Туризм индустриясынан табыс

Жоспар
КІРІСПЕ 4
1 ТУРИЗМДІ ДАМЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК–ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 6
1. Туризмнің экономиканы дамытудағы ролі және
1.2 Халықаралық туризм және туризм экономикасы үшін негізгі макроэкономикалық
2 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ТУРИЗМ САЛАСЫНЫҢ ҚЫЗМЕТ ЕТУІНІҢ
2.1 Халықаралық туризмнің дамуы және туризмнің экономиканың сфераларына
2.2 Туризмнің Қазақстан экономикасындағы даму тенденциясы және
2.3 Туризм пилоттық кластері жобасын іске асыру 38
3 ТУРИЗМДІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ДАМЫТУ ПЕРСПИКТИВАЛАРЫ ЖӘНЕ ТУРИЗМ
3.1 Ұлттық туризмді дамытудың өзекті мәселелері мен оларды шешу
3.2 Туризм кластерін қолдау шаралары мен даму перспективалары 49
ҚОРЫТЫНДЫ 55
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 59
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі: Қазақстан Республикасы Үкіметінің ниетімен жасалған Қазақстанның бәсекеге
Қазіргі уақытта туризм әлемдік шаруашылықтағы неғұрлым қарқынды дамып келе
ХХ ғасырдың соңында туристік мақсатпен адамдардың қозғалысы әлемнің
Туризмнің негізгі үш оң әсерін байқауға болады: ол шетел
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері: Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты
Көзделген мақcаттарға сәйкес дипломдық жұмыста келесідей міндеттер қойылған:
- туризм саласының ел экономикасына тигізетін әсерін саралау;
- мәліметтерге сүйене отырып Қазақстандағы туризм саласының даму жағдайын
- Қазақстандағы туристік кластер мен жалпы туризм саласының дамуына
- туризм кластерінің ел экономикасындағы даму персективаларын бағалау.
Дипломдық жұмысты жазу барысында кластерлер мен бәсекелестік теориясы жайында
Зерттеу пәні: Халықаралық туризмнің дамуы болып табылады,
Зерттеу объектісі: Әлемдік туризм индустриясының дамуы.
Дипломдық жұмыстың құрылымы: Дипломдық жұмыс кіріспеден, 3 бөлімнен, қорытындыдан
1 ТУРИЗМДІ ДАМЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК–ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1. Туризмнің экономиканы дамытудағы ролі және
Ел экономикасының толығуы мен туризм бір-бірімен өзара тығыз әрекеттеседі.
- Нақты табыстың өсуі, бұл кезде тұтынушылар мол қаржыға
- Пайданың барынша тепе-тең бөлінуі, қаншалықты қолдағы табыс тепе-тең
- Валютаның тұрақтылығы, егер шетел валютасының құны тұрақты
Туризмге теріс әсер етуші факторлар болып мыналар табылады:
- Экономикалық дағдарыс құбылысы;
- Жұмыссыздықтың артуы, жалақының қысқаруы және сол сияқты т.б.;
- Валютаның тұрақсыз жағдайы, егер шетел валютасының құны
Туризм өзі орналасып, дамыған аймағының экономикасына үлкен әсер етеді.
Туризмнің экономикалық маңызы. Экономикалық жағдайы ретінде екі жағынан қарастырылады:
- Экономикалық кешен, өрлеуі көбінде бейбіт өмір тіршіліктің процестері
- Экономикасының өрістеуінің маңызды қоздырғышы ретінде. Бұл сапасы бойынша
Кемелденген әлемдегі туризм:
- Индустриалды түрге ие;
- Жинақтауға және тасымалдауға болмайтын қызмет түрінде көрініс береді;
- Жоғары тиімділігі мен тез салым қайтарымдылығымен сипатталады;
- Жаңа аудандарда шаруашылықты игерудің негізі
- Табиғатты және мәдени құндылықтарды қорғаудың тиімді тәсілі болады;
- Адам қызметінің барлығымен, барша шаруашылық салаларымен нақты
Дамыған елдерде шетелдік туризмнен түсетін табыс қара және түсті
Туризмнен түсетін табыс туристік сапар барысындағы шығындардан құралады. Ол
Туристік шығындарға мыналар жатады:
- біртұтас жолсапар;
- демалу және турпакеттер;
- орналасу;
- тамақтану;
- көлік тасымалы;
- рекреациондық, мәдени және спорттық қызмет түрлері үшін;
- саяхаттың ажырамас бөлігі болып табылатын тұтыну тауарлары;
- медициналық қызмет және басқалар.
Тізбектелген туристік шығындар экономикаға тікелей әсер етеді. Яғни туризмнің
Туризмнің ел экономикасында тұтастай алғанда қоғамға әсер ету аумақтары
- кәсіпкерлік аумағы. Туристік кәсіпорын құру тұтынушыға өз
- Тұтынушылық және кірістік жақтары. Туризм тұтынушылық сұраныстың жаңа
Туризмнің арқасында жергілікті кәсіпорындар өсіп өркендейді, оның
ішінде:
- өз кезегінде салық салу арқылы жергілікті тұрғындарға пайда
- Көлік кәсіпорындары мен фирмалары (қоғамдық көлік, автокөлікті жалға
- Сувенирлер даярлаушы, арнайы туристік жабдықтар мен қолөнер бұйымдарын
Валюталық жағы. Туризм шетел валютасы ағымынан елге келуіне
Өндірістік құрылымы. Туризм тек туристер үшін ғана емес, жергілікті
Туристердің барған жерінде жұмсаған ақшасы біруақытта сол барған
Бұл процесс ел экономикасына жанама әсер етеді. Елдің экономикасына
Мұндай құбылыс мультипликациялық әсер немесе мультипликатор деп аталады.
Жалпы барлық аймақтық көлемді алғанда туризм экономикасы мешеу қалған,
Туризм жалпы экономикалық мәселелерді шешуге көмегі тигенмен бірақ туристік
Туризмнің әлеуметтік маңызы. Туризмнің қоғамдық өмірдің әлеуметтік жағдайындағы
- Қоғамның психо-физиологиялық қорларын қалпына келтіру және адамдардың еңбек
- Бос уақыттың тиімді пайдаланылуы;
- Жұмыс орындарын жасау мен тұрғындарды еңбекпен қамту;
- Жергілікті тұрғындардың мәдениетіне әсері;
- Кәсіпорындар мен жеке кәсіпкерлердің жұмысшыларын табыспен қамтамасыз
- Туризмнің экологиялық қауіпсіздігі және оның рекреакцияны тұрақтандыру мен
Әлеуметтік тұрғыдан туризм адамның күш-қуатын, яғни өндіріс саласындағы
Туристік демалу – бірқалыпты жағдайды өзгерту, өмір қалпын жақсарту,
Туристік кәсіпорындар туристік демалуға шақыра отырып, өздерінің қызметін де
Туристік индустрияның дамуы жұмыс қолының еңбекпен қамтылуын шешеді.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей туристік индустрия даму барысында түрлі
Кемелденген туризм экологиялық жағдайға екі жақты әсер етеді. Бір
Енді бір жағынан туризм экологияның және рекреациялық ресурстардың жақсаруына
Туризмнің жергілікті тұрғындарға кері әсерінің нәтижелеріне мыналарды жатқызуға болады:
Машықталынбаған еңбек үлесінің артуы;
Қоғамдық мінез-құлық әдеттен ауытқу санының артуы
Жастардың өмірге жеңілтек қарауы, ажырасулар;
Мәдениеттің кәсіпшілікке айналуы;
Нақты туристік бағыттың өз құндылығын жоюы;
Жергілікті халықтар мен туристер арасындағы жан-жалдар.
Туризмнің оң және теріс әсерлері барысында жергілікті тұрғындар өздерін
Туризмнің гуманитарлық маңызы. Бұл мағынада жалпы алғанда демалысты сол
Сонымен туризмнің артықшылығына мыналар жатқызылады:
Аймаққа ақша ағымының артуы, соның ішінде шетел валютасы;
Ішкі жалпы өнімнің өсуі;
Жаңа жұмыс оырндарын құру;
Туристерде, жергілікті тұрғындар да пайдаланатын демалыс орындарын жаңғырту;
Қаржы салымын тарту, соның ішінде шетелдік қаржыны;
Аймақта салық жинағының артуы;
Туризмнің дамуының теріс салдарларына мыналар жатқызылады:
Турситік импорт арқылы ақшаның шетелге ағуы;
Туризм арқылы әлеуметтік және экологиялық мәселелердің тууы;
Егер туризм аймақта негізгі сала болса, басқа халықтың шаруашылықтың
Туризмнің экономикалық жүйесінде төмендегідей туризмнің өмірлік кезеңдік циклі
өндіріс
қалыптастыру
өткізу
тұтыну
Туристік қызмет өндірісі туристік индустрия арқылы қалыптасады. Туристік өндіріс
Туристік өнімді қалыптастыру процесі және оны кейін туристік нарықта
Туризмнің экономикалық жүйесінің соңғы тізбегі – бұл туристік өнімді
1.2 Халықаралық туризм және туризм экономикасы үшін негізгі макроэкономикалық
Туризм саласындағы маман елде қабылданған салық салу жүйесі соның
Ұлттық өнім тауарлар ағыны немесе табыстар ағыны ретінде есептеле
Ұлттық табыста екі рет есептемеу үшін тек ғана тауарлар
Кесте 1. Туристік өнім өндірісіндегі қосылған құнды анықтау
Туристік өнім өндірісінің стадиялары Өткізуден түскен түсім Аралық қызметтер
Көлік қызметтері 400 -400 -400
Орналастыру қызметі 600 -600 -200
Тамақтану қызметі 800 -800 -200
Көңіл көтеру қызметі 900 -900 -100
Өткізу қызметі 1000 -1000 -100
Жарнама қызметі 1050 -1050 -50
Басқа қызметтер 1150
-100
Соңғы туристік өнім 5900 -4750 -1150
Ескерту: КР статистика агенствосының жинағы бойынша автормен құрылған
Қосылған құнды анықтаудың мәні тек ғана ұлтық табыстың
Ұлттық табыс әртүрліше жұмсалына алады. Ұлттық табыстан бөлінетін инвестицияның
1. Нөлдік инвестициямен стационарлық вариант, капитал запастары жыл ағымында
2. Оң инвестициямен дамушы вариант, ұлттық табыстың бір бөлігі
3. Теріс инвестициямен дағдарысты вариант, тұтынушы сақтап қалу үшін
Аталған варианттар капитал динамикасы мен инвестициялық процесті фирма қызметі
Жалпы ішкі өнім мен жалпы ұлттық өнім көрсеткіштері
Егер туристік фирма авиакомпаниядан ұшаққа орын, ал мейманханадан бөлме
NNP = C+I немесе
NNP- тауарлар ағыны бойынша есептелген таза ұлттық өнім;
I – таза инвестициялар;
C – тұтыну тауарлары мен қызметтерінің ағыны.
Туристік фирма экономикасында осы формуламен есептелетін S қор жинау
S= NNP-C
Бұл кезде NNP табыстар ағыны тәсілі бойынша анықталады. Бұл
Салықтарды шегергеннен кейін тұрғындарда қалатын таза жеке жинақ ретінде;
Дивидендтер түрінде төленбейтін, фирмада қалатын корпорациялардың таза жинақтары;
Мемлекеттік табыстар мен шығындардың айырмасы ретіндегі мемлекеттің таза табысы.
Туризм ұлттық экономиканың дамуына белгілі бір ықпал етеді деген
Туризм экономикасы бойынша әдебиеттерде туризмнің экономикалық әсерін өлшеу үшін
Сауда;
өнім шығару;
табыс;
тұрғындардың жұмысбастылығы;
мемлекеттік табыс.
Кейнс мультипликаторының моделі:
K = 1 / 1 – C – m
K – мультипликатор;
1- туристік шығындар көрсеткіші;
1 – C – шығындарды үнемдеу;
m- импорт
Одан әрі бұл модель ұзақ мерзімді мақсаттар үшін келесі
K = 1 / 1 – C+m-i
i- инвестицияға шектеулі бейімділік
Тұтынудың қоғамдық секторы арқылы шығындардың өту тиімділігін есепке ала
K = 1 / 1 – C+m-i-g
g – тұтынудың қоғамдық секторында шығындарға шектеулі бейімділік
Қазіргі кезде қысқа мерзімді есептеулер және болжау үшін Арчер
K = (1-L) / (1-C (1-ti)(1-td-b) + m)
L – экономика арқылы құралдың өтуінің алғашқы циклі;
ti – жанама салықтардың шекті мөлшері;
td- тікелей салықтар және басқа да ұсталымдардың шекті мөлшері
b – трансфертке шығындардың шекті мөлшері.
Салық ставкаларын қысқарта отырып, протекционистік саясатты қолдану нәтижесінде
Туризмнің даму деңгейі көп жағдайда мемлекеттің қаржы жүйесі мен
Туризмнің елдің экономикасына тікелей ықпалын оның ЖҰӨ-гі үлесін
Кесте 2. Аралдық мемлекеттердегі туризмнің дамуының кейбір көрсеткіштері
Елдер Түсімдер көлемі, млн АҚШ доллары ЖҰӨ, млн АҚШ
ЖҰӨ*100%)
Шри-Ланка 75 6448 0,02 1,2
Ямайка 407 2090 0,35 19,5
Доминикан Республикасы
9
90
0,56
10,0
Кипр 497 2821 2,22 17,6
Бермуд аралдары 357 1030 7,11 34,7
Сейшель аралдары 40 146 1,55 27,4
Мальта 149 1190 2,46 12,5
Маврикий 89 1188 0,27 7,5
Антигуа 114 195 2,59 58,5
Гонконг 2211 36664 7,02 6,0
Филиппин 647 30800 0,02 2,1
Багам 870 1670 6,17 52,1
Фиджи 169 1190 0,37 14,2
Батыс Самоа 7 110 0,29 6,4
Ескерту: Аралдық мемлекеттер статистикалық жинағы бойынша автормен құрылған
Бюджет табыстар мен шығындардың әртүрлі баптарынан тұрады. Шығындар баптарына
Қазіргі заманғы туризмнің сипаттамасының бірі туристерді жаппай тасымалдау болып
Бұл арақатынас соңғы уақытта жаппай туризм пайдасына қарай
Демалыстың кезекті күндерінің санының азаюы және сол уақытта
әуе тасымалдау құнының төмендігі;
топпен саяхат жасайтын туристердің ыңғайы үшін чартерлер санының ұлғаюы;
Туроператорлардың жаппай туризмге одан келетін жоғарғы пайдамен байланысты қызығушылығының
Экономикалық тұрғыдан үлкен артықшылыққа ие жаңа бағыттарды іздеу;
Жаппай туризм сферасында жұмыс орындары санының ұлғаюы;
Турпакет бағасының төмендігінен автобустарда саяхат жасайтын туристер санының ұлғаюы.
Өз демалыстарын индивидуальды жоспарлайтын туристердің артықшылығының өсуіне қарамастан
Жаппай туризмнің екі негізгі кемшілігі бар:
- жазғы кезеңмен сәйкес келетін маусымдық сипаты;
- жаппай туризмді көп пайда алуға болатын бағыттар бойынша
Жаппай туризмнің бұл проблемалары туризмді ұйымдастыруға ықпал ететін басқа
Туристік сала жыл өткен сайын әлемдік шаруашылықта
Дамыған елдерде туризм ЖІӨ-нің 3-10%-не дейін, ал дамушы елдерде
Туризмге сыртқы экономикалық және саяси факторлардың ықпалы, қолайсыз жағдайларда
2000 жылы 11 қыркүйекте болған террористердің шабуылы
2008 жылдың қорытындысы Бойынша әлемде келушілердің саны 2007 жылмен
2 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ТУРИЗМ САЛАСЫНЫҢ ҚЫЗМЕТ ЕТУІНІҢ
2.1 Халықаралық туризмнің дамуы және туризмнің экономиканың сфераларына
Қазіргі заманғы экономикада туризмнің ролі тұрақты өзгеріп отыр, оның
Туризм экономикаға қоғамдық өмірдің осы сферасының барлық аспектілері бойынша
өнімді өндіру, бөлу, айырбастау сферасында қоғамдық қатынастардың белгілі бір
экономикалық қызмет пен өндірістің белгілі бір салалық түрлерін қосатын
туризмді шаруашылықтың, елдің немесе аймақтың саласы ретінде зерттейтін экономикалық
туристік өнім өндірісі, оны тұтыну, бөлу, айырбастау сферасында жүріс-тұрысын
туристік экономикалық жүйенің барлық деңгейінде шаруашылық жүргізуші субъектілердің
Іргелі экономика тұрғысынан туризм көп дәрежеде әлемдік шаруашылық процестер
Экономикалық құбылыс ретінде қазіргі заманғы туризм:
индустриалды формаға ие;
қорланбайтын және тасымалданбайтын туристік өнімдер мен қызметтер түрінде
жаңа жұмыс орындарын құрады және жаңа аймақтарды игеру мен
туризмге мамандандырылған елдер пайдасына ұлттық табыстың қайта бөліну механизмі
Ұлттық табыстың, жұмысбастылықтың және жергілікті инфрақұрылым мен жергілікті тұрғындардың
Тиімділіктің жоғарғы деңгейі мен инвестицияның тез қайтарымдылығымен сипатталады;
Мәдени мұра мен табиғатты қорғаудың тиімді құралы
Адамның кез-келген әрекеті мен шаруашылықтың барлық салаларымен үйлесімді.
Осылайша, туризм елдің экономикасына белсенді ықпал етуге қабілетті. Экономикалық
Қазіргі кезде экономика сфераларына туризмнің экономикалық ықпалының моделі біршама
БСҰ-ның эксперттері әлемдік туристік нарық динамикасын келсі түрде сипаттайды:
Қызмет көрсету көлемінің өсу көрсеткіші орташа жылына 3,7% құрайды;
өсуге негізінен азияның, шығыс, орталық және оңтүстік Американың нарықтары
Туристерді қабылдаудың қолайлы шарттары Азияда қалыптасады, басқа аймақтарда да
Ішкі (ұлттық) туризм жоғарғы қарқынмен дамуды жалғастырады.
Ұзақ мерзімді халықаралық туризм қысқа мерзімді туризмге қарағанда
Туризмге сыртқы факторлардың ықпалы күшейеді: экономикалық, саяси жағдай, қауіпсіздік
Туризмге едәуір ықпал етеді:
комьютер жүйесі;
технологиялық даму;
әуе тасымалын жетілдіру;
электронды ақпарат;
каммуникациялық жүйе.
Туризмнің дамуының маңызды факторы болып әлемнің әртүрлі елдеріндегі әлеуметтік
Туристік саясатты реттейтін маркетингтік зерттеулер ролі өседі.
Туризм планетарлық экономикалық құбылыс ретінде туризмнің ағыны мен тенденциялары,
Туризмнің табыстылығы туристер мен келушілердің санына қарағанда жылдам өседі.
Ұлттық экономикадағы туризмнің орны мен ролін өзгерту үшін туризмнің
ЖІӨ-гі туризмнің үлесі Австрияда-8,5, Португалияда – 6,5, Испанияда-4,2, Грецияда-4,5,
Соңғы тұтынудағы туризмнің үлесі одан көп: Австрияда – 8,9,
Туризмнің импорттегі үлесі Австрияда – 10,7, Исландияда-11, Швецияда-7,2, Швейцарияда-7,0,
Әлемдік туризм территориялық жағынан түрленеді, яғни географиялық құрылымы бар.
Кесте 3. Халықаралық туризмге келушілердің аймақтық құрылымы.
Аймақтар Келушілер саны, млн. адам өзгеру %
2008/2007
2008ж 2007ж
Европа 315,0 309,2 1,9
Америка 108,5 104,2 4,1
Шығыс Азия және Океания 74,7 69,5 7,6
Африка 18,6 18,3 1,5
Жақын және Орта Шығыс 7,9 8,2 -4,0
Оңтүстік Азия 3,7 3,5 7,0
Барлығы 528,4 512,9 3,0
Ескерту: Халықаралық аймақтардың статистикалық жинағы бойынша автормен құрылға
Келесі кестеде халықаралық туризмнен түсетін табыстар бойынша БСҰ-ның
Кесте 4. Халықаралық туризмнен түсетін табыстардың аймақтық құрылымы.
Аймақтар Табыс, млн. АҚШ доллары өзгеру %
2008/2007
2008ж 2007ж
Европа 153395 152354 0,6
Америка 97405 89469 8,9
Шығыс Азия және Океания 58988 51724 14,0
Африка 5675 5911 -4,0
Жақын және Орта Шығыс 3672 4172 -12,0
Оңтүстік Азия 2431 2186 11,2
Барлығы 321466 305816 5,1
Ескерту: Халықаралық аймақтардың статистикалық жинағы бойынша автормен құрылған
Ал 5-кестеде әлемнің әртүрлі аймақтарындағы бір туристің орташа шығыны
Кесте 5. Әлемнің әртүрлі аймақтарындағы бір туристің орташа шығындары.
Аймақтар Шығындар, млн. АҚШ доллары өзгеру %
2000/2007 2008ж.
2000ж 2007ж
Европа 288 493 71,2 487
Америка 506 858 69,6 898
Шығыс Азия және Океания 416 745 79,0 790
Африка 268 323 20,5 305
Жақын және Орта Шығыс 507 770 51,9 465
Оңтүстік Азия 551 631 14,5 657
Әлем бойынша - - - 608
Ескерту: Халықаралық аймақтардың статистикалық жинағы бойынша автормен құрылған
БСҰ-ның эксперттерінің болжамына сәйкес халықаралық туристер саны 2010
Кесте 6. 1970-2008 жылдардағы аймақтар бойынша халықаралық туризмнен түсетін
Аймақтар 1970 1980 1990 2000 2004 2008
Пайдадағы үлесі, %
Европа 66,5 72,5 70,5 68,4 63,5 59,5
Америка 29,6 24,1 23,0 18,9 18,8 20,6
Шығыс Азия және Океания
0,8
1,0
3,0
7,0
11,4
14,1
Африка 2,1 1,1 1,5 2,5 3,4 3,6
Жақын және Орта Шығыс
0,9
1,0
1,4
2,4
2,1
1,5
Оңтүстік Азия 0,2 0,3 0,6 0,8 0,7 0,7
Табыстардағы үлесі,%
Европа 41,3 56,8 62,0 59,3 54,4 47,8
Америка 50,5 35,7 26,8 24,9 26,1 30,1
Шығыс Азия және Океания
1,4
2,8
6,2
7,3
14,4
18,4
Африка 4,2 2,6 2,2 2,7 1,9 1,8
Жақын және Орта Шығыс
2,3
1,5
2,3
4,3
2,5
1,1
Оңтүстік Азия 0,3 0,5 0,6 1,5 0,8 0,8
Ескерту: Халықаралық аймақтардың статистикалық жинағы бойынша автормен құрылған
Туристерді қабылдайтын негізгі елдерге 20 мемлекет кіреді (кесте 7).
10 жыл ішінде олардың қатарына небәрі 3 мемлекет
Соңғы жылдары жылдам қарқынмен туризм АҚШ-та дамып, Испанияны екінші
Кесте 7. Шетелдік туристерді қабылдаушы әлемдегі 20 алдыңғы қатарлы
Елдер Шетелдік туристер саны млн. адам Ранг
1995ж. 1995-2008ж
орташа жылдық өсім,%
1. Франция 50,0 1 5,2
2. АҚШ 39,8 2 5,9
3. Испания 34,3 3 3,9
4. Италия 26,7 4 1,9
5. Венрия 20,5 9 8,1
6. Австрия 19,0 5 3,2
7. Ұлыбритания 18,0 7 3,8
8. Германия 17,0 8 4,4
9. Канада 15,3 6 1,7 10. Швейцария 13,0
11. Қытай 10,5 13 6,3
12. Греция 8,9 18 6,3
13. Чехословакия 8,1 17 4,8
14. Португалия 8,0 21 11,5
15. Югославия 7,9 12 2,1
16. Ресей 7,2 15 2,6
17.Мексика 6,4 19 4,4
18. Гонконг 5,9 27 13,0
19. Нидерланды 5,8 20 7,6
20. Түркия 5,4 43 19,3
Ескерту: Халықаралық аймақтардың статистикалық жинағы бойынша автормен құрылған
Туризм индустриясының дамуының ең жоғарғы қарқыны –Түркияда-20%-ке жуық.
Туристерді жөнелтетін басқа 20 мемлекеттер тобын 8-кестеден көруге болады.
Соңғы он жылда барлық кедергілерді жеңе отырып, туризм
Кесте 8. Туристерді жөнелтуші әлемдегі 20 алдыңғы қатарлы мемлекеттер
Елдер Туризмге кететін шығындар, млн АҚШ доллары Ранг
1990ж. 1997-2008ж
орташа жылдық өсім,%
1. АҚШ 38,7 2 14,1
2. Германия 30,1 1 3,9
3. Жапония 24,9 6 18,4
4. Ұлыбритания 19,8 3 11,1
5. Италия 13,8 13 21,9
6. Франция 13,5 4 8,4
7. Канада 8,4 9 10,4
8. Нидерланды 7,4 5 4,7
9. Австрия 6,3 10 8,2
10. Швейцария 6,0 11 9,9
11. Швеция 6,0 12 10,4
12. Бельгия 5,7 8 5,6
13. Мексика 5,4 7 2,6
14. Испания 4,3 18 13,2
15. Австралия 4,1 15 8,9
16. Дания 3,7 16 9,1
17. Норвегия 3,4 17 10,0
18. Корея 3,2 28 24,6
19. Финляндия 2,8 22 17,7
20. Сингапур 1,4 29 15,9
Ескерту: Халықаралық аймақтардың статистикалық жинағы бойынша автормен құрылған
7 және 8 кестелерден туристердің экспортер-елдері олардың экономикалық
Осылайша туризм құрылымдық қайта құру есебінен әсіресе экономиканы дағдарыстан
Туристерді экспорттаушы алғашқы бестік әлемдік туризмге барлық түсімдердің 50%
Кесте 9. Туристерді жөнелтетін негізгі елдер (2008ж.)
Елдер Шығындар, млрд АҚШ доллары
2003 2004 2005 2006 2007 2008
Германия 12,8 18,0 23,3 25,0 23,7 30,1
АҚШ 25,1 26,7 30,0 33,1 33,5 38,7
Ұлыбритания 6,4 8,9 11,9 14,6 15,1 19,8
Жапония 4,8 7,2 10,8 18,7 22,5 24,9
Франция 4,6 6,5 8,5 9,7 10,3 13,5
Алғашқы бес ел 53,7 67,4 84,5 101,1 105,2 126,9
Әлемнің қалған елдері 40,8 57,5 71,4 85,1 93,2 114,0
Бүтіндей әлем 94,5 124,9 156,0 186,2 198,4 241,0
Алғашқы бес елдің шығындары, %
56,8
53,9
54,1
54,3
53,0
52,6
Ескерту: Халықаралық аймақтардың статистикалық жинағы бойынша автормен құрылған
Сонымен қатар баяу, бірақ тұрақты шығындардағы алдыңғы қатарлы елдер
Кесте 10. Туристерді қабылдайтын негізгі елдер (2008жыл)
Елдер Табыстар, млрд АҚШ доллары
2003 2004 2005 2006 2007 2008
АҚШ 11,7 20,4 23,5 28,9 34,5 40,6
Испания 8,2 12,1 14,8 16,7 16,2 18,6
Италия 8,4 9,9 12,2 12,4 12,0 19,7
Франция 7,9 9,7 12,0 13,8 16,2 20,2
Ұлыбритания 7,1 8,2 10,2 11,0 11,2 15,0
Алғашқы бес ел 43,3 60,3 72,7 82,8 90,1 114,1
Әлемнің қалған елдері 64,8 77,3 94,1 114,9 121,3 140,7
Бүтіндей әлем 108,1 137,6 166,8 197,7 211,7 254,8
Алғашқы бес елдің табыстары, % 40,1 43,8 43,6 41,9
Ескерту: Халықаралық аймақтардың статистикалық жинағы бойынша автормен құрылған
9 және 10 кестелердің мәліметтерін талдау негізінде қазіргі заманғы
Кесте 11. Алдыңғы қатарлы елдер бойынша туристік табыстар
(млрдАҚШ доллары)
Елдер Табыстар Шығындар Баланс
2000 2008 2000 2008 2000 2008
АҚШ 11,7 40,6 25,1 38,7 -4,6 +1,9
Франция 7,9 20,2 4,6 13,5 +3,3 +6,7
Италия 8,4 19,7 3,9 13,8 +4,5 +5,9
Испания 8,2 18,6 2,1 4,3 +6,1 +14,3
Ұлыбритания 7,1 15,0 6,4 19,8 +0,7 -4,8
Германия 5,3 11,8 12,8 30,1 -7,5 -18,3
Жапония 2,3 6,2 4,8 24,9 -2,5 -18,7
Ескерту: Халықаралық аймақтардың статистикалық жинағы бойынша автормен құрылған
Қалған елдер тек ғана осы рыноктың «ауа-райына» ықпал
АҚШ ұзақ уақыт бойы туристік өнімнің негізгі тұтынушысы болып
Халықаралық туристік нарыққа валютаның негізгі жеткізушілері Жапония (-18,7
Туризм – бұл жан-жақты құбылыс. Туристерді жөнелтпейтін және
Баланстық көрсеткіштер туристік нарықтың жағдайын, туризмнің құрылымдық және
Жапония мен Австралия басқа елдерден туристерді қабылдауға қарағанда өз
Туристік индустрияны дамыту ұлттық экономикаға салымның тиімдісі болмауы
Кесте 12. Кейбір аймақтар бойынша туристік табыстар мен шығындар
(млрд. АҚШ доллары)
Көрсеткіш 2003 2005 2008
Европа
Табыс 100,2 102,7 128,7
Шығыс 96,1 96,8 122,7
Баланс +4,1 +5,6 +6,0
Солтүстік Америка
Табыс 33,8 39,4 44,5
Шығыс 38,4 44,1 46,8
Баланс -4,6 -2,2 -2,3
Австралия – Жапония
Табыс 7,7 7,7 8,8
Шығыс 22,7 27,3 29,5
Баланс -15,0 -19,6 -20,7
Ескерту: Халықаралық аймақтардың статистикалық жинағы бойынша автормен құрылған
Сонымен халықаралық туризмдегі қалыптасқан жағдайға, пайда мен табыстардың аймақтық
1. Қабылданатын туристер саны, сондай-ақ туризмнен түсетін табыс
2. Осындай жағдай Америкада да болып отыр, бұл кезде
3. Шығыс Азия мен Океания елдерінде туризм өте
4. Африка жоғары табысты элиталық туризмнен әлемдегі ең арзан
5. Орта Шығыс және Оңтүстік Азия туристік инфрақұрылымы
2.2 Туризмнің Қазақстан экономикасындағы даму тенденциясы және
2004 жылдың шілде айында Қазақстанда бәсекеге қабілеттілік пен кластерлік
Қазақстанның туристік индустриясы шикізаттық емес салаларда экономиканың мамандануын анықтайтын
Туризм индустриясын дамыту бойынша нақты шараларды жасау мақсатында
Қазақстандағы осы саланың жағдайына талдау жасамас бұрын оның әлемдік
Туризм жөнінен халықаралық кеңес болжамдары бойынша осы саланың 2005
Бұл сала басқа тауарлар мен қызметтерге қарағанда біршама өзгеше
Ал енді еліміздегі туризм жағдайына келер болсақ, статистикалық мәліметтерге
2007 жылға дейін туристік бағыт ретінде Қазақстанға
Қазақстанның туристік потенциалы алуан түрлі және
2008 жылы басталған әлемдік экономикалық дағдарыс шетелодік туристердің
Кесте 13. Қазақстанда туризмнің дамуының негізгі көрсеткіштері
Көрсеткіштер 2007 2008 2009 2009ж
2008жылға %
Туристік фирмалар саны 904 1122 1162 103,5
Туристік қызметпен айналысатын жеке кәсіпкерлер саны 46 60 66
Туристік фирмалармен көрсетілген қызметтер көлемі, млн. тенге 6333,7 11803,9
Туристік фирмалармен қызмет көрсетілген адамдар саны 401470 354098
Ескерту: КР статистика агенствосының жинағы бойынша автормен құрылған
Қазіргі кезде қызмет көрсетілген адамдар санына қарай келу туризмі
Жыл сайын туризм саласында қызмет атқаратын субъектілердің табыстары өсіп
Эксперттердің бағалауы бойынша Қазақстанда халықаралық туризмнен түсетін табыс
Ескерту: КР статистика агенствосынын жинағы бойынша автор құрастырған
Сурет 1. Туристік қызметтен табыс пен бюджетке түсімдер
Қазіргі кезде елімізде шамамен әлемнің 80 елімен қызметтес 820
Ескерту: КР статистика агенствосынын жинағы бойынша автор құрастырған
Сурет 2. Туризм түрлері
ҚР Статистика Агенттігінің мәліметтеріне сүйенер болсақ, туристік фирмалардың қызмет
2008 жылы турагенттік іспен шұғылдануға 750 турфирма лицензия алды.
2008 жылы Қазақстан Республикасының 903 туристік фирмасы және
Туризмнің негізі болып туристік саланың инфрақұрылымын дамыту болып табылады.
Соңғы жылдары орналастыру объектілерінің қызмет көрсететін адамдар саны өсу
Қазіргі уақытта ҚР Туризм және спорт министрлігінің жылдық есебіне
Туристік қызметке жасалған талдау Астана және Алматы қалаларына шекараның
Жұмыс істеп тұрған туристік фирмалар мен қонақ үй шаруашылығы
Қазақстанның ішкі туризмді дамыту үшін перспективасы жоғары. Бірақ
Туризм және спорт министрлігімен елдің туристік имиджін қалыптастыруға
Ішкі туризмнің дамуында бірінші кезекте әкімшілік мәселелер
Қазақстанның туристік саласын дамытуға шетелдік салымдарды тарту үшін
Аталған жобаларды жасау Қазақстан Республикасының 2010-2014 жылдарға арналған
Қазақстанда ішкі туризм сферасында үлкен сұранысқа экологиялық туризм
Біздің азаматтар үшін жағажай туризмі де кең қолдау
Соңғы кездегі Қазақстанға келетін туристердің географиясы біршама кеңейген. Қазақстан
Қазақстандық шығу туризмі сегментіндегі негізгі үлесті демалу мақсаты, оның
Соңғы кездегі Қазақстанға келетін туристердің географиясы біршама кеңейген. Қазақстан
Ескерту: КР статистика агенствосынын жинағы бойынша автор құрастырған
Сурет 4. Шетелдегі қазақстандық туристер саны, 2008ж.
Ескерту: КР статистика агенствосынын жинағы бойынша автор құрастырған
Сурет 5. Қазақстандағы резидент емес туристер, 2008ж
Қазақстанның туристік қызмет көрсетулер нарығында 3,2 мыңға жуық адам,
Қазақстан Республикасы спорт және туризм минимтрлігінің Стратегиялық жоспары
Туризмді дамыту көлік инфрақұрылымын дамытумен тікелей байланысты. Елімізге туристер
Елде әр түрлі туристік қызмет көрсетулерде қазақстандық және шетелдік
Сонымен Қазақстанның туризмге ерекше көңіл бөліп, оны дамытуының алғышарттары
Қазақстанды сипаттайтын туристік ресурстар қатарына Чарын каньоны,
Бұдан басқа еліміздің тиімді геосаяси жағдайы, саяси тұрақтылық, көпұлттылық
2.3 Туризм пилоттық кластері жобасын іске асыру
Елбасының Қазақстан халқына арнаған «Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті
Туристік саланы дамытудың 2006-2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы әзірленіп,
Туристік кластерді дамыту дегеніміз ( бұл туристік индустрияны өркендетіп,
Туристік кластер жасаудың маңыздылығын ескере отырып, Қазақстан Республикасының Үкіметі
2005 жылдың қазан айында Қазақстанның туристік әлеуетін анықтау жұмыстары
Бірінші кезеңде эксперттер Алматы қаласы мен Алматы облысы,
Туризм кластерін құрудағы алғашқы шаралар болып заңнаманы жетілдіру, инвестицияларды
Пилоттық кластерлер жобасы қатарында қонақ-үйлер, жол, мәдени орталықтар, демалыс
Қазақстандағы туристік кластердің жалпы сипаттамасына келер болсақ оны кластер
Туристік кластер картасы
Ескерту: туристік әдебиеттен алынған
Сурет 6. Туристік кластер картасы
Туристік кластердің өзегі ( қызметтерді көрсетушілер, өзгеше айтқанда, Қазақстанға
Тарту орындары туристік кластер картасының өте маңызды жағы болып
Туризмнің түрлерін түсінбеудің салдарынан өз клиентін, өзгеше айтқанда, турист-елді
аталмыш сектордың туристік агенттіктермен өзара байланысы жеткіліксіз дамыған.
Туристік кластерді дамытуға арналған қажетті құрамдастардың бірі білім
Білім беру мекемелері туристік кластерге мамандар ұсынумен шұғылданады. Институттардың
Туроператорлардың, сондай-ақ қонақ-үйлер мен мейрамханалар қауымдастықтары аталмыш саланың белгілі
Қазақстан Республикасының Туризм және спорт министрлігі мен Индустрия және
Сондай-ақ туристік саланың қызметіне ықпалын тигізетін жанама мемлекеттік органдар
Қазақстанда туристерді қызықтыратын объектілер саны жеткілікті. Компаниялар туризмнің төмендегідей
IPK компаниясының алдын-ала зерттеулері бойынша шетел туристеріне Қазақстанның ландшафттары
Кластерлік дамуға сәйкес Щучье-Бурабай курорттық аймағында біраз жұмыстар атқарылып
Қазақстан экономикасының орнықты дамуы, елдің индустриялық-инновациялық дамуы жөніндегі іс-шаралар
Туризм саласын кластерлік дамыту Жобасын жүзеге асыру Үкімет өкілдері,
3 ТУРИЗМДІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ДАМЫТУ ПЕРСПИКТИВАЛАРЫ ЖӘНЕ ТУРИЗМ
3.1 Ұлттық туризмді дамытудың өзекті мәселелері мен оларды шешу
Әлемнің көптеген елдері үшін туризм экономиканың ең табысты салаларының
Қазіргі күні Қазақстан шетел азаматтары үшін демалыс орны ретінде
1) Білікті мамандардың болмауы мен зерттеулердің аз мөлшері.
Туризм саласында зерттеулермен шұғылданатын арнайы институттар жоқ (қазіргі уақытта
Туристік кадрларды сапалы дайындауды қамтамасыз ету үшін мыналарды орындау
- Халықаралық тәжірибеге сәйкес Дүниежүзілік туристік ұйым ұсынған
- туристік сала үшін кадрлар дайындайтын жоғары оқу орындарына
- республикада ғылыми-практикалық конференциялар өткізуді және кадр дайындау мен
- туристік кадрлар даярлауды жүзеге асыратын жоғары және орта
- гидтер, экскурсияшылар, туризм нұсқаушыларын қоса алғанда, туристік индустрия
- Еуропа білім беру қоры мен халықаралық ынтымақтастық шеңберінде
Бұдан басқа, халықаралық сарапшылардың қорытындысы бойынша туристік саланы дамыту
2)Инфрақұрылым мен демалыс индустриясының осал дамуы.
Негізгі проблема дамыған инфрақұрылымның, атап айтқанда, халықаралық стандарттарға сәйкес
Көптеген, әсіресе аймақтардағы қонақ-үйлер, кемпингілер, мейрамханалар Кеңес Одағының кезінде
Мамандардың ойынша туризмнің дамуына неғұрлым әсер ететін қонақ- үй
Қазақстан Республикасында санаторийлік-курорттық істі дамыту ерекше маңызға ие, ол
Бірінші кезекте коммуникациялық жүйелерді Қапшағай су қоймасындағы, Алматы облысындағы
Сонымен қатар Жібек жолының Қазақстан аумағындағы бөлігінің туристік инфрақұрылымын
Қазақстан аумағында тұрақты рейстермен жұмыс істейтін 6 шетелдік авиакомпания
3) Әкімшілік кедергілердің болуы да өзекті мәселе балып табылады.
Туризм сферасында бұл мәселені шешу үшін түрлі елдер азаматтары
4) Маркетингтің болмауы.
Елімізде көптеген әдемі жерлер болса да, олар шетел туристері
Маркетинг стратегиясы келесі бағыттарда жүзеге асады:
- «Қазақстандағы туризм» атты бірегей ақпараттық Интернет-порталын жасау. Интернеттен
- әлеуетті туризм түлері бойынша BBC, CNN, Euronews, Discovery,
- қазақстанның туристік потенциалы бойынша брифинг, презентацияларды ұйымдастыру;
- мақсатты нарықтардың ерекшеліктерін ескере отырып жекелеген видеороликтерді әзірлеу;
- алдыңғы қатарлы БАҚ мен ірі туроператорлардың өкілдері үшін
- ірі көрмелерге қатысу және сонымен бірге осындай көрмелерді
5) Қаржылық ресурстар мәселесі, бұл мәселе кластердегі барлық «экспериментті»
Туризмнің экономиканың басымдықты салаларының бірі болып жариялануы салдарынан осы
6)Туристердің қауіпсіздік мәселесі.
Туристің қауіпсіздігі мемлекеттің саясатына, туроператорлар мен турагенттердің турларды ұйымдастыру
Туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін мыналар қажет:
- туристік кадрларды арнайы даярлауды және туристерге қызмет көрсету
- туристік ортаны қорғау және күзету;
- қорғану және қауіпсіздік мәселелері бойынша халықты және туристерді
- ұйымдасқан қылмысқа, лаңкестікке және адам саудасына, әйелдер мен
- Қазақстанға туристік және өзге де көші-қон ағындарының кіріп
- облыстар мен Астана және Алматы қалаларында туристерге көмек
Жоғарыда айтылғандай, Қазақстанның басымдығы ұсынылатын туристік қызметтердің түрінде болып
Іскерлік туризм көлемі шағын. Шетелдік компаниялардың іскерлік жоспарлары ертерек
Сонымен қатар кластер ішіндегі фирмалар арасында туындайтын қиындықтарды айыра
Сонымен қатар елімізде қалыптасып жатқан кластерлік жүйеге шекарасы неғұрлым
Осылайша, туризм индустриясы мен туризм кластерін дамытудағы негізгі бағыттар
- жаңа ораластыру және демалу объектілерін салу, көлік пен
- туристік бағыттағы тартымды ел ретінде Қазақстанды үгіттейтін тиімді
- әкімшілік кедергілерді қарапайымдау, оның ішінде визаларды тіркеу процедурасы
- қазақстандық туристік ұсыныс пен сұраныс жайлы ақпараттық базаны
- шетел туристері үшін жеке қауіпсіздік пен беріктілікті қамтамасыз
- компаниялар кооперациясына жағдай жасау, сол арқылы туризм қызметінің
- дамыту жоспарын басқарудың барлық деңгейлерінде жүгізу;
- туристік объектілер құрылысын қаржыландыру.
3.2 Туризм кластерін қолдау шаралары мен даму перспективалары
Қазақстанның перспективті кластерлер қатарына туризмді жатқызуы біздің республикамыздың халықаралық
Мемлекет туризм дамуына үлкен назар аудара бастады. 2006 жылы
Қазақстанды 2010 жылдың аяғына қарай Орта Азия аймағының туризм
Жоғарыда айтып кеткендей, туризм кластері жобасын дамыту үшін мемлекет
Сыртқы және ішкі істер министрлігі, ҚР Ұлттық Қауіпсіздік комитетінің
Дамыған елдер үшін визаларды беру тәртібін либерализациялау Қазақстан Республикасымен
Туризм кластері мен саласы жұмысшыларына квалификациялық талаптар мен туризм
Туризм объектлеріне апарар 115км автокөлік жолдарын жөндеу жұмыстары бойынша
Осы кезеңде «Байқоңыр» ғарыш айлағының туристік мүмкіндіктерін қолдау мен
Туризм пилоттық кластерін дамыту бағдаламасы шеңберінде түрлі елдермен ынтымақтастық
Қазақстанды туризм елі ретінде ұсыну мақсатында халықаралық туристік
Өткен жылы Қазақстан Республикасының Туризм және спорт министрлігінің
2006 жылдың тамызынан бастап алдыңғы қатарлы әлемдік әлемдік медиаканалдарда
Осындай белсенді жарнамалаудың нәтижесінде шетелдік туристер ағымы артып, елдің
Аймақтық деңгейде сырттан келу туризмін дамыту үшін неғұрлым тартымды
Туризм кластерінің даму перспективаларына келер болсақ, осындай қолдау мен
Туристік фирмалардың көптеген басшылары қысқа мерзімді туризм дамуын оң
Туризм саласы әлемдік деңгейде де, отандық деңгейде де өсіп
Болжамдарды ескерсек, 2011 жылдың соңына қарай елде 368300 орынға
Бұл ретте туризм саласының инвестициялық тартымдылығын арттыру мақсатында мынадай
- халықаралық бизнес-қоғамдастықтың Қазақстанның туристік мүмкіндіктері туралы хабардарлығын арттыру
- туристік-этнографиялық кешендер түріндегі объектілердің құрылысы, бос уақытты өткізу
- шағын кәсіпкерлікті қолдау қоры мен басқа да отандық
- сырттан келушілер туризмін дамыту үшін неғұрлым тартымды, әлемдік
- киіз үйлер дайындайтын кәсіпорындарды қалпына келтіру және жаңаларын
Шартты түрде орта есеппен бір шетел туристі бюджетке 500
Инвестициялау институтын дамыту тиімділігі бұл бағытта жүйелі мемлекеттік саясат
2007-2008 жылдары әзірленген шебер-жоспарлар негізінде Алматы, Ақмола, Шығыс Қазақстан,
Осы аймақтарда және жалпы республика бойынша 2000-2020 жылдарға Қазақстан
- жаға-жай мен күн;
- спорт туризмі (қысқы, су асты спорты);
- қызықты және оқиғаларға толы туризм;
- табиғи / ауыл / экологиялық туризм;
- мәдени-танымдық туризм;
- қала туризмі;
- круиздер;
- тақырыптық туризм;
- іскерлік туризм.
Сол уақытта туристік өнім нарықтың үш аспектісіне бағытталуы тиіс:
Мына аймақтарда сауықтыру индустриясын біріктіретін туристік кешендер құрылысы бойынша
- Қапшағай қаласында Диснейленд-парк және Лас-Вегас үлгісі бойынша туризм
- жаңа технологияларды пайдалана отырып, Канаверал мысының Невада штатындағы
Туристік кластерді дамыту перспективаларының бірі ретінде Каспий теңізі бойынша
Еліміздегі туризм саласын дамытудың мемлекеттік бағдарламасында көрсетілген шаралар кешенін
Халықаралық сарапшылардың бағалауы бойынша, туризмді дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламадағы
- бірінші кезеңде (2007 - 2009 жылдар) ішкі туризм
- екінші кезеңде (2010-2011 жылдар) ішкі туризм бойынша 2010
Сырттан келушілер туризмі есебінен сонымен қатар халықтың жұмыспен қамтылуы
Қазақстанда туристік қызмет индустриясын дамытудың, оның ішінде жоспарланған және
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі күні Қазақстан экономикасындағы басымдықты бағыттардың бірі кластерлік жүйені,
Еліміз туризмді дамыту үшін қажетті бай табиғи және мәдени-танымдық
Осыған орай дипломдық жұмыста еліміздегі туризм кластері жобасның іске
1.Әлеуметтік тұрғыдан туризм адамның күш-қуатын, яғни өндіріс саласындағы
- кәсіпкерлік аумағы.
- Тұтынушылық және кірістік жақтары.
- Туризмнің арқасында жергілікті кәсіпорындар өсіп өркендейді.
- Туризм шетел валютасы ағымынан елге келуіне ықпал
- Туризм тек туристер үшін ғана емес, жергілікті
- Туристік инфрақұрылымның өркендеуі арғы немесе бергі аймақтағы
2. Туристік сала жыл өткен сайын әлемдік шаруашылықта
3. Халықаралық туризмдегі қалыптасқан жағдайға, пайда мен табыстардың аймақтық
- Қабылданатын туристер саны, сондай-ақ туризмнен түсетін табыс
- Осындай жағдай Америкада да болып отыр, бұл кезде
- Шығыс Азия мен Океания елдерінде туризм өте
- Африка жоғары табысты элиталық туризмнен әлемдегі ең
- Орта Шығыс және Оңтүстік Азия туристік
4. Қазақстандағы туризм жағдайына келер болсақ Қазақстандағы туристік белсенділік
5. Қазақстанның туризмге ерекше көңіл бөліп, оны дамытуының алғышарттары
6.Туризмге кластерлік тұрғыдан қарау тек қана қызмет көрсету секторының,
7. Еліміздегі туризм саласының қарқынды дамуын тежеп, оның толық
8.Ұсынылған шаралар кешенін іске асыру туристер ағынын ел азаматтары
Қазақстандағы туризм кластерлік жүйеге негізделе отырып дамуы арқасында
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
S.Nordin. Tourism clustering and innovations// European Tourism Research
Портер М. Конкуренция. – СПб.: Вильямс, 2002. – 495с.
PricewaterhouseCoopers, 2001, adapted from Poon 1993 & Cooper et
Porter M.E. “Clusters and the new Economics of Competition”,
Gunn.S.A. Tourism Planning/ Washington: Taylor and Francis, 1994.
Е.Ополченова. Проблемы развития национального туризма// Туризм.- 2006. -
Текенов У.А. Теоретические и практические аспекты формирования и развития
Исмаилова Д. Понятие туристического бизнеса и его значение в
Н.Ким. Компании и рынки. Туризм. Обратите внимание// Nationаl Buisness.
Развитие туристкой отрасли в Казахстане. www.fic.kz
Отчет о проделанной работе за 2006 год и задачах
Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі Агенттігі мәліметтері, www.stat.kz ақпараттық
Қазақстан Республикасының Туризм және спорт министрлігінің Туризмді дамытудың
Отчет о проделанной работе за 2006 год Министру туризма
Қазақстан Республикасында туристік саланы дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты
Презентация кластерного развития туризма, данные Министерства Туризма и спорта
Туризм на Шелковом пути. Капитал, 4 марта, 2008г.
Казахстан – туристическая Мекка. www.igm.kz
«Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы» Қазақстан Республикасының Заңы, 13.06.2001ж.,
www.cluster.kz ақпараттық сайты.
Тенденции развития туризма, презентация Министерства Туризма и спорта Республики
Стратегия развития туристской отрасли Казахстана, презентация промежуточного отчета консалтинговой
С.Аяғанов. Жүйелілік болмай, жүрісімізден жаңыла беретініміз анық// Егеменді Қазақстан.
Презентация по Национальной кадровой системе Республики Казахстан, данные Министерства
Проект презентации отчета о деятельности Рабочей группы по вопросам
А.Бейсенбаев. Требуется инфраструктура// Казахстанская правда.- 2006.- 3 октября. –
И.Полевой. Осбенности национального туризма// 04.08.06. www.gazeta.kz ақпараттық сайты.
Л. Кельбуганова. Казахстанский туристский продукт в кластерной политике //
«В Варшаве прошли переговоры по проекту соглашения между правительствами
5
17826
26169
30533,4
35000
3657
4742,3
6526,5
7053,4
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
2005ж.
2006ж.
2007ж.
2008ж.
Туризм индустриясынан табыс
Бюджетке түсімдер
94692
154885
106486
197700
66928
74728
29771
89332
44990
31367
40400
218000
0
50000
100000
150000
200000
250000
келу туризм
і
шығу
туризмі
і
шк
і
туризм
2004
2005
2006
2007
23758
4766
13664
48673
23815
63154
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
Ресей Федерациясы -11,3%
Ұлыбритания- 2,3%
Германия - 6,5%
Қытай - 23,1%
ОАЭ - 11,3%
Түркия - 30%
2023
5005
5767
2127
4886
6493
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
Ресей Федерациясы -16,3%
Ұлыбритания- 5,1%
Германия - 12,6%
Қытай - 14,5%
АҚШ - 5,3%
Түркия - 12,2%
Тартымдылықтар
- жабайы табиғат, ұлттық паркілер;
- спорт, балық пен аң аулау;
- треккинг;
- ерекше мәдениет.
Ядро
Туроператорлар
- гидтер
Қонақ-үй шаруашылығы
- қонақ үйлер
- демалыс үйлері
Көлік компаниялары
- әуе, т.ж., авто, такси
Жабдықтаушылар
Мейрамхана,
кәсіпшілер,
ұлттық кухня, құрылыс, қаржылық қызметтер, сақтандыру
Туристер
жеке тұлғалар, туристік топтар, жанұялар, ғылыми топтар, спорттық командалар,
Елдер
Ұлыбритания, Германия, Азия АҚШ,Франция,
Экономикалық жүйенің негіздері
Үкімет ұйымдары
Индустрия ассоциациялары
Инфрақұ-рылым
Жолдар
Аэропорт
Телеком-муникаця
Тікелей
Индустрия және сауда министрлігі
Үйлестіру ші кеңес
Туризм және спорт министрлігі
Жанама
- Көлік министрлігі
- Сыртқы істер
- Экономика
- Ауыл шаруашылық милиция
- Шекара қызметтері
КТА
КАГИР
Еуразия қоры
Адам ресурстары
Тұран
Туризм және спорт академиясы
Шет тілдер институты
Туроператорлар
Жергілікті өзін-өзі басқару
Жергілікті басқару органдары



Ұқсас жұмыстар

---

Туризм және қонақжайлылық индустриясының тарихы

---

Экологиялық туризмнің мақсаттары

---

Қазақстан аумағында туризмнің дамуы

---

Жанұялық қонақ үйлер бағдарламасын дамыту

---

Туризмнің әлемдік экономикадағы, Қазақстандағы және Алматы облысындағы рөлін зерттеу

---

Туристік қонақ үйлер

---

Чехия мемлекетінің туризмы

---

Қонақ үй бизнесі

---

Чехиядағы туризм дамуы

---

Туристік қызметтер өндірісі мен демалыс орнының жайлылығы, қызметкерлердің жақсы қызмет көрсетуінің үйлесімділігі

---