Материалдық емес активтер
ЖОСПАР
Кіріспе 2
I Бөлім. Компания активтерінің мәні 3
1.1 Компания активтерінің құрылымы 3
II Бөлім. Компания активтерінің құрылымы мен динамикасы 5
2.1. Баланс активтіктерінің құрамы мен құрылымының динамикасын
2.2 Баланс активінің құрастырылу көздерінің құрамы мен құрылымының
2.3 Баланс өтімділігін талдау 32
III Бөлім. Компанияның қаржылық тұрақтылығы мәселесі мен оны
Қорытынды 36
Қолданылған әдебиеттер 37
Кіріспе
Нарық қатынасы жағдайында кәсіпорынның қызметі және оның дамуы
Активтерді құрудың ең дұрыс жолы болып, меншікті капитал
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын тек қана қаражат кездерінің құрамымен
Активтер, кәсіпорынның есепті кезеңде бақылап, таратып отыратын мүмкіндік
I Бөлім. Компания активтерінің мәні
1.1 Компания активтерінің құрылымы
Активтер − бұл құндық бағасы бар кәсіпорынның мүлкі,
Актив дегеніміз – бұл өткен жағдайлардың нәтижесінде кәсіпорынмен
Ұзақ мерзімді активтер негізгі құралдар:
− жер
− құрылыстар мен ғимараттар
− машиналар мен жабдықтар
− басқа негізгі құралдар
− жинақталған тозуы
− аяқталмаған күрделі құрылыс
Материалдық емес активтер:
− гудвилл
− патенттер, тауарлық белгілер және басқалар
− материалдық емес активтердің амортизациясы
Инвестициялар:
− еншілес серіктестестіктерге инвестициялар
− тәуелдес серіктестестіктерге инвестициялар
− басқалай инвестициялар
Дебиторлық борыш:
− алынуға тиісті борыштар
− алынған вексельдер
− ішкі топтық операциялар нәтижесінде пайда болған негізг
− акционерлік қоғамның лауазымды тұлғаларының дебиторлық борышы
− басқадай дебиторлық борыш
− алдағы кезең шығындары
Жиыны:
Ағымдағы активтер:
− тауарлы – материалдық қорлар
− алдағы кезең шығындары
− ақша қаражаттары
− қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар
− Дебиторлық борыш:
− ағымдағы активтерді сатып алуға қажетті авансталған төлемдаер
II Бөлім. Компания активтерінің құрылымы мен динамикасы
2.1. Баланс активтіктерінің құрамы мен құрылымының динамикасын
Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау -
Қаржылық есептің мацызды элементі болып саналатын активтерді, талдау
Активтердің өсуі (артуы) кәсіпорынның болашақтағы дамуын көрсететін болғандықтан,
Алайда, кәсіпорын мүлік құнының өcy себептерін талдағанда, жоғары
Отандық есептік-аналитикалық тәжірибеде өндірістік қорлар, дайын өнім жэне
Баланс мәліметтері бойынша активтердің құрамы мен олардың таратылуына
Екінші әдістемеде кәсіпорынның өндірістік потенциалын анықтайтын активтер құрамына
Екінші әдістеме бойынша анықталған өндірістік потенциал құны біз
Қаражаттарды ұзақ мерзімді және ағымдағы активтер арасына тарату
Осы көрсеткіштен кейін баланс валютасындағы ағымдағы активтер үлесін
Талдау жүрғізіп отырған кәсіпорындарда бүл коэффициенттің деңгейі жыл
Кәсіпорын активтерін таратудың тиімділігін сипаттайтын келесі көрсеткіш -
Бұл қатынастың қолайлы және қауіпті көлемі, кәсіпорынның салалық
Талданып отырған кәсіпорында бүл көрсеткіш деңгейі жыл басында
Әрі қарай кәсіпорының мүліктік жай-күйінде, қандай сапалық өзгерістер
Кәсіпорын мүліктерінің жалпы құнындағы негізгі құралдардың нақты құнының
Біздің мысалымыз бойынша баланс валютасындағы негізгі құралдардың қалдық
Негізгі құралдардың техникалық жағдайын сипаттайтын маңызды көрсеткіш -
Әрі қарай, 1- аналитикалық кестені құрастыра отырып ағымдағы
№
1
Кемуі(-),%
сомасы,
мың тг. Үлес салма-
ғы, % сомасы,
мың тг. Үлес салма-
ғы, %
Ағымдағы активтер, соның ішінде:
1.1.Тауарлы-материалдық қорлар
1.2. Дебиторлық борыш
1.3. Ақша қаражаттары және қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар
1.4. Басқа да ағымдағы активтер
13781
11153
1165
1463
−
100
80,93
8,45
10,62
−
21956
17617
1671
1425
1243
100
80,24
7,61
6,49
5,66
+59,3
+57,9
+43,4
-2,6
+5,66
Келтірілген мәліметтер кәсіпорын активтерінің жалпы алғанда жағымды динамикасын
Ағымдағы активтердің ең мобильды бөлігінің, олардың құнына қатынасы
Ең мобильді қаражаттар сомасының азаюы және айналым қаражаттарының
Кәсіпорынның материалдық айналым қаражаттары есепті жылы 57,9%-ға өсті
Есепті жылы дебиторлық борыш та әжептеуір өскен. Eгep
Дебиторлық борыш неге мұнша көп өскендігін және бұл
Дебиторлық борыш неге мұнша көп өскендігін және бұл
Өтімді емес, өтімділігі темен тауарлы-материаллык құндылықтардың бар болуы,
Осылайша мүліктің және ағымдағы активтердін мобильдігінің өскеніне қарамастан,
Айта кеткен жөн, кәсіпорынның қаржы жағдайына дебиторлық борыштың
Кәсіпорынның дебиторлық борышы қалыпты және өтелмеген болып екіге
Дебиторлық борыштың құрамы және құрылымымен толық танысып шыққаннан
Қарыздардың қайтарылмау пайызы бірнеше жылдардың орташа мәліметтері бойынша
бір немесе бірнеше негізгі қарыз тұлғалардың үлесіне қайтарылмайтын
негізгі қарыз тұлғалардың ішінде біреуінің борышты төлемеуі, кәсіпорынның
қалыптасу мерзімі бойынша дебиторлық борышты қалай бөледі;
ескі вексельдерді ұзарту дебиторлық борыштағы вексельдердің қандай үлесін
тұтынушының пайдасына жеңілдіктер (бағасын кеміту) мен басқа да
Дебиторлық борыштың өтімділік және сапалық көрсеткіштерін зерттеу маңызды
Сапа дегеніміз - бұл осы қарызды толығымен қайтарьш
Дебиторлық борыштың мөлшерлі мезгілін сипаттау үшін, оларды пайда
Ұзақ мерзімді активтердің ішіндегі материалдық емес активтердің есепті
АКТИВТЕР Жолдың коды Есепті кезең басына Есепті кезең
ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ АКТИВТЕР
Материалдық емес активтер(101-106), соның ішінде: 010 373685 547564
Гудвилл (105) 011 0 0
Материалдық емес активтер амортизациясы (111-116) 020 52819 108286
Материалдық емес активтердің баланстық (қалдық) құны (010-020жолдар), соның
Гудвилл 031
Инвестициялар, соның ішінде: 070 0 0
Енщілес ұйымдарға инвестициялар (141) 071
Тәуелді ұйымдарға инвестициялар: (142) 072
Бірлесіп бақылайтын заңды тұлғаларға инвестициялар(143) 073
Жылжымайтын мүлікке инвестициялар (144) 074
Ұзақ мерзімді қаржы инвестициялары (401-403) 075
Ұзақ мерзімді активтер жиынтығы (030+060+070+080 жолдар) 090 3835726
АҒЫМДАҒЫ АКТИВТЕР
АҒЫМДАҒЫ АКТИВТЕР ЖИЫНТЫҒЫ (100+110+120+130 жолдар) 140 7342058 9443833
БАЛАНС (090-140 жолдар)
11177784 15595899
ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР
Займдар, соның ішінде: 230 78269 746168
Банктердің займы (601) 231 3277 639594
Банктен тыс мекемелер займы (602) 232 0 0
Басқалары (603) 233 74992 106574
ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЖИЫНТЫҒЫ (230-240 жолдар) 250
2.2 Баланс активінің құрастырылу көздерінің құрамы мен құрылымының
Талдау жүргізушінің келесі әрекеті баланс активінің құрылу көздерін
Нарық қатынасы жағдайында кәсіпорынның қызметі және оның дамуы
Активтердің қорлану көздерін талдау кезінде меншікті және қатыстырылған
Меншікті капиталдың көлемін ғана анықтап қоймай, сонымен бірге
Kтс = Мк:Ак
Мұндағы: Ктс - тәуелсіздік коэффициенті;
Мк - меншікті капитал;
Ак - авансталған капитал (баланс валютасы жиыны, яғни
Бұл коэффициенттің өсуі кәсіпорынның қаржылық тәуелсіздігі жоғары екендігін
Батыс экономистері тәуелсіздік коэффициентінің неғұрлым жоғары деңгейде болғаны
Қаржылық талдаудан кітаптардың бірқатар авторлары инвесторлар мен несие
Құрылған мүліктің жартысын сатып (қарызға алынған қаражаттар салынған,
Жабдықтаушылар мен сатып алушылар арасындағы келісім-шарттық міндеттемелер қатаң
Жоғарыда келтірілген меншіктік коэффициентін 0,5-0,6 деңгейінде шектеуді орындау,
Есеп беру жылындағы активтерінің қалыптасу көзі 9406 мың
Бұны тәуелсіздік коэффициентіне кері көрсеткіш болып табылатын қатыстырылған
Кт = Қк:Ак немесе Кт = 1 -
Мұндағы: Кт - тәуелділік коэффициенті;
Қк - қатыстырылған капитал;
Ак - авансталған капитал (баланс валютасы, жиыны);
Ктс - тәуелсіздік коэффициенті.
Бұл коэффициент авансталған капиталдың жалпы сомасындағы қарыздың үлесін
Бұл үлес жоғары болған сайын, кәсіпорынның сыртқы қаржыландыру
Келесі, кәсінорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын меншікті капиталдың қатыстырылған
Кқ = Мк : Қк
Мұндағы: Кқ - қаржыландыру коэффициенті;
Мк - меншікті капитал;
Қк - қатыстырылған капитал.
Бұл коэффициент жоғары болған сайын, соғұрлым банктер мен
Бұл коэффициент кәсіпорын қызметінің қандай бөлігі өз қаражатымен,
Бұл көрсеткішке ұсынылып жатқан мәнді сөзбе-сөз түсінуден сақ
Сонымен қатар мақсатты бағыттағы активтерінің айтарлықтай үлес салмағы
Батыс фирмаларында қаржыландыру коэффициентінің кері көрсеткіші кеңінен қолданылады,
Кқ/м = Тк-Өк
Мұндағы: Кқ/м - қарыз және меншікті қаражаттар қатынасының
Қк - қатыстырылған капитал;
Мк - меншікті капитал.
Бүл коэффициент кәсіпорын активтеріне салынған меншікті қаражаттың әрбір
жыл басында - 0,166 (4643:27908);
жыл аяғында - 0,231 (9681:32276).
Бұның мәні кәсіпорын есеп беру кезеңінің басында активтерге
Арнайы әдебиеттерде бұл көрсеткіш үшін қалыпты шектеу:
Кәсіпорынның ең төменгі қаржылық тұрақтылығын сақтау үшін бұл
Кәсіпорынның тәуелсіздік (дербестік) дәрежесін сипаттайтын ең бір маңызды
Мүндағы: Ккт - қаржылық тұрақтылық коэффициенті;
Ум - ұзақ мерзімді міндеттемелер;
Ак - авансталған капитал;
Мк - меншікті капитал.
Бұл дербестік коэффициентімен салыстырғанда анағұрлым жұмсақ көрсеткіш. Батыс
Жоғарыда келтірілген көрсеткіштер арқылы кәсіпорын капиталының құрылымын сипаттай
Мұндағы: Ку/м - қарыз қаражаттарын ұзақ мерзімді тарту
Мк - меншікті капитал;
Ум - ұзақ мерзімді міндеттемелер.
Бұл коэффициент қаржылық есеп берудің активтерін қаржыландыру үшін
Капиталдың құрылымын қалыптастырудың тиімділігін (қолайлылығын) анықтау үшін жоғарыда
Активтерді құрудың ең дұрыс жолы болып, меншікті капитал
Меншікті, қарыз (қағыстырылған) және жалпы (авансталған) капиталдың қатынасын
Меншікті капиталды талдау. Біздің отандық тәжірибеде кәсіпорынның меншікті
Меншікті капиталды зерттегенде өзіндік айналым қаражаттарындағы болған өзгерістерге
Жыл басына меншікті айналым қаражаттарының көлемі 9138 мың
Тәжірибе жүзінде күрделі салымдарды қаржыландыру және негізгі құралдарды
Біздің кәсіпорынымызда бұл көрсеткіштің мөлшері меншікті айналым қаражаттарының
Талдау кезінде меншікті айналым капиталының абсолюттік мөлшерін анықтаумен
Ол кәсіпорынның меншікті қаражаттарының қандай бөлігі, осы қаражаттарды
Мұндағы: Кж - жұмсау коэффициенті;
Мак - меншікті айналым капиталы;
Мк - меншікті капитал.
Бұл коэффициентті А.Д. Шеремет, P.C. Сайфуллин, B.B. Негашев
Қаржылық көзқараспен айтсақ оның өсуі және жоғары деңгейі
Оптимальді мөлшері ретінде жұмсау коэффициенті ≥ 0,5 ден
Жұмсау коэффициентінің мәні, кәсіпорынның қызметінің сипатына байланысты: оның
Кәсіпорынның тауарлы-материалдық қорлары мен шығындарының қалыптасу көздерімен қамтамасыз
Мұндағы: Кк/к* - тауарлы-материалдық қорлардың қамтамасыз етілу коэффициенті;
Мак - меншікті айналым капиталы;
К*тм - тауарлы-материалдық қорлар.
B.B. Ковалев, Э.А. Маркарьян және Г.П. Герасименко оны
Материалды айналым қаражаттарын жабу коэффициенті қандай дәрежеде тауарлы-материалды
"Шаруашылық тәжірибенің статистикалық орташаланған мәліметтерінің негізіне алынған оның
Кк/қ ≥ 0,6-0,8.
Қорлар мен шығындардың меншікті айналым қаражаттарымен қамтамасыз етілудің
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын тек қана қаражат кездерінің құрамымен
Қатыстырылған капиталды талдау. Талдау жүргізу үшін қарыз қаражаттарының
Дебиторлық және кредиторлық борыштың қатынасы негізінен 2:1 болуы
Біздің кәсіпорынымызда кредиторлық борыш жыл басында дебиторлық борыштан
Талдаушының келесі маңызды жұмысы - кәсіпорынның қаржылық жағдайын,
Қаржылық тұрақтылықтың абсолютті көрсеткіштері - тауарлы-материалдық қорлардың, олардың
Тауарлы-материалдық қорлардың қалыптасу көздерін сипаттайтын үш негізгі көрсеткіш
1. Меншікті айналым капиталының бар болуы (Мак). Бұл
Мак=Мк – Ұа = ІбІІ – Іб А.
Мұндағы: ІбІІ - баланс пассивінің I бөлімі;
Мк - меншікті капитал;
Іб A - баланс активінің I бөлімі;
Ұа - ұзақ мерзімді актив.
Мак көрсеткіші бірқатар маңызды талдау коэффициенттерін есептеп табу
2. Тауарлы-материалдық қорлардың меншікті және ұзақ мерзімді қарыздың
Бұл көрсеткіш алдындағы көрсеткішті, яғни меншікті айналым капиталының
Мак/уз= Мак+Ұмз= Мак + ІІбІІ
Мұндагы: Ұмз - ұзақ мерзімді міндеттемелер;
Мак - меншікті айналым капиталы;
ІІбII - баланс пассивінің II бөлімі.
3. Тауарлы-материалдық қорлардың негізгі қалыптасу көздерінің жалпы мөлшері
НК= Мак/уз+ Қнк
Мұндағы: HK - негізгі көздер;
Қнк - қысқа мерзімді несиелер мен қарыздар.
Тауарлы-материалдық қордың бар болуының үш көрсеткішіне тауарлы-материалдық қорлар
1. Меншікті айналым капиталының (Мак) артықтығы (+) немесе
± Мак= Мак – ҚШ
Мұндағы: ҚШ - тауарлы-материалдық қорлар мен шығындар.
2. Тауарлы-материалдық қорлардың меншікті және ұзақ мерзімді қалыптасу
± Мак/уз = Мак/уз – ҚШ
3. Қорлардың неіізгі қалыптасу коздерінің (HK) жалпы мөлшерінің
± HK = HK - ҚШ
Тауарлы-материалдық қорлардың, олардың қалыптасу көздерімен қамтамасыз етілуінің үш
қаржылық жағдайдың абсолютті тұрақтылығы;
қаржылық жағдайдың қалыпты тұрақтылығы;
тұрақсыз қаржылық жағдайы;
дағдарысты (қауіпті) қаржылық жағдайы.
Қаржылық жағдайдың абсолютті тұрақтылығы мына теңсіздікпен сипатталатын уақытта
ҚШ < Мак немесе Мак > ҚШ
Бұл теңсіздік тауарлы-материалдық корлар меншікті айналым капиталымен жабылатынын
Қаржылық жағдайдың қалыпты тұрақтылығы мына теңсіздікпен сипатталады.
Мак/үз
Материалдық емес активтер
Материалдық емес активтерді есепке алу
Материалдық емес активтер аудиті туралы
Іскерлік бедел сияқты материалдық емес активтердің мұндай түрі
Кәсіпорындағы материалдық емес активтерді бағалау және есептен шығарылу есебі
Материалдық емес активтер сипаттамасы
Кәсіпорынның материалдық емес активтер есебін және аудитін ұйымдастыру теориясын және тәжірибесін зерттеу және осының негізінде оны жетілдіру бойынша ұсыныстар жасау
Материалдық емес активтердің есебі
Материалдық емес активтердің есебі туралы
Материалды емес активтер есебі