Құнды қағаздар рыногының қажеттілігі
Құнды қағаз – құжаттың бір түрі, меншікке
құқық білдіруші немесе көңіл білдіруінің
«Іскер адамның сөздігі»
КІРІСПЕ
Құнды қағаздар, ең алдымен, мүлікті иеленуге құқық беретін
Бағалы қағаздар толтырылуы немесе жазылуы жөнінен екі түрлі
Не заң жүзінде бекітілген жеке құжат түрі;
Не есепшотқа енгізілген жазу түрі.
Егер басқа адамға иемденуге берілсе, бағалы қағаздардың екінші
Қазақстанның орталықтанған жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға өту
Нарық күрделі, әрі жан-жақты қызмет атқаратын қоғамдық қатынастар
Кәсіпкерліктің өзара жасаған әл осы міндеттемелері – экономикалық
Қазіргі кезінде құнды қағаздар туралы тақырыптар актуальды болып
Не үшін мен бұл тақырыпты таңдадым? Қандай факторлар
Оның бірнеше факторын көрсетуге болады:
Бұл Қазақстанның нарықтық экономиканың көшуіне тікелей байланысты келуі;
Қазақ елінің жоспарлы-орталықтанған экономиканы қолдау; (ескі технологияны қолдау)
Не болмаса халықтың көпшілігі оны ары қарай
Мен, осы орайда, жұмысты бастау үшін көп материалды
Сондықтан, Қазақстандық құнды қағаздар рыногының қалыптасуын терең зерттеп,
I. Бағалы қағаздар туралы жалпы шолу
Бағалы қағаздардың пайда болу тарихы
Бағалы қағаздардың пайда болу тарихы меншік айналымының объекті
Бұл жолды, ең бірінші, юристтер б.э.д. 4-5 ғасырда
Аңғарғандар құжаттар, куәланған нақтылы келісімнің өздері айналдыру, ерекше
Кейін, 6 ғасырда Қытайда қағаз ойланып табылды. 9-10
Мүліктің әрбір түріне өзіндік бағалы қағаздарым талапқа сай
1.2. Құнды қағаздар рыногының қажеттілігі
Құнды қағаздар нарығы субъектілерінің қатынастары экономикалық-құқықтық механизмге негізделеді.
Құнды қағаздар кез-келген мемлекеттің төлем айналымында маңызды
Өзінің ұйымдық және құрылымдық ерекшеліктеріне орй құнды қағаздар
90-шы жылдардың экономикалық тәжірибесі дәлелденгендей шаруашылықты жетелдірудің нарықтық
Қазіргі өндірістің жалпы құлдырап қысқаруы кезінде мемлекеттік жалпы
2.1. Құнды қағаздардың түрлері, қызметтері және мәні
Бағалы қағаздар акциялар, облигациялар, векселдер және басқа да
Оған қандай себеп болған?
Біріншіден, табыс – көзі тауар өндірісі. Ал, бағалы
Тауар айналымы (Т-А-Т) формуласындағы бірінші акт (Т-А) тауарды
Формуласындағы мақсат тауарды сатып алу, яғни прцесс пайда
Екіншіден, бағаны қағаздардың капитал болып есептелетін себебі -
Акция – үлесті немесе меншікті құнды қағаз. Ол
Акцияны шығару мына жағдайда болады, Егер:
Меншікті акцияландырғанда, яғни акционерлік қоғам құрып, оның жарғылық
Бар компанияны акционерлік қоғам ретінде қайта құрғанда;
Жарғылық капиталды қосымша молайтқанда.
Атап айтқанда, жарғылық капитал деген шығарылған акциялардың бастапқы
Акция белгілі бір жағдайда акционерлік қоғамның капиталын ұлғайтуға
Акция бірнеше түрге жүктелінеді. Бір жағынан, бір акционерден
А) Атаулы акция міндетті түрде акция корпорацияның
Б) Ұсынушыға арналған акция иесінің аты-жөні корпорация
Ал, басқару жағынан корпорацияларға қолында атаулы акциясы бар
АКЦИЯЛАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ
Кейбір акционерлердің қолында шоғырланған, олардың бұл мемлекеттен кеткенін
Біріншіден, сату механизімі бойынша атаулы акцияның иесі оларды
Екіншіден, акцияның осы екі түрінің жаңа данасы иемденушілер
Үшіншіден, ұсынушы акциясының номиналы өте жоғары болмайды, бірақ
Жай акцияларды иемденушілердің корпорацияның тапқан пайдасының мөлшеріне байланысты
Артықшылықты акциялар меншік туралы ерекше сертификат. Олар корпорация
Преференционалды акция дауыс құқын бермейді. Ол дауыссыз бағалы
Артықшылықты акция иемденушісін қорғау үшін акцияның осы бойынша
Жай акция бойынша төленетін девиденттер сияқты артықшылықты акция
Корпорация бұл акцияның бірнеше сериясын шығаруы мүмкін. Әрбір
Артықшылықты акциялардың өзі бірнеше тармағына бөлінеді. Оларды былай
қатысушылар
қатыспаушылар
Тағы да кумулятивті және кумулятивтік емес,
конвертабельді және конвертабельді емес.
Артықшылықты акциялардың аталған түрлерін шығару мүмкіндігі корпорацияның
Акциялардың бұлай бөлінуінің себебі акция иемденушілердің артықшылықты пайдалуына
Үстеме пайданы бөлуге қатысу;
Хабарланып, бірақ төлінбеген девиденд мумкіндігіне келешекте қатысу;
Акцияны басқа түріне айырбастау мүмкіндігі.
Қатысушылар артықшылығы өз икемденушісіне үстеме пайданы бөлуге
Қатыспаушылар акциясы, иесі еш уақытта белгілеген деңгейден артық
Конвертабельді артықшылықты акциялар өз иемденушілеріне кейбір жағдайларда осы
Конвертабельді емес акциялар өз статусын өзгертуге мүмкіндігі жоқ.
Артықшылықты акциялардың өте сирек кездесетін бір тармағының бірі
Облигация деп эмитенттің белгілі бір шартты орындауға, яғни
Облигация шығару-қосымша капитал тартудың бір нысаны. Эмитенттің жалпы
Облигация мерзімдік қарыз міндеттемесі болғандықтан, оның кепілі болып
Облигация иемденуші корпорацияға несие беруші болып есептелінеді. Ал,
Облигация бойынша мезгіл-мезгіл төленетін сый-ақы түріндегі пайда купонға
Купон деп облигациядан жыртылып алынатын талонды айтады. Онда
Номинал деп облигацияның бетінде көрсетілген ақша саласын айтады.
Купондық мөлшер жыл сайын эмитентті төлейтін облигацияның номинал
Эмиссия шарты ашықтан-ашық облигация шығару мәселесі. Ол
Траст компаниясы корпорацияның инвесторлары алдында оның кепілі болып,
Траст компаниясы эмитенттің қаржы-қаржаттарын және оның инвестициялық жобасының
Ең аз өтімділік;
Борыштың ақырғы деңгейі;
Активтерді сатуға тыйым салу;
Төленетін девиденд мөлшерін шектеу
Өтеу туралы нұсқау-эмиссия шартындағы тармақ. Ол бойынша эмитент
Эмиссия шартында облигацияны уақытынан бұрын сатып алу бабы
Қамтамасыз етілген облигациялар оларды шығарғанда кепілдікке корпорация активтері
Қамтамасыз етілмеген облигациялар жалпы кепілділігі бар, басқаша айтқанда,
Облигацияның рейтінгі – олардың инвестициялық сапасын арнаулы фирмалардың
Ең жоғарғы рейтинг облигациялар “инвестициалы класты” деп аталады.
Облигациялардың да номиналы және нарықтық бағасы болады. Оның
Жай акциялар тәрізді облигациялар да иесі ұсынушы және
Корпорация облигациялары, сонымен қатар купондық кірістөлеу жөнінен де
Облигациялар айырбасталады, конвертуеледі және жай акция болып төленеді.
Корпорация өз жұмысын акция шығаруы мен де қаржыландырады.
Сондықтан тәуекелген қосымша шығын шығарылып алған акциялар
Вексель - қарызды өтеудегі заңды түрде бекітілген
Вексель тауар-ақша қатынастарын және коммерциялық несиені дамытуда ертеден
Вексель төлем дағдарысын реттеп, заттық қорлардың айналысқа түсуін
Вексель нарығының қызметі қысқа мерзімді несие беру арқылы
Вексель иемденушінің болашақтағы қаржы мүмкіншілігін болашақтағы қаржы мүмкіншілігін
Вексель міндеттемелерінің үш түрлі айырмашылығы бар.
Біріншіден, Вексельдің дерексіздігі, яғни қарызды қандай жағдайға, не
Екіншіден, оның дауыссыздығы, яғни қарызды қандай жағдайға алғандығына
Үшіншіден, Вексельдің айналмалылығы, яғни вексель иемденуші оны басқа
Қолдану өрісіне қарай жай және аудармалы вексель тратта
Аудармалы вексель деп несие берушінің қарыз алушыға вексельде
Акцепт дегеніміз – есеп айырысуда төлеушінің өз қарызын
Вексельді біреуге пайдалануға беруді “индоссамент” деп атайды. Оны
Вексельдің қолдану аясына қарай келісім және олардың тауарларымен
Коммерциялық вексель тауарларды сату және сатып алу келісімдерінің
Несие келісімдерінің ақшалай түрін рәміздеу қаржысы вексельдер болып
Қазыналық вексель деп мемлекеттік қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелерді
Жалған вексельдерді беру нақты не материалдық не ақша
Оның біреуі акцепт авльды операциялар. Вексельдің акцепті дегеніміз
Вексельдің аволы вексель бойынша кепілдік Аволь беруші банк
Банктер вексель бойынша несие түрлі операциялар жүргізіліп, бір
Бағалы қағаздардың өте көп басқа түрлері болады. Оларды
Жазалу құқы қысқа мерзімді бағалы қағаз. Опцион шартқа
Қазыналық вексельдер қаржысы Министірлігін шығаратын қысқа мерзімді облигациялар.
Депозиттік сертификат ол эмитенттің мерзімді салымын алғандығын
Чек заңды түпде бекітілген
Чектер бірнеше түрге бөлінеді:
1. Атаулы чек
2. Ордерлі чек
3. Иесі тұтынушы чек
Бағалы қағаздар нарығы басқа нарықтардан өзінің айырықша
Бұл тауарлардың өз құны аз болса да, өте
Жалған капитал нақты капиталдың қағаз белгісі, яғни өндірістік
Бағалы қағаздар ақша капиталының немесе басқа материалды құндылықтардың
Бағалы қағаздар нарығы нарықтық экономикада күтпеген кездейсоқ болатын
Сонымен, бағалы қағаздар нарығы экономикалық өрлеуді көп
Қазақстан Республикасындағы құнды қағаздардың қалыптасуы.
Қазақстан жан-жақты қамтылған жүйелі де мақсаты және белсенді
Мүлікті мемлекет иелігінен алып жекешелендіруге байланысты мемлекеттік кәсіпорындар
Орташа кәсіпорындар қорының 30% акциялары мемлекет меншігінде қалдырылып,
Жекешелендірілген өндіріс орындарының 5% дейінгі акциялары инвестициялық қорлар
Бұл іс-шаралар құнды қағаздар нарығын қалыптастырудағы Қазақстанның бірінші
Жекешелендіру мен акционерлердің нарық жүйесіне көшудің ең негізгі
Қазақстан жағдайында өндіріс орындарының тиімді қызмет атқаруы, олардың
Қазақстан өндірілетін өнімдердің 80-90% экспортқа арналған, ал Қазақстанға
Ұлттық экономиканың тарихи жағдайда қалыптасқан құрылымын қайта құру,
Сонымен, Қазақстанда құнды қағаздар нарығын қалыптастыру саясаты ұлттық
Қазақстанда 1991-1994 жыл қаржы нарығы, оның құрамында құнды
Мемлекеттің ішкі және сыртқы міндеттемелік қағаздары тұрақты түрде
Ірі коммерциялық бөлшектердің акциялары және басқа да қаржы
Мұнай-газ, энергетика, қара және түсті металлургия компаниялары шығарған
“Қазақтелеком”, “КЕГОМ”, “Kazakhoil” сияқты жаңаша құрылған компаниялардың акцияларына
Елімізде Қазақстан Республикасынң құнды қағаздар жөніндегі ұлттық комиссиясы
Республикада құнды қағаздар нарығына қатысушылардың Ұлттық қауымдастығы құрылды.
Соңғы 1-2 жылда экспорттан импорт көлемі артты, Қазақстанда
Қазақстанда құнды қағаздар нарығын толық қалыптастыру үшін ұлттық
Қазақстан экономикасының өндірістік құрылымын қайта құрып жетілдіру мәселесі
Сонымен, тұрғындардың сақталған қорларын банк және құнды қағаздар
Егер ішкі өндіріс көтерілсе, ішкі ұлттық нарық қалыптасуда
Құнды қағаздар нарығын жасақтау республикамыздың қаржы саласын тұрақтандыру
1996 жылдың мамыр айында 1996-1998 жылдар аралығындағы құнды
1997 жылдың 1 маусымында 3758 акционерлік қоғам акциялар
Корпаративті құнды қағаздар нарығында талдау жасағанда қайтара шығарылым
Қайтара шығарылым акциялары үстіміздегі жылдың 1 маусымында 25
1997 жылдың алғашқы 5 айының өзінде 157
Акциялардың қосымша шығарылымын қарай отырып, әсіресе құрылыс корпорациялары
1997 жылдыңНаурызында бірқатар негізгі заңдар мен нормативтер, құжаттар
Құнды қағаздар нарығындағы кәсіпқой қызметке қойылар заң талаптардың
Техникалық инфраструктураны дамыту жобасын жүзеге асыру бойынша депозиттер
Осы жылғы мамырда орталық депозиттарияны құрған құрылтай болып
Жарлық қор мөлшері 5 800 000 теңге 29
Алайда, бүгінгі күні қор биржасының 1 шілдедегі митингісіне
Құнды қағаздар нарығының бүгінгі ахуалы төңірігіндегі әңгімені қорытындылай
Сондай-ақ шетелдік инвесторлар да мемлекеттік құнды қағаздарға сенім
Бағалы қағаздардың құқықтық қатынастарда алатын орны
Азаматтық құқықтық объектілерінің бірі бағалы қағаздар болып табылады.
бағалы қағаз – түрі және мазмұнымен заң талаптарына
бағалы қағаз оның иеленушісінің мүліктік құқығын куәландырады.
бағалы қағаздағы құқықты жүзеге асыру үшін оны көрсеткенде
Бағалы қағазбен куәландырылған құқықтарды жүзеге асыру, бұл құқықтарды
Азаматтық кодекс бағалы қағазды құжат деумен бірге оны
Бағалы қағаздың міндетті реквизиттері арнайы нормативтік құқықтық құжаттарында
Бағалы қағаздар зат ретінде бірнеше түрге бөлінеді, әрі
Азаматтық кодекстің 130-бабы мүліктік құқықтар куәландыратын мазмұнына қарап
Ордерлік бағалы қағаз да құжат болып табылады, ол
Сонымен бірге мезгілде мүліктік құқықтың айналым қабілеттілігін жақсарту
Ордерлік бағалы қағаз жоғалып кетсе, оған оны ұстаушының
Атаулы бағалы қағаз – бұл мүліктік сипаты бар
Азаматтық кодекстің 130-бабында бағалы қағаздардың әр түрінің белгілерін
ҚОРЫТЫНДЫ
Бағалы қағаздар нарығы экономиканың кез-келген саласының өз қажетіне
Қазіргі кезде республикада бағалы қағаздар нарығының қызметін толық
Және де әлі Қазақстанда Бағалы қағаздар нарығы дұрыс
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Б. Көшенова «Ақша Несие Банктер»
Валюта қатынастары. Алматы «Экономика» 2000 ж.
2. А. Көшенова «Бағалы қағаздар нарығы» Алматы «Экономика»
3. Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Бағалы қағаздар рыногы туралы»
4. Мұқаметтей М. «Акция бізге береді» Алматы ақшамы
5. Ешкив Г. «Басты бағдар сенімге ие болу».
6. Красавчикова Л.О. Гражданское право, 1998 ж.
7. Оразбекұлы Б., Оразбекова М.Б.
«Бағалы қағаздар нарығындағы биржалық операциялардың ерекшіліктері» Алматы, «Экономика»
8. Мықбаев С. «Экономикаға қызмет еткен құнды қағаз»
9. Шалғынбаев Г.
Бағалы қағаздардың бағасы артатын әлі алда. Егемен Қазақстан
10. Сейтқасымов «Ақша, Несие, Банктер» Алматы «экономика» 2001
11. Шалғынбаева Г.
«Егемен Қазақстан 2001 ж. 20 мамыр.
1
Акция
Басқару, беру тәсілі бойынша
Басқаруға қатынасу құқығы бойынша
Атаулы
Ұсынушы
Жай
Артықшылықты
Екінші деңгейлі банктердің бағалы қағаздармен жасайтын операцияларын эмиссиялық операциялар
Банк шығаратын бағалы қағаздар есебі
Бағалы қағаздардың азаматтық құқықтың объектісі ретіндегі орны
Қаржы нарығының мәні мен механизмі
Мемлекеттік бағалы қағаздар нарығы
Шаруашылық субъектілерінің ағымдық қаржы қызметін ұйымдастыруды тереңірек зерттеп теориялық және әдістемелік негіздері туралы мағлұмат алып,оны зерделеп, оларға талдау жүргізудегі дағдыларды қалыптастыру
Еліміздегі жаңа дамып келе жатқан бағалы қағаздар рыногының кемшіліктері және осы проблемалармен қалай күресу
Қазақстан Республикасы қаржы нарығын талдау
Банктiң инвестициялық қызметтерінiң жалпы сипаттамасы және ерекшелiктерi
Қазақстандағы қор биржаларының қалыптасуы және дамуы