Бағдарламаны шығару
Мазмұны:
Кіріспе...................................................................................................3-бет
MS DOS операциялық жүйесінің модульдері................................6-бет
BIOS – енгізу-шығарудың базалық жүйесі.......................................8-бет
Кеңейтілу модулі – EM BIOS............................................................12-бет
Базалық модуль...................................................................................13-бет
Командалық процессор немесе команда интерператоры................14-бет
Сыртқы командалар және драйверлер, утилиталар.........................16-бет
Жүйелік жүктеуші және DOS аспапты құралдары..........................26-бет
Қорытынды.........................................................................................28-бет
Қолданылған әдебиеттер..................................................................29-бет
Кіріспе
DOS бiр мағыналы операциялық жүйе болып табылады. Іске
DOS-та енгізу/шығару консолды жүйесi болады және үш үйреншiктi
DOS нақты тәртiпте жұмыс iстейтiн, 16-биттiк операциялық жүйе,
ДК үшiн ДОС-тың бiрнеше тармақтары бар болады. Олар
DR-DOS (Novell DOS, Caldera DR-DOS) - 1991 жылда
MS-DOS - 1981 жылда Microsoft серiктестiгi босатқан.
LZ-DOS - MS-DOS 7.1i бейресми түрі - системаның
PC DOS - 1981 жылы IBM серiктестiгi босатқан.
PTS-DOS - 1991 жылда немесе одан бұрын Физтех-софт
Paragon DOS Pro (PT$-DOS бастапқы атауы). PTS-DOS тармағы,
FreeDOS - 1994 жылда босатылған. Еркiн ДОС, бастапқыда
FreeDOS-32 - еркiн 32-биттiк ДОС. 32-биттiк қосымшалардың iске
MS-DOS (ағылшынша Microsoft Disk Operating System – Microsoft
MS-DOS 1981 жылда жасалды және оның дамуы барысында,
Соңғы қорапты түрі 6.22 болды, дегенмен MS-DOS
1-сурет. MS-DOS 7.1 жүктеуден кейiн.
2 MS DOS операциялық жүйесінің модульдері
Модуль ұғымы компьютердiң программалық бөлiгiнде де, аппаратында да
Модуль - бiткен ресiмдеуі және басқа функционалдық түйiндерi
MS DOS операциялық жүйелерiнің құрылымы мына модульдардан
BIOS (Basic Input / Output System) – енгiз/шығарудың
EM BIOS (Extension Module BIOS ) - IO.
дисктi операциялық жүйенiң (БДОС) MSDOS.SYS атты файл
COMMAND. COM атты файл түрiндегi командалық процессор
сыртқы командалар және драйверлер, утилита – кеңейтуi .COM,
жүйелiк жүктеуші (SB - System Bootstrap);
DOS аспапты құралдары: MS DOS QBASIC программалау жүйесi;
2-сурет. MS DOS операциялық жүйесінің модульді құрылымы.
BIOS, кеңейтілу модулі EM BIOS, жүктелетiн драйверлер (сыртқы),
Базалық модуль DOS, командалық процессор, сыртқы командалар, аспапты
2.1 BIOS – енгізу-шығарудың базалық жүйесі
BIOS (Basic Input Output System) – енгiзу/шығарудың базалық
BIOS - бұл бiрдей микропроцессоры бар PC және
Үзулер:
аппаратты (аппаратты құралдармен басталады),
логикалы (микропроцессорлармен басталады - микропроцессордың жұмысындағы қалыпсыз ахуалдары),
программалы (қандай болмасын программалық қамтамасыз етулермен басталады).
Қазiргi видеоадаптерлердiң көпшiлiгi, сонымен бiрге жинақтағыштардың контроллерлерi әдетте
Нақты BIOS-ке кiретiн бағдарламалар көпшiлiгi негiзгi BIOS-тің тиiстi
BIOS жүйесi, компьютердің қоректену көзiне қосылған кезде, аппаратты
Негiзгi компоненттер: процессорлар, жады, дисктердiң қосалқы микросхемалары, диск
Сигнал коды Мағынасы
1 DRAM регенерациясының қатесi
2 Жұптықтың схемасының ақауы
3 64 кб-ті базалық ОЗУ ақауы
4 Жүйелiк таймердiң ақауы
5 Процессордың ақауы
6 Клавиатураның контроллерiнiң A20 адрестi сызығының қатесi
7 Virtual Mode Exception виртуалды тәртiптiң ерекшелiгiнiң қатесi
8 Оқуды тесттілеу, дисплей жадысының жазуының қатесі
9 ROM-BIOS бақылау сомасының қатесi
Егер сiз осымен ұқсас қателіктермен кездессеңіз, аппаратты құралдармен
BIOS жүйесі компьютердiң аналығында қойылған PS бiр микросхеманың
IBM фирмасының ROM BIOS iшiндегiсі авторлық құқық бойынша
BIOS жүйесі компьютерлерде SMOS RAM-мен бөлiнбей байланысқан.
CMOS RAM микросхемасының бұзылуы жағдайында ROM BIOS микросхемасының
Setup бағдарламасы энергия үнемдеудің бірнеше режимін қолдайды, мысалы:
Компьютердің толық кескiнiнiң тапсырмасы Setupның бағдарламасының қоюларымен ғана
BIOS PC аппаратты құралдарын айналтын өзiндiк программалық қабық
2.2 Кеңейтілу модулі – EM BIOS
Енгізу-шығару базалық жүйесінің кеңейтілу модулі – EM BIOS
Кеңейтілу модулінің болуы басты каталогта сақталатын, операциялық жүйелер
Операциялық жүйенің оперативті жадыға жазылуынан кейін дискте қажетті
Компьютердің нормалды жұмыс істеу процессінде кеңейтілу модулінің негізгі
Кеңейтілу модулінің функцияларының қадамдары келесілерден тұрады:
жабдықтың күйiн анықтау;
CONFIG.SYS файлында көрсету бойынша MS DOS конфигурациялау;
төменгi деңгейдiң үзулерiнiң кейбiр векторларын инициализациялау және қайта
DOS-тың базалық модулінің iске қосылуы;
2.3 Базалық модуль
Базалық модуль арнайы ерекшеленген орында MSDOS.SYS файлы түрiнде,
Компьютердiң нормалды жұмысының нысанындағы базалық модульдің негiзгi функциясы
Базалық модульдің жүктеулер кезеңіндегі функциялары: жадыға оқу және
DOS-тiң базалық модулінің құрылымына кiретiн бағдарламалар, мынаны қамтамасыз
файлдың жасауы: аттың иемденуi, оның дискте орналастырылуы, диск
диск кеңiстiгінiң бос емес және еркiн бөлiмшелерi туралы
жедел жадының облыстарын басқару және тағы басқалар.
2.4 Командалық процессор немесе команда интерператоры
Кейде консольді командалар процессоры деп аталатын, командалық процессор
Командалық процессор екі модульден тұрады: резидентті және транзитті.
Операциялық жүйе жүктелгеннен кейін резидентті модуль жедел жадыда
Транзитті модуль жұмыс істеуге жады жетпеген жағдайда жедел
Командалық процессормен қатынасу командалар арқылы жүзеге асырылады. Команда
Компьютердің нормалды жұмыс істеу процесіндегі командалық процессордың негізгі
пернетақтадан немесе командалық файлдан енгізілген командаларды қабылдау және
ішкі командаларды орындау;
орындау үшін бағдарламаны жадыға жүктеу;
жұмыс аяқталғаннан соң үзүлулерді өңдеу.
Жүктеу қадамында командалық процессордың негзігі функциясы – файлдың
Операциялық жүйе нормалды функциоланғанда командалық процессор экранда жұмысқа
резидентті команда кезінде ол бірден орындауға кіріседі;
транзитті команда немесе басқа бағдарлама кезінде ол операциялық
Енгізілген команда немесе бағдарлама жұмысы аяқталғаннан соң басқару
2.5 Сыртқы командалар және драйверлер, утилиталар
Утилиталар, сыртқы командалар және драйверлер .COM, .EXE, .SYS
Қолданушыға қарапайым сұраулар қатарын беретін немесе арнайы ұйымдастырылған
Сыртқы драйверлер, әдетте, диалогсыз орындалады және MS DOS-тан
Утилита – қолданушыға сервисті қызмет көрсететін қызмет етуші
. COM типті бағдарлама. COM типті бағдарлама дискте
COM типті бағдарламалар бағдарлама сегментінің префиксінде жүктелетіндіктен және
Басқару СОМ типті бағдарламаға берілгенде барлық регисторлар перфикске
СОМ типті файлдың мөлшері 64 Кбайттан аспайтынына қарамастан
СОМ типті қосымша бағдарлама бірнеше жеке объектілі
СОМ типті бағдарлама құру кезінде құрастырушы экран дисплейіне
Қарапайым СОМ типті бағдарламаның ассемблер тіліндегі құрылымы мына
code segment:
assume CS:text,DS:text
org 100h ; PSP-ға орын
main proc
...
main endp
...
code ends
end main
Бағдарлама жалғыз code сегментін қамтиды. ASSUME операторында CS
3-сурет. СОМ типті бағдарлама жадысының бейнесі.
Экранға жол текстін шығаратын СОМ типті бағдарламаны қарастырайық:
Мысал 1. Қарапайым СОМ-бағдарлама
assume CS:code,DS:code
code segment
org 256 ;
main proc
mov AH, 09h ; Функция
mov DX,offset msg
int 21h
mov AX,4C00h ; Функция
int 21h
main endp
msg db 16,16,16 ' Программа типа .COM'17,17,17,'$'
code ends
end main
Бағдарлама басында 256 байт PSP арналған; бағдарламада DS
СОМ-бағдарламаларындағы мәліметтерді қоятын орын туралы қарастырайық. Біздің мысалда
4-сурет. Бағдарламаны шығару.
. EXE типті бағдарлама. СОМ типті бағдарламаның құрылымы
СОМ типті бағдарламалар барлық мөлшерге шектеулері бар болған
Операциялық жүйеде DOS жүктеушісі әрдайым ЕХЕ типті бағдарламаны
Регистр сегменті SS стегінің және SP стегінің алғашқы
ЕХЕ типті бағдарлама жұмысты аяқтаған кезде басқаруды DOS-қа
ЕХЕ типті бағдарлама көптеген жеке объектілі модульдерден құрылуы
Қарапайым ЕХЕ типті бағдарламаның ассемблер тіліндегі құрылымы мына
.586
; орнатылуы (386-486-Pentium)
code segment usee16 ; Команда сегментінің басы
; 16-разрядты қосымша
assume CS:code, DS: data
main proc
mov AX, data
mov DS, AX
...
mov AX,4C00h
int 2 In
main endp
code ends
data segments use16 ; Мәліметтер сегметінің басы
...
data ends
stk segment stack
db 256 dup(0)
stk ends
end main
Бағдарлама .586 ассемблер директивасынан басталады, ол бағдарлама текстінде
Бірақ оның көрсетілуі Pentium командаларын қолдануды міндетті жасамайды.
Бағдарлама үш сегменттен тұрады: команда, мәліметтер және стек.
Дисктің әрпін ұғып оны экранға түсіндіріп шығаратын ЕХЕ
Мысал 2. Қарапайым ЕХЕ-бағдарлама
; Сегмент командаларын бейнелеу
assume CS:code,DS:data
code segment
main proc
move AX, data ; Мәліметтер сегменті
mov DS,AX ; DS-ті түзеу
mov AH,19h ; Дисктің
int 21h
add disk,AL ; Номерді
; ASCII-кодына ауыстырамыз
mov AH,09h ; функция DOS экранға шығару
mov DX,offset msg ; Жол мекені
int 21h
mov AH,01h
int 2 In
mov AX,4C00h
int 21h
code ends
;Мәліметтер сегментін бейнелеу
data segment use16
msg db "Текущий диск" ; Экранға
disk db " A:",13,10,"$"
data ends
; Сегмент стегін бейнелеу
stk segment stack
db 256 dup(U)
stk ends
end main
Мәліметтер сегментінде DS сегментті регисторы түзетілгеннен кейін дисктің
Диск кодын оның әріпті мағынасына ауыстыру үшін біз
add disk,AL ; Номерді ASCII кодына айналдырамыз
Жолды модификациялап болғаннан соң біз экранға бізге таныс
Бағдарламаның дұрыс жұмыс атқару негізі ассемблер біздің мәліметтерді
2.6 Жүйелік жүктеуші және DOS аспапты құралдары
BOOT RECORD жүктеушісі (бастапқы жүктеу модулі) әрқашан дискте
DEBUG – орындалатын бағдарламаны тексеру және дұрыстау үшін
Бұл бағдарлама консольды қосымша болып табылады және файл
Бағдарлама мына командалық жол арқылы іске асады:
DEBUG
DEBUG [[диск:][жол]файл_аты [параметрлері]]
DEBUG C:\меніңжолым\My.com
MS-DOS Editor қарапайым мәтіндік редактор болып табылады, ол
MS-DOS Editor DOS қосымшасы болып келеді және
Қорытынды
MS DOS негзігі мынадай бөліктерден тұрады:
1. жүйені алғашқы жүктеу блогы (дискінің алғашқы секторы);
2. BIOS-пен арақатынас модулі (IO.SYS файлы);
3. үзулермен ( прерывания) жұмыс модулі ( MSDOS.SYS
4. командалар процессоры ( COMMAND.COM файлы);
Бірінші, екінші және үшінші пунктер MS DOS-тың ядросын
Алғашқы жүктеу блогы жүйелік дискінің түпкі бумасының алғашқы
IO.SYS - бұл резидентті (әрқашан компьютер жадысында отыратын)
MSDOS.SYS - бұл да резидентті модуль. Ол файлдық
Командалар процессоры (COMMAND.COM) - перне тақтадан пайдаланушының нұсқауларын
Қолданылған әдебиеттер
http://ru.wikipedia.org/wiki/DOS
Зубков Сергей Владимирович
“Ассемблер для DOS, WINDOWS и UNIX”
Москва, 2000
В. И. Юров
“ASSEMBLER”
Санкт-Петербург, 2003
Иллюстрированный самоучитель по Assembler
КӘСІПОРЫННЫҢ ӨНДІРІСТІК БАҒДАРЛАМАСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
PIC контроллері үшін бағдарламалау құралдары
Кәсіпорынның өндірістік бағдарламасын қалыптастыру
Нарық жағдайында кәсіпорынның өндірістік бағдарламасын қалыптастыру
Нарық жағдайында кәсіпорындағы өндірістік бағдарламаның қалыптасуының теориялық негіздері
Тілдің алфавиті
Ассемблерде бағдарламаны өңдеу этаптары
Өндіріс факторлары:біріктіру әдістері және тиімділік
Паскаль тілі туралы жалпы түсінік
Жергілікті есептеуіш желіні баптау