Оңтүстік Американың географиялық орны
Мазмұны
Кіріспе 3
І тарау. Оңтүстік Американың физикалық-географиялық жағдайы мен құрлықтың
1.1.Оңтүстік Американың географиялық орны 5
1.2. Оңтүстік Американың тектоникалық құрылымы мен жер бедері
ІІ тарау. Амазонка жазығының физикалық-географиялық ерекшеліктері 13
2.1. Амазонка жазығының зерттелу тарихы 13
2.2. Амазонка жазығының географиялық орны мен климаты 14
2.3. Амазонка жазығының жануарлар мен өсімдіктер дүниесі 19
Қорытынды 21
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 22
кіріспе
Оңтүстік Америка Солтүстік Америка материгімен бірге Америка дүние
Материктің батысын Тынық мүхит, ал шығыс жағалауларын Атлант
Амазонка - жер шарының солтүстік және оңтүстік жарты
Амазонканың солтүстік бөлігінің оңтүстік бөлігінен (экватордан оңтүстікке карай
Материктің тропиктер арасында жатуы, әсіресе солтүстік, анағұрлым сом
Оңтүстік Америкада әлі де адам аяғы баспаған, табиғаты
Курс жұмысының мақсаты-Оңтүстік Америка құрылығына сипаттама жасай отырып,
Курс жұмысының міндеттері:
-Оңтүстік Американың географиялық орнына сипаттама жасау;
-Оңтүстік Американың тектоникалық құрылымы мен жер бедеріне
-Амазонка жазығының зерттелу тарихын а;
-Амазонка жазығының географиялық орны мен климатын а;
-Амазонка жазығының жануарлар мен өсімдіктер дүниесін е сипаттама
І тарау. Оңтүстік Американың физикалық-географиялық жағдайы мен құрлықтың
1.1.Оңтүстік Американың географиялық орны
Оңтүстік Американың көпшілік бөлігі оңтүстік жарты шарда, экваторлық
Оңтүстік Американың енді жері (5000 км-ден астам) 5°
40° с. е.-тен оңтүстікке қарай материктің екі 600
Оңтүстік Америка солтүстікте 12° 25' с. е. дейін
Отты Жер архипелагының қиыр оңтүстік нүктесі — осы
Солтүстік Америкамен арадағы географиялық шекара Кариб теңізіндегі Дарьен
Оңтүстік Америка төңірегінде аралдар біршама аз. Оның жағалауына
Оңтүстік Американың жер көлемі оған тиісті аралдармен қоса
Экватор тұсында Оңтүстік Американың жағасына Атлант мұхитынан Оңтүстік
Материктің оңтүстік-шығыс жағалауы тұсында Фолкленд салқын ағысы өтеді.
Атлант мұхиты жағалауында құрлыққа ішкерілеп еніп жатқан ірі
Оңтүстік Америка құрлығның физикалық картасы
Кариб теңізі жағалауындағы біраз ірі түбек қолайлы шығанақтарды
Тынық мұхиттың Онтүстік Америка жағасы тұсында континенттік платформа.
Материктің солтүстік-батыс жағалауы шамамен 5° о. е. дейін
Оңтүстік Америка Солтүстік Америка материгімен бірге Америка дүние
Материктің батысын Тынық мүхит, ал шығыс жағалауларын Атлант
Батыста аса биік Анд тауларының орналасуына байланысты Тынық
Оңтүстіктегі қоңыржай белдеудің жағалық батыс бөлігі батыс тасымалының
Материк табиғатына Атлант мұхитының әсері де күшті: дүние
1.2. Оңтүстік Американың тектоникалық құрылымы мен жер бедері
Оңтүстік Американың көп бөлігі — Оңтүстік Америка платформасы
Протерозойдың аяғынан бастап платформаның негізгі құрылымдық элементтері айқындалған:
Оңтүстік бөлігінде түгелге жуық шөгінді жыныс жамылған Пампа-Патагония
Осы кезде байқал құрылымдарында платформанын батыс шекарасын айқындайтын
Палеозойдың бүкіл бірінші жартысында геосинклинальда орогендік процестер өткен,
Пермнің аяғында тау түзілісі Анд геосинклиналын түгелдей қамтыған,
Юрада Анд геосинклиналында және Патагонияда жанар тау әрекеті
Мезозойдың екінші жартысында Атлант мұхиты аймағында жердің төмен
Мезозойдың аяғында Анд геосинклиналында суға бату басымдау болып,
Бор дәуірінің аяғына қарай Оңтүстік Америкада казіргі кездегіге
Бор дәуірінің аяғында және палеоген бойы Анд зонасында
Неогенде ішінара шөгу әсіресе қалқандар аймағы мен Анд
Анд жүйесінің жалпы көтерілуіне платформаның көршілес алаптары да
Тау түзілу процестерімен бірге күшейе түскен жанар тау
Анд тауының көтерілуіне байланысты оның батыс зонасында тере-ңдікте
Плиоцен дәуірінде сәл үзілістен кейін Оңтүстік Америка солтүстік
Онтүстікте Антарктика аймағында климаттың салқындауына және Антарктиданы жабынды
Анд тауының күшті көтерілуінің тағы бір салдары таулық
Актропогеннің екінші жартысында Оңтүстік Америкада адам қоныстанды. Адамның
Солтүстік Америкамен орографиялық ұқсастық екі материктің дамуы мен
Жоғарыда аитылғандай, Оңтүстік Америка платформасы орасан Гвиана-Бразилия мегақалқанынан
Мегақалқан алабында фундаменттің үш ірі дөңі: Гвиана, Батыс
Қалқандардың Анд қатпарлы зонасына қараған беткейлері Андының алдынғы
Оңтүстікте субмеридиандық перикратондық майысу Чако-Пам-па синеклизасына жалғасады. Ол
Платформа алабында әр түрлі пайдалы қазбалар бар. Олардың
Металдың ірі кендері архей-протерозой фундаментінің жыныстарымен байланысты. Гвиана,
Ежелгі үгілуден және гранит-гнейстердің бұзылуымен пайда болған заттарда
Осымен қатар Гвиана таулы қыраты мен Гвиана ойпатындағы
Әр қилы жастағы пегматит желілерінде сирек кездесетін және
Ориноко, Амазонка бассейнінің перикратондық майысуларында, Гран-Чакода және Патагония
Оңтүстік Америка платформасы алабындағы жер бедерінің Африканың жер
Аккумуляциялық жазықтар Африкадағы сияқты барлық синеклизалардың дерлік орталық
Батыс (Орталық) Бразилия қалқанынын солтүстік және батыс бөліктеріне,
Бразилия таулы қыратының оңтүстік-батысында, Парана бассейнінде көп жерді
Шығыс Бразилия қалқанының шетінде жатқан Бразилия таулы қыратының
Анд қатпарлы белдеуі бүкіл өн бойында дерлік антиклинорийлерге
Андының қазіргі қатпарлы ғимараты құрамына кейініректегі орогендік процестермен
Жалғыз Анды белдеуі солтүстікте негізгі бөлігі Солтүстік Аме-риканың
Дамуындағы және құрылымындағы өзгешеліктеріне сәйкес Анд тауын мынадай
Пайдалы қазбалардан Анд белдеуінде мыстың, қалайының, қорғасынның,
Андының тауаралығы және тау бөктері майысулары, әсіресе Венесуэла
ІІ тарау. Амазонка жазығының физикалық-географиялық ерекшеліктері
2.1. Амазонка жазығының зерттелу тарихы
X. Колумбтан кейін материкке қадам басқан саяхатшы
Жаңа ашылған жерлерге байлық іздеген испан және португал
XVI ғасырдың басында жер шарын айнала жүзген саяхаты
XVIII ғасырдың аяғы мен XIX ғасырдың басында неміс
1932-1933 жылдар аралығындагы экспедициясы кезінде орыс ботанигі Н.И.
Оңтүстік Америкада әлі де адам аяғы баспаған, табиғаты
2.2. Амазонка жазығының географиялық орны мен климаты
Субэкваторлық климаттың ерекше сипаты – жауын-шашынның таралуындағы маусымдық
Амазонка - жер шарының солтүстік және оңтүстік жарты
Амазонканың солтүстік бөлігінің оңтүстік бөлігінен (экватордан оңтүстікке карай
Материктің тропиктер арасында жатуы, әсіресе солтүстік, анағұрлым сом
Оңтүстік Атлант максимумынан Амазонка солтүстік субконтинентіне қарай бағытталатындықтан
Амазонка жазығы (ойпаты)
Ауа массалары циркуляциясының жағдайы, жауын-шашын мен температураның таралуы
Январьда материктің оңтүстік бөлігі көбірек қызады, ал солтүстік
Бұл кезде оңтүстік жарты шарда ауқымды тоқырау орын
Солтүстік пассат 25° солтүстік ендіктен экваторға қарай қызған
Амазонканың батыс жағалауы Оңтүстік-Атлант антициклонының шығыс шеткері жағының
Атлант ауасының Үнді мұхитынан жететін массалармен түйісетін ауданында
Июльде солтүстік жарты шар қатты қызады. Сондықтан бүкіл
Амазонка бүкіл шығысы экватордан солтүстікке қарай Үнді муссонының
Амазонканың жоғары қысым белдеуімен және әлсіреген пассат әрекеті
Амазонканың, негізгі бөлігіндегі бүкіл жыл бойғы жоғарғы температура
Бүкіл Амазонкаға сондай-ақ континенттік климаттың көрініс беруі, температураның
Материктің территориясында жауын-шашын біркелкі таралмайды. Үнемі және мол
Экватордан солтүстікке және оңтүстікке қарайғы облыстарда, шамамен екі
Осы көрсетілген заңдылықтардың арқасында Амазонка жазығы климатының алуан
Экваторлық климат белдеуі Амазонка жазығында едәуір бөлігін шамамен
Солтүстік Амазонкадағы субэкваторлық белдеу солтүстікте 17° с. е.
Ылғалды кезеңнің ұзақтығы, жауын-шашынның жылдық жиынтығы және белдеу
Барынша жаңа классификацияларда субэкваторлық климаттық белдеулер ажыратылмайды, ал
Солтүстік жарты шардағы ыстық та құрғақ тропиктік климат
Оңтүстік жарты шардағы куаң тропиктік климат Атакама қазан
Бұл пассат әсіресе Дрейк бұғазының жағалауы мен Анд
Жағаға жақын маңда суық ағыстар өтетін, атланттық антициклонның
Субтропиктік климат белдеуі Амазонканың қиыр солтүстігі мен оңтүстігін
Амазонканың оңтүстік-шығысының субтропиктік климаты басқаша заңдылықтармен сипатталады. Қыста
2.3. Амазонка жазығының жануарлар мен өсімдіктер дүниесі
Амазонка ойпатының алғашқы тропиктік орманының құрамы мен сыртқы
Өзен бойындағы ұзақ уақыт су басатын территорияның өсімдігі
Тек уақытша және анда–санда ғана су басатын ойпаттардың
Су баспайтын суайрық кеңістіктердің орманы құлпырып тұрады
Суайрық ормандары он-он екі қабаттан тұрады. Бұл ормандар
Амазонкамен оның салалары жануарлар дүниесіне бай онда балықтардың
Амазонканың сағалық бөлігінде оның аңғары қайтадан кеңейеді, ішінара
Амазонканың орта және батыс бөліктерне экваторлық климат тән.
Солтүстік және оңтүстік шет аймақтарында мол жауын шашын
Ең ұзақ құрғақшылық кезең Манаустан шығысқа таман, оңтүстік
Амазонкаға маусымдық айырмашылығы шамалы, жоғары және бірқалыпты температура
Өте қатты ыстық болмайды, бірақ +24,27 градус селции
Қорытынды
Амазонка бүкіл шығысы экватордан солтүстікке қарай Үнді муссонының
Амазонканың жоғары қысым белдеуімен және әлсіреген пассат әрекеті
Амазонканың, негізгі бөлігіндегі бүкіл жыл бойғы жоғарғы температура
Амазонкамен оның салалары жануарлар дүниесіне бай онда балықтардың
Амазонканың сағалық бөлігінде оның аңғары қайтадан кеңейеді, ішінара
Амазонканың орта және батыс бөліктерне экваторлық климат тән.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Т.В. Власова. Материктердің физикалық географиясы. А.: 1985 ж.
А.Д. Гожев Южная Америка М. 1984ж.
Е.Н Лукашева Южная Америка М.1981ж
Мильков Ю.И. Основые проблемы физической географии.М.: 1982г.
Марков К.К., Величко А.А. Материки и океаны
Қазақ Совет энциклопедиясы 5-ші том. А. 1978ж.
Власова Т.В. Физическая география частей света. М.:, 1961
Притула Т.Ю. Физическая география материков и океанов. М.:
Рябчиков Ю.С. Физическая география материков и океанов. М.:
Н.Баяндин “Географиялық ашулар” А. 1970 жыл 125-141бет аралығы.
“Қазақ совет энциклопедиясы” Бас редакторы: М. Қ. Қаоатаев
“Жалпы гидрология” Ж. Достайұлы. А 1996жыл “Білім”
13.Жалпы жертану” Ж.Н. Мұқашев Алматы 2002 жыл.
14.География оқушы анықтамасы. А.М. Бейсенбаева, Н.Ә. Бейсенбаева.
15. Энцеклопедия. Я познаю мир. Страны и континенты.
16. Энцеклопедия Планета Земля М: « РОСМЭН» 2001
17. Аубакирова Ж.А. Абдрахманов С.А. Базарбаев К.Б. Русско-казахский
18. Казахский- русский, русско-казахский словарь Алматы « Crebo»
19. МАТЕРИКТЕР МЕН ЕЛДЕР материктер географиясы бойынша
20.Страны мира справочник. Москва 2003.
21.Н.А. Гвоздоцкий. Г.М. Игнатьев Л.А. Михайлова. Африка Америка
22. Страны и народы. Москва. издательства педагогика
23. Г. Эмиль по южной и центральной Африке.
24. Д.П. Гуронов. возвращение в Африку. Москва. 1986г.
25. С.А. Юрьева. Южно Африканская республика. Москва. 1987г.
26. Страны мира. Краткий политико -экономический справочник. Москва.
27. География мирового хозяйства .учебник пособия. Москва. 1993г.
28. Африка глазами наших соотечественников .Москва наука 1994г.
29.Дмитревский Ю. Д. Африка. М.Мысль, 1975
30. Рябчикова А.М. Физическая география материков и океанов
31. Власова Т.В. Физическая география материков М.:
32. Притула Т.Ю. Физическая география материков и океанов
33. Мильков Ф.И. Основные проблемы физической географии М.:
34. Власова Т.В. Физическая география частей света М.:
35. Терехов Н.М. Малый атлас мира М.: Дизайн,
36. Физико-географический атлас мира М.: МГУ, 1964
37. Соловьев А.И., Карпов Г.В. Словарь справочник по
38.Баяндин “Географиялық ашулар” А. 1970 жыл 125-141бет аралығы.
39. “Жалпы гидрология” Ж. Достайұлы. А 1996жыл “Білім”
40.“Жалпы жертану” Ж.Н. Мұқашев Алматы 2002 жыл.
2
Материктер мен мұхиттардың физикалық географиясы оқу - әдістемелік кешен
Оңтүстік Американың физикалық географиялық жағдайының ерекшеліктері
Материктер мен мұхиттардың физикалық географиясы
Солтүстік Американың географиялық орны
Жеке материк ретіндегі қарастыруға мүмкіндік беретін табиғатының негізгі ерекшеліктері
Солтүстік Американың физикалық – географиялық жағдайы
Солтүстік Америка мен Еуразияның географиялық орны
Солтүстік Американың географиялық орны. Ашылу және зерттелу тарихы
Ұлы географиялық ашылымдардың әлем тарихында алатын орны
Амазонка өзенін танып білу