Жанама салықтардың дамуы
Мазмұны
Кіріспе
6
I. Жанама салықтардың қызмет етуінің теориялық
1.1 Жанама салықтардың мәні мен мазмұны 8
1.2 Жанама салықтардың дамуы 14
1.3 Шет мемлекеттерде жанама салықтардың есептелу механизімінің
20
II. Қазіргі кездегі жанама салықтардың есептелу механизімін талдау және
2.1 ҚҚС есептелу механизімінің ерекшеліктерін талдау 30
2.2 Акциздің есептелу механизімін талдау 45
2.3 Жанама салықтардың бюджет табысын толтырудағы орны
(Алматы қаласы Бостандық ауданы бойынша)
52
III. Жанама салықтардың қызмет ету мәселелері
62
Қорытынды 73
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 75
Қосымша 78
Кіріспе
Қазақстан Республикасы XXI ғасырға күрделі өзгерістермен аяқ басты. Бұл
Бүгінгі таңда біздің қарастырып отырған мәселеміз өзекті мәселелердің бірі.
Қазақстан Республикасында салық Қазақстан Республикасының салық кодексі негізінде өндіріліп
Салық жүйесі мемлекеттердің, мемлекет және салық төлеуші, мемлекет және
Жанама салықтар республикамыздағы салық жүйесінің елеулі бөлігін алып отыр.
Диплом жұмысының басты мақсаты – жанама салықтардың пайда болуы,
Жанама салықтың қызметінің теориялық аспектілерін, олардың пайда болуын қарастыру;
Шет мемлекеттерде жанама салықтардың есептелу механизімінің
Қазіргі кездегі жанама салықтардың есептелу механизімін және бюджет табысын
Жанама салықтардың бюджет табысын толтырудағы орны (Алматы қаласы Бостандық
Жанама салықтардың қызмет ету мәселелері мен жетілдіру жолдарын қарастыру.
Диплом жұмысы кіріспе, негізгі бөлім және қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер
Диплом жұмысының бірінші бөлімінде жалпы салықтарға сипаттама, соның ішінде
Екініші бөлімде қазіргі кездегі салықтардың есетелу механизімін талдау және
Үшінші бөлімде жанама салықтардың қызмет ету мәселелері мен даму
Жанама салықтардың қызмет етуінің теориялық аспектілері
Жанама салықтардың мәні мен мазмұны
Салықтар - дегеніміз мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардан
белгілі бір мөлшерде түсетін міндетті төлемдер. Салықтар – шаруашылық
Салықтардың экономикалық мәні мынада: салықтар шаруашылық жүргізіуші субъектілер мен
Салықтар мемлекеттің құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің өмір
Салықтар – мемлекет қаржысының тұрақты қайнар көзі. Мемлекет салықтарды
Жалпы салықтарды бірнеше белгілері немесе нышандары бойынша жіктеуге болады:
салық салудың объектісіне байланысты;
қолданылуына қарай;
салық салу органына байланысты;
экономикалық ерекшелігіне байланысты;
салық салу объектісін бағалау дәрежесіне қарай.
Салық салу объектісіне қарай салықтар тікелей немесе жанама салықтар
Тікелей салықтар жалғаусыз немесе тікелей табысқа немесе мүлікке салынады.
заңды және жеке тұлғалардың табысына салынатын салық;
мүлік салығы;
жер салығы;
бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға саынатын салық.
Жеке тура салықтар – бұл жеке адамдар мен заңды
Жанама салықтарды тұтынушы төлейді. Тауар немесе қызмет бағасына алдын
қосылған құнға салынатын салық;
акциздер.
Бюджетке түскен соң қолданылатын белгісіне қарай салықтар жалпы және
Жалпы салықтар бюджетке түскен соң, жалпы мақсаттарға жұмсалады. Оған
Арнайы салықтар бюджетке түскен соң, алдын ала белгіленген нақты
Салық салу органына байланысты салықтар жалпы мемлекеттік және жергілікті
Табысқа салынатын салықтар салық төлеушінің кез келген салық салынатын
Тұтынуға салынатын салықты салық төлеуші тауар немесе қызмет құнын
Салық салу объектісін бағалау дәрежесіне қарай салықтар нақтылы және
Нақтылы салықтар салық төлеушінің салық салынатын объектісінің сыртқы белгісіне
Дербес салықтар салық төлеушінің салық салынатын объектісінен алатын табыс
Қазақстан Республикасының жалпы салық жүйесі тікелей және жанама салықтардың
Қазіргі кезде халықаралық стандартқа сәйкес экономикалық термин ретінде «тұтыну
Жанама салықтар – баға немесе тарифке үстеме түрінде белгіленген
Жанама салықтар мемлекеттің фискалдық мүдделерін білдіреді. Оларды саналы қолдану
Жанама салықтар салудың мәні салықтың тауар бағасына қызметінің тарифіне
Жанама салықтар жоғарыда атап өткендей, баға немесе тарифке үстеме
Алайда тұтынуға салынатын салық өсуінің кемшіліктері де бар, бұл
Салық салу жүйесінде ортақ заңдылықтың болатының есте ұстау қажет:
Жанама салықтардың ішіндегі ең маңызды және ең күрделісі –
Салық төлеуші мемлекетке осы салықты төлеу нәтижесінде шеккен шығысының
Бұл салықтың ерекшелігі мынада – оның салық салынатын объектісі
Қосылған құн салығын енгізу заң базасын елеулі түрде өзгентуді
Қосылған құн салығының ролі сен орны бірқалыпты емес: тәжірибелер
Қосылған құн салығы дүниежзінің 40-тан астам елдерінде, соның ішінде
біріншіден, ол жаңа құн жасалынған орын бойынша салық төлеушілердің
екіншіден, төлеушілер үшін де есептеудің салыстырмалы қарапайымдылығы ерекшеленеді;
үшіншіден, бағалардың өзгеруіне, төлеушінің қаржылық ахуалына, инфляция деңгейіне қарамастан
Қосылған құнға салынатын салықты 1954 жылы француз ғалымы М.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы
Қазақстан Республикасында қосылған құн салығы бойынша есепке тұрған мынандай
Жеке кәсіпкерлер;
Заңды тұлғалар (мемлекеттік мекемелерді қоспағанда)
Қызметін Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент
Заңды тұлғаның құрлымдық бөлімшелері;
Қазақстан Республикасының кеден заңдарына сәйкес тауарларды Қазақстан Республикасының аумағына
Жанама салықтардың тағы бір түрі – акциз салығы. Акциздер
Акциздер көрсетілетін қызметтерге салынуы мүмкін, бұл орайда салық сомасы
Акциз салығы ешкімді де зорлап, мәжбүрлеп төлетуді талап етпейді.
Қазақстан Республикасының аумағында акцизделетін тауарлар шығаратын жеке және заңды
акцизделетін тауарларды Қазақстан Республикасының кедендік аумағына импорттайтын жеке және
Қазақстан Республикасының аумағында бензинді (авиациялық бензинді қоспағанда) және дизель
егер Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес бұрын Қазақстан Республикасының аумағында
Қазақстан Республикасының аумағында қызметтің акцизделетін түрлерін жүзеге асыратын жеке
Резидент емес заңды тұлғалар және олардың құрлымдық бөлімшелері.
Акцизделетін тауарлардың саны мен көлемі жыл сайын ықшамдалып келеді.
1.2 Жанама салықтардың дамуы
Нарықтық қатнастар жүйесіне ену отандық салық салу жүйесін құру
Дүниежүзілік тәжірибеде бөлу қатнастарының эволюция процестерінде салық салу жүйесінің
салық салу объектісі ретінде көбінесе табыстарды қарастыратын модель;
салық салу объектісі ретінде көбінесе шығыстарды қарастыратын модель;
табыстар мен шығыстардың қатнасы салық функциялары арасындағы тепе-теңдікті қамтамасыз
Бұл модельдер салық салу жүйелерінің эволюциясын көрсетеді. Салық жүйесінің
Жанама салықтардың құрамында ең маңыздысы қосылған құн салығы болып
Жалпы қосылған құн салығын француз экономисті М. Лоре қолданысқа
Салық базасын кеңейту мен өз бюджеттерін толтыру мақсатында Еуропалық
Қосымша құн салық салуы –жанама салықтың маңызды формасы. Көп
Еуропалық Одақ мемлекеттерінің салық жүйесін өзгертудің негізгі уәждеуі:
қосылған құн салығы жаңа техника арқылы салық операцияларын құжат
ортақ нарыққа мемлекеттердің кіруіне қосылған құн салығын енгізу міндетті;
тауарлар мен қызметтрдің бір түріне салықтардың жеңілдік жағдайын жасау
қосылған құн салығы бюджеттік түсімдерді әлдеқайда көтереді;
сонымен қатар, осы факторлардың ішінде саяси аргументтер болып –
Мемлекеттердің қосылған құн салығына көшу макроэкономикалық тұрғыдағы ортақ нарық
салық жүйесінің есебінің тиімділігі;
жанама салық жүйесінің түбегейлі талдауы;
шет мемлекеттерден жұмыс істеу стажы бар кәсіби мамадарды дайындау;
жаңа жүйеге көшу мерзімін анықтау;
әр сату операцияларына счет-фактура толтыру міндеттілігі;
ақпараттар мен құжаттарды өңдеуді автоматтандыру;
қосылған құн салығын есептеуді банк функциясына тіркеу;
кеден есебін компьютеризациялу.
Қосылған құн салығын талдау еуропалық мемлекеттердің және басқа мемлекеттердің
Қосылған құн салығының ролі мен орны бірқалыпты емес: тәжірибелер
Қазақстан Республикассында қосылған құн салығы 1992 жылы қаңтарында енгізілді.
Жанама салықтардың келесі бір түрі акциз салығы болып табылады.
Сол кезеңде киев княздары мен мәскеу чиновниктері бұл мәселені
Акциз сөзінің өзі латын тілінен аударғанда “accisum” “кесілген” деген
1.3 Шет мемлекеттерде жанама салықтардың есептелу
механизімінің ерекшеліктері
Алыс-жақын шет мемлекттердің салық жүйелері әр түрлі экономикалық, саяси,
Қосылған құн салығы жанама салықтың кеңінен тараған бір түрі
Тура аддитивтік немесе бухгалтерлік әдіс;
Жанама аддитивтік;
Тура шегерім жасау әдісі;
Жанама шегерім жасау әдісі немесе шоттар бойынша есепке жатқызу
Егер шартты түрде салық ставкасы Р деп белгілесек, онда
P (V+m) ҚҚСС;
PV+Pm ҚҚСС;
P(В-И) ҚҚСС;
РВ – РИ ҚҚСС; [10,36 б]
Бірінші және екінші әдістер балансқа негізделген, яғи пайданы анықтау
Тәжірибиеде негізінен төртінші әдіс көп тараған. Бұл әдіс арқылы
Қосылған құнға салынатын салық туралы декларациясында, әдетте, салық төлеушінің
Ұлыбританияда жанама салықтарға қосылған құн салығы кіреді, ал акциз
Салық төлеуші тоқсан сайын кей жағдайларда, яғни салық төлеушінің
Акциздер алкаголь, темекі және жанар-жағар май өнімдеріне, көлік құралдарына
Германияда қазіргі кезде 50 салық түрі бар. Солардың бірі
Жанама салыққа басым көңіл бөлетін елдің бірі – Франция
Жанама салықтардың қатарында бұл салықтан басқа мұнай өнімдеріне ішкі
Кеден баждарының негізгі мақсаты табыс алу емес, ішкі нарықты,
Қосылған құнға салынатын салық Италияда 1973 жылы 1-ші қаңтардан
Арнайы акциздер жанама салықтардың ішінде фискалдық маңызы бойынша екінші
Жанама салықтар дамыған тағы бір мемлекет Швеция мемлекеті болып
Қосылған құнға салынатын салық бойынша есепті кезең – екі
Қсылған құнға салынатын салық Швейцарияда 1995 жылдың 1 қаңтарынан
Экспорт операциялары;
Халықаралық көлік тасымалы;
Шет елде қолданылатын қызмет.
Салық салынатын айналымнан босатылған айналымға мынандай қызмет түрлері жатады:
әлеуметтік, денсаулық сақтау, әлеуметтік сақтандыру саласында көрсетілетін қызмет;
биржадағы ойын;
мәдениет, білім, сақтандыру саласындағы қызмет;
қаржы саласындағы операциялар (меншікті басқару және коллекция жинаудан басқа);
ұсақ мерзімді лизинг;
ішкі пошта маркаларын сату.
Қонақ үйлерге (пансиондарға) 3 пайыздық ставкамен, азық-түлік өнімдері, ауыл
Қосыған құнға салынатын салық Испания аумағындағы тауарлар мен қызметтер
Тауар, қызмет сату-сатып алу операцияларын жүзеге асыратын кез келген
Бейрезидент жеке тұлғалар төлеген қосылған құнға салынатын салығын дүкендерге
Жапонияда жанама салықтардың бірі – сатудан алынатын салық 3
Қосылған құнға салынатын салық 1989 жылдан бастап қолданыла бастады.
тура немесе бухгалтерлік әдіс;
жанама әдіс;
тікелей шегеру әдісі;
жанама шегерім немесе шоттар бойынша есепке алу әдісі.
Жапония тәжірибиесінде негізіен төртінші әдіс кеңінен қолданылады. [12,89б]
Қосылған құнға салынатын салық Ресейдің қазіргі салық жүйесіндегі салықтардың
ұйымдар;
жеке кәсіпкерлер;
Ресейдің Кеден Кодексіне сәйкес, Ресейдің кеден шекарасынан тауарлар өткізетін
Тауар Ресей аумағында орналасқан және ешқайда жөнелтілмейді;
Тауар тиелген немесе жөнелтілген сәтінен бастап Ресей аумағында орналасқан.
Заңды тұлға болып табылмайтын коммерциялық кәсіпорындар және де салық
Заң жүзінде салық кәсіпкерден алынады, бірақ шын мәнінде оның
Салық салу объектісі болып мыналар танылады:
- Ресей аумағында тауарларды өткізу, беру;
- жеке тұтынуы үшін құрлыс-монтаж жұмыстарын жасау;
- импорт операциялары.
Салық базасы болып тауарлардың нарықтық құны алынады. Қосылған құнға
Нольдік ставка:
Мұнай, табиғи газ өнімдерінен басқа экспорт операцияларына;
Ғарыш кеңістігіне байланысты жүргізілетін жұмыстар;
Бағалы металдардың Мемлекеттік қорына, Орталық банк пен екінші деңгейлі
Диплматиялық қызметтегі шетелдік тұлғалар мен оларға теңестірілген тұлғалардың және
Мынандай салық салу объектілеріне 10 пайыздық ставкамен салық салынады:
Тірі салмақтағы мал, құс;
Деликатес, колбаса, консерві өнімдерінен басқа ет және ет өнімдері;
Жеміс-жидек негізінде жасалған балмұздақтан басқа, сүт және сүт тағамдары;
Жұмыртқа және жұмыртқа өнімдері;
өсімдің майы, маргарин және тағы басқа азық-түлік өнімдері;
балалар тауарлары;
мерзімді басылымдағы жарнамадан басқа баспа өнімдеріне;
отнадық және шетелдік дәрі-дәрімектер, медециналық бұйымдар.
Бұдан басқа жағдайлардың барлығында 20 пайыздық ставкамен қосылған
Егер салық төлеушінің бір тоқсандағы тауар өткізуден түсірген табысы
Қосылған құнға салынатын салықты төлеуден мыналар босатылады:
тізімін Ресей үкіметі бекіткен медециналық қызметке аса қажет болып
косметалогиялық және мемлекеттік ветеринарлық, санитарлы-эпидемиологиялық (бюджеттен қаржыланатын) қызметтен басқа
халықты әлеуметтік қорғаудың мемлекеттік және жергілікті органдарының науқастарды, мүгедектерді,
мектеп жасына дейінгі балалар мекемелері, секциялары, студиялары;
студенттердің, мектептердің және басқа да білім беру мекемелерінің, медециналық
мұрағат мекемелерінің қызметері;
такси және маршрутты таксимен жолаушы тасымалы қызметі;
коллекциялық маркадан басқа пошта маркалары, маркаланған конверттер, ашық хаттар,
тізімін Ресей үкіметі бекіткен жерлеу, әдет-ғұрып қызметі және оған
коллекциялық монетадан басқа, Ресейдің немесе шет мемлекеттің валютасы болып
жарғылық капиталдағы үлесі; бағалы қағаздардағы, мерзімді мәмілелердегі (форворд, фьючерс,
коммкрциялық емес білім беру мекемелерінің кеңес беру және жалға
мемлекет қорғауындағы тарихи ескерткіштерге, мәдени мұраларға, діни ұйымдардың пайдаланудағы
әскери қызметкерлерге тұрғын үй құрлысының мақсатты әлеуметтік- экономикалық бағдарламалыры
бажсыз сауда дүкеніне кеден режимі негізінде қойылған тауарлар;
мәдениет және өнер саласында қызмет көрсететін мекемелер, ондай мекемелерге:
Ресейдің әуе жайлары мен әуе кеңістігінде, әуе кемелерінеде көрсетілетін
дәріхана ұйымдарының дәрі-дәрімек жасау, оптиканың көзілдіріктерді (күн сәулесінен қорғайтыннан
инкассациядан басқа банктік операцияар;
сақтандыру, қайта сақтандыру және өзара сақтандыру операциялары;
орман өрттерін сөндіру жұмыстары және тағы басқа.
Ресей салық заңнамасына сәйкес, акциздерді мынандай заңды және жеке
- ұйымдар;
- жеке кәсіпкерлер;
- Ресейдің Кеден Кодексіне сәйкес, кеден шекарасынан тауарлар өткізетін
Акцизделетін тауарларға мыналар жатады:
- коньяк спиртінен басқа этилді спирт;
- құрамында 9 пайыздан артық этилді спирті бар спиртті
- 270 мл аспайтын ыдысқа құйылған өкілетті федералдық органнан
- сыра;
- медециналық мақсатта қолданылатыннан басқа спиртті өнімдер;
- алкаголь және темекі өнімдері;
- двигатель қуаты 112,5 квт-тан жоғары жеңіл автокөліктер мен
- дизельді отындар;
- табиғи газ;
- автомабиль бензині және т.б.
Акцизделетін мениралды шикізатқа табиғи газ жатады.
Дербес салық төлеуші болып табылмайтын құрлымдық бөлімшелердің акцизделетін тауарларды
Акциз салығының ставкасы тұрақты немесе адвалорлық ставкамен әрбір акцизделетін
Салық кезеңі күнтізбелік ай болып саналады. Атап айтқанда, акцизделетін
Қосылған құнға салынатын салық Белорусияда 1992 жылдан бастап қолданылды.
Салық салу объектісі болып салық салынатын айналым салынады. Заңды
Салық 20 пайыздық ставкамен алынады. Салық төлеу мерзімін Белорусияның
Акциз салығын төлеушілер болып меншікті ұйымдық-құқықтық нысанынан тәуелсіз ел
Акцизделетін таурларға мына тауар түрлері жатады:
спирт және спирт өнімдері;
алкагольді өнімдер;
арақ-шарап өнімдері;
сыра;
темекі өнімдері;
дизель өнімдері;
автокөлік өнімдері;
шикі мұнай;
бағалы тастар мен металдардан жасалған зергерлік бұйымдар тағы басқа.
Салық салу объектісі болып мыналар саналады:
- тауар өндірушілер үшін - өндірілген өнімді өткізуден түскен
- импортерлер үшін – тауарлардың кеден құнына пайыз түріне
Акцизделетін тауарлардың тізімі, ставкалары, акциз маркалары және олардың таңбалану
Салық ставкасы тауар өткізуден түскен табысқа (кедендік құнына) пайызбен
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына мүше елдерде жасалған акцизделетін тауарларға салық
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына мүше елдерден басқа шет мемлекеттерге экспортталатын
2. Қазіргі кездегі жанама салықтардың есептелу механизімін талдау
және бюджет табысын толтырудағы орны
ҚҚС есептелу механизімінің ерекшеліктерін талдау
Қосылған құн салығының негізгі салық салу обьектілері болып салық
Тауарларды өткізу бойынша айналым тауарға қатысты өткізу бойынша айналым
Тауарға меншік құқығын беруді, оның ішінде: тауарды сатуды; тауарды
тауарды төлем мерзімін ұзарту шартымен тиеп жөнелтуді және мүлікті
комиссия шарттары бойынша тауарды тиеп жөнелтуді;
қарызды төлемеген жағдайда кепіл берушінің кепіл ұстаушыға кепілге қойған
кәсіпкерлік қызмет мақсаты үшін сатып алынған тауарды кәсіпкерлік қызметке
бір заңды тұлғаның қосылған құн салығын дербес төлеушілер болып
бұрын экспорт режимінде шығарылған тауарды кері импорт режимінде қайтаруды
Жұмыстарды, қызмет көрсетулерді өткізу бойынша айналым кез келген жұмыстар
мүлікті уақытша иелікке беруді және мүлікті жалдау (жалгерлік)
шартымен пайдалануды;
санаткерлік меншік объектілеріне, соның ішінде жарғылық капиталға
салым ретінде берілетін құқықтар беруді;
жұмыс берушінің жалдамалы қызметкерге жалақы еебінен жұмыстар
орындауын, қызметтер көрсетуін;
қосылған құн салығындербес төлеушілер болып табылатын бір заңды
тұлғаның құрлымдық бөлімшелері арасында жұмыстар орындауын, қызметтер көрсетуін білдіреді.
Мыналар өткізу бойынша айналымға жатпайды:
бірлігінің құны екі айлық есептік көрсеткіштен аспайтын тауарды
жарнамалық мақсатта беру не сыйлау;
тапсырысшының мердігерде дайын өнімді мердігердің дайындауды,
ұқсатуы, құрастыруы (монтаждауы, орнатуы), жөндеуі және объектілер салуы үшін
қайтарылатын ыдысты тиеп жөнелту. Құны онымен жіберілетін өнімді өткізу
бұрын экспорт режимінде шығарылған тауарды кері импорт режимінде қайтаруды
шартта белгіленген талаптар мен мерзімдерде қайта әкелуге жататын тауарларды
жер қойнауын пайдаланушы жаңадан құрған және сатып алған, жер
Қосылған құн салығын төлеушінің тауарларды өткізу бойынша жасаған айналымы
қосылған құн салығынан босатылған
өткізу орны Қазақстан Республикасы болып табылмайтын айналым қосылмайды.
Қазақстан Республикасының кеден заңдарына сәйкес декларациялануға тиісті, Қазақстан Республикасының
Тауарды өткізу орнына егер тауарды беруші, алушы немесе үшініші
Жұмыстарды, қызметтерді өткізу орны болып:
Жұмыстар, қызметтер жылжымайтын мүлікпен тікелей байланысты болса, осы мүліктің
Жұмыстарды, қызметтерді өткізу орны болып санаткерлік меншік объектілерін пайдалануға
туризімді ұйымдастыру жөніндегі қызметтерге қатысты қолданылады
Егер тауарларды өткізу басқа негізгі тауарларды өткізуге қатысты көмекші
Тауарды тиеп жөнелтілген күні тауар өткізу бойынша айналым жасау
Кепіл беруші кепілге салынған мүлікті берген кезде кепіл ұстаушы
кепіл затына меншік құқығы кепіл берушіден кепілге салынған мүлікті
егер сауда саттық өтпеді деп жариаланса, кепіл затына меншік
Жұмыстарды, қызмет көрсетулерді өткізу бойынша салық салынатын айналым жасау
Егер жұмыстар, қызметтер тұрақты, үзіліссіз негізде өткізілетін болса, онда
Қызметкерлерге жалақы есебінен тауар берген, жұмыстар орындаған, қызметтер көрсеткен
Қазақстан Республикасында қосылған құн салығын төлеуші болып табылмайтын резидент
Егер осы және трансферттік бағаларды қолдану кезіндегі мемілекеттік бақылау
Өткізілген тауарлардың қанадайда бір өзгеріске түскен жағадайда, салық салынатын
Салық төлеушінің салық салынатын айналым мөлшерін түзету:
тауарлар толық немесе ішінара қайтарылған;
мәміленің шарттары өзгерген;
өткізілген тауарлар үшін баға, өтем өзгерген;
өткізілген тауарлар үшін теңгемен төлеу кезінде құнының айырмасын алған;
айналымға енгізілген ыдырыстарды қайтарған жағдайларда жүргізіледі.
Салық салу айналымның мөлшерін түзету қосымша шот фактурасының немесе
Егер өткізілген тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) үшін төленетін ақының
. күмәнді талаптың туындауына байланысты қосылған құн салығы ескерілген
. банкрот деп танылған дебиторды заңды тұлғалардың мемлекеттік тізілімнен
Өткізілген тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) үшін ақыны қосылған құн
Салық салынатын импорт мөлшеріне Қазақстан Республикасының кеден заңдарына сәйкес
Қосылған құн салығы бойынша есепке қою салық төлеуші ретінде
Қосылған құн салығы бойынша есепке қойған кезде салық органы
тұлғаның атауы және оның деректемелері;
салық төлеушіге берілетін салық төлеушінің тіркеу номері;
тұлға қосылған құн салығын төлеуші болған күн көрсетіледі.
Қосылған құн салығы бойынша есепке қою туралы куәліктің бланкісі
Егер қосылған құн салығын төлеушінің соңғы он екі айлық
Қосылған құн салығын төлейтін барлық төлеушілер үшін міндетті құжат
Қосылған құн салығын төлеуші шот-фактурада:
қосылған құн салығы салынатын айналымдар бойынша – қосылған құн
қосылған құн салығынан босатылған айналымдар бойынша «ҚҚС-сыз» белгісін көрсетеді.
Егер өнім беруші қосылған құн салығын төлеуші болып табылмаса,
шот-фактураның араб цифрларымен көрсетілетін реттік нөмірі;
шот-фактураның толтырылған күні;
тауарларды, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді беруші мен алушының тегі, аты,
өнім берушінің комитент немесе комиссионер мәртебесі;
тауарларды, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді беруші мен алушының сәйкестендіру нөмірі;
өнім беруші-қосылған құн салығын төлеушінің қосылған құн салығы бойынша
өткізілетін тауарлардың, жұмыстардың, қызмет көрсетулердің атауы;
салық салынатын айналымның мөлшері;
қосылған құн салығының ставкасы;
қосылған құн салығының сомасы;
қосылған құн салығы ескеріле отырып, тауарлардың, жұмыстардың, қызмет көрсетулердің
Тауарларды, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді беруші немесе алушы болып табылатын
Комиссия шартының талаптарына сай келетін жағдайларда тауарларды, жұмыстарды, қызмет
Қосылған құн салығы салынатын электр энергиясын, су, газ өткізуді,
Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген негіздер бойынша салық төлеушінің мөрі
Шот-фактура қосылған құн салығын төлеушінің шешімімен өкілеттік берілген қызметкердің
Шот-фактурада салық салынатын айналымның мөлшері тауарлардың, жұмыстардың, қызмет көрсетулердің
Егер мұндай шот-фактураға өнім беруші-қосылған құн салығын төлеушінің қосылған
Лизинг беруші өзі беретін лизинг нысанасына жазатын шот-фактурада салық
Интернет-ресурста орналастырылғандарды қоса алғанда, мерзімді баспа басылымдарын және бұқаралық
Сыртқы сауда келісімшарттары бойынша тауарларды, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді өткізу
Шот-фактура екі дана етіп жазылады, олардың біреуі тауарларды, жұмыстарды,
Шот-фактураны ресімдеу есеп айырысу бухгалтерлік есеп жүргізген кезде негіз
Қосылған құн салығының сомасын есепке жатқызу мүмкін болмаған кезде,
Комиссия шартына сәйкес келетін талаптармен өткізілетін тауарларды, жұмыстарды, қызмет
Комиссионер шот-фактураны мыналардың деректерін ескере отырып, жазып береді, қосылған
Комитент комиссионерге жазып беретін шот-фактурадағы салық салынатын айналым мөлшері
Тауарларды, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді беруші қосымша шот-фактураны бір мезгілде
Қосылған құн салығының ставкасы 12 процентті құрайды және салық
Экспортқа тауарлар өткізу бойынша айналымға нөлдік ставка бойынша салық
Нөлдік ставка бойынша қосылған құн салығы Қазақстан Республикасының аумағында
Егер, жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартта қосылған құн салығынан
Салық төлеушілердің тізбесін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді. Нөлдік ставка
Жеке тұлғалар оңайлатылған тәртіппен алып өтетін тауарлар импорты кезінде
Күнтізбелік тоқсан қосылған құн салығы бойынша салық кезеңі болып
Қосылған құн салығын төлеу кезінде салық декларациясы тапсырылады. Қосылған
Шот-фактураның нөмірін көрсетуге арналған ұялардың саны электронды түрде мыналарды:
есепті салық кезеңі ішінде сатып алынған тауарлар, жұмыстар, қызмет
есепті салық кезеңі ішінде өткізілген тауарлар, жұмыстар, қызмет көрсетулер
Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген нысан бойынша мемлекеттік материалдық резервтер
Қосылған құн салығын төлеу мерзімі. Қосылған құн салығын төлеуші
Есепке жатқызылатын қосылған құн салығы бюджет жарнасына жатқызылуға тиіс
тауарларды, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді алушы қосылған құн салығын төлеуші
шот-фактура жазылған күні қосылған құн салығын төлеуші болып табылатын
тауарлар импорты жағдайында қосылған құн салығы бюджетке төленген және
қосылған құн салығын төлеу жөніндегі салық міндеттемесі орындалған болса
қосылған құн салығы бөліп көрсетіліп, ұсынылған шот-фактуралар бойынша өнім
қаржы лизингі шарты бойынша (қайтарымды лизинг шартын қоспағанда) жазылған
қайтарымды лизинг шарттары бойынша жазылған шот-фактуралар бойынша төленуге жататын;
есепті салық кезеңінде алынған мерзімді баспа басылымдарының және бұқаралық
Қазақстан Республикасының кеден заңнамасына сәйкес ресімделіп, жүктің кедендік декларациясында
төлем құжатында немесе салық органы берген және қосылған құн
темір жол немесе әуе көлігінде тасымалдаушының - салық төлеушінің
отырғызу талонының, электрондық билет құнының төлену фактісін растайтын құжаттың
есеп айырысуы банктер арқылы жүргізілетін коммуналдық қызмет көрсетуші қолданатын
қосылған құн салығы бойынша тіркеу есебіне қойылған күнге жасалған
Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген нысан бойынша мемлекеттік материалдық резервтер
Мұндай құжатта: өткізілуі бойынша айналымдары салық салынбайтын айналымдарға жататын
Қосылған құн салығы тауарлар, жұмыстар, қызмет көрсетулер алынған салық
Салық салынатын айналым мақсатында пайдаланылған, босатылған айналым мақсатында бұрын
Егер шот-фактураны жазу тауарларды, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді өткізу бойынша
Қосылған құн салығын төлеушіде салық салынатын және салық салынбайтын,
Қосылған құн салығы, салық салынатын айналым мақсаттарында пайдаланылмайтын тауарларды,
Мүлікті (тауарларды, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді) өтеусіз негізде алған кезде,
Есепке жатқызылатын қосылған құн салығының сомасын түзету
салық салынбайтын айналымның мақсаты үшін пайдаланылғандарды қоспағанда, салық төлеуші
тауарлар бүлінген, жоғалған жағдайда (төтенше жағдайлар салдарынан туындаған жағдайларды
табиғи монополия субъектісі нормативтен тыс шеккен шығыстар бойынша;
сот үкімінің заңды күшіне енуі немесе қаулысы негізінде жалған
сот жеке кәсіпкерлік субъектісінің кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру ниетінсіз
жарғылық капиталға үлес ретінде берілген мүлік бойынша;
бұрын есепке жатқызылған қосылған құн салығы есепке жатқызылудан алып
Тауардың барлық немесе жекелеген сапасының (қасиеттерінің) нашарлауы, соның салдарынан
Салдары тауардың жойылуына немесе ысырап болуына әкеп соққан оқиға
Қосылған құн салығының сомасын түзету мынадай тәртіппен жүргізіледі: тауар-материалдық
негізгі қорлар, материалдық емес және биологиялық активтер, жылжымайтын мүлікке
Міндеттемелерді есептен шығару кезінде күмәнді міндеттемелер бойынша есепке жатқызылған
Егер сатып алынған тауарлар, жұмыстар, қызмет көрсетулер бойынша міндеттемелер
Егер қосылған құн салығы есепке жатқызылудан алып тасталғаннан кейін
Қосылған құн салығын төлеуші-өнім беруші банкрот деп танылған жағдайда,
Қосылған құн салығы салынбайтын өткізу бойынша айналымдар болған кезде
Салық салынбайтын айналымдардың мақсаттары үшін пайдаланылатын тауарлар, жұмыстар, қызмет
Өткізу жөніндегі айналымдары салық салудан босатылатын объектілер құрылысын жүзеге
Барабарлық әдіс бойынша есепке жатқызылған қосылған құн салығы салық
Бөлек есептеу әдісі бойынша есепке жатқызылған қосылған құн салығын
2.2 Акциздің есептелу механизімін талдау
Акциз бойыша салық салу обьектісі – акциз төлеушінің өзі
Акциздік маркалардың, есепке алу-бақылау маркаларының бүлінуі, жоғалуы акцизделетін тауарларды
Белгіленген талаптарға сай келсе, акцизделетін тауарлардың экспортына, этил
Операция жасалған күн болып саналады:
Барлық жағдайларда акцизделетін тауарларды алушыға тиеп жөнелту (беру) күні
Өндіруші өзі өндірген акцизделетін тауарларды өзінің құрылымдық бөлімшелер желісі
Акцизделуге тиіс алыс-берістік тауарларын беру кезінде аталған тауарларды мердігерге
Алыс-берістік тауарларынан акцизделетін тауарлар дайындаған кезде дайындалған акцизделетін тауарларды
Акцизделетін тауарларды өздерінің өндірістік мұқтаждарына және акцизделетін тауарларды өзі
Өндіруші жүзеге асыратын акцизделетін тауарларды өндіріс мекенжайынан ауыстыру кезінде
Акцизделетін өнім, акциз маркалары, есепке алу-бақылау маркалары бүлінген жағдайда,
Акцизделетін тауарлар, акциз маркалары, есепке алу-бақылау маркалары жоғалған жағдайда,
Салық базасы тұрлаулы акциз ставкалары белгіленген акцизделетін тауарлар бойынша
Спирттің барлық түріне және шарап материалына әртүрлі акциз ставкалары
Алкоголь өнімін өндірушілер базалық ставкадан төмен акцизбен сатып алған
Төтенше оқиғалар салдарынан болған жағдайларды қоспағанда, өндірілген акцизделетін тауарлар
Осы ереже одан әрі өткізу үшін сатып алынған бензин
Акцизделетін өнімнің бүлінуі деп - тауардың барлық немесе жекелеген
Акцизделетін өнімнің жоғалуы деп - оқиғаның нәтижесінде тауардың, оның
Салық төлеуші Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген табиғи кему нормалары
Алкоголь өнімін таңбалауға арналған бүлінген немесе жоғалған (оның ішінде
Акциз маркалары, есепке алу-бақылау маркалары бүлінген, жоғалған кезде, акциз
Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асырылатын бензин (авиациялық бензинді қоспағанда)
Егер сатып алу-сату (айырбастау) шарты бойынша сатып алушы акцизделетін
бензин (авиациялық бензинді қоспағанда) мен дизель отынын өндіруші;
жекелеген қызмет түрлері бойынша тіркеу есебінде тұрған және бензин
Көтерме саудада өткізу саласына одан әрі өткізу үшін құрылымдық
Бензин (авиациялық бензинді қоспағанда) мен дизель отынын бөлшек саудада
бензин (авиациялық бензинді қоспағанда) мен дизель отынын заңды тұлғаларға
бензин (авиациялық бензинді қоспағанда) мен дизель отынын жеке тұлғаларға
өндірілген немесе одан әрі өткізу үшін сатып алынған бензин
Акцизделетін тауарларды экспортқа өткізу кезінде салық салудан босатудың негізділігін
экспортталатын акцизделетін тауарларды ұсынуға арналған шартты (келісімшартты);
акцизделетін тауарларды экспорт режимінде шығаруды жүзеге асырған кеден органының
Қазақстан Республикасының кеден шекарасындағы өткізу пунктінде орналасқан кеден органының
салық төлеушінің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасында ашылған
Қазақстан Республикасы акцизделетін тауарлар экспортын акцизден босатуды көздейтін халықаралық
Акцизделетін тауарларды экспортқа өткізу расталмаған жағдайда, мұндай өткізу Қазақстан
Акциз ставкалары тауар құнына процентпен (адвалорлық) және (немесе) заттай
Акциз сомасын есептеу белгіленген акциз ставкасын салық базасына қолдану
Салық базасы акцизделетін тауарды қайтару жүргізілген салық кезеңінде түзетіледі.
Салықтан шегерім жасау кезінде есептелген акциз сомасын белгілі бір
Мыналар шегерімге жатады.
акцизделетін тауарларды сатып алған немесе оны Қазақстан Республикасының кеден
өзі өндірген акцизделетін шикізат үшін;
алыс-берістік акцизделетін шикізаттан дайындалған акцизделетін тауарларды беру кезінде төленген
Спирттің барлық түрлеріне, шикі мұнайға, газ конденсатына акциз сомалары
Салық кезеңінде акцизделетін тауарлар дайындауға нақты пайдаланылған акцизделетін шикізат
акцизделетін шикізатты сатып алу-сату шарты;
төлем құжаттары немесе акцизделетін шикізатқа төлем жасалғанын растайтын бақылау-кассалық
акцизделетін шикізат ұсынудың тауар-көлік жүкқұжаттары;
акциздің сомасы бөлек жазып көрсетілген шот-фактура;
купаж актілері (алкоголь өнімін өндіру кезінде);
өндірісте акцизделетін шикізатты есептен шығару актісі
Өз өндірісінде акцизделетін шикізат үшін төленген акциз сомаларының шегерімі
Қазақстан Республикасының аумағына акцизделетін шикізаттың импорты кезінде төленген акциз
Алыс-берістік акцизделетін шикізаттан дайындалған акцизделетін тауарларды беру кезінде төленген
Акцизделетін тауарларды өндірушілер Қазақстан Республикасының аумағында акцизделетін шикізатты сатып
Акцизделетін тауарларға акциз есепті салық кезеңінен кейінгі айдың 15-нен
Акциз төлеу салық салу объектісінің орналасқан жері бойынша жүргізіледі.
Салық төлеушілердің құрылымдық бөлімшелер, салық салуға байланысты объектілер үшін
Құрылымдық бөлімшелер, сондай-ақ салық салуға байланысты объектілер салық кезеңі
Бір салық органында тіркелген салық салуға байланысты бірнеше объектісі
Акцизге қатысты күнтізбелік ай салық кезеңі болып табылады. Әрбір
Тұрлаулы акциз ставкалары белгіленген акцизделетін тауарларды Қазақстан Республикасының кеден
Импортталатын акцизделетін тауарларға акциздер Қазақстан Республикасының кеден заңнамасында кеден
Жеке тұлғалардың Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен нормалар бойынша импорттайтын
Мынадай импортталатын акцизделетін тауарлар:
жол бойы бағытында және аралық аялдама пункттерінде халықаралық тасымалдарды
Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізгенге дейін бүлінуі салдарынан
шет елдің дипломатиялық және оларға теңестірілген өкілдіктердің ресми пайдалануы
Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізілетін, «Еркін айналым үшін
сыйымдылығы 0,1 литрден аспайтын тұтынушы ыдысына құйылған және Қазақстан
2.3 Жанама салықтардың бюджет табысын толтырудағы орны
(Алматы қаласы Бостандық ауданы бойынша)
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында өзекті мәселердің бірі болып, салық
Сонымен қатар кейбір мамандардың ойынша Қазақстанда салық ауыртпалығының деңгейі
Төмендегі 1 кестеде көріп отырғанымыздай, 2011 жылдың қорытындысы бойынша
1 кесте. Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджет кірістерінің
2009ж. 2010ж. 2011ж. 2010 жыл
2009
жылмен салыстырғандағы қатынасы,% 2011 жыл 2010 жылмен салыстырғандағы қатынасы,%
мың.теңге үлесі, % мың.теңге Үлесі,% мың.теңге Үлесі,%
Мемлекеттік бюджет кірістері
(оның ішінде): 2887838407 100 4034410700 100 3505344694 100 121,4
Салықтық түсімдер 2356 040 320 81,6 2819509700 69,9 2228681798
Салықтық емес түсімдер 531 798 087 18,4 1214900776 30,1
Дерек көзі: Кесте Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің статистикалық есептілік
2 кестедегі мәліметтерде мемлекеттік бюджеттің 2009-2011 жж. аралығындағы салықтық
2 кесте. Қазақстан Республикасының 2009-2011 жж.-дағы мемлекеттік бюджетіндегі салықтық
2009ж. 2010ж. 2011ж. 2011 жыл
2009
жылмен салыстырғандағы қатынасы,% 2011 жыл 2010 жылмен салыстырғандағы қатынасы,%
мың.теңге
үлесі, % мың.теңге
Үлесі,% мың.теңге
Үлесі,%
Салықтық түсімдер 2356040320 100 28195700 100 2228681798 100 94,6
Корпоративтік табыс салығы 758 300 702 32,2 92011566
Жеке табыс салығы 221 025 111 9,8 26735562
Әлеуметтік салық 295732 988 12,5 251221944 8,9 232839686 10,4
Меншікке салынатын салық 82931494 3,5 103332752 3,7 122972738 5,6
Қосылған құн салығы 629 278 898 26,7 640982808 22,7
Акциздер 58 753 488 2,5 56528 023 2 57393
Басқада салықтар 282534312 12,8 552555679 20,6 355801725 17,4 126
Дерек көзі: Кесте Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің статистикалық
2011 жылы Корпоративтік табыс салығы бойынша 659,8 млрд.теңге жоспарда
Осылайша, жеке табыс салығы бойынша жоспар 101,8%-ға орындалды немесе
- мүлікке салынатын салық 85,9 млрд.теңге жоспарда бюджетке 91,9
- іште өндірілетін тауарларға салынатын қосылған құн салығы бойынша
- импортталатын тауарларға салынатын қосылған құн салығы бойынша 391,0
Салық салынатын импорт құрылымында неғұрлым көп үлес салмағын тауарлардың
- іштегі өндірілетін тауарларға салынатын акциздер бойынша жоспар 104,7%-ға
- алкоголь өнімдеріне салынатын акциздер бойынша - жоспардағы 8,6
- темекі өнімдеріне салынатын акциздер бойынша
- Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген шикі мұнайға, газ конденсатына
- бензинге және дизель отынына салынатын акциздер бойынша жоспар
- импортқа салынатын акциздер бойынша 17,3 млрд.теңге жоспарда іс
- табиғи және басқа ресурстарды пайдаланғаны үшін түсімдер бойынша
Мемлекеттік бюджетке келіп түскен түсімдердің 2010 жылғы көрсеткіштеріне байланысты
1-сурет. Мемлекеттік бюджеттің салықтық түсімдері, 2011-2010 жж
Дерек көзі: Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің статистикалық есептілік мәліметтері
1-суретте мемлекеттік бюджеттің салықтық түсімдерінің 2009-2011жж үлесі қамтылған. Бұл
3 кесте. Алматы қаласы бюджетіндегі 2009-2011жж.-дағы салықтардың үлесі
2009ж. 2010ж. 2011ж. 2011 жыл
2009
жылмен салыстырғандағы қатынасы,% 2011 жыл 2010 жылмен салыстырғандағы қатынасы,%
мың.теңге үлесі, % мың.теңге Үлесі,% мың.теңге Үлесі,%
Алматы қаласы кірістері,
БАРЛЫҒЫ 231278500 100 264 789 000 100 278336200 100
Оның ішінде:
Салықтық түсімдер 149147100 64,5 160 763 000 60,7 148
Бостандық ауданы бойынша салықтық түсімдер 312 44404 20 374
107 90
Дерек көзі: Кесте Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің және Алматы
3 кестеде Алматы қаласы бойынша салықтық түсімдердің әр
4 кесте. Алматы қаласы Бостандық ауданы бойынша Салық Басқармасында
2009ж. 2010ж. 2011ж. 2010 жыл 2009 жылмен салыстырғандағы қатынасы,%
мың.теңге үлесі, % мың.теңге Үлесі,% мың.теңге Үлесі,%
Салықтық түсімдер, барлығы, оның ішінде 31244404 100
37412477 100 33684122 100
83,5 105
Жанама салықтар
барлығы 1025557 13 1340 757 15 1124217 14,6 76,5
Тікелей салықтар 30218847 87 36071720 85 32523905 85,4
Дерек көзі: Кесте Алматы қаласы Бостандық ауданы бойынша
4 кестеде Алматы қаласы Бостандық ауданының салық басқармасы бойынша
5 кесте . Алматы қаласы Бостандық ауданы бойынша Салық
2009 жыл 2010 жыл 2011 жыл 2010жыл 2009 жыл
мың.теңге
үлесі мың.теңге
үлесі мың.теңге
үлесі
Жанама салықтар
барлығы 1025557 100 1340757 100 1124217 14,6 76,5
Қосылған құн салығы 947414 92 1223769 91 1082198 96
Акциз салығы 78143 8 116 988 9 42019 4
Дерек көзі: Кесте Алматы қаласы Бостандық ауданы бойынша салық
2009 жылғы статистикалық көрсеткіштер бойынша жанама салықтардың көлемі 1025557
Соның ішінде қосылған құн салығына келетін болсақ 2009 жылға
2010 жылғы жылғы статистикалық көрсеткіштер бойынша жанама салықтардың көлемі
2011 жылғы жағдайды алатын болсақ, бұл жылға 758391 мың
2-сурет Бостандық ауданы бойынша 2009 – 2011 жылдар аралығында
Дерек көзі: Алматы қаласы Бостандық ауданы бойынша салық басқармасының
2 суреттен Бостандық ауданы бойынша 2009-2011 жылдар аралығындағы жанама
Бюджетке түсетін салықтық түсім көрсеткіштерін неғұрлым артуының орындалуын қамтамасыз
Салық және басқа да бюджетке түсетін төлемдердің болжамдық көрсеткішінің
Бекітілген салықтардың болжамдық көрсеткіштерінің орындалуын қамтамасыз ету;
Салық тесеру нәтижесін жоғарылату, тексерудің сапасы мен нәтижелілігін бақылауды
Келесі таңдау белгілерін енгізу: өткізу айналымы бойынша, салық жүктеме
Тексеру бойынша қосымша есептелген салық төлемдерін толық түсіруді қамтамасыз
ҚҚС, КТС камералдық бақылау бойынша қойылған хабарламаларды жұмыспен өтеу
III. Жанама салықтардың қызмет ету мәселелері.
Жанама салықтар бюджетке түсетін табыстың басты көздерінің бірі болып
Салық төлемдерінің ішінде ең күрделісі қосымша құн салығы. Қазір
Қосылған құн салығы салықтық түсімдердің көп бөлігін қамтиды. Сол
Салық органдары салық төлеушіні қосылған құн салығы бойынша есептен
Хабарламаға жауап алынған сәттен бастап, егер өнім қалдығы бар
Жіберілген хабарлама негізінде салық төлеуші қалдық өнімді есептеп, соған
Салық төлеуші қалған өнім қалдығына сәйкес белгілі салық сомасын
Экспортты қолдаудың маңызды бағыттарының біріне, әсіресе биік дәрежелі өңдеуден
Кез келген тауардың бәсекеге қабілеттілігінің негізін бағаның төмендігі мен
Кәсіпорындардың өндіріс қорларының физикалық және моральдық қартаюына байланысты үдей
Тауарларды ҚҚС тазалау барлық шетелдік мемлекеттерде олардың бағалық сипат
Қосылған құн салығын қайтаруды тежеу экспортты дамытудағы негізгі кедергінің
Импортталған тауарларға қосылған құн салығын төлеуді кейінге қалдыру механизмінің
Жаңа салық кодексі енгізілгеннен кейін жағдай біршама жөнделді. Әрине
Жалпы Салық жүйесінің азаматтардың материалдық және әлеуметтік жағдайына екі
Жағымды жағы сол, заңды және жеке тұлғалар төлеген салықтар
Жағымсыз жағы үш бөліктен тұрады. Біріншісі, табысы төмен жеке
Жобада салық есебін жүргізу ұғымы мен тәртібін енгізу көзделіп
Есеп беру нысанының қысқартылуынан басқа, оларды ұсыну мерзімін ұзарту
Сондай-ақ кодекс салық төлеу және басқа да міндетті төлемдер
Жоба салықтық бақылаудың қолданыстағы әдістерін нақты регламенттеуін қамтиды, атап
Жанама салықтарды жетілдіру үшін тек қосылған құн салығына тоқтап
Дамыған елдерде акциз салығын жетілдіру арнайы объективті факторлардың әсерінен
Қазіргі акциз сомасы акцизделетін өнімдердің салық салу саласында олардың
- темекі және алкогольді өнімдердің импорты мен өндірілуін бақылау
- акциздерді толық және уақытында төлеу үшін күресті күшейту.
2011ж. Салық полициясы жүргізген іс шаралар нәтижесінде, бұқпа сауда
Жасырын емес өндірілген алкогольді өнімдер өз бәсеке қабілеттілігін бұқпа
Бұл мәселелерді шешуде:
біріншіден, салық қызметімен ескерілмеген алкогольді өнімнің көлемін қысқарту арқылы
екіншіден, кемел емес алкогольді өнімді қайта өндіріс мәселесін шешу
Салық жиналымын жоғарлатуға бағытталған іс шаралардан басқа құқықтық сипаттағы
Алкогольді өнімдердің өндірілуін және айналымын бақылауды жақсарту бойынша бүгінгі
Қарастырылған мәселені шешу үшін 2011ж. алкогольді өнімнің айналымымен өндірілуін
Комитеттің қызмет ету кезінде жүргізілетін жұмыстардың негізгі тірегі бақылау
Қазіргі кезде басқару қызметін ақпараттар бойынша аналитикалық жұмысқа бағыттау
Жоғары сапалы алкогольді өнімді өндіруді және өткізуді қамсыздандыру бойынша
Қазіргі кезде Алматы қаласы әкімінің шешімі бойынша құрамында 12
Осы тұрғыда неге 11 градус немесе 13 градус емес
Салықтардан бас тарту мүмкіншіліктері тек заңнама деңгейінде жүрмей- сондай-ақ
Мысал ретінде, сыртқы сауда операциясына жанама салық салу тәртібін
Ұқсас жағдай жанама салықтың басқа түрі бойынша қалыптасты –
Сыртқы саудада қалыптасқан жері ұстанымдарын пайдалану, мемлекет аралық деңгейде
Салық әкімшілігінің сапасын жоғарылату, қаржы органдарының қызметін жетілдіру бағдарламасының
Берілген міндеттемелерді қалыптастыру барысында келесі іс шараларды жүргізу қарастырылған:
- алкогольді өнімдердің айналымы мен өндірісін мемлекеттік реттеуді күшейту
- алкогольді өнімдердің айналымы мен өндірісін мемлекеттік реттеу туралы
- акцизделетін мұнай өнімдерінің айналымы мен өндірісін мемлекеттік реттеуді
- акцизделетін өнімдер айналымы мен өндіріс баланстарының жүйесін енгізу
Алкогольді өнімдердің және этил спиртінің айналымы мен өндірісін мемлекеттік
Жасанды акциздер таңбасының заңсыз айналымымен тиімді күресуді жоғарылату мақсатында,
- этил спиртінің құрамының көлеміне бағынышты алкогольді өнімдерге акциз
Сонымен, әлсіз алкогольді өнімдерді отандық өндірушілерді қолдау мақсатын да,
Мұнай өнімдерін өткізуді бақылау саласында акциздік саясаттың жетілдірілуі келесіні
1. Мұнай өнімдерін өткізумен айналысатын кәсіпорындар мен дизель және
2. Заңды түрде бензин және дизель отындарының көлеңкелі нарығын
3. Шығарылатын мұнай өнімдерінің сапасына бақылау орнату;
4. Мұнай өнімдерін отандық өндірушілер қызметінің тиімділігін балағаттау үшін
Акциздерді есептен шығару механизмінің кейбір жағдайын анықтау талап етіледі.
Бұл мақсатта алкогольді өнімдердің импорты мен өндірілу Акциздік саясаттың
Қоғамдық экономикалық қатынастарының калыптасуы жағдайындай, салық саласында қателіктер мен
1. Акциз салығының ставкаларына үнемі өзгерістер мен толықтырулар енгізіліп,
2. Бензин мен дизель отынына салынатын акциздерді бақылау үшін
3. Қазақстан Республикасы мен АҚШ-тың акциз салықтарының қамтылу аймақтары
Акциз бойынша салықтық түсімді неғұрлым көбейту үшін бірнеше шаралар
- заправка тұрақтары ді бақылауға байланысты, заправка тұрақтарын өндірудің
-бензин ді өндіру немесе сақтау үшін мұнай базаларын жалға
Әр декада сайын салық қызметкерлері базадағы өнім көлемін тіркелген
Біріншіден, келісім шартты алған салық төлеуші барлық өнімдері мұнай
Екіншіден, бұл ұсыныс бір ай мерзім ішінде оң нәтиже
Жанғыш - майлаушы материалдар бойынша түсімнің көлемін арттыру
Мұнай базаларын жанғыш - майлаушы материалдар ді есептейтін
Кезең сайын жеке шоттарды тексеріп, декларациямен салыстырып отыру;
өнімді өткізу кезіндегі құжаттар бойынша құрама реестрлер құрастыру;
нұсқама жасалмас бұрын қалған қалдықты қадағалау;
ГСМ бойынша бөлшек және көтерме саудамен айналысатын кәсіпорындарға хронометраждық
Акциз бойынша төлемдерді декларациямен салыстыру;
Жолдама құжаттарға сатып алушы мен жабдықтаушы ұйымның телефон номері
Мұнай өнімдерін тасымалдайтын темір жолдарда тексеріс жүргізу үшін рұқсаттың
Акцизделетін өнімдердің ерекшелігін ескерумен, бизнес тарабының ұсыныстарын есепке ала
Біріншіден, «Этил спирті мен алкоголь өнімінің өндірілуін және айналымын
Екіншіден, импортталатын темекi өнiмдерi мен құрамында темекi бар өзге
Үшіншіден, кәсіпкерлер ұсыныстары бойынша алкоголь өніміне арналған акциздердің ставкасын
Акциз салығы ешкімді де зорлап, мәжбүрлеп төлетуді талап етпейді.
Қазіргі жағдайда қызмет етуші акциз салығының жүйесін түбегейлі өзгерту
Жоғарыда аталған ұсыныстар келесі нәтижені береді:
Акциз бойынша түсімнің жоғарлауы;
Акциздік нарықта жанғыш - майлаушы материалдар нің ресми
Мұнай базалары тек тіркеу куәлігін қажет еткен кәсіпкерлерге жалға
Тағы бір айтып кетер мәселе, қай кезде болмасын тексерістер
Елде қандай да бір макроэкономикалық тұрақтылыққа жету жағдайында шағын
- қосылған құн салығының ставкасының біртіндеп төмендетілуін қолдау
- қосылған құн салығы бойынша екі жақты салық салудың
- қосылған құн салығын төлеуші тауарлар мен қызметтерді сатып
- қосылған құн салығын алудың механизмін қайта қарастыру қажет.
- қолайлы инвестициялық климат жасау мақсатында және капитал құру
Бүгінгі күнде салық ауыртпаларын біршама күшейту немесе бәсеңдету нақты
Жоғарыда ұсынылған ұсыныстар:
біріншіден, салықтардың дамуына неғұрлым тезірек әсерін тигізеді; екеіншіден, бюджетке
үшіншіден, салық бұзушылықтардың санын азайтады;
төртіншіден, республикамыздағы көлеңкелі бизнестің дамымауына жол бермейді;
бесіншіден, жоғарыда аталған мәселелер іске асырылса, республикамыздың экономикалық жағдайы
Бүгінгі таңда, отандық өндірушіні нақты қолдау қажеттілігі туындады. Қорыта
Қорытынды
Салықтар мемлекеттің құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің өмір
Сонымен, салықтар дегеніміз мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардан
Еліміздің салық жүйеміздің дамуы нәтижесінде бүгінгі таңда салықтардың он
Осылардың ішіндегі мемлекеттік бюджет түсімдерінің қомақты үлесін құрайтын салықтардың
Сонымен жанама салықтарды жетілдіру үшін мына бағыттарды ұсынамыз:
Біріншіден, қосылған құн салығы бойынша есептен шығарылған салықтөлеушілермен жұмыс
Екіншіден, жалған кәсіпорындарды анықтау және қосылған құн салығы бойынша
Үшіншіден, Жасанды акциздер таңбасының заңсыз айналымымен тиімді күресуді жоғарылату
Төртішіден, салық қызметімен ескерілмеген алкогольді өнімнің көлемін қысқарту арқылы
Бүгінгі күнде салық ауыртпаларын біршама күшейту немесе бәсеңдету нақты
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Конституциясы, 1995 жыл
«Әлеуметтік –экономикалық жаңғырту - Қазақстан дамуының басты
«Болашақты бірге қалаймыз» ҚР Президенті Н. Назарбаевтың Қазақстан халқына
«Жаңа он жылдық –жаңа экономикалық өрлеу-Қазақстанның жаңа мүмкіндектері» ҚР
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы
(Салық кодексі), Алматы 2012 жыл
Ермекбаева Б.Ж. Салықтар және салық салу. Оқу құралы.
Ермекбаева Б.Ж. Салық салу негіздері. Оқу құралы. Алматы,
Ермекбаева Б.Ж., Арзаева М.Ж. Шет мемлекеттердің салықтары. Оқу құралы.
Ермекбаева Б.Ж., Арзаева М.Ж. Салықтық жоспарлау және бақылау. Оқу
Үмбеталиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. Салық және салық салу. Оқулық.
Нурумов А. Налоги Республики Казахстан и развитых стран. Учебное
Черник Д.Г., Починок А.П., Морозов В.П. Основы налоговой системы.
Анотология экономичской классики. 2 том. Москва, Экономика 1999-2000жж. /345б/.
Абдрасулұлы Р. Қосымша құн салығының Қазақстан экономикасында алатын рөлі.
Жомартов Д. Некоторые изменения и дополнения в налоговом кодексе,
Әбішев А. Отанымызда темекі түтіні болмасын. Егемен Қазақстан
Бәймен А. Акциз салығы неғұрлым көп болса, соғұрлым көлеңкелі
Ахмеова Н. Акциздерді әкімшіліктендіру мәселелері. Апта-kz. 18.04.2011 жыл
Ильченко Е.В. Проблнмные вопросы отнесения сумм налога на добавленную
Джомартов А.К. Типичные ошибки налогоплательшиков при отнесении сумм НДС
www.minfin.kz
www.salyk.kz
www.google.kz
www.yandex.kz
www.rambler.ru
Қосымша
Акциз сомасын есептеу келесі кестеде көрсетілген ставкалар бойынша жүргізіледі:
6 кесте
Спирт барлық түрлері, темекі бұйымдары, жеңіл автомабильдер (арнайы мүгедектерге
Рет № ЕурАзЭҚ СЭҚ ТН коды Акцизделетін тауарлардың
2 3 4
1. 2207-ден 80 көлемдік процент немесе одан жоғары спирт
литр
2. 2207-ден Денатуратталған отындық этил спирті (этанол) (түссіз емес,
литр
3. 2208-ден 80 көлемдік проценттен төмен спирт концентрациясы бар
750 теңге/
литр
4. 2207-ден 80 көлемдік процент немесе одан жоғары спирт
литр
5. 2208-ден 80 көлемдік проценттен төмен спирт концентрациясы бар
75 теңге/
литр
6. 2208 Алкоголь өнімі (коньяктан, брендиден, шараптардан, шарап материалынан
500 теңге/
литр
7. 2208 Коньяк, бренди (отандық өндірістің коньяк спиртінен жасалған
325 теңге/
литр
8 2208 Отандық өндірістің коньяк спиртінен жасалған
170 теңге/
литр
9 2204, 2205, 2206 00-ден Шараптар 35 теңге/
литр
10 2204, 2205, 2206 00-ден Шарап материалы (этил спирті
алкоголь өнімін өндіру үшін сатылатыннан басқа) 170 теңге/
литр
11 2204, 2205, 2206 00-ден Этил спирті мен алкоголь
литр
12 2203 00 Сыра 26 теңге/
литр
13 2203 00-ден Құрамындағы этил спиртінің көлемі 0,5 процентттен
литр
14 2402-ден Фильтрлі сигареттер 1000 теңге/ 1000 дана
15 2402-ден Фильтрсіз сигареттер, папиростар 600 теңге/ 1000 дана
16 2402-ден Сигариллдер 1200 теңге/ 1000 дана
17 2402-ден Сигарлар 95 теңге/ дана
18 2403-тен Құрамында никотині бар фармацевтикалық өнімді қоспағанда, тұтыну
килограмм
19 2709 00-ден Шикі мұнай, табиғи газ
конденсаты 0 теңге/ тонна
20 8702, 8703, 8704-тен Двигателінің көлемі 3000 текше см-ден
7 кесте
Бензин (авиациялық бензинді қоспағанда), дизель отынын есептеуге арналған ставкалар
Рет № 1 тоннаға арналған акциз ставкалары
Бензин (авиациялық бензинді қоспағанда)
(ЕурАзЭҚ СЭҚ ТН коды 2710 11410 0-
2710 11590 0) Дизель отыны
(ЕурАзЭҚ СЭҚ ТН коды 2710 19 3100-2710 19 490
1 2 3 4
1 Өндірушілердің өз өндірісіндегі бензинді (авиациялық бензинді қоспағанда)
2 Жеке және заңды тұлғалардың бензинді (авиациялық бензинді
3 Өндірушілердің бензинді (авиациялық бензинді қоспағанда) және дизель
4 Жеке және заңды тұлғалардың бензинді (авиациялық бензинді
5 Импорт 4500 540
Ескерту: тауарлар номенклатурасы ЕурАзЭҚ СЭҚ ТН кодымен және (немесе)
2
Жанама салықтардың дамуы
Жанама салықтарды есептеу және төлеу механизмі және олардың бюджеттегі орны
Жанама салықтарды есептеу және төлеу механизміжәне олардың бюджеттегі орнын талдау (Алматы қаласы Медеу ауданы бойынша Салық Комитетінің мәліметтері негізінде)
Фискалдық монополиялық жанама салықтар
Қазақстанның Республикалық бюджетіндегі жанама салықтар қызметтерінің негізгі талаптарына сәйкес Республикалық бюджетіндегі жанама салықтардың қалыптасуы мен басқаруының өзекті мәселелер
Салық салу туралы
Жанама салықтардың топталуы
Өнеркәсіптік кәсіпорындағы салық салу
Салық
Қазіргі кезеңдегі ҚР салық жүйесі