Инвестициялық қорлар
МАЗМҰНЫ
Кіріспе .............................................................................................................3
I Инвестициялық салық преференциялараның теориялық негiзi
1.1.Инвестиция туралы жалпы түсiнiк...........................................................5
1.2. Инвестиция типтерi мен түрлерi................................................................13
II Инвестициялық салық преференцияларын қолдану және тоқтату тәртібі
2.1 Инвестициялық салық преференцияларын қолдану тәртiбi .......................19
2.2. Преференциялардың қолданылуын тоқтату тәртібі....................................20
III Қазақстан Республикасындағы экономиканы өркендетуде инвестицияны тартудың
Қорытынды..........................................................................................................35
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі....................................................................37
Кіріспе
Инвестициялар – мүлiктiк қазыналардың және оларға құқықтардың,
Елiмiздiң геосаяси жағдайы жерасты қазба байлықтың молдығы шетел
Жалпылай алғанда, кез-келген сала инвесторға зәру әсiресе ауыл
Жасыратыны жоқ, АҚШ пен Канада дүкендегiлердiң басым көпшiлiгi
Ел экономикасын көтеруден ендiгi бiр Үшы шағын және
Инвестициялық салық преференциялары инвестициялық жобаны iске асыруды жүзеге
келiсiм-шартты жасасу кезiнде шаруашылық қызметтi жүзеге асыратын салық
жаңадан құрылған салық төлеушiлер тiркелген активтердi пайдалануға берген
Қызметiн жаңа өндiрiстердi құру жөнiндегi инвестициялық жоба (жобалар)
Преференциялар беру тәртiбi мен шарты Қазақстан Республикасының инвестициялар
Инвестициялық преференциялар беруге өтiнiм берiлген кезге дейiн күнтiзбелiк
Курстық жұмысым үш бөлімнене тұрады. Жұмысымның бірінші бөлімінде:инвестициялық
1 тарау. Инвестициялық салық преференциялараның теориялық негiзi
1.1.Инвестиция туралы жалпы түсiнiк
Инвестициялар – мүлiктiк қазыналардың және оларға құқықтардың,
Тiкелей инвестициялар – шаруашылық субьектiнi басқаруға қатысуға құқық
Портфельдiк инвестиция – пайда алу мақсатымен акцияға, облигацияға
Аннуитет – кредитордан алынған қарызды, пайыздарын қоса, өтеу
Қазақстан экономикасының өзектi проблемаларының бiрi ең алдымен материалды
Кәсiпорынның өз акцияларын сатудан кен қаражаттары: акционерлiк компаниялародың
Федералды, аймақтық, жергiлiктi бюджеттi ассигнациялау қайтарымсыз негiзiнде iскерлiктi
Шетел инвестициялары;
Қайтарымды негiзде мемлекет ұсынған несие тұрiндегi қарыз құралдары.
Инвестицияның қайнар көзi болып жинақ (сбережения) табылады. Бiрақ
- пайда нормасының күтiмiне немесе капиталды қаржы бөлудiң
- Капиталды қаржы бөлудiң альтернатвтi мүмкiндiгiне байланысты. Инвестор
S1=J
Сурет –1
Графикте, инвестиция мен жинақтың арасындағы тепе-теңдiк көрсетiлген:
JJ – қисығы инвестиция;
SS – жинақ;
Ордината өсiнде – пайыз нормасының мағынасы (r); Абцисса
Инвестиция пайыз нормасын J=J (r) бұл келушi функция:
r1 және r2 деңгейi осы күйден ауытқуы. Яғни
Салық салу деңгейiне және жалпы берiлген елдер мен
Инвестициялық процесс ақшаның инфляциялық құнсыздануының қарқынына септiгiн тигiзедi.
Инвестицияның, табыстың жинақтың өзара әсерiн шағылыстыратын маңызды макроэкономикалық
Y = C+S, яғни Ұлттық табыс өзiнiң пайдалануында
Басқа жағынан, туындалған Ұлттық табыс Y= C+S
Е- нүктесiнде JJ және SS қисығы қиылысады. N
S N
Сурет – 2.
Егер SS қисығы JJ қисығынан үлкен
Мемлекеттiң инвестиция процестердi реттеушi ретiндегi инвестициялық саясаттың приоритеттерiн
Сонымен “Инвстициялар” түсiнiгi көп қырлы құбылыс, оның бiрнеше
ең алдымен, инвестициялар жөнiнде сөз еткенде, құрал-жабдық, технологиялар
соңғы кездерi бағалы қағаздарды, акцияларды сатып алу жөнiнде
мүндай анықтама бiрнеше шектеушi сипатта болады, өйткенi кең
осы процестiң әлеуметтiк-экономикалық салдары бойынша оны экономиканың дамуын
Экономистер үшін инвестиция - әрқашан күрделi қаржының нақтылы
Табыстар. Инвестицияның өндiрiс көлемiнiң жалпы дәрежесiне не болмаса
Шығындар. Кәсiпкерлер мен үй сатып алушылар, әдетте инвестиция
а) жаңа инвестиция арқылы өндiрiлген өнiмдерге сұраныс болу
б) инвестицияға әсер ететiн пайыз ставкасымен салық және
Еркiн бәсеке экономикасында инвестицияның қажеттi саны болуына кепiлдiк
Ағымдағы қызметтiң iске асырылуы;
2. Инвестиция қызметтiк iске асырылуы;
Ағымдағы қызмет:
айнымалы қаржылрдың толықтырылуы. Шикiзат, материал және тауар сатып
қызмет және сату Ұйымдарына шығындар;
операциялық қызметке сбасқа да шығындардың тұрлерi.
Инвестициялық қызмет:
құрал – жабдықтарды, технологияны сатып алуға үзақ мерзiмдi
материалды емес активтерге және тағы басқаларына шығындар.
Қаржылық инвестиция дегенiмiз – жарғылық капиталдағы инвестициялар, кәсiпорын
Инвестициялық саясат экономиканың тауарларында және салаларында капиталды қаржы
экономиканың құлдырауын ұстап тұратын шаруашылықтандырудың өмiрге қабiлеттi жүйелерiнiң
iшкi және сыртқы нарық үшін перспективтi өндiрiстiң дамуы;
жеке инвесторларды ынталандыру, шетел инвесторларын қоса.
Жақын арада, экспорт мамандырудың капиталдық салаларының дамуының қамтамасыз
түстi метеллургияның кең базасының ары қарай дамуы;
Қызылорда облысының ңШалқияң кеңi, Жезқазған болысынан –
Қарметкомбинаты, Шымкент қорғасын зауыты, ґскемен қорғасын – мырыш
Васильков, Ақбасай алтындарын, кәсiпорын және шетел инвестицияларын қаржыларын
Жезқазған және Торғай облыстарында мал өсiру комплексi, Семейде
1997 жылға қаржыландырудың қайнар көзi бойынша капиталды қаржы
Инвестор - салым иесi, инвестицияларды жүзеге асыратын жеке
Сурет – 3. Инвесторлар және инвестициялық капиталдың қайнар
Сурет – 3-те инвестицияны жүзеге асырушы инвесторлар, ал
Сонымен қорыта айтқанда, инвестиция дегенiмiз – ақша қорын
-шетелдiк инвнстиция дегенiмiз-қабылдаушы елдегi компанияның қызметiн бақылап, басқару
- тiкелей инвестиция деп- капиталды экспорттаушының қабылдаушы ел
Бiр сөзбен айтқанда, инвестиция дегенiмiз – өз ақшаңды
Не ұтасың, не ұтыласың, не де болса, бел
1.2. Инвестиция типтерi мен түрлерi
Пайданы алу ауқымы мен оның тиiмдiлiгi бойынша тiкелей
Инвестициялардың экономикадағы ролi мен орны бойынша тiкелей инвестициялар
Елдiң Ұлттық қауiпсiздiгiне төнетiн қауiп бойынша Ұлттық
Бұл әлемдегi миграцияланатын капиталдың тепе-тең күшейуi арқылы жүрiп
Зерттеулер көрсетiп отырғандай, инвестициялық ресурстардың ағымын екi себеп
Шетелдiк тiкелей инвестициялардың сомасынан ұлғайуы шетелдiк капиталдың қатысуымен
Капитал жинақтаушы инвестициялар кәсiпорындар мен мемлекеттiк акциялармен құнды
Бiрнеше жағдайда өнеркәсiпке инвестор инвестиция салушы ретiнде өнеркәсiптiк
Қазақстан Республика зандарында көрсетiлген тiкелей инвестициялар қтарына Қазақстан
Егер инвестициялық жобаның рентабельдiлiгiне келетiн болсақ, мыслаы кiрiс
Акцияны инвестор сатып алу арқылы белгiлi бiр компанияның
Ал ендi инвестиция типтерiне келетiн болсақ кез-келген фирманың
Физикалық активтегi инвестицияға өндiрiс орындары мен құрал –жабдықтау
Ақшалай активтегi инвестицияға
өндiрiсаралық тұрде кездеседi. Мега жобалар өзiндiк ерекшелiктерге ие.
Жоғары құндылығымен 1 миллиярд доллар немесе одан жоғары.
Капитал жинағын керек етушiлiк
Еңбек үшін жоғары деңгейде қажет ету 2 миллион
Таратудың ұзақтығы 5-7 немесе одан да көп.
өзге елдердiң араласуы.
Адам мен мемлекеттердiң экономикалық және әлеуметтiк өмiрiне әсерi
Кез-келген кәсiпорынның экономикалық потенциалының сақталуы мен дамуына кәсiпорын
Нарықтық экономиканың тапқырлықпен жүзеге асырған өркениеттi елдердiң тәжiрибиесi
Байқар болсаңыз берiлiп отырған нивестицияның 80 процентiне жуығын
1997 жылдық негiзгi капиталдағы құрылысқа инвестицияны жалпы мөлшерi
Ал бұларды жекелеген салаларға бөлiп қарастырсақ, жұмсалған инвестиция
Өткен кезең iшiнде елңмiздiң көптеген салалары шетел инвестициясының
Мүндай жобалар Халық шаруашылығына барлық салаларында бар. Мысалы,
Қазақстан мен ТМД елдерiнде инвестиция тартып, қаржы жинақтау
Деректерге сүйненетiн болсақ, қазiргi кезге дейiн Қазақстанға келген
Нарықтық экономикада инвестицияның негiзгi үш түрi кең
Соңғы жылдары белгiлi бiр өндiрiс орындарын шетелдiк компаниялармен
Бұған мысал ретiнде үстiмiздегi
Елiмiздiң геосаяси жағдайы жерасты қазба байлықтың молдығы шетел
Жалпылай алғанда, кез-келген сала инвесторға зәру әсiресе ауыл
Жасыратыны жоқ, АҚШ пен Канада дүкендегiлердiң басым көпшiлiгi
Ел экономикасын көтеруден ендiгi бiр Үшы шағын және
1996-2000 жылдар аралығында елiмiздiң экономикасын тұрақтандыру үшін түскен
II Инвестициялық салық преференцияларын
қолдану және тоқтату тәртібі
2.1 Инвестициялық салық преференцияларын қолдану тәртiбi
Инвестициялық салық преференциялары инвестициялық жобаны iске асыруды жүзеге
келiсiм-шартты жасасу кезiнде шаруашылық қызметтi жүзеге асыратын салық
жаңадан құрылған салық төлеушiлер тiркелген активтердi пайдалануға берген
Қызметiн жаңа өндiрiстердi құру жөнiндегi инвестициялық жоба (жобалар)
Преференциялар беру тәртiбi мен шарты Қазақстан Республикасының инвестициялар
Инвестициялық преференциялар беруге өтiнiм берiлген кезге дейiн күнтiзбелiк
Корпорациялық табыс салығы бойынша преференцияларды қолдану үшiн салық
Егер осы тармақта өзгеше белгiленбесе, корпорациялық табыс салығы
Мүлiк салығы мен жер салығы бойынша преференцияларды қолдану
2.2. Преференциялардың қолданылуын тоқтату тәртібі
Преференциялардың қолданылуы келiсiм-шартта көрсетiлген мерзiмде тоқтатылады не мұндай
Преференциялардың қолданылуын мерзiмiнен бұрын тоқтату тараптардың келiсiмi бойынша
Преференциялардың қолданылуы мерзiмiнен бұрын тоқтатылған кезде салық төлеушi
Инвестициялық саясаттың әлеуметтiк- экономикалық салаларын ескере отырып, Қазақстан
Үкiметтiк несиелер мен кпiлдемелердi шектеу (өйткенi үкiметтiк несие
Тiкелей шетел инвесторлары донордың ұзақ мерзiмдiк мүдделерiнiң жүзеге
Донордың өндiрiстiк процестi басқаруға қатысу мүмкiндiгi болуы тиiс;
Елеулi көлемде қаржылық ресурстардың ағылып келуiн қамтамасыз етедi,
Тiкелей шетел инвестициялары iскердiк және шаруашылық белсендiлiктi қамтамасыз
Мүның барлығы ¶кiметтiң ота мерзiмдiк инвестициялық бағдарламасын қабылдау
1997 жылы қызмет етiп жатқан бiрiккен кәсiпорындардың жалпы
ҚР-ның инвестициялық саясатын дамытушы елдер тәжiрибесiмен салыстыра отырып,
реформалаудың бiрiншi кезеңi- инвестициялық жекешелендiру қорының қалыптасуына және
екiншi кезең- жекешелендiру процестерiнiң белсендi жүруiн және акцияларды
үщiншi кезең- жекешелендiру процесiнде республикалық нарықта шетелдiк банктердiң
Тиiмдi инвестициялық саясаттың жоқ болуы “өсу нүктесi” болып
Қазақстанның инвестициялық саясаты шетелдiк, сондай-ақ отандық инвестицияны тартудың
Шетелдiк капиталды тартудың басқа тұрлерiмен салыстырғанда, тiкелей инвестиция
Бүгiнгi таңда Қазақстан шетелдiк тiкелей инвестиция тарту көлемi
III Қазақстан Республикасындағы экономиканы өркендетуде инвестицияны тартудың
Дамыған елдердiң инвестициялық саясатының ерекшелiктерi: ғылыми-техникалық революция жағдайында
Мысалы, егер 1960 жылы тiкелей шетелдiк инвестициялар көлемi
Бұл бәсекелестiк күрестi қатаң жүргiзудiң негiзi болып табылады.
Екiншi Дүниежүзiлiк соғыстың алдында Ұлыбритания капиталының iрi экспортерi
АҚШ –тың алдыңғы қатарлы ролi 60-жылдардың ортасына дейiн
Сонымен бiрге соғыстан кейiнгi жылдары АҚШ-тың инвестицияландыруының басты
Бiздiң ойымызша, шетелдiк американдық кәсiпорындар кешенiн АҚШ-тың екiншi
Импорттық капиталды қабылдау, сонымен бiрге оларды тарту стратегиясына
70-жылдардың басына қарай көптеген американдық өндiрiстер Батыс-Еуропадағы өз
Сонымен бiрге айта кететiн жайт, американдық капитал негiзiнде
80-90 жылдарда Канада елеулi инвестор болып отыр, ол
Дамушы елдердiң инвестициялық саясаты: 70-жылдардың басында-ақ көптеген экономистер
Шетел инвесторларды өз капиталын экономиканың кез-келген саласына енгiзу
Импортты алмастыратын стратегияны дамыту.
Экспорттық потенциал мен базалық салаларды құру.
ғылыми салаларды дамыту.
Импортты алмастыратын салалардың даму саясатын жүзеге асыру (50
Индустрияландырудың келесi кезеңi (60-жылдар аяғы) халықаралық еңбек бөлiсiндегi
ЖИЕ-ге дамыған елдердiң нарықтарын толтыруға арналған жаппай өнiмдi
±ЗТКЖ-ға қажеттi 1980-1987 жылдар кезеңiнде шығындар Жµґ-де 0,6%-тен
Осы кезеңде электрондық және электротехникалық өнеркәсiп, метал өңдеу,
Бұл қайта бағдарлану Жµґ-нiң даму қарқынын төмендегi деңгейге
19890-1985 жылдар аралығында қаржылық құралдардың жалпы ағымы 100
1981 жылға дейiн тiкелей Жапондық инвестициялардың жалпы санының
елдiң материалдық құндылықтарының 70-i сыртқы айырбас арналарына тартылды,
Оңтүстiк Кореядағы өндiрiс батыс технологиясы мен менеджментiне негiзделдi,
Оңтүстiк Кореядағы сияқты барлық азиялық ЖИЕ-де несиелiк капиталдың
Кәсiпкерлiк капиталды шығарудың екiншi орнын- Жапония алды. 1987
Тiкелей инвестициялар көлемi бойынша µлыбритания үшіншi орынды алды.
Оның пазетивтi аспектiлерiне мыналар жатады:
экономикалық дамуына ықпал ету;
жұмыспен қамтамасыз ету;
жаңа технологиялар базасына көшу;
бiлiктi мамандарды дайындау.
Өз ресурстарының жеткiлiксiздiгi әсерiнен бүкiл экономикалы реформалау үшін
Инвесторлардың өз капиталын салу мынындай себептерге байланысты болды:
тауарлар мен қызметтер нарығының толығуы;
бiлiктi жұмысшы күшi, шикiзат пен энергия ресурстарының төменгi
Бұл шетел инвесторларына инвестициялар мен тұтыну тауарларын өткiзудi
Капиталды тартудың мүндай сандық параметрлерi төмендегiдей :
- әлеуметтiк және саяси жағдайдың тұрақтылығы ;
- жекешелендiру процесiнiң үлкен демократиялығы ;
- “ашық есiк” саясатын тезiрек қолдану.
Тәжiрибе көрсетiп отырғандай, жекешелендiру қарқыны төмен, экономика мен
Еуропадағы шетел капиталын тартудың төмендегiдей ерекшелiктерi бар:
салалық құрылым бойынша шетелдiк салымдарды пайдалану палитрасы әр
алғашқы жылдары қаржылар өнеркәсiптiң дәстұрлi салаларына салынды;
өндiрушi өнеркәсiп сферасына капиталды орналастырудың жоғары үлес салмағы;
халық шаруашылығының жоғары технологиялық салаларына тiкелей шетел инвестицияларын
өңдеушi өнеркәсiптегi капиталдың жоғары үлесi, көлiк өндiрiсiнiң (жеңiл,
жердiң сауда айналымына кiру проблемасы, сонымен бiрге оны
ґзiмiз бiлетiндей, шетел капиталы белгiлi бiр елге әр
Бiрақ бiрлескен кәсiпорындардың 50%-тен астамы шетел капиталын 100%-тiк
Салыстырмалы тұрдегi аз уақытқа қарамастан, капиталды тарту процесi
жекешелендiру процесi жеңiлдеттi;
бәсекелестiк ортаны қалыптастырды;
өндiрiстердiң халықаралық бiрлесуiне елдердiң қатысу дәрежесiн арттырды;
Осылайша, тарихи қысқа мерзiмдерде автомобиль, компьютерлiк жүйелер өндiрiсi
банктiк және сақтандыру жүйелерiн реформалау белсендi тұрде жүрдi;
көптеген елдер шетелдерге тауар шығаруда өз орнын кеңейттi.
Шетел капиталдарын тарту салдарынан туындайтын негативтi параметрлер санынан
елдiң экспорттық саясатын инвестор елдiң iшкi нарығындағы мақсаттарға
Шығыс Еуропа елдерi территориясындағы жоғары рентабельсiз, прогрессивтi емес
Шикiзатқа деген әлемдiк сұраныстың күрт азаюы тек өндiрiс
шетел инвестициясының экономиканың нақты секторларына аз бөлiнуi;
инвестициялық ресурстың жарым жан құрылымы;
сырттан алынған несиелердiң өндiрiстiк емес мақсатқа, яғни бюджет
тiкелей шетелдiк инвестициясының экономиканың нақты секторларынан гөрi, қызмет
шетел инвестициясын барынша өндiрушi салаға жұмылдыру тенденциясының өсуi,
сырттан тартылған қаржының қайтадан сыртқа кетуi, т.б.
Қорытынды
Қорыта келгенде жоғарыда тiзiлiп өткен мүндай кемшiлiктер инвестициялық
Сөз соңында бiңз шетел инвестициясын тиiмдi пайдаланудың мынадай
сырттан алынған заем иен кредиттi бюджет тапшылығын жабуға
мүнай-газ саласының даму стратегиясын қайта қарап, Қазақстан мүнайын
шетел инвестициясын шағын және орта кәсiпкерлiктi дамытуға жұмылдыруды
шетелдiк компаниялардың басқаруына берiлген iрi кәсiпорындарға мемлекеттiк бақылауды
шетел капиталына берiлген жеңiлдiктердi шектеу және бiрте-бiрте оны
Сонымен елiмiзде қолайлы инвестициялық жағдай құру үшін әр
Бүгiн де нақты өндiрiспен айналысып отырған бизнесмендердiң саны
Инвестициялық қорларды тиiмдi пайдалану үшін төмендегi талаптарды сақтаған
экспорттық шамамызды көтерiп, шетелден тасымалданатын тауарды елiмiзде өндiру;
елiмiздiң валютаны заңсыз жолмен сыртқа шығаруға жол бермей,
шетел капиталын елiмiзге тартуға мемлекеттiк кепiлдеме берудi шектеу;
экономикалық өсу тұрақты болуы үшін оны отандық инвестициямен
Осыған байланысты елiмiздiң алдында екi басты мiндет тұр:
Инвестициялық белсендiлiктi көтеру.
lшкi рыногтың тұрақты дамуын қамтамасыз ету.
Іорыта келгенде айтарымыз, шетелдiк және отандық инвестицияларды қайда
Бiздiң пiкiрiмiзше, қарыздарды түпкi пайдаланушылардың қайтару тетiгi өте
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1 Салық кодексі 2001 жыл( 2007 жылғы өзгертулер
Аблиакимов К Бюджет-1999. “Баға және талдау” Іазхстанская правда
А.И. Худяков, Н.Е. Наурызбаев. Налоги: понятие, элементы, установление,
Салық жинауда салғырттық болмасын. І. Ашутов. Қаржы-қаражат
Мемлекеттiк салық саясаты( Заң газетi. 1999 жыл 3
Бюджетке жаңаша қарау қажет. Қаржы-ақпарат.- N5- 03.2006
27.Салық және бюджет саясаты( Қазақстан ХХI ғасырға жол
28.Салық- халық несiбесi Еегемендi Қазақстан,
29. Салық бюджеттiң қайнар көзi// Заң газетi
30.Облыс бюджетiнiң басты бағыты. Оңтүстiк Қазақстан
31.Қазақша - орысша, орысша – қазақша
Дуканич Л.В. ''Налоги и налогообложение'' Ростов-не-Дону
Деловой мир Казахстана –2004г. N3,с 20-22.
(Дамудың бiр кепiлi салық( Заң және заман
Дербисов Е.Ж., Ержанов С.Ж.
Егемендi Қазақстан (Салық және бюджетке түсетiн басқа
Салыққа салаутты көзқарас керек Зерде N3 2004ж.
Салық жинауда салғырттық болмасын. І. Ашутов. Қаржы-қаражат
(О налогах и других обязательных платежах в бюджет
А.И. Худяков. Налоговое право РК. Алматы (Жетi жарғы(
37
I
E
F
S
S1I
0
E
S
S
I
r
r1
rd
r2 2
r
Мемлекеттiк басқару органдары
Инвесторлар
Холдингтiк компаниялар
Заңды және жеке тұлғалар
Жергiлiктi басқару органдары
Қаржы несие институттары:
Инвестициялық қорлар
Зейнетақы қорлары
Сақтандыру компаниялары
Акция шығару
Пайда
Инвестициялық капиталдың
негiзгi қайнар көзi
Аммортизациялық есептеулер
Банктiк несиелер
Шетел капиталын өзiне тарту
Инвестициялық қорлар
Инвестициялық пай қорының ережесінде
Инвестициялық қорлардың бөлінуі
Инвестициялық қор жайлы
Бюджеттен тыс қорлар
Институционалды инвесторлардың мәні жане олардың қызымет ету механизмдері
Қазақстанда ұжымдық инвестициялауды дамытудың негізгі бағыттары туралы
Мемлекеттік бюджеттен тыс қорлар
Инвестициялық қордың активтерін басқару, сақтау және тіркеуді ұйымдастыру
Бюджеттен тыс қорлардың мәні, мазмұны