Психология ғылымының даму кезендері
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ...............................4
1 Психология ғылымының мəн-мағынасы және зерттеу саласы...........6
1.1 Психология ғылымының пəнi жəне мiндеттерi...............6
1.2 Казiргi заман психологиясының мiндеттерi..................9
1.3 Психологияның ғылымдар жүйесiндегi орны.............10
2 Психолгия ғылым реттінде құрылу тарихы…………………………............14
2.1. Психология ғылымының даму тарихы.....................14
2.2 ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы психология дағдарысы.........17
2.3 Қазақстанда психология ғылымының даму мәселесі.........23
ҚОРЫТЫНДЫ...............................25
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.......................26
КІРІСПЕ
Психологиялық ой көптеген ғасырлар бойы қиын-қыстау кезеңдерін басынан кешті,
Психологияның пәні болып субъектінің табиғатпен әлеуметтік мәдени әлеммен
Оның биологиялық компоненттері жануарларда да кездеседі (ортаны сезіну, жүріс-тұрыс
Психология ғылымының зерттеу пәні – психика. Психика
Психологияның пәні болып субъектінің табиғатпен әлеуметтік мәдени әлеммен
Психологиялық ой көптеген ғасырлар бойы қиын-қыстау кезеңдерін басынан кешті,
Зерттеу пәні Психология ғылымның дамуы
Курстық жұмыстың мақсаты Психология ғылымның дамуы жағдайларындағы негізгі
Курстық жұмыстың міндетті
Психология ғылымының мəн-мағынасын және зерттеу саласымән және түрлерін
Психология ғылымының даму кезендерің анықтау
Курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлім мен қорытынды және қолданылған
1 ПСИХОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ МƏН-МАҒЫНАСЫ ЖӘНЕ ЗЕРТТЕУ САЛАСЫ
1.1 Психология ғылымының пəнi жəне мiндеттерi
Адам болмысының табиғатына, оның саналы қоғам шеңберiнде өркендеуi мен
Адамның даму заңдары мен оның болмысы жасампаздық мүмкiндктерi жөнiндегi
Психология ерекшелiктерiн танудың қиындығы олардың адам ақылына сиып болмайтын,
Осы бiршама бiлктер əр адамға қоршаған ортада жол тауып,
Психология өте ежелгi де, өте жаста ғылым. Мың жылдық
ХIХ ғ. соңы - ХХ ғ. басында танымал ғалым
Пəн атының өзiде грек тiлiнен аударғанда психология - жан
Психика мəнiне байланысты көзқарастардың қалыптасуы мен дамуы философияның өзектi
Дəл осы мəселенiң шешiмi тәңiрегiнде бiр-бiрiне ткелей қарсы философия
Идеалистк бағыт өкiлдерi материяға қатысы жоқ ерекше рухани бастаманың
Идеализм бастауы адамдардың өз дене құрылымы мен қызметi жөнiнде
Адам психикасы - рухани өмiрдiң көрiнiсi, сондықтан ол материалдық
Психикалық құбылыстың органикалық материя қасиетi ретiнде сапалық ерекшелiгi
Барша материя бейнелеу қасиетiне ие. Психика - материя қасиетi,
Сыртқы, заттасқан дүние болмайынша, тiршiлiк ие-сiнiң iшкi психикалық өмiрi
Сонымен, психиканың қызметi, бiрiншi ден қоршаған дүние заттары мен
Диалектикалық материализм бағдарынан психологиялық ғылыми бiлiмдердiң құрамы неден тұрады,
Ғылымдағы күрделi мiндеттердiң бiрi - заңдылықты сипатқа ие байланыстар
Сонымен бipre ескеретiн жəйт, заңдылық байланыстарды бiлу өздiгiнен заңдылықтарды
Қорытындыласақ, жантану ғылымы психология - психика
1.2 Қазiргi заман психологиясының мiндеттерi
Қазiргi кезеңде психология ғылымы алдында тұрған теориялық жəне практикалық
Жантану ғылымы үшiн ең маңызды мəселелердiң бiрi
Психикалық құбылыстардың мəн iн тануда Б. Ф. Ломов өзiнiң
Алғашқы он жылдықтарда психологияның теориялық (дүниетанымдық) тарапы басымдау болды.
Бiз бұл жерде осы күнгi қоғамдық тəжiрибенiң психология алдына
Психология ғылымының қолданбалық мəнiн қоғам түсiнiп, қабылдауынан халыққа бiлiм
Психологияның ғылымдар жүйесiндегi орны
Психологияның басқа ғылымдар жүйесiндегi орнын тануға орай психологиялық деректердщ
Қазiргi күнде академик Б. М. Кедров ұсынған сарап əдiсi
Психологияның жалпы ғылыми бiлiмдер жүйесiндегi қызметi - зерттеу объектi
Психологияның негiзгi мiндетi психикалық iс-əрекет заңдарын даму барысында зерттеп,
Сонымен, психикалық құбылыстардың адам өмiрi мен əрекетiнiң объектив жағдайларына
Психологияның дербес ғылымға айналуында оның ХIХ ғ. Басталған жаратылыстану
Психолог жеткiлiктi дəрежеде өсiмдктер мен жануарлар тiршiлiг iндегi ерекшелктердi
Психология үшiн оның қоғамдық ғылымдармен байанысы үлкен маңызға ие.
Адамның психикалық iс -əрекеттер негiзгi формалары қоғамдық тарих шарттарына
Психологияның педагогикамен байланысына аса назар аударған жөн. Əлбетте, бұл
Педагогиканың барша салаларының (жалпы теория, дидактика, пəн əдiстемесi, тəрбие
Қазiргi кезеңде нарықтық қоғам оқушысын неге үйрету керек? Ғылым
Психологияның аса қажеттiгi педагогиканың тəрбие проблемаларына орай байқалады. Тəрбинің
Солай болса да, барша ғылымдармен байланыса, психология өз пəнiне,
2 ПСИХОЛГИЯ ҒЫЛЫМ РЕТТІНДЕ ҚҰРЛУ ТАРИХЫ
2.1 Психология ғылымының даму кезендері
Психология ғылымының дүниеге келуі 1879ж. Вундтін Лейпциг каласында алғашқы
1. Психология жан туралы ғылым.
2. Психология сана туралы ғылым.
3. Психология жүріс-тұрыс туралы ғылым.
4. Психология психика туралы ғылым.
Шетелдердегі психологиялық ағымдыр (мектептер): бихевиоризм, гештальтпасихология, фрейдизм немесе психоанализ,
Алғашқы қауымдық қоғамның өзінде психика жөнінде көзқарастар болған. Ерте
Ерте заман ойшылдары «Жан деген не?», оның қасиеттері және
Ерте заманның философы Демокрит (б.д.д. 5,6 ғғ.) психиканы,
Бірінші кезенде психология жан туралы ғылым. Жан ерекше,
Екінші психология - Сана туралы ғылым бұл кезен
Дуалистк тағлиматты арқау етiп ХIХ ғ. психологиясында психофизиологиялық параллелизм
Шамамен осы дəуiрде психология денi жөнiнде жапа түсiнiктер қылаң
Үшінші кезен жұрыс-тұрысты зерттейді ХIХ ғ бірінші жартсында
ХIХ ғ. екiншi жартысында дербес ғылымға айналған психологияның дамуы
Интроспекттiк психология аймағындағы теориялардың бiр-бipiнен айырмашылығы сананы құрылымы, мазмұны
саналық элементтер теориясы (В. Вундт, Э. Титченер);
саналық əрекеттер психологиясы (Ф. Брентано);
саналық ағым (сел) теориясы (У. Джемс);
дербес құрылым психологиясы (гештальтпсихология);
суреттеме психологиясы (Дильтей).
Бұл теориялардың бəрi не ортак. Təрciнiк: қоршаған дүниемен белсендi
Психологияда эксперименттiк əдiстiң орнығуына қарамастан, бұл дəуiрде аталған теориялардың
Төртінші кезен психология психика туралы ғылым осы кезенде, 1879
ХХ ғ. екiншi он жылдығында психологияның жəне бiр бағыты
Сонымен, психология өз даму жолында бастапқыда - жан туралы
Психология пəнiн нақтылауда болған дағдарыстар себебi аталған теориялардың негiзге
Диалектикалық материализм тұрғысынан материя алғашқы, ал сана екiншi, одан
Материяның дамуы - бұл оның қарапайым формадан жоғары формаға
2.2 ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы психология дағдарысы
1923 жылы бiрiншi Психоневрологиялық съезд шақырылып, онда психологияның мiндетi
Психология ғылымының негiзгi принциптерi 30-жылдары жүйелестiрi лдi. Олардың iшiнде
Детерминизм принципi бойынша əрқандай психикалық құбылыс өм iр салты,
Психологиялық құбылыстарды себеп-салдарлы негiзде қарастырудан интроспектктi әдіснама жəне оның
Детерминизм принципi психикалық процестердiң табиғи механизмдерi қоғамдық-тарихи факторларды өн
Осы принцип негiзiнде қалыптасқан кеңес психологиясының жəне бiр жаңалығы
Психикалық дамудың қозғаушы күштерiн сипаттау үшi недетерминизмдi бipiздi қолдану
Психологиядағы детерминистк бағыттың iске асуының жəне бiр жолы психиканың
Алғашқы кеңес психологиясында детерминистк бағыт арнайы принцип ретiнде қарастырылмаған
Сана мен iс-əрекет бiрлiгi принципi. Сана жəне iс-əрекет -
Сана мен iс-əрекет бiрлiгi принципi əрекетпөқ санасыз, ал сананы
Ғылымға бұл принциптiң iс-əрекет теориясын дұрыс түсiнуге бағыт бердi.
Адамның iшкi де, сыртқы да əлемiнiң бастауы мен барша
Даму принципi. Даму категориясы философия ғылымының түсiнiктер жүйесiнде жетекшi
Ғылыми психология дамуды жеке адамның бүкiл өмiр сүру процесiнiң
Жантану ғылымы үшiн даму принципi ерекше маңызға ие, себебi
ХХ ғ. басында өркендей бастаған ғылым мен өндіріс iрi
Сана психологиясынын дағдарысы, сонымен бiрге, ғасыр аяғында Францияда
Бұл дəуiрдегi психологияның қарқынды дамуына Ч. Дарвиннщ эволюциялық тағылымы
Осылайша əртүрлi ықпалдар мен жағдайлар ғылымда бiрнеше жаңа психологиялық
Бихевиоризм - ХХ ғ . американ психологиясының басты бағыты:
Бихевиористер сана деп адамныц тек басынан кешкен субъективтi мағлұматтар
Гештальтпсихология (нем. гештальт - бейне, құрылым, бiр тұтас форма)
Гештальтпсихология бағытының осал тарапы психологиялык; күбылыс бейне мен оны
Генетикалық психология. Швейцария ғалымы Ж. Пиаженiң генетикалық психология
Өз зерттеулерiнде ғалым бала ақылесiнiн қалып-тасуына назар аудара
Пиаженiң негiзгi мiндетi адам интеллектiнiң құрылымын зерттеу. Осы құрылымды
Пиаже тұжырымының ең үлкен қатесi - баланың бiртұтас дамуын
Пиаженың теориялық тұжырымдары жоғары деңгейдегi ойлау қабi леттерiнiң көзi
Генетикалық психология зерттеулерiндегi ең үлкен олқы-кемшiлк: интеллект даму деңгейЫқ
Фрейдизм Негiзiн австриялық психолог З. Фрейд қалаған, жеке адамның
Қоғам өзiнiң шектеулерiмен адамды күйзелi ске түсiредi, оның санаға
2.3 Қазақстанда психология ғылымының даму мәселесі
Қазіргі кезде біздің республикада өзекті психологиялық мәселелерді анықтауға деген
Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-де этнопсихология және этнопедагогика орталығы қайтадан жұмыс
Біздің ойымызша, Қазақстандағы психология ғылымының мәселелерінің бірі осы үлкен
Сонымен қатар нарықтық қатынасқа, коммерциялық саудаға өту жағдайындағы жеке
Көп ұлтты Қазақстан этнопсихологиялық зерттеулердің алып орталығы болуы керек.
Ғасырлар бойы көшіп – қонып жүрген халық өзі
Көшпелі өмір тіршілігі қара
Қоғам өмірінде қазіргі кезде жүріп жатқан терең
Жеріміздің ұланғайыр кеңдігімен, мұндағы
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорта келе психология ғылымының дамуы ХХ ғ. басында өркендей
Психология ғылымының дүниеге келуі 1879 ж. Вундтін Лейпциг каласында
Психология жан туралы ғылым.
Психология сана туралы ғылым.
Психология жүріс-тұрыс туралы ғылым.
Психология псхика туралы ғылым.
Шетелдердегі психологиялық ағымдыр (мектептер): бихевиоризм, гештальтпасихология, фрейдизм немесе психоанализ,
Алғашқы қауымдық қоғамның өзінде психика жөнінде көзқарастар болған. Ерте
Ерте заманның философы Демокрит (б.д.д. 5,6 ғасырлар) психиканы,
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Аймаутов Ж. Психология. А., 1997.
Жарықбаев Қ. Жалпы психология. А., 2001.
Крысько В.Г. Социальная психология. М., 2001.
Мұқанов М. Жас және педагогикалық психология. А.,1982.
Немов Р.С. Общая психология М.: «Владос», 2001
Петровский А.В.,Ярошевский М.Г. Психология (словарь). М.,1990
Сабет-Бап-Баба. Жалпы психология. А., 2004.
26
106
105
Психология пәні және міндеттері
Психология ғылымы туралы
Психологияны зерттеудің негізгі әдістері
Психология туралы түсінік
Ғылымды басқару мектебі
Психология ғылымының зерттеу әдістері мен салаларын анықтау әдістер
Психология ғылымының тарихы
Педагогика-психология ғылымы
Қазіргі заман психологиясы және міндеттері
Психологияның даму тарихы туралы