Азық түлік тауарлары өндірісіндегі маркетинг ерекшеліктері
Мазмұны
Кіріспе
Кәсіпорындардың маркетингтік қызметінің теориялық негіздері
Кәсіпорындардың маркетингтік қызметінің әлеуметтік– экономикалық сипаттамасы
Қазақстандық кәсіпорындар қызметінде шетелдік компаниялардың маркетингтік тәжірибесін қолдану мәселелері
Азық–түлік тауарлары өндірісіндегі маркетинг ерекшеліктері
Азық–түлік өндіруші кәсіпорындардың маркетингтік іс-әрекетін талдау
2.1. Тамақ өнімдері рыногының қазіргі жағдайын талдау
2.2. «Жақында» ЖШС-нің шаруашылық қызметін талдау (отчет)
2.3. «Жақында» ЖШС-нің іс-әрекетіндегі маркетингтік қызметін бағалау
3. Азық-түлік өндіретін кәсіпорындардағы маркетингтік қызметті жетілдіру
3.1. Маркетингтік зерттеулер нәтижелерін кәсіпорындардың іс-әрекетін жетілдіруде
3.2. Азық-түлік кәсіпорындарда маркетингтік қызметті тиімді
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Нарық экономикасының әлемдік тәжірибесі халық шаруашылығы салаларын басқарудың тиімділігін
Елбасының «Қазақстан 2030» халыққа жолдаған стратегиялық үндеуінде бейнеленген сұраныс
Басқару жүйесінің қайта құрылуы және өндірушілер мен тұтынушылар арасындағы
Дипломдық жұмыстың зерттеу тақырыбының өзекшілігі, оның мақсат-міндеті Республикадағы азық-түлік
Дипломдық жұмыстың ғылымдық жаңалығы: азық-түлік өндіретін кәсіпорындар үшін нарыққа
республикада қалыптасқан нарықтық ахуалға сәйкес маркетингтің теориялық ұғымдары алдыңғы
азық-түлік өнімдерін өндірушілердің маркетингтік қызмет деңгейі бағаланып, оны жетілдіру
1 Кәсіпорындардың маркетингтік іс-әрекетінің теориялық негіздері
1.1 Кәсіпорындардың маркетингтік іс-әрекетінің әлеуметтік-экономикалық сипаттамасы
«Маркетинг» терминінің негізінде «market» деген сөз жатыр, ол «нарық»
Өнім түсінігі нарықта қолдануға қажеттердің бәрінің болуы. Өнім –
Айырбасқа тоқталсақ ол өз ойындағы өнімін алу актісінің айырбасқа
Енді маркетингтің принциптеріне тоқталайық.
Біріншіден, қажеттіліктің шаруашылық шешімін қабылдау кезінде, сұраныстың қалпы мен
Қазіргі кезде адамның әлеуметтік дәрежесінің өсуіне, оның құқығының кеңеюіне
Халық ағарту маркетингі бойынша ұйым қызметі маркетинг жүйесінің істерін
Әлеуметтік-этикалық маркетинг тұжырымы бойынша ұйым тұтынушылардың керек-ау деген сұраныстарын
Менің ойымша, бұл жерде оның нәтижелігі және қажеттілігі, біріншіден,
Марктинг қызметі негізін тауар талдау, зерттеушілік қарым-қатынасты жөнге салу,
Бұл кезде сұраныс ұсыныстан басым болады. Сатушылар қанша өндірсең
Әдебиеттерде бұлардың негізгі назары сатушыларға бөлінеді. Хуруцкийдің анықтамасы бойынша
Маркетингтік зерттеулер жүргізуге үлкен қаражат керек. Мұндағы басты мәселе
Маркетингтік зерттеу жүргізген кезде фирма жетекшісі қандай өнімді не
Американың ірі мамандарының бірі У. Фокс, маркетинг мәселесін [5.30б]
Маркетинг қызметі шаралар жиынтығынан тұрады. Оларды зерттеу мақсатына тұтынушыны
Тұтынушыны байқап тануда, маркетингтік қызмет осы компанияның тұтынушылық қажеттілігі
Тұтынушылар пейіліндегі себеп-сылтауларды зерттеу нарықтағы белгілі бір топтағы тұтынушылар
Нарықты талдау шығарылған тауарға деген нарықтың сыйымдылық қабілетін анықтауды
Маркетингтік қызметтің алдына қойған мәселесі болып, нарықтың жаңа өнімдерге
Өнімдерді іске асыру, сату жүйелері мен әдістеріне талдау жүргізу,
Қазіргі маркетинг жүйесінде маркетингтік зерттеулер маңызды роль атқаруда. Маркетингтік
Қазіргі кезде ғылыми-техникалық прогресстің дамуының барысында кез келген кәсіпорынның
улер және оның нәтижелеріне байланысты болады. Мұны соңғы 10-15
Нарықта болып жатқан жағдайлар туралы шынайы, уақытылы ақпарат сұраныс,
Маркетингтік зерттеулердің міндеті кәсіпорынның сыртқы және ішкі ортасын жан-жақты
Маркетингтік зерттеу процесінің толығырақ жүйесі Ф. Котлердің «Маркетинг негіздері»
Ол келесідей:
Маркетингтік зерттеу процесінің схемасы
1 – сурет.
Сыртқы ортаны талдау – бұл ең біріншіден нарықтарды, олардың
Кәсіпорынның шаруашылық қызметі келесідей сандық көрсеткіштермен сипатталады: өткен, ағымдағы,
Нарықты жүйелі түрде зерттеуден алынған ақпараттар өнімнің ұстаным қасиеті,
Маркетингтік бағдарлама бойынша жұмыс істейтін кәсіпорын қызметіне әсер ететін
Маркетингтік ақпарат жүйесінің үлгісі
2 – сурет
Маркетингтік зерттеулерде алғашқы және екінші ретті деген ақпарат категориялары
Екінші ретті ақпаратты қолдану үшін оның көзін табу керек.
1.2 Қазақстандық кәсіпорындар қызметінде шетелдік компаниялардың маркетингтік
Қазіргі уақытта алдыңғы қатарлы шетелдік мемлекеттер бизнесінде кәсіпорындағы кез-келген
Бәсекелердің бағытын зерттеу М. Портер енгізген рынокта тек өзі
Бәсекелестерге талдау жасау, олардың мақсатын стратегиясын, олар иеленетін қаржының
Қазіргі уақытта шетелдік тәжірибе көрсетуінше маркетинг қызметін ұйымдастыру кезінде
Тауар қылыбы ұқсас өткізу топтары арқылы тұтынушылардың жеткілікті бір
Кез-келген басқарушылық шешім қабылдау сәйкес ақпарат техникалық қамтамасыз ету
Шетелдік ірі кәсіпорындарының жұмытағы тәжірибесін жалпылай қарастырып, еліміздің ірі
Маркетинг қызметінің басшысы (маркетинг директоры).
Ақпаратты зерттеу бөлімшесі: бөлімшенің жетекшісі – ақпаратты зерттеу іскерлігі
Өнімге (қызмет) сұранысты зерттеу бойынша (бір немесе бірнеше) бөлімше,
Нарықты зерттеуді техникалық қамтамасыз ету және әдістемелік бөлімшесі: бөлімше
Жарнама (сұранысты қалыптастыру) бөлімшесі: бөлімше жетекшісі – сұранысты қалыптастыру
Сату бөлімшесі: бөлімше жетекшісі – сатуда жетілдіру аумағындағы маман;
Көрсетілген құрылымдағы мамандар санын міндетті түрде емес. Маркетинг қызметін
Шетелдік компаниялардың нарықты зерттеудегі 10 үлгілік және ауқымды міндеттерін
Мынандай американдық компаниялар «Левер Бразерс», «Дженерал электрикс», «Дюпон де
Нарықты зерттеуде маңызды мыналармен қорытындыланатын кешенді тәсіл қажет: нарықтың
Әртүрлі компаниялар өздерінің бағдарламаларында жекелеген компоненттерге әртүрлі мағына беруі
90 жылдардың ортасында маркетингтік зерттеулерге әлемде 7056 млн. ЭКЮ
Көптеген шетелдік және отандық зерттеушілердің көзқарасы бойынша ол фирманың
Соңғы кездері «біріккен маркетинг» деп аталатын түрі кеңінен қолданыла
Нарықтың «біріккен» зерттеулеріне американдық автомобиль компаниялары үлкен көңіл бөліп
Сонымен бірге демографиялық факторларды, сыртқы сауда саясатын және т.б
Қазақстандық кәсіпорындар қызметінде шетелдік компаниялардың маркетинг тәжірибесін білікті қолдану,
1.3 Азық түлік тауарлары өндірісіндегі маркетинг ерекшеліктері
Бүгінгі экономика өзініңн,егізгі үш субъектісінің: өндірушінің, тұтынушының және өкіметтің
Нарық жағдайында шаруашылық субъектілерінің табыста жұмыс істеуі үшін осы
Шынайы маркетингпен біздің шаруашылық жүргізуші субъектілер шетел рыногына шыққанда
Маркетинг жүйесіндегі басқару объектісі негізгі төрт элементті біріктіреді: тауар,
Тауардың мағынасы – бейне (имедж) тұтыну қасиеттері, сапа, ассортимент
Ал бейнені естен шығару ассортиментті шашуға әкеп соғады. Мысалы,
Бейнені еске ғана алып қоймай оны тудыру керек, ал
Бейнені түсіну тұтынушылардың мінез-құлқының типологиясымен, олардың тұтынушылық талғамымен байланысты
Нарықтық жағдайда өндірістік өнімнің өсу қарқыны халықтың жалпы сұранысымен
Сондықтан, тұтынушылардың сұранымдарын зерттеп, олардың қандай заттарды сатып алғысы
Тұтынушылардың талғамын зерттеу үш бөліктен тұрады. Бірінші кезеңде тұтынушылардың
Тұтынушылардың тауарлар құрамын дұрыс анықтауды олардың тек қалауларына тәуелді
Бұл жағдай тұтынушының нарықтық ортадағы іс-әрекетін түбегейлі өзгертіп, оның
Бұл 2-ші кезең бюджеттің шектеулілігі және оның тұтынушының талғамына
3-кезеңде жоғарыда келтірілген тұтынушының нарықтық ортадағы іс-әрекетін шектейтін жағдайлар
Заттың пайдалылығы адамның қажеттілігін қаншалықты қанағаттандыратынына байланысты. Сондықтан ол
Сұраныс дегеніміз – заттың бағасы мен оның көлемінің арасындағы
Қазақстан республикасының азық-түлікке деген сұранысының ұлттық ерекшелігіне – азық-түлік
Ұсыныс дегеніміз – сатушылардың белгілі бір уақыт аралығында ең
Қазақстанның экономикалық егемендігін және дербестігін қамтамасыз етуде баға белгілеу
Сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігін реттеу (экономика ұсынысы, реттеу, жекешелендіру)
Қазіргі кезде бұл міндет бағалар аса сәнді бұйымдарға уақытша
Жоспарлы түрде баға қозғалысын басқару төмендегі тәсілдермен жүзеге асады:
Баға жүйесінің және олардың құрамын, болашақта өзгеруін болжау;
бесжылдыққа арналған баға өзгерісін жоспалау;
күнделікті қысқа мерзімге баға белгілеу.
Нарықтық экономикаға өтуге байланысты дамыған елдер қолданылып келе жатқан
Осы күрделі экономикалық теория бағалардың өсуімен ХХ ғасырда рынок
Бұл тауарларды көптеген өндірушілер өзара бәсеке негізінде өндіріп сататын
Фирма – олигополия бағаның өсуін қолдамаса да, оның деңгейін
Тауардың белгілі бір рынокта өте қарқынды өту үщін ол
Бәсекелестерді жаңа тауарлармен игеру, жаңа дизайн, өндіріс шығынының жаңа
Кәсіпорынның қосымша пайда табуы үшін жаңа бәсекелестікке қабілетті жоғары
қосымша пайда түсіретін тауар жасау идеясын қалау, қайтадан құру,
ол үшін рынокты зерттеу (тауар түрі, ассортименті, қасиеті, ерекшелігі,
өндіру (қолайлы өндіріс, аз шығынды);
тиімді баға белгілеу;
жарнама (тауар жөніндегі ақпарат тұтынушы ынталандыруды, сатып алуды жеңілдету,
сату (көтерме сауда, бөлшек сауда), соңғы тұтынушы.
өткізу кезеңі – қолайлы өткізу нарығын таңдау;
тасымалдау, қоймада тиімді сақтау – молшылық кезден тапшылық кезге
табыс деңгейін, қаржыны жоспарлау.
Егер табыс (кіріс) шығыстан артып, күткен үмітті қанағаттандырарлық болса,
Өндірілген өнімдер кезінде ұтымды баға сатылып жатса, онда осындай
Тасымалдау қызметінің жұмысшылары тасымалдаумен қатар, жақсы, тиімді жақсы сақтайтын
Тасымалдаушылар шығарылған өнімді көбірек қажет ететін жерге өткізсе (қолайлы
Мысалы, көктемнің бастап (оның ішінде наурыз айында) астық пен
Өнімнің өндірушімен маркетинг ұйымы соңғы тұтынатын өнім жасау үшін
Нарық экономикаға өту, кәсіпорынның дербестігін күшейту, жаңа инфроқұрылым құру
Сондықтан осындай адамдарға коммерциялық салада жұмыс істемеген экономикалық, сыртқы
Агроөнеркәсіп маркетингінің маңызды ерекшелігі ретінде маркетинг мамандары немесе қызметтерінің
2 Азық-түлік өндіруші кәсіпорындардың маркетингтік іс-әрекетін талдау
2.1 Тамақ өнімдері рыногының қазіргі жағдайын талдау
Агроөнеркәсіп саласы - өнеркәсіпті қажет шикізатпен, республика тұрғындарын тамақ
Осы зерттеу негізінде тамақ өнімдері, жекелей айтқанда азық-түлік өнімдері
Тамақ кәсіпорындарына бәсекелестері айтарлықтай ықпалын тигізеді. Осы кезде тамақ
Тұтынушылық тауарлар рыногының маркетингтік зерттеулер көрсетуінше ең жоғарғы күнделікті
Нарықты реформалау жылдарында тамақ өнеркәсібінің жұмыс нәтижелері келесі қорытындыға
Тамақ өнімінің өндіріс көлемдерін төмендетудің басты белгілері: ауылшаруашылық шикізатымен
Осы аталған факторлар жалпы тамақ өнеркәсібімен қатар дәнді дақылдарды
10 кесте.
Дәнді дақылдарды өңдеу салаларының тамақ өнеркәсібіндегі алатын үлесі
Өнім атауы 2001 2002 2003
Мың тонна Үлесі пайыз Мың тонна Үлесі тонна Мың
Тамақ өнеркәсібі барлығы
137653
100
151973
100
166033
100
Дәнді дақылдардан тартылған өсімдік ұны, олардың қоспасы (ұн)
1528,4
1,11
1546,1
1,02
879,8
0,53
Жарма ірі ұнталған ұн мен түйіршіктер және дәнді дақылдардан
85,93
0,06
78,70
0,05
21,91
0,01
Ауыл шаруашылық және үй мамандары үшін дайын жемдер (жармажем)
211,73
0,15
280,18
0,18
62,59
0,04
Нан (нан және нан-тоқаш тағамдары)
559,39
0,41
514,52
0,34
182,4
0,11
Кондитерлік тағамар 48,72
0,03 25,96 0,02 23,47 0,01
Макарон, кеспе, кускус және ұн тағамдары
60,62
0,04
63,33
0,04
26,17
0,02
Басқа тамақ өнімдері 135175 98,2 146465 98,35 163940 98,74
Жалпы Қазақстанның тамақ өнеркәсібінде дәнді-дақылдарын өңделген түрдегі үлесі өте
10-кесте деректер көрсетуінше – жалпы тамақ өнеркәсібінің өндіріс көлемі
Нарыққа өту тамақ және қайта өңдеуші өнеркәсіптер үшін келесі
Қайта өңдеуші кәсіпорындардың көпшілігі төмен рентобельді, ауыл шаруашылығы зиянды,
Тамақ өнеркәсібінің дамуын реттейтін маңызды тетіктер ретінде несиелер, салықтар,
Несиелік және салықтық процестерді реттеумен қатар ішкі рынокта баға
Ауыл шаруашылық өнімдерін өндірушілер бағалық қатынастарын одан әрмен жетілдіру
Құнсыздануға индексациялармен келісім бағаларды кеңінен қолдану.
Іскерлікті жасау мезетінде өнімнің рыноктық құнының 70-80 % жасалатын
Екінші пунктте аталған шарттарда төлем жасау негізінде келісім-шарт бағалары
«Өндіріс - өңдеу – сату» барлық тармағы өзара қатынастарда
Ең соңында айтып кетерлік жай, барлық дамыған мемлекеттер азық-түлік
Отандық тамақ өнеркәсібі үшін ірі шетелдік инвестицияларды күтудің керегі
2. 2 «Жақында» ЖШС-нің шаруашылық қызметін талдау
Кәсіпорын туралы мағлұматтар
«Жақында» ЖШС кәсіпорыны 2002 жылы құрылды. Кәсіпорынның негізгі мақсаты
Серіктестік қызметінің мақсаты - Қазақстан Республикасының қатысушылары және іскер
Қазір «Жақында» ЖШС кәсіпорынында 64 жұмысшы, 2 цех, жаңартылған
Кәсіпорынның негізгі міндеті:
сапалы өнім шығару
ассортиментті көбейту
өнімдердің тағамдық сапасын көтеру
өнім сапасын бақылау
«Жақында» ЖШС кәсіпорыны аз уақыт ішінде тұтынушылар арасында үлкен
Әртүрлі кәсіпорындар арсындағы сайыстарға қатысып, «жоғары сапалы» сыйлығымен марапатталды.
«Жақында» ЖШС-ның өндірістік құрылымы
Сызба: 1. Кәсіпорынның өндірістік құрылымы
Ашыту бөлімі
Шикізатты өндіріске дайындау бөлімі
Қамырды дайындау бөлімі
Қамыр бөлетін бөлім
Бу-котелді аймақ
Жөндеу – механикалық шеберхана
Салқындату және желдету
Лаборатория
Дайын өнім қоймасы
Қосымша шикізат қоймасы
Пісіру бөлімі
Дайын өнім реттеу участогы
Көлік шаруашылығы
Экспедиция және нан сақтау бөлімі
Материалдар
«Жақында» ЖШС болып 2002 жылдан қызмет атқарып келеді. Серіктестіктің
Өндірістік тармақтары (цехтар, бөлімдер, қоймалар, зертханалар, шеберханалар т.б болып
«Жақында» ЖШС-ң өндірістік бірлігінің негізгі құрылымы, ол өндірістік участок,
Негізгі өндірістік участокте шикізатты немесе жартылай фабрикаттарды дайын өнімге
Сондықтан өндірістік үрдіс кез-келген өнім өндіретін кәсіпорынның негізін құрайды.
Негізгі өндіріске нан цехынан, булочкалық цехтан, бараночный цехтан, кондитерлік
Ш2 – ХПА – 25 пешімен;
Ұзақ жаймалағыш Ш – 33 ХД;
Брожендейтін астау ХТР;
Ұнды себелеуші машинка Ш2 – ХМВ;
Қамыр илегіш машина А2ХТ3Б;
Лопасты қамыр насосы;
Герпачты дазор;
Ал ашыту цехында:
Алты ырғақты насос НШМ – 10 және КНЛ –
Қуаттылығы жоғары дозатор;
Заквовачная машина Х3М – 300;
Шайқап қамыр илейтін машина Н8 – ХТН – 12;
Сұйық ашытқыға арналған астау шығару багі;
Сұйық ашытқыны танытатын бачок;
Ашытқы эмульсияларын әзірлейтін бачок;
Тұз еріту бачогі;
Закваска жинайтын ыдыс;
Кондитерлік цехта:
Қамыр илейтін машинка РВ - 60;
Езіп араластыратын машина МВ – 35 – 5;
Қант пен май ерітуші құрал;
Қайнату котелі;
Ұн себетін құрал П2П;
Вытяжной шкаф;
Жылжыту столы;
Қамыр илеуші машина МБТМ -140;
Қамыр домалақтайтын машина МБТМ – 140;
Пеш Р3 ХПГ-2
Орау машинасы «ESPERO».
Ал қосымша өндіріс негізгі өнім өндіруг тікелдей қатыспайды, бірақ
1. Қойма:
2 тонналық бункерлер;
Сорғытушы құрал;
Авто өлшеуіштер МК-50;
Себуші құрал Ш 2-Х3.
2. Котельная:
Котель ДКВРЧ/13;
Бу котелі 1/9;
Ауаны жылытатын вентиляторлар;
Жиналған газды соратын насос;
Бақылау өлшеу құралдары;
Су насостары;
Компресорлар 2ВП-8 *10.
3. Вентиляциялық және тоназыту шаруашылығы:
Тоңазыту агрегаты;
Салқындату машинасы;
Салқындату камералары, тоназытқыштары;
Конденсаторлық құрлымдар.
«Жақында» ЖШС-ң өндірістік қуаттылығы.
Жалпы кәсіп орын Алматы қаласын және оның аймақтарын қамтамассыз
Өндірістік корпуста тәулігіне 11 тң дайын өнім шығаратын механикаланған
-нан өнімдері -10тң тәулігіне;
-булкалық өнімдер -0,1 тң тәулігіне;
-кандитерлік өнімдер -0,05 тң тәулігінеҢ
УПА -40 маркалы пеш өнімділігі 5 тң тәулігіне (тәулік
Пеш №7 -0,01/сағ.
Пеш №9 -0,01/сағ.
Негізгі өндірісті ұйымдастыру ерекшеліктері өнім сапасына әсер ететін факторлар
«Бран» ріндегі ұн елегіш 0,1 тң/сағ.
Қамыр былғауыш машина И8-ХТА-12 0,22/сағ.
Қамыр бөлгіш машина «Кузбос» 0,18 тң/сағ.
Расточный шкаф (Т1-ХР3-140) 0,18 тң/сағ.
Пеш (БИЕ-50) 0,19 тн/сағ.
Өндірістік тапсырма жетекші машина өнімділігі деңгейінде белгіленеді және 0,19
Кn=(Σn/z)/m
Мұнда п- өндірістің жабдықтың орта жіберушілік мүмкіндігі ,m
Кn=(0,1/0,19+0,22/0,19+0,31/0,19+0,20/0,19+0,19/0,19)/5=1,077
Ритімділік - әрбір жұмыс орынында теңдей уақыт аралығында белгіленген
Өндірістік процес бір немесе бірнеше топ жұмысшыларымен жасалатын өндірістік
Бұйымды жасаудың өндірістік цикілі негігі өндіріске шикізаттар мен жартылай
Өндірістік цикл ұзақтығы (Ту) күн, сағат, минут келесі формуламен
tcoвм - өндірістік циклдің барлық құрамдас бөліктерінің ұзақтығы: tmo
Осылайша 0,85 кг пеш нанын жасау бойынша өндірістік циклдыңн
Ту=(370+55+40+30+25)-40=480 мин немесе 8 сағ.
Бүкіл ағынның өнімділігін анықтайтын машина жетекші болып табылады. Нан
«Жақында» ЖШС-ң техникасы мен өндірістік технолгиясы.
Нарықтық экономика кезінде әрбір кәсіпорын өзінің өндіретін өніміне қарай
Кәсіпорының өндірістік құралдары.
Құралдар Марка Жылы
Қамыр илегі машина А2 ХТ 3Б 15 жыл
Қамыр илегіш машинаға арналған тіреуіш. А3ХТИ 10 жыл
Көтергіш машина. А2ХПД 10 жыл
Қамыр бөлгіш машина. А2ХТН 15 жыл
Домалақтағыш машина. Т1 ХТЛ 12 жыл
Нан қалыбы. Инжинерлердің жобасы бойынша 5 жыл
Газбен қосылатын пеш. ПСХ-25 25 жыл
Электірлі пеш. ПНЕ-25 1,5 жыл
Жаймалайтын машина. ROLLIX 30/650 1 жыл
Тоңазытқыш камера.
1 жыл
Жоғарғы электро сымды ротор тәрізді 2-камералы пеш.
1 жыл
Кәсіпорының өндіретін өнімдері мен шикізаттары лабараториядан өткізу арқылы
Технолгия ең алғашқы келіп түскен шикізаттарды лабараториалық талдаудан өткізіп,
Қамыр даяарлау. Қамыр даяарлауда ең алдымен қою қоспа (смесь)
Қамыр бөлу. Бұл бөлу аперциясы белгілі бір салмақта және
Пісіру. Нан пісіру уақыты конвеиердің қозғалыс жылдамдығына сәйкес жеткілікті
Нанды салқындату және сақтау. Пісірілген нан ленталық көлікпен циркуляциялық
Өндірістік циклдың ұзақтығы. Өндірісті ұйымдастыру үнемдеуде өндірістік циклдың ұзақтығы
Нан пісіретін кәсіпорындарда өндірістік цикл болып негізгі, қосымша шикізатты
Нан цехн өндірістік цикылының ұзақтығы 6 сағат шикізаттан қамырға
Кәсіпорынның ұйымдастырушыльқ басқару
құрылымы
«Жақында» ЖШС -нің ұйымдастырушыльқ басқару жағынан қарастыратын болсақ баскару
Кәсіпорынды жалпы басқаруды президент өз қарауындағы басқа қызметкерлер арқылы
Директордьң бас орынбасары бас инженер болып табылады, ол техникалың
Бас экономист касіпорынның алдағы кезең шығындарын, шикізатты жұмсау, еңбек
Жоспарлау бөліміндегі экономистер кәэсіпорынның перспективалық және ағымдағы жоспарларын жасайды,
Бас бухгалтер күнделікт1 кәсіпорында болып жатқан кipic-шығысты баланс ретіде
Материалды-техникальқ қамтамасыз ету бөлімі кәсin-орынды шикізатпен, материалдармен қамтамасыз етеді.
Нарықта өнімді сату. Маркетингтік
стратегия.
Азық-түлік өндіруде нан адамның алғашқы кажеттіктерінің бipi болып табылады.
Дайын өнімді нарықта өткізу қызметімен өнімді өткізу
сатылады, оны күнделікті (стол заказов) тапсырыстар столы кабылдайды. Оны
Маркетинг бөлімі дайын өнімді өткізуді жақсартуда көңіл аударатын ,нарықтағы
Кәсіпорында нан және кондитерлік өнімдердің
номенклатуралары мен ассортименттері жетерлік, дегенмен өнім ассортиментінің көптігі нарықта
өнімдердің жылдамырақ өтуіне ықпалын тигізеді.
Барлық өнім өндіруші кәсіпорындар сияқты «Жақында» ЖШС-нің нарықтағы алатын
Жалпы «Жақында» ЖШС өнімдерін нeriзri тұтынушылар болып Қазақстанның елді-мекендері
Бөлшек және көтерме бағамен өнімді өткізүі үшін стау көлемі
нарықтағгы тауар үлесін көбейту;
сауда өкілдерінің штаттарын және өнімдерді тасымалдайтын көліктер санын көбейтіп,
тауарды сату аймақтарын кеңейту;
техникалық жабдықталган өнімді сатудың жаңаша әдістерін
ұйымдастыру.
«Жақында» ЖШС-тің бүгінгі күні нарықтағы бәсекелестері:
«Нәзік» фирмасы;
«Доканан» ЖШС
«Дәмді» фирмасы;
«Дастархан» фирмасы және тағы басқа кішi-гipiм наубайханалар. Сонымен
Нарықта тауар өткізудің маркетингтік стратегиясы ретінде «Жақында» ЖШС нарықта
өнмінің сапасын одан әpi жақсарту;
нарықтағы өнім көлемін ұлғайту, ассортимент түрін кеңейту;
жарнамалардың жаңа түрлерін ойлап табу;
сату аймақтарын кеңейту;
сату аймақтарында тауарлар акциясын ұйымдастыру;
техника мен технологияның жаңа түрлерін енгізу.
Еңбек ақыны ұйымдастыру
Кез-келген кәсіпорындағыдай «Жақында» ЖШС-нің еңбек ақы жүйесі өндірістік
нәтижелі өнім өндіру;
жеке және топтық мүддемен есептесу;
жұмыстың сапасы мен күрделілігіне сәйкес төлем;
қызметкерлердің еңбекақысы-қызметтік кұпия;
еңбек тікелей басшының араласуымен бағаланады;
қызметкерлердің еңбекке қатысуына қарай коэффицент
бойынша ай сайын сыйақы беру;
icтeгeн жылдарына қарай қосымша ақы төлеу:
материалдық немесе моральдық шығынды айыппұл
ретінде өтеу;
еңбекақының ең төменгі мөлшері біртұтас тарифтік
тордың 1 разрядына сәйкес, ал жоғарғы шeгi тарифтік тордың
20 разрядына тең мөлшерде төленеді.
Бөлімдерде жұмыс істейтін жұмысшылардың еңбекақысы еңбекақы қорын құрайды. Еңбекақының
-еңбекақы ақшалай түрде;
-еңбекақы орындалған жұмысқа сәйкес;
-ынталандырушы сипаттағы төлем ретінде;
-компенсациялау сипатындағы төлем ретінде;
-еңбек жағдайына және жұмыс режимімен байланысты. «Жақында» ЖШС-де
Соңғы 2003-2004 жылдардағы керсеткіштерді төмендегі кес-теден карастырайык.
3- Кесте. «Жақында» ЖШС жұмысшыларының 2003-2004жж еңбек ақылары мен
№ Көрсеткіштер өлшем 6ipліктері 2002 жыл 2003 жыл
1 Жұмысшылардың орташа тізімдік саны адам 55 64
2 Тізімдік және тізімдішк емес жұмысшылардың енбекақы қоры мың
3 Жұмысшылардың орташа айльқ еңбекақысы теңге 14500 15600
«Жақында» ЖШС-нің қаржылық жағдайы.
Нарыктык экономика кезінде кәсіпорынның қаржылық жағ-
дайын талдау үлкен роль атқарады. Қаржылық жағдай кәсіп-орынның бeлгiлi
«Жақында» ЖШС-нің қаржылықк жағдайын талдауда кәсіпорынның қаржы турақтылық коэффицентін,
Қаржылықщ тұрақтылық - бұл қаржы ресурстарын пайдалану және бөлу
Кәсіпорынның қаржы тұрактылығын көрсететін көрсеткіштердің бipi – тәуелсіздік кoэффициeнтi,
Меншікті капитал /авансталған капитал
жылы = 100 791 / 130 349= 0,77
жылы = 150 091 / 180 688 = 0,83
Бұл көрсеткіштің oптимaльдi мағынасы 0,5-0,6, ол барлық
мiндeттeмeлepдi кәсіпорнның өзiндiк қаражаттарымен жабылуын қамтамасыз eтeдi, ал берілген
Келесі тәуелділік коэффициенті, ол қарыз қаражаттарының (тартылган немесе мідеттемелер)
Тәуелділік коэффициенті = міндеттемелер /аванстық
капитал
жыл = 20 558 /150 349 = 0,13
жыл = 18 597/ 140 688 = 0,13
Өнеркәсіптік кәсіпорын ушін оптималды мағынасы 0,4-0,5,
ал берілген кәсіпорынды бұл коэффициент 2003 жылы 0,13-2004 жылы
жыл = 70 791 / 16 558 = 4,27
жыл = 109 091/20 597 = 5,29
Бұл коэффициент деңгейі жоғары болған сайын банктер
және инвесторлар қаржыландыруға үміттенеді. Оптималды мәні әрқашанда 1-ден жогары
Кк/о= тартылған капитал/меншік капитал
жыл = 26 558 / 70 791 = 0,37
жыл = 18 597 / 109 091 = 0,17
Бұл көрсеткіштің оптималды мәні 0 < 1, ягни 2003
бұл кәсіпорынның 1 теңгесіне шамамен 0,37 тиын, ал 2004
Keлeci көрсеткіш меншікті айналым коэффициенті, бұл көрсеткіш былайша анықталады:
Меншікті капитал - айналмайтын активтер
жылы =70 791 - 43 691 = 27 100
жылы =104 091 - 54 608 = 49 483
Талдау жүргізуде меншікті айналым капиталының нақты көлемін
Меншікті айналым капиталы /мепшікті капитал
жылы = 4250/23791=0,17
жылы =50 483 /109 091 = 0,46
Келесі қарастыратын көрсеткішіміз кәсіпорынның табыстылығы. «Жақында» ЖШС-нің қаржылық
нәтижелері туралы eceбі кәсіпорынның табыстылығын
бaғaлayдың негізгі көзі болып табылады. Табыстылықтың
абсолютті көрсеткіштері «Жақында» ЖШС-нің технико-экономикалык көрсеткіштерін талдауда қарастырылған,
Салыстырмалы көрсеткіштердің ішінен біріншіден, мен-шік капиталдың табыстылығы коэффициентін қарастырсақ
Меншік капиталының табыстылық коэффициенті = таза табыс /меншікті
жылы = 4 694 /72 791 =0,064
жылы =5 236 / 103 091= 0,050
Бұл көрсеткіш бойынша табыстылық базалық жылды ағым-дағы жылмен салыстырсақ
Ұзақ мерзімді активтердің табыстылығы таза табыстың ұзақ мерзімді
жылы - 4 694 /43 691 = 0,10
жылы =5 236 /50 608 = 0,10
Бұл ұзақ, мерзімді активтердің табыстылығы өткен жылмен салыстырғанда 117,8
Келесі көрсеткіш кәсіпорын активтерінің табыстылығы, ол таза табыстың кәсіпорынның
жылы = 4 694 / 103 349 =0, 04
жылы - 5 236 / 224 688 = 0,02
Өнім табыстылығының көрсетіші сату рентабельдігі-
мен анықталады. Ол кәсіпорынның
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын білдіретін тағы бip бөлім бұл кәсіпорынның
Капиталдың жалпы айналымдық коэффициенті өткізілген өнімнен түскен табыстың баланс
жылы = 339 500 /103 349 = 3,28
жылы = 421 526/ 123 688 = 3,40
Бұл көрсеткіш «Жақында» ЖШС-де ағымдағы жылы 100,6
Менш1к капиталының айналым коэффициенті қызметтің әртүрлі аспектілерін сипаттайды. Коммерциялық
өткізілген өнімнен түскен табысты меншік капиталына бөлү арқылы анықталады:
2003 жылы = 334 200/78 791 = 4,24
2004 жылы = 411 526/103 091 = 3,99
Ағымдағы жылы бұл коэффициент 3,92-ні кұраған.
Негізгі құралдардың айналымдылығы коэффициенті немесе қор қайтарымдылығы кәсіпорынның негізгі
Қаржы экономимкалық талдаудың соңғы кезеңі бұл баланс өтімділігін (ликвидтілігін)
Өтімділік дегеніміз ол кәсіпорынның өзінің қысқа мерзімде міндеттемелерін төлеу
Өтімділік дәрежесі бойынша, әғни ақша қаражаттарына айналу жылдамдығы бойынша
А1 Ең өтімді активтер (ақша қаражаттары, қысқа мерзімді
А2 Өтімділігі тез активтер (дайын өнім, тауарлар, дебиторлық
А3 Өтімділігі баяу активтер (ТМҚ, аяқталмаған өндіріс, алдағы
А4 Өтімділігі өте баяу активтер (негізгі құралдар, ұзақ
Баланс пассиві олар төлеу тездігі бойынша топталады:
П1 Ең бірінші төленетін міндеттемелер (төлеу мерзімі келген
П2 Орта мерзімді міндеттемелер (қысқа мерзімді несиелер)
П3 Ұзақ мерзімді міндеттемелер (ұзақ мерзімді несиелер)
П4 Тұрақты міндеттемелер (меншікті капитал)
осыларды пайдаланып кестемен көрсетеміз.
5 Кесте «Жақында» ЖШС-нің баланс активтерінің өтімділік дәрежесі
Актив
Сома мың теңге Пассив Сома мың теңге Артықшылығы Жетіспеүшілігі
2003 жыл 2004 жыл
2003 жыл 2004 жыл 2003 жыл 2004 жыл
А1 23 218 61932 m 41 882 37 880
А2 37 944 33 530 П2 - - 37
A3 48 496 43 618 ПЗ 4 676 717
А4 96 691 108 608 П4 159 791 209
БАЛАНС 100 349
206 349 247 688
Осы кесте бойынша 1-топтағ көсеткішердісалыстырсақ
2003 жылы төем қолары мінеттемелерді өтей алмаған, ал 2004
1-2 топтардағы актив пен пассивтер бойынша толығымен ағымды ликвидтілікті
Ең өтімді активтер мен өтімділігі тез активтер 2003 жылы
Отімділігі баяу активтер мен ұзақ мерзімді міндеттемелерді салыстыру перспективті
43 820 мың теңге болса, 2004 жылы
4-топтыц активтері мен пассивтерін салыстыру кәсіпорын иелерінің алдындағы міндеттемелерді
Жоғарыдағы кестені пайдалана отырып жалпы ликвидтілік коэффициентін мына формуламен
Al + 0,5 А2 + 0,3 A3
К°л =
П1 + 0,5 П2 + 0,3 ПЗ
23 218+0,5*37 944+0,3*48 496
К°л -------------------------------------------- = 1,31 41882 +
61 932+0,5*33 530+0,3 * 43 618
К°л = = 2,4
37 880 + 0,5*0+0,3*717
«Жақында» ЖШС-де бұл көрсеткіш 2003 жылы 1,31 болса, 2004
Сонымен қатар, кәсіпорынның төлем қабіеттілігін анықтауда абсолютті ликвидттік коэффициенті,
Абсолютті ликвидтік коэффициенті ақша қаражаттары мен бағалы кағаздардың қысқа
Ка.л (2002 ж) = 22 286 / 41 882
Бұл көрсеткіш бойынша ағымдағы қарыздарды балансты құратын мерзімге дейін
Отеудің аралық коэффициенті- бұл көрсеткіш ликвидті құралдардың алғашқы
жылы = 61 162 /41 882 = 1,46
жылы = 95 462 / 37 880 = 2,52
Бұл көрсеткіштердің қатынасы әдетте 0,7 - 1,0 аралығында болуы
Ағымдық ликвидтік коэффициенті - бұл көрсеткіш
қысқа мерзім ішінде ағымдағы активтердің қысқа мерзімді
міндеттемелерді жабуын көрсетеді. Осы арқылы қысқа
мерзімді міндеттемелерді өтеу!і болжауға болады. Ағымдағы
ликвидтілік коэффициенті аңымдағы
айналымына тең уақытта төлем төлей алатындығымен сипатталады, ол норматив
К а. л =ағымдағы активтер / қысқа мерзімді міндеттемелер
жылы =109 658 /41 882 = 2,61
жылы = 139 080/37 880 = 3,67
Осы базалық жылмен
Жалпы «Жақында» ЖШС-нің қаржылық жағдайы тұрақты, өз міндеттемелерін уақытында
2.3 «Жақында» ЖШС-нің іс-әрекетіндегі маркетингтік қызметін бағалау
Азық-түлік шығаратын кәсіпорындардың маркетингктік бөлімі атқаратын міндеттері «Golden Grain»
Оның негізгі міндеттіліктеріне енетіндер: аймақтық менеджерлермен жұмыс жасау (олардың
Менеджер құжаттармен жұмыс істеп, жұмыс жайлы ай сайын есеп
Аймақтық менеджерлердің міндеттіліктері республиканың бос менеджерінің жоғарыда аталған міндеткерлерімен
Маркетинг директордың негізгі міндеттері:
рыногтың ықтимал өзгерістеріне кәсіпорынның дайындығы үшін рынок ахуалына талдау
рыноктың даму болжамдарын ұсыну;
басқа қызметтер басшылары шешімдерінің негізінде маркетингтік әрекеттерді үйлестіру;
рынокты кешенді зерттеудің бағыттарын және ол үшін қажет құралдар
кәсіпорынның тауар түрлерін өңдеу бойынша ұсынысты жинақтау және қорытындылау;
рыноктағы тауарлардың жаңа технологиялық сипаттамаларымен танысу;
жоғарғы сапалы өнім шығару жөніндегі кәсіпорын ішіндегі барлық ұсыныстар
өмірлік циклді талдау негізінде тауарлық топтардың ары қарай дамуы
баға саясатын жетілдіру;
маркетингтік қызметтің барлық бөлімшелерінің бюджеті мен кадрлық саясатты қарастыру;
мақсатты таңдау, рыноктар жөнінде ұсыныстар енгізу;
өткізу тармағының жұмыстарын үйлестіру;
сұранымдарды қалыптастыру және өткізуді ынталандыру (ФОССТИС) бойынша іскерлік бағдарламасын
кәсіпорын (имедж) енгізуге көмек беру, оны енгізу бойынша шараларды
кәсіпорын дамуының маркетингтік стратегиясын жоғары басшылыққа ұсыну;
кәсіпорын барлық маркетинг іс-әрекетінүйлестіру және бақылау.
Маркетинг қызметі келесі бөлімдермен мынандай іс-әрекетті орындайды:
болашағы бар жаңа өнімді өндіруге байланысты сұрақтар бойынша технологиялық
кәсіпорын жұмысын талдау, болашақ жоспарлы құру процесі бойынша жоспарлық
жабдықтау және пайдалану өнімнің өмірлік циклінің сатыларын жүзеге асыру
өнім сенімділігі және сапасын көтеру сұрақтары бойынша техникалық бақылау,
қызмет іскерлігін ақпаратты қызмет ету сұрақтары бойынша ғылыми-техникалық ақпарат
рынокты-экономикалық зерттеулер процесін қамтамасыз ету; зерттеулер жасау, автоматты деректер
кәсіпорынның коммерциялық іскерлігін құқықтық қамтамасыз ету сұрақтары бойынша заң
кадрларды алу, босату, дайындау және қайтадан оқыту сұрақтары бойынша
Маркетинг бөлімінің міндеттерін талдай отырып, келесі шешімге келуге болады:
Маркетингтік зерттеулер Б қосымша негізінде жүреді. Сұрау Алматы қаласының
Сатып алынатын ұн көлемі және жиілігіне тәуелсіз ұнды таңдауға
Сұралмандар сонасындағы ұн копанияларының орыны.
9- сурет
«Қай жерден макарон бұйымдарын сатып аласыз» деген сұраққа .
Сұралмандар ішінде базарда-40% дүкенде-26%, супермаркетте-14%, көтерме рынокта-14%, дүнгіршекте-4%,
Сатып алу жиілігіне қарай олардың көпшілігі аптасына « рет
Таңдау кезінде бірінші орынға 64% сұралмандар сапаны қойды,
Сұралмандардың тұтынушылық таңдауларын ранжирлеу
12 сурет.
Жүргізілген маркетинктік зерттеулер азық-түлік тағамдарын шығаратын кәсіпорындар үшін жұмыс
Сапаның жоғарғы денгейдегі қолжетілді бағалар сату көлемдерін кенейту есебінен
Тағам түрлерін (ассартиментін)ұдайы жанарту және кенейту;
Аймақтағы өткізу рынокты үлесін өсіру;
Басқаруда стратегиялық менеджмент маркетинг қағидаларын пайдалану;
Икемді бағалар саясатын жүргізу;
Делдалдық істің (дистрибьюцияның) әр денгейлік ұйымдастыруын қолдану,
Сұранымды қалыптастыру менөткізуді ынталандыруды әртүрлі әдістерін пайдалану, болашақта бұл
Делдалдар мен бөлшектей сатып алушыларға арнайы дәм тату көрмелерді,
Маркетингтік зерттеулер негізінде өз іскерлігін жетілдіру республиканың тамақ кәсіпорындарына
3 . Азық-түлік өндіретін кәсіпорындардағы маркетингтік қызметі жетілдіру
3.1 Маркетинктік зерттеулер нәтижелерін кәсіпорындардың іс-әрекетін жетілдіруде пайдалану, дамыту
Маркетинктік зертеулер рынокты зертеулер сияқты басқарушылық шешімдер қабылдайтын тұлғалар
Нақты тауарлар рыногын зерттеу нарық жағдайын, оның даму болашағын
Накты бip уақытта және нақты бip жерде қоғамдық шаруашылық,
Кәсіпорын маркетингпен eкi себепке байланысты айналысуы тиіс:
Бәсекейлестік күесте маркетингсіз бәсеке шарттарында қажет рыноктық үлес
Тұтынушылармен тиімді жумыс
қажеттілігі мен тутынушылығын есепке ала отытрып өнімді зерттеу
негізінде тауар ұсыну арқылы кәсіпорын пайдасын арттыру.
Біздің көзқарасымызша, маркетингті түсіну күрделілігі және сәйкесінше оның аныкталуының
Осы меселеге байланысты маркетинг қызметінт кадрлермен қамтамасыз ету бойынша
арнайы жағдайға маркетинг іскерлігін соңғы қорытындысына қарай қызметкерлерін ынталандыру
Шет ел серіктестерімен тәжірибелік іскерлік араласуда отандық маркетологтарда бір
Қазіргі уақытта тамақ кәсіпорындарына коммуникация құралдарын және персонал компьютерлерді
Маркетинг қызметі қызметкерлерді автоматтандыру мақсатында қазіргі уақыт техникалық құралдарын
Маркетингтік ақпарат жүйесін құру келесі қағидаларға негізделуі тиіс:
Мұндай жақындау негізіне өткізу бөлімі қызметкерлерінің тутынушылармен қатынас
Мұндай қайта ұйымдастыру жәй атын өзгертумен шектелүі тиіс. Маркетинг
Осы жерде айтылғандай, маркетинг қызметінің басшылары және маркетологтар басқару
Маркетинг қызметін ұйымдастыру және оның құрылымы кәсіпорынның құрылымы, қосымша
Маркетинг қызметінің ұйымдастырушылық құрылымына басқарудың салалары және басқару деңгейлері
Қызметтік немесе міндеттілік жақындаудың кемшіліктеріне жататындар:
«біріншіден, рынок немесе тауарға толық жауап беретін мамндардың болмауынан
Сол себепті кәсіпорынның әр сипаттағы қызметтернінің өсуі және рынокты
тауарлық бағдарлау кезінде әрбір тауар немесе ұқсас тауарлар топтары
«Әрбір тауар (қызмет) үшін жарнама, өткізуді ұйымдастыру мен қызмет
Осы уақытта тауар бағдарлауы үшін сипаты жағынан бөлімшелердің функционалдық
Қызметтік және тауарлық маркетинг міндетін ұйымдастыру құрылымына қарағанда тауар-қызметтілік
Маркетинг қызметінің құрылымы және функциялары кәсіпорынның мөлшерінен, жығарылатын өнімнің
Тамақ кәсіпорыны құрылымы тамақты сипатта болса, онда маркетинг қызметінің
«Маркопирамидалық құрылым» «орталықтан басқару»-ды ұйғарым етеді. Ол стратегиялық жоспарлаудың
«Интергломерат» өз құрамына «макропирамидалық» та және «қол шатырлық» құрылымдарды
Тамақ кәсіпорындарына қатысты ол келесі сипатта көрсетіледі:
«басты» кәсіпорында бір маркетинг бөлімін қалыптастыру (мысалға, «фирмалық маркетинг
кәсіпорынның жоғарғы деңгейінде маркетинг бөлімдерін құрмай-ақ барлық ірі филиардарында
кәсіпорында кеңес беруші, бағдарлаушы орталық ретінде маркетинг бөлімін,
Рынок жағдайында маркетинг басқару рыноктың барлық деңгейлерін қамтуы тиіс.
Қосымша «А»
Кәсіпорындардың азық-түлік өнімдерін «итермелеу» мен «тарту» стратегияларын жүзеге
Қосымша «Б»
Сауалнама
ұн өнімдерінің соңғы тұтынушыларына арналған.
Сіз көбінесе ұнды қайдан сатып аласыз ?
Дүкенен Базардан Көтерме саудадан
көрсетіңіз_____________________________________________________
Қаншалықты жиі ұн сатып аласыз және қандай көлемде ?
Апсатына бір рет, көлемі ___(кг) ___ сорт
Айына бір рет, көлемі ___(кг) ___ сорт
Бақа (көрсетіңіз)________________ көлемі ___(кг) ___ сорт
Қандай ұн өндірушісіне қалау бересіз?
«Голед Грейн» «Цесна»
Басқасы атаңыз__________________________________________________
Ұн сатып алған кездегі шешуші факторларды бағалаңыз (маңыздылық дәрежесі
Баға -1 -2 -3 -4
Сапа -1 -2 -3 -4
Дизайн орам ыңғайлығы -1 -2 -3 -4
Сервистік қызмет көрсету -1 -2 -3 -4
Сіз қандай салмақтағы орамды қалайсыз?
1кг. 2кг.
Қандай массалық ақпарат көздерінен сіз ұн жайлы мағлұмат алдыңыз
Теледидар____________________________________________________
Радио________________________________________________________
Баспасөз_____________________________________________________
Көшедегі жарнамалар__________________________________________
«Голде Грейн» компаниясының ұны сізге таныс па?
Иә Сіздің айтуыңызша бұл өнімде нені өзгерту
____________________________________________________________
Жоқ
Өзіңіз жайлы мағлұмат
Жынысы_____________ От балылық жағдайыңыз______________
Сіздің отбасыңызда неше адам бар?______________________________
Сіздің отбасыңыздың орташа айлық табысыңыз қандай?
10000 тг. 10000-20000
40000 теңгеден жоғары
Сіздің жас мөлшеріңіз?
15-20 жас аралығы
50- жастан жоғары
Сіздің кәсібіңіз қандай?
Қызметкер Жұмысшы
Үй шаруашылығы
Сухбатыңызға көп рахмает !
Толтырған күні «___» ___________ж.
Азық-түлік кәсіпорындарында маркетингтік қызметті тиімді ұйымдастыру жолдары.
Тауар саясатын басқарудың күрделілігіне неғұрлым үлкен рыноктық үлесті сақтап
көкейдегі тауар;
нақтылы орындаудағы тауар – оның тұтынушылар алдындағы көрінісі, тауардың
тауарды «ұзату» - оны сатқаннан кейін және сату кезінде,
Тауар саясаты басқару объектісі ретінде кәсіпорынның басқа да жүйелерінен
Тауар саясаты қалыптасуында нарықта сатылған және жаңадан ұсынылған өнім
Өндірілген өнімге қатысты маркетинг қызметін рынокта бәсекелестерге қатысты позициялауды
Өндірілген өнімнің сапасын жақсарту өндіріс тиімділігі деңгейін жоғарлатуға тікелей
Әрекет етүші өндірістік қуаттылықтарды неғұрлым толық қолдану, шикізат, материалдарды,
Өндіріс ішіндегі реквизиттерді жемісті пайдалану үшін басқару мен жоспарлау,
Әрбір еңбек ұжымында салауатты әлеуметтік-психологиялық климат пен шығармашылық жағдайы,
Өнім сапасын көтеру мәселесі көп мәнді және күрделі. Оның
Сонымен, ұн және макарон өндірушілері үшін маркетинг кешенін жетілдіру
Тауар саясатын жетілдіру барысында әрекет етуші өндірістік қуаттылықтарды неғұрлым
Өндіріс ішіндегі резервтерді жемісті сату үшін басқару мен жоспарлау,
Тамақ кәсіпорындары әрі шығарылатын өнімдер бағаларын төмендету арқылы, әрі
Ұн тағамдары өнеркәсіптерінде баға балгілеуді жетілдірудің негізгі бағыттары болып
Өнімді жылжыту саясатындағы негізгі мән жарнама кампаниясын жоспарлауға келесідей
Маркетингтік зерттеу проблематикасы жалпы және жекелей ретіндегі әр түрлі
Ал жекелй кәсіпорынның мақсатына жетуі мақсатты нарықтағы тұтынушыларды қанағаттандыру
Қ О Р Ы Т Ы Н Д Ы
Нарықтық экономика жағдайында басқару жүйесін тұрғыдан қайта құру –
Нақты тәжірибесі мен аса дайындығы болмағандықтан еліміздің кәсіпорындары маркетингтік
Қоғамның негізгі мақсаты өмір сапасын жақсарту, адамдардың ахуалын көтеру,
Қазақстан Республикасының азық-түлікке тәүелзідгін шешуде азық-түлік өнімдеріне деген сұранысқа
Жоғары сапалы, экологиялық таза, лайықты бағалы өніммен тұтынушыларды қанағаттандыру
Осы жұмысты талдау кезінде республиканың нарықтық экономикаға бейімделу жағдайында
баға белгілеу, бәсекелестер бағаларымен санасу, талдау;
жаргама және ынталандыру. Бәсекейлестер жарнамасын талдау, өзіндік жарнама шараларын
өткізу іс-әрекеті, сатып алушыларды табу, келсім-шарт жасау, көтерме және
маркетинктік зеттеулер барысында анықталған жұмыс тиімділігін көтеруге мүмкіндік беретін
Азық-түлік өндірүшілерінің нарықта әрекет етуінің келесі даму жолдары ұсынылады:
Маркетинг қызметін кдарлармен қамтамасыз ету бойынша: осы қызметті арнайы
Маркетинг қызметін ұйымдастыру үшін оған сәйкес ақпараттық және техникалық
Азық-түлк ондіруші кәсіпорындары әр шығарылатын өнімдер бағаларын төментету арқылы,
Азық-түлік өнеркәсіптерінде баға белгілеуді жетілдірудің негізгі бағыттары болып табылатындар:
- Өнімді жылжыту саясатының негізгі мәні жарнама компаниясын оңтайлы
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Н.К. Мамыров. Маркетинг. Учебное пособие. – Алматы: Экономика, 1999,-305с.
И. Ансофф. Стратегическое управление. М.: Экономика. 1989.-519с.
М. П. Афанасьев. маркетинг: стратегия ипрактика фирмы. М.: Финстатинформ.
Ф.Котлер. Управление маркетингом. М.: Экономика, 1980 – 224с.
Х. Швальбе. Шағын және орта кәсіпорындар үшін маркетинг практикасы.
К.А. Сагадиев и др. Интергация экономики Казахстана в
Г.А. Калиев, А.Е. Ковалев, П.П. Шевчик. Зернопрокутовый подкоплекс и
М.Т. Оспанов , Р.Р. Ауытов, Х. Ертазин. Теория и
О.А. Абдукамалов , А.Д. Челекбаев. Новые формы хозяйствования в
А.А Арупов . казахстан в ситеме мировых товарных рынков.
С.А. Бабаев. Проблемы зернопроуктового комплекса Казахстана. Алматы: Қайнар. 1995-224с
Статистические пресс- бюллетень. Агенство РК по статистике. Алматы: 2002-0188
М.Б. Кежегузин. реформирование экономики Кзахстана: Проблемы и их решения.
М.К. Мамыров, Ж.О. Ихданов. Государственное регулирование в условиях Казахстана.
Сабден Оразалы. ХХ1 ғасырға қандай экономикамен кіреміз. Алматы: Қазақстан,
Закон республики Казахстан «О свободе хозяйственной деятельности и развитии
Закон РК «Об особенностях приватизации имущества государственных сльскохозяйственных предприятий».
Г.М. Жусупова Маркетинг услуг. Учебно-методологическое пособие. Алматы: Университет «Тұран»
К.Б Бердалиев. Основы управления экономикой Казахстана. Алматы.
Н.Ә. Назарбаев. Ғасырлар тоғысында. Алматы, Өнер, 1999.272 б.
С. Сатыбалдыұлы. Маркетинг-нарықтану. Оқулық. Алматы: Білім 1999. 288 б.
А. Нурсеит, А. Темірбекова. Р.Нурсеитова. теория рыночной экономики: предпринимательский
М.Д.Нсковец. Коцепция национального маркетинга. Алматы, «Казахстан», 1995
О.Төлемісов. Нарық қатынасына өту кезеңінде өндірістік бизнесте баға тетігін
Д.Қ. Қабдиев, Т.Қ.Оралтаев. Экономикалық саясат. Алматы, 1998.
О.К.Қаолыбаев, А.Р. Темибаев. Экономика предприятия. Учебное пособие. Алматы: Санат,
Н.К.Мамыров. Проблемы развития экономики и образования в Казахстане.-А: Дәүір,
С.М.Касымов, Ж.А. Абдиров, Б.К.Каимов, Н.Ж.Абдулин. М.Д.Насковец. Маркетинг к становлению
В.Беспалов, Ю.Ципкин. Технология процесса агромаркетинга в формировании малого бизнеса
М.И.Сигарев, С.С.Турсынов Маркетинг в зерновом производстве Казахстана //Вестник сельскохозяйственной
Проблемы продовольственной безопасности.//Экономика и статистика №1, 2000.-47с
Голубков Е.П. Маркетинг: Стратегии, планы, структуры.-М: Дело, 1995- 192с.
Багиев Г.Л. Основы организации маркетинговой службы предприятием.- Л.,1990 -71
Жолдасбаева Г.«Кәсіпорын экономикасы», Алматы «Экономика» 2001
Сафронова И.А. «Экономика предприятия» Москва «Инфра» 2000
Осипова В. С «Основы предпринимательства» Москва, 2002
Волков О.И, Скляренко В.К «Экономика предприятия»
Москва «Инфра-М» 2001
Грузинов В.П.. «Экономика предприятия» 2-е
изд. Москва.ЮНИТИ-ДАНА,2002
Зусик СИ «Формирование стратегии развития предприятия в условиях рыночной
Ильюшенко Е.В. «Маркетинг на предпирятии», Минск
«Экоперспектива» 2000
Г.П Дорошева «ТОО регистрация,реорганизация, ликвидация» Аламты.БИКО 2000
Петров А.Ю. «Экономический анализ производительности труда»,Москва: Экономист, 2003
ДуйсенбаевК.Ш, Толегенов Э.Т«Кэсшорынныц
каржылык жагдайын талдау» Алматы: Экономика 2001
Мәселені анықтау
Екінші ретті ақпаратты талдау
Алғашқы ақпарат ашу
Ұсыныстар
Алынған ақпараттарды талдау
Нәтижелерді қолдану
Қоршаған орта
Компания мақсаттары
Маркетинг жоспары
Маркетингтің өңдеу жүйесі
Нарықтық зерттеулер
Үнемі өңдеу. Ақпарат сақтау
Маркетинг жоспарларын қолдану
Кәсіпорынның өндірістік құрылымы
Негізгі өндірістің бөлімшелері мен учаскелері
Қосымша өндірістік аймақ
Қызмет көрсетуші шаруашылық
Тауар жайлы ақпаратпен жарнамалық қыстырмалар
Республика аймақтарында барлық түрлері мен формаларындағы жалпы жарнама
Төмендеткен бағалармен жаппай сатып бітіру
Анықталған мақсатта бағаларды кеміту
Бәсекелерге қарағанда бірдей сапалы кондитер өніміне төменірек бағалар
Өнімдерді тұтынушыға жылжыту бойынша кәсіпорындар іскерлігінң бағыттары
Баспа сөз хабарландыруар
Сату жерлерде жарнама
Фирмалық сыйлықтар сувенирлер
Өнімдерді көрсетулер
Көрмелер, көрме-сатулар
Купондар мен ваучерлер
Қазақстан аумағында кәсіпорын өкілеттліктерін құрұ
Аймақтарда дестрибъюторлардың «нүктелік» тармағын қалыптастыру
Жиынтықтарда, сыйлық түрде сату үшін орамдар
Тұрмыстық мақсаттарда пайдалануға болатын орам
Жоғарға сапалы орам, жаңа орау материалдарын көркемдеуді қоладну
Баға механизімі
Жарнама
Ұйымдастырушылық шаралар
Дестрибъюторлар
тармағы
Ыдыс пен орам
Ауыл шаруашылығының инновациялық әлеуетінің қаржылық тиімділігін талдау
Жеңіл және тамақ өнеркәсібі
Тауар ассортиментін маркетингтік зерттеу
Ауыл шаруашылық саласында маркетингті қолдану
КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ МАРКЕТИНГТІК ҚЫЗМЕТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Шитті мақта мен мақта-талшығын өңдеумен айналысатын өңдеуші кәсіпорындардың маркетингтік басқару
Азық–түлік өндіруші кәсіпорындардың маркетингтік іс-әрекетін талдау
Маркетинг жүйесіндегі тауар ассортименті
Фирманың жұмыс атқару микро және макро орталығының негізгі факторлары
Азық-түлік нарығын мемлекеттік реттеу