірге денсаулығы нашар оқушының ерекшеліктеріне сәйкес
Балаға қаморлық қажет ететін келесі өріс – ол қатынас.
Сынып жетекшілік, әдетте, сыныпты және әр оқушыны жеке зерттеуден
Сынып жетекшісінің қызметінде саналы тәртіп рухында тәрбиелеу және әлеуметтік
Сынып жетекшісі өз сыныбы мұғалімдерінің тәрбие жұмыстарын үйлестіріп, бағыттап
А.С. Макаренко бірде-бір тәрбиешінің жалғыз жұмыс істеуге құқығы жоқ
Сынып жетекшісі ауық-ауық өз сыныбының мұғалімдерімен кездеседі, бірыңғай талаптардың
Сынып жетекшісінің қызметі тұтас оқушылар ұжымымен жеке оқушыларға ықпалының
Сынып жетекшісінің ең басты міндетті қызметтері қандай?
Диагностикалық
Коммуникативтік
Тәрбиелік
Жобалаушылық
Ұйымдастырушылық - әрекеттік
Дамытушылық
Әдістемелік
Ынталандырушылық
Бағалаушылық
Қорғаушылық
Түзетушілік
Сынып жетекшісінің негізгі міндетті қызметтері оның жұмысының бағыттарын анықтауға
Сынып жетекшісінің атаратын қызметтері
(Функциялары)
1.Талдау қызметі функциясы.
• Балалар мен жасөспірімдердің жеке дара ерекшеліктерін зерттеуі;
• Әр оқушының отбасындағы тәрбие жағдайын зерттеп талдау.
• Әр оқушымен ұжымның тәрбиелік деңгейін талдап бағалау, сынып
• Қоршаған айналаның сынып оқушыларына ықпалын зерттеп, талдау.
• Өткізілетін іс-шараның тәрбиелік құндылығын талдау.
• Оқушыларға үйірмелер, клубтар, сексиялар, бірлестіктер арқылы қосымша білім
• Оқушылардың дербестігі мен құқықтарын қорғау.
• Оқушылардың отбасылармен байланыс ұйымдастыру; ата-аналар жиналысын өткізу, ата-аналарға
• Өз сыныбы оқушыларының үлгеріміне байланысты кіші педагогикалық кеңестер
• Ата-аналар, мұғалімдердің, оқушылардың шығармашылық жаңашылдық әрекеттерін қолдау, сынып
• Сабақтан тыс өткізілетін іс-шаралар барысында оқушылардың қауіпсіздігі, денсаулығы
• Оқушылардың тамақтануына, сынып мектеп бойынша кезекшілікке жазғы еңбек
• Қажетті іс-қағазды жүргізу:
Осымен қорыта келе айтарымыз: сынып жетекшісінің басты назарында
Тәрбие процесі ерекшеліктерін ескере отырып, тәрбие ісін басқаруды сынып
1.Тәрбиесінің негізгі мақсатын міндеттерін маңызын біліп түсіну, өзекті мәселерін
2. Талдау барысында тәрбиесінің белгіленген мақсатқа сәйкестігін анықтау, кемшіліктерінің
3. Өз жұмысының нәтижесін болжай білуі нақты нәтижелердің
4. Оқушыларды зертеу арқылы тәрбиелік міндеттерді анықтау.
5. Оқушылардың даму деңгейіне байланысты тәрбиенің негізгі міндеттерімен, оларға
6.Тәрбие ісінің нақты бағдарламасын жасау. Оқушылардың көз қарасын қалыптастыру
7.Оқушылардың дамуын болжауы, олардың әртүрлі іс-әрекеттерге араластырып, өзара жақсы
Оқушылардың қабілетіне, қызығушылығына, ынтасына, даму деңгейіне байланысты, тәрбиешінің оларды
8.Тәрбиелеу барысында мұғалім өзінің күшті және әлсіз жақтарын ескеруі.
9.Тәрбие ісін жетілдіру мақсатымен мезгіл-мезгіл өз жұмысын өзі тексеріп,
Сынып жетекшілерінің тәрбие әдістері
Қазіргі кезде теорияда «Тәрбие әдісі» ұғымы әлі де жете
Бірақ біздің байқауымызша, әртүрлі анықтамалар бір мақсатты көздейді, демек
Тәрбие әдісі – тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің өзара байланыс іс-әрекеттерінде
Тәрбие жұмысында таңдап алу
Ұжымның II-III даму сатысында пікір,
Сонымен, біріншіден тәрбие әдістерінің
Барлық тәрбие әдістері бір-бірімен өзара байланысты,
Егер оқушылар ұжымының адамгершілік
Осы әдістер бойынша адамгершілік
Мектепте сынып жетекшісі оқушылар оқитын
Сынып жетекшісінің қызметі туралы
Ғұлама ғылым Әл-Фараби өзінің
Осындай абзал қасиеттерді
Сынып жетекшісінің тәрбие жұмысында әдістерді таңдап алу оқушылардың жас
Үйрету әдісі арқылы балаларды мектепте үйірмелерде әртүрлі іс-әрекеттеріне дағдыландыруға
Сынып жетекшісінің тәрбие жұмысында әр баланың жеке даму ерекшелігін
Сондықтан оны үздіксіз, яғни тұрақты әрекет жасауға, тапсырманы толық
Ұжым толық қалыптасқан сүйеніші яғни өмір тәжірибесі жоқ. Бұл
Тәрбие жұмысында моральдік ұғымдар элементтерін жете білмегендіктен түрлі жағымсыз
2.3. Сынып жетекшісінің негізгі міндеттері мен жұмыс бағыттары
Сынып жетекшісі өте маңызды ды әрі жауапты міндеттерді атқарады.
К.Д.Ушинский "Адам – тәрбие нысанасы" деген еңбегінде былай деп
Оқушыларды жан-жақты тәрбиелеу үшін сынып жетекшісі оқушылардың мінезін, қабілетін
Оқушылардың денсаулығы;
Жанұядағы баланың өмірі мен тұрмыс жағдайы;
Оқушылардың ішкі жан дүниесі, рухани байлығы;
Міне-құлқын, темпераментін, қабілетін, қызығушылығын, еркін, зейінін, т.б. психологиялық ерекшеліктерін;
Үлкендермен, кішілермен, ата-анасымен, жолдас-жораларымен қарым-қатынасы;
Моральдық бейнесін, адамгершілік қасиеттерін;
Еңбекке көзқарасын;
Эстетикалық талғамдарын, қызығуларын, өнерге, әдебиетке ден қоятындығы;
Интелектуалдық дамуын;
Саяси сауаттылығын т.б.
Тәрбиеші – педагог өз назарына тыс қалдырмайтын бірінші объект
Ұжымды ұйымдастыру және дамыту – сынып жетекшісінің назарындағы екенші
Оқушы тұлғасының қалыптасуына көмектесу, оның қабілетінің, қызығушылығының беймәлімділігінің және
Кейбір зерттеушілердің пайымдауы бойынша, сынып жетекшілері оқушылар және олардың
Бірінші топ міндеттері. Оларды әлеуметтік міндеттер деуге болады. Бұл
Екінші топ міндеттері. Адамгершілік міндеттер деп атауға болады. Олар
Үшінші топ міндеттері. Диагностикалық әдептік-этикалық деуге болады. Сынып иен
Төртінші топ міндеттері. Жеке дара практиаклық сипаттағы міндеттер деуге
Сынып жетекшілерінің тәрбие жұмыстарының нақты міндеттері мектеп тұрған өндірістік
Мектепте болған жылдарында олар негізгі ауыл шаруашылығы машиналарын үйрену,
Сынып жетекшісінің жұмыс бағыттары.
Оқушының жеке дамуын бақылау, оның еркін дамып, қабілеттерінің ашылуына
Оқушының ынтасын, қабілетін зерттеу, бағдар беру.
Оқушылардың қоғамдық-құнды қатынастарға жетелейтін әрекеттердің барлық түрлерін ұйымдастыру.
Оқушылардың еркіндіктері мен құқықтарын сақтауға мүмкіндік жасау.
Әр оқушының әлеуметтендіруге мүмкіндік беретін сынып ұжымын тәрбиелік орта
Барлық тәрбиелік күштердің өзара ынтымақтастығы мен байланыстарын ұйымдастыру.
Сынып оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру.
Сынып оқушыларын сыныптық және жалпы мектеп ұжымның тәрбиелік іс-шараларын
Оқушыларды, олардың жұмыс жағдайларын зерттеу.
Оқушылардың дамуындағы және мінез құлықтарындағы ауытқуларды байқау, оларды психологиялық
Өмірдегі кездесетін күрделі проблемаларды шешуде оқушыларға көмек көрсету.
Оқушылардың әлеуметтік және заңды құқықтарны қорғау.
Тәрбие жұмысының нәтижелілігін көрсететін іс-қағаздар жүргізу.
Мектептің тәрбие жұмысына ұстаздарды, ата-аналарды, ғылым, өнер саласындағы мамандарды
Үнемі тәрбие теориясына, практикасына, педагогика және психология мәселелеріне байланысты
Өз іскерлігі мен жауапкершілігін дәлелдей отырып, балалармен жылы қарым-қатынас
Тәрбиелік мақсаттарды көре білуі және оны жоя білуі.
Оқушының қалыптасуына үлкен ықпалы бар өріс – оның бос
Бала азанғысының демалуы, күш қуатының жөнге келуі.
Қызығушылығымен қабілетін дамыту.
Қызықты адамдармен еркін танысу.
Бұл өрістің ерекшелігі – оқушылар демалыс түрін өздері
Сабақты нашар оқитын оқушылардың дер кезінде жақсы жақтарын
Ендігі өріс – баланың өмір сүретін ортасы, тұрмыс қалпы.
Осы себептен сынып жетекшісі отбасындағы тұрмыс жағдайларын жақсы білсе,
Мектепте сынып жетекшісі оқушылар оқитын бөлменің этикалық жағынан тартымды,
Сынып жетекшісі әрекеттерінің құрамы қандай?
Ол мынандай бағыттардан тұрады: диагностикалық, жобалаушылық, құрастырушылық, коммуникативтік, ұйымдастырушылық.
Сынып жетекшісіне қандай қасиеттер мен қабілеттер тән болуы керек?
Сынып жетекшісінің профессиограммасы қандай?
Профессиограмма – кәсіби маңызы сапалар жиынтығы, қабілеттерін, білімін дағды,
Дамыған «Мен тұжырымдамасы» «Мен» («Я концепциясы») болса ғана кәсіби
басқа адамдарға ұнайтындығына толық сенімділігінен.
Белгілі бір әрекет қабілетіне сенімділігінен.
өзінің қажеттілігіне сенуінен.
Сынып жетекшісінің білімдері үш компаненттерден тұратыны белгілі жүйені құруға
Тұлғаның және балалар ұжымының даму ерекшеліктері туралы білімі;
Психологиялық-педагогикалық білімдері.
Жалпы білімдері.
Сынып жетекшісінің икемдері мен дағдылары.
Диагностикалық
Жобалаушылық
Практикалық
Бағалаушылық
Рефлекстік
Сынып жетекшісінің қабілетіне – дидактикалық, перцептивтік басқаның орнына өзін
Болжамдық (прогностикалық)
• Тәрбиелік ықпал мен жоспарланған іс-шараның нәтижесін болжау.
• Оқушылардың жеке-дара даму деңгейінің нәтижесін болжау.
• Ұжымның қалыптасуы мен даму кезеңдерін болжау.
• Мектептің тәрбие жүйесіне сәйкес кіші тәрбие жүйесінің моделін
• Ұжымдағы қалыптасып келе жатқан қарым-қатынастардың салдарын болжау
Ұйымдастыру - үйлестіру.
• Әр оқушының даму ерекеліктерн психологиялық-педагогикалық картада көрсету.
• Оқушыларға оқу әрекетінде көмек көрсету.
• Жас ерекшеліктеріне және сынып өмірінің талабына сәйкес оқушылардың
• Өзін-өзі басқару ұйымдарымен байланыс және көмек, сынып ұжымының
• Әрбір оқушыға және ұжымға жеке-дара ықпал жасау.
• Сыныптан тыс тәрбие жұмысын ұйымдастыруға мүмкіндік беретін қолайлы
Коммуникативтік
Оқушылар арасында өзара қарым-қатынас қалыптастару, ұжымға үйретуге көмектесу, қатарларының
«Оқушы-оқушы», «оқушы-ата-ана», «ата-ана-оқушы» арасындағы өзара қолайлы байланыс орнату;
Оқушылардың қоршаған ортамен қолайлы қатынас орнатуы;
Ұжымда әр оқушыға қолайлы психологиялық ахуал орнатуға үлес қосу;
Сынып жетекшісінің атқаратын жұмыс түрлері.
Сынып жетекшісі оқушылардың күнделікті әрекетін болжайды, талдайды, ұйымдастырады. Сондықтан
оқушы болашақ өмірге тек дайындалып қана жатқан жоқ,
Әр ұжымның өмірінде республикадағы әлеуметтік жағдайда қаланың, ауданның, ауылдың,
Жалпы азаматтық және ұлттық қажеттілікке, оқушылардың жас және жыныстық
Әр оқушы өзі қалаған істі таңдап өзіне деген сенімділік
Тәрбиелік шаралар өткізуде олар негізінен.
дискуссия, ойын, сайыс;
- Шығармашылық еңбек, көркемдік шығармашылық, ролдік, психологиялық тренингтер болған
сынып жетекшісі өз тәрбиешісіне сүйеніп тәрбиелік шаралар картотекасын жасаған
Қорытынды.
Қорыта айтқанда, мұғалім еңбегін басқа қызметтермен салыстырғанда, өзіндік ерекшелігі
Ұстаз бүгінге ғана емес, ертеңге, болашаққа қызмет істейді. Ал
Мұғалім өз мамандығына байланысты ғылыми теориялық мәселелерді, жоғарғы оқу
Педагогикалық ғылым жетістіктері мен озат педагогикалық тәрбиені заман талабына
Қазіргі кезңде ғылымның соңғы табыстарына негізделіп мектеп өміріне жүзеге
Сондықтан ол балалардың жас ерекшеліктерін есепке ала отырып, физиология,
Мектеп өмірінде осыған керісінше факторлар да жиі кездеседі. Кейбір
Міне метептерде педагогикалық процесті мақсатқа сәйкестік принциппен жүзеге асыру
Педагогикалық процесте озат тәжірибені кеңінен қолданудың маңызы зор. Өйткені,
Шығармашылықпен еңбек етіп, оқыту мен тәрбие проблемаларына елеулі үлес
Кейбір педагог-ғылымдардың зерттеу мәліметтері бойынша шығармашылық тұрғыдан педагогикалық міндеттердің
Стратегиялық (стратегия – қандай болса да мақсатқа жетудің басшылық
Тактикалық (тактика – қандай болса да мақсатқа жетудің жолдары
Бұл міндеттерді шешу үшін оқушылардың, олардың ата-аналарының, сол сыныпта
Оперативтік міндеттер – бұл іс-әрекеттерін тікелей орындау, яғни тактикалық
Пайдаланылан әдебиеттер тізімі.
ҚР Ата заңы. – Алматы, 1995ж Толықтырулар 21.05.2007ж.
ҚР-ның Президенті Н.Назарбаевтың жыл сайынғы дәстүрлі Қазақстан халқына жолдаулары;
ҚР Білім туралы заңы 7.06.1999ж.
ҚР Білім туралы заңы. (толықтырулар, өзгерту енгізілген) 15.08.2007ж.
ҚР МЖМБС Жоғарғы кәсіптік білім беру. Негізгі ережелер.
ҚР-ның 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы
ҚР-дағы мемлекеттік жастар саясаты туралы 14.05.2004ж.
ҚР-ның Жоғарғы педагогикалық білім беру тұжырымдамасы. Астана, 2005ж.
ҚР-ның жаңа формация педагогының үздіксіз педагогикалық білім беру тұжырымдамасы.
Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ-нің студенттеріне арнап
С.Әбенбаев., «Сынып жетекшісі» оқу әдістемелік құрал -
Ілиясова А.К. Класс жетекшісініңжүргізілтін тәрбие жұысының жүйесі –
Жарықбаев Қ.Б. Қазақ психологиясының тарихы – Алматы, 1996ж.
Капралов Р. Класс жетекшісінің жұмысы – Алматы, 1983ж.
Н.И.Болдырев Сынып жетекшісі – Алматы «Мектеп» 1980ж.
С. Қалиев, Қ. Жрықбаев қазақ тәлім-тәрбиесі – Алматы
Әлімбаев М. Тәрбие туралы әңгімелер – Алматы: Қазақстан,
Ғабдуллин М. Ата-аналарға тәрбие туралы кеңес – Алматы «Мектеп»,
Намазбаева Психология – Алматы, 1993ж.
Жалпы психология В.В. Богословский редакциясымен – Алматы, 1980ж.
Психика – адамзат ақыл-ойының қазынасы 1-10томдар.
Жарықбаев Қ, Қалиев С. Қазақ тәлім-тәрбиесі – Алматы
Қожахметова К.Ж. Мектептің ұлттық тәрбие жүйесі: теория және
Балиев Қ. Болашақ мұғалімдерді ұлттық тәрбиеге дайындау – Алматы:
Қалиев С. Қазақтың, халықтың тәлім-тәрбиесінің ғылыми-педагогикалық негіздері: пед.ғыл.док.дис. Автореферат
Тілеубекова Р.К. Бастауыш сынып оқушыларын адамгешілікке тәрбиелеуде халықтық педагогиканың
Табылдиев Ә. Халық тағылымы – Алматы: Қазақ университеті,
Жарықбаев Қ. Аталар сөзі – ақылдың көзі –
Әбенбаев С. Сынып жетекшісі- Алматы, 2001ж.
Ильина Т.А. Педагогика – Алматы «Мектеп», 1977ж.
Кеңесбаев С.Қ. «Советский Қазақстан» журналы №9 1955ж, 125бет.
Нысанбаев Ә. Адам және ашық қоғам - Алматы: Қайнар,
Савин Н.В. Педагогика – Москва: Просвещение, 1978г.
Славина Л.С. Знать ребёнка, чтобы воспитать – Москва, 1976г.
Сухомлинский В.А. Как воспитывать настоящего человека – Киев, 1985г.
Ждан А.Н. История психологии. От античности к современности.
Петровский А.В. Вопросы историй и теории психологии – Москва,
Мұканов М.С. Этническая территория казахов в XIX начале
Джакупов С.М. Психология познавательной деятельности – Алма- ата: Изд.
Смолов А.Г Личность как предмет психологического исследования – Москва:
Педагогика и психология одаренности школьников (под.ред У.Б.Жексенбаевой, А.К. Сатовой)
Педагогикалық практиканың жетекшілерінің міндеттері
Мектептің педагогикалық кеңесі
Педагогикалық және әдістемелік жұмыстар жайында
Сынып жетекшісінің тәрбие жұмысын жоспарлау
Мектептегі басқарудың ғылыми-педагогикалық негіздері
Бастауыш мектепте сынып сағаттарын өткізу ерекшеліктері
Бастауыш сынып жетекшісінің оқушылармен ұйымдастырылатын тәрбие жұмыстарының теориялық және әдістемелік негіздерін зерттеу
Мұғалімдердің педагогикалық және әдістемелік білім деңгейін жетілдіру формалары
Мектептанудың негізгі мәселелері
Сынып жетекшісі