Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын талдау

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
____________________________________________ кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Кәсіпорындардық басқару құрылымы және даму стратегиясының өзара байланыстары
Рецензент:
_______________
ғылыми дәрежесі
____________
«___» _________20__ж.
Стандартизация
бойынша кеңесші
ғылыми дәрежесі
__________________
«___» _________20__ж.
МАЗМҰНЫ:
Кіріспе...........................................................................................................................7
Бөлім-І Кәсіпорынды басқарудың теориялық негіздері.........................................9
1.1 Кәсіпорынды басқарудың мәні, мақсаттары мен міндеттері.......................9
1.2 Кәсіпорын басқару объектісі ретінде...........................................................12
1.3 Кәсіпорынды басқару функциялары жоспарлау.........................................16
1.4 Ұйымдастыру..................................................................................................23
1.5 Ынталандыру..................................................................................................26
1.6 Бақылау...........................................................................................................27
Бөлім-ІІ «Қазмұнайгаз» барлау өндіріс акционерлік қоғамы қызметінің
тиімділігі көрсеткіштерін талдау....................................................................33
2.1 Кәсіпорынның шаруашылық қызметінің сипаттамасы..............................33
2.2 Айналым қаражаттарының тиімділігі..........................................................41
2.3 Кәсіпорынның рентабельділігі мен іскерлік белсенділігінің
көрсеткіштерін талдау......................................................................................51
Бөлім-ІІІ Кәсіпорынның стратегиялық дамуы........................................................66
3.1 Стратегия ұғымы және оның түрлері...........................................................66
3.2 Кәсіпорынның дамуын басқару стратегисы................................................68
3.3 Кәсіпорынның даму стратегиясының негізгі бағыттары...........................71
3.4 Кәсіпорынның қаржы ресурстарын басқару стратегиясы..........................76
3.5 Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын талдау..........................................79
Қорытынды.................................................................................................................83
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.................................................................................85
Кіріспе
Нарықтық экономиканың қарқынды даму кезінде кәсіпорынға тиімді басқарушылық шешімдерді
Ақпарат барлығына керек: басқарушы құрылымға, кәсіпорын қызметкерлеріне, қоғамдық ұйымдарға,
Басқарудағы ақпараттық жүйе дегеніміз ол басқарушылық қызметтегі жұмысшыларды
Қазіргі заманда маңызды аймақ болып басқарушылық шешімдерді қабылдауға керекті
Басқаруды ақпараттық қамтамасыз ету дегеніміз ол ақпараттың кәсіпорынды басқару
Қазақстанның нарықтық экономикаға көшуі басқаруда жаңа әдістерді қажет етеді:
Осы жұмыстың негізгі мақсаты кәсіпорындарда сапалы ақпараттық жүйені тұрғызу
Жұмыс барысында өз алдыма мынадай міндеттерді қойдым:
кәсіпорынды басқару жүйесін талдау;
Unity ERP жүйесінің жұмыс істеуін қарастыру;
қаржылық есеп берулер мен талдап көрсеткіштердің есептелу жолдарын талдау;
HEBS Report программасына кәсіпорынды басқаруға жәрдемдесетін қаржылық
Бөлім-І Кәсіпорынды басқарудың теориялық негіздері
1.1 Басқарудың қажеттілігі мен мәні,
мақсаттары мен міндеттері
Басқарудың мәнін, оның іс жүзінде атқарылатын салаларын қарастырмай
Әлеуметтік басқарудың екі түрін ажыратады:
басқаруды әр адам еңбегінің элементі (бөлшегі) ретінде қарау;
басқаруды адамдардың өзара қарым-қатынасы элементі ретінде қарау.
Адамзат қоғамына тән басқару процестері мүлдем әр түрлі. Шартты
Нарықтық экономика жағдайында басқарудың басты объектісі – кәсіпорын болып
Еңбек процесін жекелеген қызметкерлер арасында бөлу мен тұлғалардың арасында
Өндіріс орны техникалық, материалдық және адам ресурстарының күрделі қисындастыруы
Басқару адам қызметінің ерекше, өзгеше саласын құрғанмен, өз алдына
Басқару формаларының түр ерекшеліктері басқару объектісіне байланысты. Бұл оның
Кәсіпорынды басқаруға, оның өзгешелігіне қарамастан, жалпы басқарудың нысандары тән.
Жалпы нышандардан басқа кәсіпорынды басқаруға, әлеуметтік басқару түрлерінің кейбір
Басқару теориясының маңызды мәселесі – басқарудың жалпы және өзгеше
Басқарудың жалпы заңдылықтары басқару механизмінің жұмысында, ақпаратты жинау, беру,
Сөйтіп, басқарудың мәнін оның жекелеген тармақтарын, басқарушы жүйенің мәнін,
Шын мәнінде, басқару - өте күрделі, кешенді жүйе. Басқару
Басқару теориясында логикалық әдіс қолданылып, логикалық заңдар тұжырымдалады. Экономикада
Басқару күрделі субъектілік-объектілік ара қатынасты қамтиды. Басқару ісі басқару
1.2 Кәсіпорын басқару объектісі ретінде
Кәсіпорын – қоғамдық еңбек бөлінісі жүйесіндегі оқшауландырылған дербес өндірістік-шаруашылық
Кәсіпорын өзінің қызметін дербес жүзеге асырады, шығарылатын өнімін, салықтар
Бірлескен кәсіпорын – екі не одан көп елдің заңды
Еншілес кәсіпорын – заңды құқығы бар, бірақ акцияларының пакеті
Жалгерлік кәсіпорын – кәсіпкерлік қызметті жалға алынған мүліктік кешен
Жекеше кәсіпорын – азамат, соның ішінде шетел азаматы немесе
Коммерциялық кәсіпорын – заңды тұлға құқығы берілген, өзін-өзі қаржыландыру
Ұжымдық кәсіпорын – мемлекеттік кәсіпорынды өтеуін төлеп алған жағдайда
Шетелдік кәсіпорын – жарғылық қоры түгелімен шетелдік инвестициялардан құралған
Шағын кәсіпорын – жұмысшылар саны мен шаруашылық айналымы белгілі-бір
Ірі кәсіпорын – не сала өндірісінің жалпы көлемінің көп
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер – бір немесе бірнеше адам құрған,
Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылардың саны жүзден аспауға тиіс. Егер
Акционерлік қоғам - өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қаражат
Қатысушылары өздеріне тиесілі акцияларды басқа акционерлердің келісімінсіз бөліп бере
Акциялары оның құрылтайшылары және алдын-ала белгілінген адамдар тобы арасында
Жабык акционерлік қоғамның өз акцияларын сатқысы келетін акционері оларды
Серіктестіктің міндеттемелері бойынша өзінің бүкіл мүлкімен толық серіктерімен қосымша
1.3 Кәсіпорынды басқару функциялары
Жоспарлау
Американдық ғалымдар өз жұмыстарында жоспарлауды басқарудың басты функциясы деп
Жалпы сипаиттама бойынша жоспарлауға енетіндер: сыртқы қоршаған ортаның даму
Кәсіпорын қызметтерін жоспарлау жұмысына, ең алдымен жоғарғы басшылар қатысады,
Жоспарлау мәні – кәсіпорынның болашақта өсуін, қызметінің тиімділігін қамтамасыз
Жоспарлаудың негізгі мақсаты – болашақ мүмкіндіктерді тауып оларды пайдалану
ұйымның қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді стратегияларын таңдау;
қойылған мақсаттарды жүзеге асыруға көмектесетін немесе қатерлі жағдайларды жеңіп
бақылау жүргізу үшін оперативті қызметтердің стандарттарын қалыптастыру;
өзгеріп жатқан жағдайда ертерек белгіленген жоспарларды қайта қарау.
Болашақ мүмкіндіктер зерттеліп, сыртқы ортаның түрлі факторларының әсері анықталып,
Фирманың басты мақсаты – белгілі-бір пайда көлемін табу –
Жаңадан қойылған мақсаттар ұйым қызметін, оның құрлымын қайта құруды
Тиімді жоспарлау жұмысын жүргізу үшін:
негізгі жалпы экономикалық және рыноктағы жағдайлар, фирманың және оның
ғылыми-техникалық прогресті есепке ала отырып, әр берілген уақытта қызмет
қолда бар ресурстарды жедел есептеп және оларды икемді, шебер
жоспардың орындалу барысын бақылап және қажет болған жағдайда өз
Жоспарлау – тиімді басқаруды ұйымдастыруда жауапты да қиын жұмыс,
Қысқа мерзімді, орта мерзімді және ұзақ мерзімді жоспарлар жүйесінің
Ұзақ мерзімді және орта мерзімді жоспарлардың көрсеткіштері қысқа мерзімді
Ал көптеген кәсіпорындарда орталықсыздандырылған басқару тән, мұндай жағдайда жоспарлар
Ұйым жоспарларының өзара байланысы. Ұйымның стратегиясын қойылған мақсаттар мен
Қандай өнім шығару не қызмет көрсету керек екендігін анықтайды,
Ортақ немесе негізгі мақсаттар келесі түрде орнатылады. Жоғарғы басшылар
Стратегиялық жоспарды құру кезінде көптеп қабылданған шешімдер ішінде кәсіпорынның
Ұзақ мерзімді жоспарларға тән мына ерекшеліктерді атап өтуге болады:
жоспарлар әдетте іс-әрекеттің тек бір стратегиясын қамтып көрсетеді;
қоршаған ортада қолайлы мүмкіндіктер немесе қатерді талдағанда кәсіпорынның барлық
жоспарлар әдетте алғы шарт пен болжауларды қамтиды, бірақ олар
жоспарлар кәсіпорын қызметінің маңызды көрсеткіштерін белгілейтін нақты мақсаттарға негізделеді.
ұзақ мерзімді жоспарда қаржы жағына көп назар аударылады. Жоспарланатын
Бүкіл кәсіпорынның стратегиялық жұмыстарын белгілеу жұмысты аяқталған соң, мақсаттар
Бұл өндірістік кәсіпорындардың басқару жүйесінде қолданылатын іріктелген стандартты көрсеткіштер.
Орта мерзімді жоспарларда көрсеткіштер нақтылау түрде беріледі. Мұнда, ұзақ
Қысқа мерзімді жоспарлау ішкі нақтылы мәселелерді шешеді, тікелей өндіріс
Қысқа мерзімді жоспарлау әдетте жуықтағы бірнеше аптаны қамтиды, ал
Сонымен, тиімді жоспарлау жүйесін құрудың қажетті шарттарының бірі болып
Жоспарлау процесі тиімді болу үшін ол үзіліссіз болуы тиіс,
Жоспарлаудың үзіліссіздігі және икемділігі, жоспардың орындалу фазасы оның жобалану
Бұл әдіс бойынша кәсіпорынның ресми перспективалық жоспарымен сабақтасқан әр
Бұл процедуралар арнайы, болашаққа бейімделген кадрлар біліктілігін жоғарылату мен
1.4 Ұйымдастыру
Ерте ме, кеш пе қандай болмасын кәсіпорын басшысы ұйым
Ұйымдастыру процесс ретінде қарастырылады және бұл процесс көмегімен жұмыстар
Құрылым кәсіпорын ішіндегі әр түрлі жұмыстар арасындағы біршама белгіленген
Бөлімнің жалпы тапсырмасы тізбектелген ұсақ жұмыстарға бөлінеді және оның
Жұмыстардың жеке түрлерін қайтадан қиыстырып топты құруды рационалдау үшін
Бір бастық алдында есеп беретін топтың шамасы анықталуы тиіс;
Өкілеттіктер жұмыстар немесе жұмыс топтары арасында үлестіріледі. Бұл жерде
Осы төрт мәселені шешудің нәтижесі болып кәсіпорын құрылымы болып
Ұйымды құруда А.Файоль ұсынған мынадай принциптерді атап өтуге болады:
Құрылымдық;
Процессуалдық;
Түпкі нәтижелік.
Құрымдылық принциптер байланысты жұмыстар мен өкілеттіктер жүйесін құру үшін
Жұмыстарды бөлу принципі. Жұмысты бөлу немесе еңбекті мамандандыру “берілген
Әмір бірлігі принципі. Жұмысты бөлу принципін іске асырғанда пайда
Орталықтандыру принципі. Бұл принцип бойынша, барлық шешімдерді қабылдау құқығы
Өкілеттіктер мен жауапкершіліктер принципі. Бұл принцип бойынша, басшының өкілеттігі
Скалярлық тізбек принципі. Айтылған төрт принциптердің орындалуы өкілетті тұлғалардың
Жоғарыда қарастырылған 5 принцип жұмыстар мен өкілеттер құрылымын жасауда
Процессуалдық принциптер ұйымды басқаруда және қоластындағылармен байланыс орнатар кездегі
Тәртіп принципі «фирма және оның қызметкерлері арасында әділді келісімдер
Дара басшылық принципі бойынша, басқарушы бағыныштыларымен қатынас жасағанда ешқашан
Түпкі нәтиже принциптеріне ұйымның тілекке сәйкес сипаттамаларын анықтайтын принциптер
Фаоль бойынша бұл анықтамалар құрылымдық және процессуалдық принциптердің дұрыс
1.5 Ынталандыру
Басқарушы үшін ынталандыру қажеттілігі адамдардың дұрыс немесе теріс реакциясы
Мұны жүзеге асырудың көптеген жолы бар. Бірақ, оның ішіндегі
Мотивацияның диапазоны өте кең – «жұмыс істе немесе аштан
Ынталандыру және өнімділік. Ұйымның жоғары өнімділіккке жетуі көптеген факторлардың
Өндірістің жансыз факторларымен жұмыс істей отырып, басқару кіріс-шығыстың ара
Қызметкердің жұмыс істеу деңгейі оның қабілеттілігі және ынтасынан туындайтын
1.6 Бақылау
Бақылау жоспарлау процесін аяқтап және жаңа жоспарлау шешімдеріне бастама
Бақылауды ұйымдастыру қазіргі замандағы басқарудың күрделі мәселесі болып табылады,
Басқарушылық бақылау ұйым жұмысының тиімділігін көрсететін және стратегиялық шешімдерді
Ұйым қызметін таңдау және бағалау басқарудағы ең күрделі мәселелердің
Практика жүзінде бақылаудың жалпы басқару аспектілеріне оперативті бақылаудың мәселелеріне
Жалпы басқарушылық бақылаудың кемшіліктері, жақсы оперативті бақылау жүйесінің бар
Сонымен басқарушылық бақылаудың тиімділігі ұйым тіршілігінде ең маңызды роль
Бақылау процесі ретінде келесі этаптардан тұрады:
Өндірістік процестерді орындау саласы және басқа операциялард салаларында стандарттарды
Нақтылы нәтижелерді нормалармен салыстырып ауытқуларды анықтау;
Ауытқуларды жоюға немесе жоспар мен нормаларды қайта құру арқылы
Бақылау функциясы – мезгіл-мезгіл басшыны күнделікті жұмыстардың жағдайын, яғни
Бақылау жүргізу үшін сандық және сапалық нормалар (стандарттар) орнату
Жұмысты талдау дегеніміз – нақты көрсеткіштерді нормалармен салыстыру, жетіспеушіліктер
Бақылаудың тиімділігі шешімдердің қаншалықты жылдам және дәлелді қабылданатынына тәуелді.
Бақылау функциясын іске асыру біріншіден, есеп және есеп беру
Басқарушылық есеп берудің құру принциптері ретінде жауапкершіліктің орталықтары және
Жауапкершілікті есептеу концепциясының негізгі ойы қарапайым: әрбір басшы жалпы
Бақылау жүйесі тиімді болса басшының назары маңызды мәселелер шешімдерінде
Бақылау ақпараттардың ағымдары келесі принциптерге сәйкес ұйымдастырылады: басқару деңгейі
Бөлімшенің және оның басшыларының жұмысына бақылау мақсаттық әдісіне негізделген.
Мақсаттардың нақты мазмұны және құралымы функциялар және жауапкершіліктерді үлестірумен,
Мақсат бойынша басқару әдістерінің негізгі қолдану проблемасы ретінде субъективизмді,
Бөлім-ІІ «Қазмұнайгаз» барлау өндіру акционерлік қоғамы қызметінің тиімділігі көрсеткіштерін
2.1 Кәсіпорынның шаруашылық қызметінің сипаттамасы
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ Қазақстан Республикасында ішкі мұнай мен
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ Қазақстан Республикасындағы Ұлтық Мұнай газ
Ол Қазақстан Республикасындағы ішкі мұнай мен газды өндіруден үшінші
Компанияның бас ғимараты Астана қаласында орналасқан. Өндірістік бөлімшелердің негізгі
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ Маңғыстау облысы («ӨзенМұнайГаз») және Атырау
Компанияның негізгі күшті жақтары, оның мұнай және газ өндіру
Үлкен мұнай қорының болуы;
Шикі мұнай мен табиғи газ өндірудегі бай тәжірибесі;
Экспорттық мұнай құбырларына жолының ашықтығы;
Бүгінде «ҚазМұнайГаз» - көмірсутегін өндіру және тасымалдау, әуе қатынасы,
Мемлекет осындай орасан зор компанияға аталмыш саланың тағдырын сеніп
Сондықтан да компания өнім өндіруді, көмірсутегін өңдеуде арттыру бағытында
Акционерлік қоғамның негізгі мақсаты өзінің шаруашылық қызметін жүзеге асыру
Қоғам Қазақстан Республикасының Президентінің 20 ақпан 2002 жылғы №811
Қоғам өз қызметін Қазақстан Республикасының заңнамасына, Қоғамның Жарғысына, сондай-ақ
Қоғамның толық атауы:
мемлекеттік тілде - «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру акционерлік қоғамы;
орыс тілінде – Акционерное общество «Разведка Добыча «КазМунайГаз».
Қоғамның орналасқан жері: 10000, Қазақстан Республикасы, Астана қаласы,Қабанбай батыр
Мұнай – газ саласында біртұтас мемлекеттік саясатты жүзеге асыру
«ҚазМұнайГазды» ұйымдастыру барысында құрылымы ұқсас норвегиялық « СТАТОЙЛ», Қытай
Сондықтан да компания алғашқы күннен өзінің жағымды инвестициялық имиджін
Зерттеліп отырған кәсіпорында өндірілетін өнімдер келесі бағыттар бойынша тасымалданады:
Өзен - Атырау зауыттарының мұнай құбырлары арқылы Өзен –
Ресейдің көлік жүйесі арқылы Қара теңіздің порттарына;
Қазақстан – Ресей бағыты бойынша.
Жоғарыда атап кеткендей, компания мұнай, газ өндіру саласымен сонымен
Төменде көрсетілген кесте бойынша 2005 жылы мұнай экспорты 6
Сонымен қатар, 2005 жылы ішкі нарыққа мұнай шығару көлемі
Кесте 2.1 – Кәсіпорын бойынша экспортқа және ішкі нарыққа
Көрсеткіштер 2005 жыл 2006 жыл Ауытқу
Абсолюттік Пайыздық
Мұнай экспорты 6 489 6 739 250 103,8
Мұнайды ішкі нарыққа шығару 2 733 2 551 -
Барлығы 9 290 9 222 - 68 99,3
Ақпараттық көзі: «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ есептік негізінде
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру акционерлік қоғамы жылына қанша тонна мұнай
Сурет – 2.1 - «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру Акционерлік Қоғамының
Суреттен компанияның мұнай өндіру көлемі жылдан жылға артып отырғанын
Сурет 2.2 – « ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру Акционерлік Қоғамының
Суреттен көріп отырғанымыздай, 2004 жылы 812,1 миллион метр куб
Шаруашылық субъектілердің қаржылық жағдайының тұрақтылығы, көбінесе капитал көздерінің құрылымының
Меншік капиталының қажеттілігі кәсіпорынның өзін-өзі қаржыландыру талаптарымен ескерілген. Ол
Капиталдың жалпы сомасында оның бөлігі неғұрлым жоғары қарсы капиталының
Бірақ та кәсіпорынның қызметін өз құралдарының есебінен ғана
«ҚазМұнайГаз» БӨ АҚ қаржы шаруашылық қызметінің нәтижесін қарастырып өтейік.
Кесте 2.2 - Шаруашылық субъектінің қаржы – шаруашылық қызметінің
Көрсеткіштер 2005 жыл 2006 жыл Ауытқуы
+ %
1. Өнімді өткізуден түскен табыс, мың теңге 570952109 747113374
2. Өнімнің өзіндік құны, мың теңге 223062464 265093031 42030567
3. Жалпы табыс, мың теңге 347889645 482020343 134130698 138,5
4. Кезеңдік шығындар, мың теңге 121190621 185144329 63953708 153,0
5. Салық алынғанға дейінгі табыс, мың теңге 229560745 370352252
6. Табыс салығы, мың теңге 114936619 180170338 65233719 157,0
7. Таза табыс, мың теңге 114624126 190181914 178719788 166,0
8. Жұмысшылардың орташа саны, адам 21997 22663 666 103,0
9. Негізгі құралдардың орташа жылдық құны, мың теңге 355753261
10. Меншікті капиталдың орташа құны 813334039 830730180 17396141 102,1
Ақпараттық көзі:«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ есептік мәліметтері негізінде
Алдыңғы жылмен салыстырғанда есепті жылы «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру акционерлік
Жалпы табыс 2005 жылы 347889645 мың теңгені құрап, 2006
2005 жылы компанияның таза табысы 114624126 мың теңгені құраса,
Компанияның орташа жұмысшылар саны 2005 – 2006 жылдар аралығында
Сонымен қатар, компанияның еңбек өнімділігі 27,0 пайызға, қор қайтарымдылығы
2.2 Айналым қаражаттарының тиімділігін талдау
Әуелі кәсіпорын құрылғанда айналым қаражаттары жарғылық қордың бір бөлігі
Өндірістік бағдарламаның иөсу мүмкіндігіне байланысты айналым қаражатына мұқтаждық артады,
Айналым қаражаты ретінде кәсіпорын орнықты пассивтерді пайдаланады. Олар жеке
Орнықты пассивтерге жататындар:
- жалақы жөнінде ең аз ауыспалы берешек және әлеуметтік
- ақы төлеудің мерзім ішіндегі келіп түспегендегі фактурасы
- аванс және өнімге ішінара ақы бойынша тапсырыс
- салықтардың бірсыпыра түрлері бойынша бюджетке берешегі.
Айналым қаражаттарын қалыптастырудың басқа да көздеріне пайда есебінен құрылған
Кәсіпорынның айналым қорларына мұқтажы жыл бойынша түпкілікті сақталады. Ол
- өндірістің маусымдылығы;
- тауар – материалдық құндылықтарды жеткізудің
- қоймалардағы сатылмаған дайын өнімдердің қорлануы
Келесі аналитикалық кестені құрастыра отырып, ағымдағы активтердің құрамы мен
Кесте – 2.3 «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ кәсіпорынының ағымдағы активтердің
Көрсеткіштер 2005жыл 2006жыл Өсуі (+)
Сомасы, мың теңге Үлес салмағы,
% Сомасы, мың теңге Үлес салмағы,
%
Ағымдағы активтер, соның ішінде: 392829571 100 526706658 100 +133877087
Тауарлық – материалдық қорлар 55415154 14,1 55988666 10,6 +573512
Дебиторлық борыш 75439151 19,2 91632117 17,4 +16192966
Ақша қаражаттары 167559640 42,7 245076334 46,5 +77516694
Басқа да ағымдағы активтер 94415626 24,0 134009541 25,5 +81006085
Ақпараттық көзі: «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ есептік мәліметтері
Келтірілген мәліметтер кәсіпорын активтерінің жалпы алғанда жағымды динамикасын көрсетеді.
Бұл коэффициент ағымдағы міндеттемелерді өтеуге бағытталған қаражаттардың жалпы сомасындағы
Кәсіпорынның материалдық айналым қаражаттары 2005 жылы 55415154 мың
Есепті жылы дебиторлық борыш та едәуір өскен. Егер оның
Дебиторлық борыш неге мұнша өскенін және бұл бапты не
Осылайша, мүліктің және ағымдағы активтердің мобильділігінің өскеніне қарамастан, кәсіпорын
Кәсіпорынның тауарлы – материалдық босалқылармен қамтамасыз етілуі келесі кестеде
Кесте – 2.4 «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ кәсіпорнының тауарлы –
Тауарлы – материалдық босалқылар 2005 жыл 2006 жыл Ауытқу
Материалдар 55415154 55988666 +573512 1,0
Барлығы 55415154 55988666 +573512 1,0
Ақпараттық көзі: «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ есептік мәліметтері негізінде
Тауарлы – материалдық босалқылар 573512 мың теңгеге немесе өсу
Активтерді құрудың ең дұрыс жолы болып, меншікті капитал барлық
Тәжірибе жүзінде күрделі салымдарды қаржыландыру және негізгі құралдарды сатып
Талдау кезінде меншікті айналым капиталының абсолюттік мөлшерін анықтаумен қатар,
Ол кәсіпорынның меншікті қаражаттарының қандай бөлігі осы қаражаттарды еркін
(2.1)
Мұндағы – жұмсау коэффициенті;
– меншікті айналым капиталы;
– меншікті капитал.
Бұл коэффициентті А.Д.Шеремет., Р.С.Сайфуллин., Е.В.Негашев осылай анықтайды. Ұзақ мерзімді
Қаржылық көзқараспен айтсақ, оның өсуі және жоғары деңгейі кәсіпорынның
Оптималды мөлшері ретінде жұмсау коэффициенті > 0,5 деп алынуы
Жұмсау коэффициенттінің мәні кәсіпорынның қызметінің сипатына байланысты: оның әдеттегі
Кәсіпорынның тауарлы – материалдық қорлары мен шығындарының қалыптасу көздері
(2.2)
Мұндағы – тауарлы – материалдық қорлардың
– меншікті айналым коэффициенті;
– тауарлы – материалдық қорлар.
В.В.Ковалев, Э.А.Маркарьян және Г.П.Герасименко оны меншікті айналым және ұзақ
Материалды айналым қаражаттарының жабу коэффициенті қандай дәрежеде тауарлы –
«Шаруашылық тәжірибенің статистикалық орташаланған мәліметтердің негізіне алған оның қалыпты
> 0,6 – 0,8
Қорлар мен шығындардың меншікті айналым қаражатымен қамтамасыз етілудің қалыпты
Енді келесі маңызды жұмыстың бірі – кәсіпорынның қаржылық жағдайы,
Қаржылық тұрақтылықтың абсолютті көрсеткіштері тауарлы – материалдық қорлардың, олардың
Тауарлы – материалдық қорлардың қалыптасу көздерін сипаттайтын үш негізгі
Меншікті айналым капиталының бар болуы ( ).
(2.4)
Мұндағы 1бП – баланс пассивінің бірінші бөлімі
1бА- баланс активінің бірінші бөлімі
- меншікті капитал
- ұзақ мерзімді активтер
- меншікті айналым капиталы.
Біз зерттеп отырған кәсіпорынның бұл көрсеткіш бойынша – 345
Меншікті айналым капиталы көрсеткіші бірқатар маңызды коэффициентті есептеп табу
Бұл көрсеткіш алдындағы көрсеткішті, яғни меншікті айналым капиталының ұзақ
(2.5)
Мұндағы - ұзақ мерзімді міндеттемелер;
- меншікті айналым капиталы;
2бП – баланс пассивінің екінші бөлімі.
Бұл көрсеткіш 260 463 918 (- 345 053 564+605
Тауарлы материалдық қорлардың негізгі қалыптастыру көздерінің көрсеткіштің қысқа мерзімді
(2.6)
Мұндағы - негізгі көздер;
- қысқа мерзімді несиелер мен қарыздар.
Талданып отырған көрсеткіш аталған кәсіпорында 526 706 658 теңгені
( 260 463 918+ 266 242 740) құрайды.
Тауарлы – материалдық қорлардың олардың қалыптастыру көздерімен қамтамасыз етілуінің
қаржылық жағдайдың абсолютті тұрақтылығы >
қаржылық жағдайдың қалыпты тұрақтылығы /
қаржылық жағдайдың дағдарысты қаржылық жағдайы.
Тауарлы – материалдық қорлардың олардың қалыптасу көздерімен қамтамсыз етілуінің
2.3 Кәсіпорынның рентабельділігі мен іскерлік белсенділігінің көрсеткіштерін талдау
Табыстар мен шығыстар туралы есеп беру нысаны табыс пен
өнімді, жұмысты, қызметті сатудан түскен табыс (ҚҚС, акциздер, және
сатылған өнімнің, жұмыстың, қызметтің өзіндік құнына кәсіпорынның нақты шығындары,
жалпы табыс - өнімді, жұмысты, қызметті сатқаннан түскен табыстан
кезең шығыстары - өнімнің, жұмыстың, қызметтің өндірістік өзіндік құнына
негізгі қызметтен түскен табыс (зиян) – жалпы табыс пен
негізгі емес қызметтен түскен табыс (зиян) – кәсіпорынның негізгі
салық салынғанға дейінгі әдеттегі қызметінен алынған табысы – негізгі
табыс салығы бойынша шығыс – 11 БЕС салынған, соның
салық салынғаннан кейінгі әдеттегі қызметінен алынған табысы (зияны)
төтенше жағдайдан алынған табысы (зияны) – есептік кезеңде орын
таза табыс (зиян) – есептік кезеңде кәсіпорынның алған қаржылық
Бұл есеп беру ұйым қызметтерін талдауға көмектеседі, ол пайданың
Табыс – ұйымның жиынтық міндеттемесінің өсуімен байланыссыз, ұйым активтерінің
Шығын – бұл ұйымның жиынтық міндеттемесінің қысқаруынан тыс ұйымның
Пайда, табыс және шығыс – экономикалық ұғымдар. Бұл үш
Кейбір жағдайларда бухгалтерлік есептің ережелері табыс алу немесе шығындарды
Сондай – ақ, табыс пен шығын арасын да айыра
Кесте – 2.5 «ҚазМұнайГаз» ҰҚ» АҚ кәсіпорынның мәліметтері негізінде
№ Көрсеткіштер 2005 жыл 2006 жыл Ауытқу (-,+)
1 2 3 4 5
1. Таза табыс, мың теңге 111465659 183125845 +71660186
2. Сатудан түскен табыс, мың теңге 570952109 747113374 +176161265
3. Барлық активтер, мың теңге 3928299571 526706658 +133877087
4. Таза активтер, мың теңге (ағымдағы активтер -ағымдағы міндеттемелер)
5 Сату тиімділігі, % (1қ\2қ*100) 19,5 24,5 +5,0
6 Барлық активтер айналымдылығы, рет (2қ\3қ) 1,5 1,4 -0,1
7 Таза активтер айналымдылығы, рет (2қ/4қ) 8,6 2,9 -5,7
8 Барлық активтер тиімділігі, %
(1қ\3қ*100) 28,4 34,8 +6,4
9 Таза активтер тиімділігі % (1қ\4қ*100) 168,6 70,3 -98,3
Ақпараттық көзі: «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ есептік мәліметтері негізінде
«ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ кәсіпорынның мәліметтері негізінде тиімділкті (рентабельділікті) анықтауда,
Бірақ тиімділіктің көрсеткіштерінің жоғары болуына байланысты, кәсіпорынның қаржы шаруашылық
Дегенмен де, өндірістің бір қалыптылығын білу үшін, қаржылық тұрақтылығының
Өкінішке орай, жоғарыда келтірілген көрсеткіштер, қаржылық тұрақтылығы туралы бір
Субъектінің қаржылық жағдайына іскерлік белсенділік деңгейі көп ықпал етеді.
Жоғарыда айтылып өткендей, активтердің жеке түрлері айналымның әртүрлі жылдамдығында
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігі мен қызметінің тиімділігін бағалау және талдау
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігі қаржылық жағдайында ең алдымен оның қаражат
Жоғарыда айтып өткендей кейбір актив түрлері әр түрлі айналым
Шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржылық аспектідегі іскерлік белсенділігі, ең
Шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржылық жағдайы, активтерге жұмсалған қаражаттың нақты
Жоғарыда айтылып өткендей, активтердің жеке түрлері айналымның әртүрлі жылдамдығында
Біріншілердің қатарына субъектінің қызмет саласын (өндірістік, қамтамасыздандыру-өткізімдік, делдалдық және
Активтердің айналымдылығына елдегі экономикалық жағдайларда және сонымен байланысты субъектінің
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігі мен қызметінің тиімділігін бағалау және талдау
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігі қаржылық жағдайында ең алдымен оның қаражат
Кесте – 2.6 «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ кәсіпорынның мәліметтері негізінде
№ Көрсеткіштер 2005 жыл 2006 жыл Ауытқу (-,+)
1. Өнімді сатудан түскен табыс, мың теңге 570952109 747113374
2. Ағымдағы активтер, мың теңге, соның ішінде: 392829571 526706658
2.1. Тауарлық материалдық қорлар, мың теңге 55415154 55988666 +573512
2.2. Дебиторлық қарыздар, мың теңге 75439151 91632117 +16192966
3. Меншікті капитал, мың теңге 813334039 830730180 +17396141
4. Кредиторлық қарыздар, мың теңге 104156865 65946906 -38209959
Ақпараттық көзі: «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ есептік мәліметтері негізінде
Өнімді сатудан түскен табыс 2005 жылы 570952109 мың
Айналымның жылдамдану нәтижесінде айналым қаражатының заттай элементтері босатылады,
Ағымдағы активтердің айналымдылық жылдамдығы олардың айналым санымен ғана
------------
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндірістік АҚ қаржылық есеп-қисабының мәліметтері бойынша,
Айналымдылық активтердің бір өндірістік цикліндегі қолдану күндерін көрсетеді. Яғни
Кезеңнің ұзақтығы көрсеткіш шамасын жылға есептеу кезінде 360 тәулікті
Бір айналымның, тәулікке шаққандағы, ұзақтығы келесі теңдеумен анықталады:
----------
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ қаржылық есеп-қисабының мәліметтері бойынша,
Дебиторлық берешектің айналымдылық коэффициентінің көрсеткішімен қатар дебиторлық берешектің
----------
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ қаржылық есеп-қисабының мәліметтері бойынша, дебиторлық
Соның ішінде, тауарлық материалдық қорлар айналымдылығы 2005 жылы 34,9
Дебиторлық берешекті инкассолау үшін қажетті орташа тәуліктер санын көрсетеді.
Қорлардың бір айналымына қажетті тәулік санын көрсетеді. Қорлар сапасы
Осымен біруақытта несиегерлік берешектің айналымының орташа мерзімі несиегерлік
----------
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ қаржылық есеп-қисабының мәліметтері бойынша,
Кредиторлық қарыздар 2005 жылы 65,7 күндерді, 2006 жылы 31,8
Бұл көрсеткіш субъект қарызының орташа қайтару мерзімін анықтайды
Ағымдағы активтердің айналымдылық коэффициенті. Ол өткізілімнен түскен табыстың
--------
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ қаржылық есеп-қисабының мәліметтері бойынша, ағымдағы
(747113374 / 526706658) Айналымдылық коэффициенті – активтердің бір өндірістік
Ол ағымдағы активтердің айналым жылдамдығын көрсетеді, яғни
Материалдық айналым қаражаттарының айналымдылық коэффициенті. Талдану жүргізілген кезеңдегі
Sи
---------- (2.12)
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ қаржылық есеп-қисабының мәліметтері бойынша,
Соның ішінде, тауарлық материалдық қорлар айналымдылығы коэффициенті 2005 жылы
Көрсеткіш жоғары болған сайын, қорлар қолда бар қаражатқа тезірек
Дебиторлық берешектің айналымдылық коэффициенті. Өткізілімнен түсетін табыстың дебиторлық берешектің
--------
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ қаржылық есеп-қисабының мәліметтері бойынша,
Дебиторлық қарыздар айналымдылығы 2005 жылы 7,6 ретті, 2006 жылы
Меншікті капиталдың айналымдылық коэффициенті. Өткізілімнен түскен табыстың баланс бойынша
--------
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ қаржылық есеп-қисабының мәліметтері бойынша, меншікті
Меншікті капитал айналымдылығы коэффициенті 2005 жылы 6,9 ретті,
Бұл көрсеткіш қызметтің әртүрлі аспектілерін сипаттайды: коммерциялық
Бұл жағдайда меншікті капиталға міндеттеме қатынасы жоғарылайды, несиегерлердің
Ол дебиторлық берешектің және оның көлемінің сапасын бағалау
--------
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ қаржылық есеп-қисабының мәліметтері бойынша,
Кредиторлық қарыздар айналымдылығы коэффициенті 2005 жылы 5,5 ретті, 2006
Кредиторлыұ борыштың айналымдылық коэффициентті дебиторлық борыштың айналымдылық коэффициентті сияқты
Бөлім-ІІІ Кәсіпорынның стратегиялық дамуы
3.1 Стратегия ұғымы және оның түрлері
Нарықтық қатынастар жағдайларында, кәсіпорындардың дербестілігі, өзінің қаржылық-шаруашылық қызметі үшін
Стратегия деп кәсіпорынның оның бәсекелестерімен қатынастарда өмір сүру қабілеті
Стратегияның мақсаты – кәсіпорынның жоғарғы рентабельділікті (табыстылықты) қамтамасыз ететін
Кәсіпорынның экономикалық стратегиясы саласында ірі маман М. Портердің пікірі
Шығындарды бақылау стратегиясы – кәсіпорынның мөлшерін және өнімінің көлемін
Саралау стратегиясы – бәсекелестің өніміне қарағанда, тұтынушыларының қызығушылығын таныту
Шоғырландыру – бұл кәсіпорынның тұтынушылардың белгілі бір тобына, өнім
Кәсіпорын мен оның сыртқы ортамен қарым-қатынасы, яғни өнімдер мен
Эволюциялық стратегия жақсарту инновацияларына сүйенеді және мемлекеттік қолдануға байланыссыз
Дағдарыстық жағдайларда өміншеңдік стратегиясы жиі қолданылады. Оның мақсаты –
Шектелген өсу стратегиясы кемеліне жеткен кәсіпорындарды қолданылады.
Өсу стратегиясы алдыңғы кезең көрсеткіштерінің деңгейін тұрақты түрде көтеріп
Қойылған мақсаттар қол жеткізілген деңгейлерден төмен болған жағдайда кәсіпорын
Барлық баламалардың үйлесімдік стратегиясын бірнеше салаларда белсенді қызмет атқаратын
3.2 Кәсіпорынның дамуын басқару стратегисы
Кәсіпорынды стратегиялық басқарудың басты мақсаты – оған жоғары рентебельділікті
Кәсіпорынды басқару стратегиясы нарықта мүмкін болатын өзгерістерді есепке ала
Басқару стратегиясын жасау және оны жүзеге асыру келесі реттерден
сыртқы орта дамуының перспективті бағыттарын бағалау (нарықтың, ғылыми-техникалық прогрестің,
сыртқы ортаның дамуында олардың қолайлы және теріс бағыттарын табу;
кәсіпорынның потенциалды мүмкіндіктерін және оның дамуының перспективті бағыттарын анықтау;
кәсіпорын дамуының ұзақ мерзімді міндеттерін жасау;
іс-әрекеттер бағдарламасы мен оны жүргізу қаражаттарын анықтау.
Нарық конъюнктурасының тұрақсыздық жағдайларында басқару стратегиясы кәсіпорынның қаржылық-шаруашылық қызметін
Стратегиялық басқару ісінде корпорация табысын көбейтетін барлық факторларды жинақтау
маркетингтік зерттеулерді енгізу;
өнімдердің жаңа түрлерін жасау және оның сапасын өсіру;
кәсіпорынды басқару жүйесін жетілдіру;
еңбек ресурстарын тарту саясаты;
кәсіпорынның қаржылық саясаты.
Бұл бағыттардың барлығын басқарудың стратегиялық міндеттерін жасау және жүргізу
Кәсіпорынның даму стратегиясын жасау және оны енгізу бойынша жұмыстардың
саланың инвестициялық тартымдылығын талдау, оның даму болжамын жасау, ішкі
салада кәсіпорынның бәсекелестік позициясын талдау;
келешек кәсіпорын бейнесін қалыптастыру;
стратегияны ендіру бойынша жұмыстар кешенін анықтау.
Саланың инвестициялық тартымдылығын талдау кәсіпорын дамуының стратегиясын жасаудың маңызды
салада бәсекелестіктің интенсивтілік деңгейіне негізгі бәсекелес күштердің әсер етуінің
оның құрылымында болатын өзгерістер не туындатады және бұл фактордың
қандай факторлар бәсекелес күресте жетістік немесе қолайсыздықты анықтайды;
талданып отырған сала тартымды ма және табыстың жоғары деңгейін
Осы сұрақтарға жауаптар табу кәсіпорынның даму базасын құрады. Саланың
Перспективті жоспарлау жүйесінің тұтқасы ретінде кәсіпорынның стратегиясын жасау қарастырылады.
Бұл істе маңызды болып стратегиялық мақсатты ойлау кезеңі табылады.
өндіріс және айналым шығындарының төмендеуі;
ішкі және сыртқы нарықтарда үлестің өсуі;
кәсіпорынның капиталдау (акциялардың нарықтық құнының) процесінің өсуі;
кәсіпорынның инвестциялық тартымдылығының деңгейінің өсуі.
Стратегиялық бағыттар кешенді сипатта болады және арнайы бағдарламалардың негізінде
3.3 Кәсіпорынның даму стратегиясының
негізгі бағыттары
«ҚазТрансОйл» АҚ қазіргі таңда монополиялық компаниялардың қызметтеріне қойылатын баға
мұнай өнімдерін тасымалдаудың қауіпсіз және тиімді жүйелерін қалыптастыру және
мұнай өнімдерін тасымалдау бойынша сапалы және бәсекелестікке жарамды бағалар
мұнай өнімдерін тасымалдаумен байланысты қосымша қызметтердің толық кешенін ұсыну;
әріптестермен қатынастар құрылымын жетілдіру;
өз қызметінің бәсекелестік қабілеті мен инвестициялық тартымдылығын арттыру;
акционерлер мүдделерін қорғау мақсатында компанияның нарықтық құнын арттыру;
компанияның кадрлық саясаты мен потенциалын нығайту.
Аталған стратегиялық мақсаттарға жетудің негізгі құралы ретінде компанияның тиімді
Қаржы ресурстарын басқарудың тиімділігін арттыру мақсатында қазіргі таңдағы алдыңғы
Инвестициялық қызметінің тартымдылығын арттыру мақсатында «ҚазТрансОйл» АҚ жаңа тарифтік
Халықаралық қаржы нарықтарына шығу мақсатында жыл сайын компания аудиттің
«ҚазТрансОйл» компаниясында инвестициялық жобаларды жүзеге асыруға және өндірістік бағдарламаны
бухгалтерлік есептің халықаралық стандарттары негізінде қаржылық есеп берудің негізгі
бюджетті құру барысында мәліметтерді алуды қосарлы бақылау жүйесі;
«ҚазТрансОйл» компаниясындағы тауарлық-материалдық құндылықтарды сатып алу және қолдану процесін
мәліметтер ұсыну және бекітілген жоспарлардың орындалу бойынша жауапкершіліктерді нақты
жасалған келісім-шарттардың мәліметтерін бюджетке сәйкес келуін тексеру мақсатында оперативтік
Компания бюджет және ақпараттарды ұсыну жүйесін жетілдіру мақсатында үздіксіз
Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе айтатынымыз, «ҚазТрансОйл» АҚ қаржыны басқару
айналым қаражаттарының құрамы мен құрылымын оңтайландыру;
табысты үлестіру (бөлу);
салық және баға саясаты;
құнды қағаздар жөніндегі саясат (инвестициялық саясат).
Қаржы стратегиясы кәсіпорынның қаржылық жағдайын, ішкі және сыртқы факторлардың
Қаржы менеджментінің басты мақсаты – кәсіпорынды қажетті және жеткілікті
Қаржы стратегиясы басты мақсатқа жетудің алуан түрлі әдістері мен
қаржы ресурстарының қалыптасуы және оларды орталықтандырылған түрде стратегиялық басқару;
оларды орындау үшін шешуші бағыттарды анықтау және күштерді жұмылдыру;
мақсаттарды саралау және оларға қол жеткізу;
қаржылық қызметтің кәсіпорынның экономикалық жағдайына және материалдық мүмкіндіктеріне
әрбір кезеңдегі қаржылық-экономикалық жағдайды және кәсіпорынның қаржылық жағдайын объективті
стратегиялық резервтерді әзірлеу және қалыптастыру;
өзінің бәсекелестері мен әріптестерінің экономикалық және қаржылық мүмкіндіктерін ескеру;
бәсекелестер тарапынан негізгі қауіп-қатерді анықтау, оның алдын алуға негізгі
Осылайша, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы: қаржы стратегиясының теориясы мен тәжірибесінің
Жекелеген мақсаттарға қол жеткізу стратегиясы басты стратегиялық мақсатты жүзеге
нарық жағдайларындағы қаржы ресурстарының қалыптасу заңдылықтарын зерттеу; қаржы ресурстарын
тұтынушылар мен жабдықтаушылар, бюджеттер мен банктер және басқа да
өндірістік негізгі және айналым құралдарын барынша тиімді қолдану үшін
өндірістік-шаруашылық қызметке қажетті қаржы ресурстарымен қамтамасыз ету;
барынша жоғары табыс алу мақсатында кәсіпорын қолындағы уақытша бас
табысты қаржы стратегиясын жүргізу және қаржылық мүмкіндіктерді ұтымды қолдану
мүмкін болатын бәсекелестердің стратегиялық көзқарастарын және олардың экономикалық, қаржылық
Қаржы стратегиясының жүзеге асырылуын бақылау табыстар табуды, оларды үнемді
3.4 Кәсіпорынның қаржы ресурстарын
басқару стратегиясы
Кәсіпорынның қаржы стратегиясы дегеніміз – бұл кәсіпорынды қажетті ақша
кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау;
негізгі құралдар мен айналым қаражаттарының құрамы мен құрылымын оңтайландыру;
табысты үлестіру (бөлу);
салық және баға саясаты;
құнды қағаздар жөніндегі саясат (инвестициялық саясат).
Қаржы стратегиясы кәсіпорынның қаржылық жағдайын, ішкі және сыртқы факторлардың
Қаржы менеджментінің басты мақсаты – кәсіпорынды қажетті және жеткілікті
Қаржы стратегиясы басты мақсатқа жетудің алуан түрлі әдістері мен
қаржы ресурстарының қалыптасуы және оларды орталықтандырылған түрде стратегиялық басқару;
оларды орындау үшін шешуші бағыттарды анықтау және күштерді жұмылдыру;
мақсаттарды саралау және оларға қол жеткізу;
қаржылық қызметтің кәсіпорынның экономикалық жағдайына және материалдық мүмкіндіктеріне
әрбір кезеңдегі қаржылық-экономикалық жағдайды және кәсіпорынның қаржылық жағдайын объективті
стратегиялық резервтерді әзірлеу және қалыптастыру;
өзінің бәсекелестері мен әріптестерінің экономикалық және қаржылық мүмкіндіктерін ескеру;
бәсекелестер тарапынан негізгі қауіп-қатерді анықтау, оның алдын алуға негізгі
Осылайша, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы: қаржы стратегиясының теориясы мен тәжірибесінің
Жекелеген мақсаттарға қол жеткізу стратегиясы басты стратегиялық мақсатты жүзеге
нарық жағдайларындағы қаржы ресурстарының қалыптасу заңдылықтарын зерттеу; қаржы ресурстарын
тұтынушылар мен жабдықтаушылар, бюджеттер мен банктер және басқа да
өндірістік негізгі және айналым құралдарын барынша тиімді қолдану үшін
өндірістік-шаруашылық қызметке қажетті қаржы ресурстарымен қамтамасыз ету;
барынша жоғары табыс алу мақсатында кәсіпорын қолындағы уақытша бас
табысты қаржы стратегиясын жүргізу және қаржылық мүмкіндіктерді ұтымды қолдану
мүмкін болатын бәсекелестердің стратегиялық көзқарастарын және олардың экономикалық, қаржылық
Қаржы стратегиясының жүзеге асырылуын бақылау табыстар табуды, оларды үнемді
3.5 Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын талдау
Кез-келген кәсіпорынның қаржыны басқару жүйесіндегі маңызды салалардың бірі инвестициялық
Кәсіпорындар өзінің инвестициялық қызметі барысында белгілі бір инвестициялық саясатты
Нарықтық қатынастардың дамуы және сонымен байланысты макроэкономикалық саясаттағы өзгерістер
Кәсіпорынның инвестициялық саясаты капитал салымдарының тиімді объектілерге салынуын, олардың
Кәсіпорынның инвестицияланған қаражаттары баланстың актив бөлігінің көрсеткіштерімен сипатталады. Мұнда
Кәсіпорын активтерінің құрылымын талдау барысында активтер олардың өтімділік деңгейіне
Кәсіпорынның активтерін динамикалық және құрылымдық талдау арнайы талдау кесетесін
Кесте 3.1- «ҚазТрансОйл» АҚ активтерінің құрамы мен құрылымы, мың
Көрсеткіштер Жылдың басы Жылдың соңы Өсу қар-қыны, % (+,–)
Сомасы Үлесі, % Сомасы Үлесі, %
1 2 3 4 5 7
Ұзақ мерзімді активтер: 111703318 83,5 113086281 66,9 +1,2
Негізгі құралдар 110876387 99,3 105471957 93,3 –4,9
Материалдық емес активтер 109842 0,1 120974 0,1 +10,1
Ұзақ мерзімді инвестициялар 86756 0,1 54621 0,05 –37,0
Шегерілген табыс салығы 547579 0,5 1336258 1,2 +144,0
Өзге ұзақ мерзімді активтер 82754 0,1 6102651 5,4 +637,4
Ағымды активтер 22119569 16,5 55997122 33,1 +153,2
Материалдық құндылықтар 7851803 35,5 7725403 13,8 –1,6
Дебиторлық қарыз 1858599 8,4 3618969 6,5 +94,7
Берілген аванстар 3017351 13,6 6080767 10,8 +101,5
Өзге ағымды активтер 1564213 7,1 4583993 8,2 +193,1
Ақша қаражаттары 7827603 35,4 33987990 60,7 +334,2
Жалпы активтер 133822887 100,0 169083403 100,0 +26,3
Кестенің мәліметтері бойынша аталған кәсіпорынның жалпы салынған активтері жыл
Кәсіпорын активтерінің артуына, бірінші кезекте ағымды активтердің өсуі себеп
Ал ұзақ мерзімді активтерге салынған инвестициялар жыл ішінде өзгеріссіз
Қорыта айтқанда, аталған кәсіпорында инвестициялық саясат оның өндірістік потенциалының
Қорытынды
Кез-келген саладағы өндірістің тиімділігін арттырудың маңызды факторы болып
Кәсіпорынды басқару ісінде жақсы ақпараттық жүйенің болуы басқарылу қабілеттілігі
Кәсіпорындаға жақсы ақпараттық жүйе мыналарды береді:
Біртұтас мәліметтер базасы негізінде басшылар мен қызметкерлерге толық, шынайы
Құжаттардың айналымын оптимизациялау мен стандарттау арқылы іс жүргізу процесін
Процестерді автоматтандыру арқасында қызметкерлерді көптеген жұмыстардан босатып оларды мамандық
Басқарудың барлық деңгейінде ақша құралдары мен материалды-тауарлы запастардың сенімді
Орталық аппарат пен бөлімшелердің өзара ақпарат алмасуын қамтамасыз ету.
Ақпаратты өңдеудің барлық деңгейлерінде ақпарат қауіпсіздігін қамтамасыз ету және
Жұмыс барысында мен Unity ERP жүйесінің жұмыс істеуін қарастырып,
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1. К.Нәрібаев, С.Жұмамбаев. Менеджмент Алматы1998ж.
2. Вейл П. Искусство менеджмента Москва 1993г.
3. Тоқсейітов Р.Қ. Экономикалық сөздік-анықтамалық Болашақ
4. Веснин В.Р. Основы менеджмента Мрсква 1996ж.
5. Қ.Р Азаматтық кодексі 75-бап. Алматы 2000ж
6. Герчикова И.Н. Менеджмент Москва1995г.
7. Гвашиани Д.М. Организация и управление Москва
8. Мескон М.Х. Основы менеджмента Москва 1992г.
9. Речмен Д.Дж. Современный бизнес Москва 1995г.
10. Санталойнен т. Управление по результатам Москва 1993г.
11. Травин В.В. Основы кадрового менеджмента Москва
12. Мескон М.Х. Основы менеджмента Москва 1992г.
13. Андреев В.Д. Практический аудит Москва1994г.
14. Андросов А.М. Бухгалтерскмй учет Москва 1996г.
15. Палий В.Ф. Палий В.В Финансовый учет
16. Баймуханова С.Б.,Балапанова А.Ж. Бухгалтерлік есеп Алматы 2003ж.
17. Кондраков Н.П. Бухгалтерский учет, анализ хозяйственной
18. Кеулімжаев Қ.К. Қаржылық есеп Алматы 2001ж.
19. Шишкин А.К. Учет, анализ, аудит на предприятии
20. Хорнгрен Ч.Т. Бухгалтерский учет: управленческий аспект. Москва
21. Подольский В.И. Аудит Москва 1997г.
22. Павлова Л.Н. Финансовый менеджмент Москва 1995г.
23. Благодатских В.А. Экономика, разработка и использование программного обеспечения.
24. Абрамов С.А. Экономическое обоснование автоматизации обработки информации. Москва
42
6

Ұқсас жұмыстар

Кәсіпорынның қаржылық стратегиясы

Корпорацияны дағдарысқа қарсы басқару стратегиясы

Кәсіпорынның қаржылық сауықтыру стратегиясын әзірлеу

Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі қаржы стратегиясы

Компанияның қаржылық стратегиясы

Қаржылық стратегияның түрлері

Инвестициялық қызметтің стратегиялық мақсаттарын қалыптастыру

Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын жоспарлау және басқару

Корпорацияның қаржылық стратегиясының мәні мен мазмұны