Түркия мемлекетінің орналасуы
ЖОСПАР
Түркия мемлекетінің орналасуы 2
Мемлекеттік құрылысы және саясаты 2
Түркия мен Қазақстан қарым-қатынастары 4
Этнодемографиялық құрылымы 9
Тарихы 9
Түрік халқының ұлт-азаттық күресінің басталуы 14
Мұстафа Кемал және кемальшылдар революциясы 15
Экономикасы 21
Қолданылған әдебиеттер тізімі 25
Түркия мемлекетінің орналасуы
Түркия Республикасы (Turkiye Cumhuriyeti) — Батыс Азия мен
Мемлекеттік құрылысы және саясаты
Мемлекеттік құрылысы. Түркия — республика. Қазіргі Конституциясы 1961
Түркия Республикасы 1923 жылдың 29 қазанында жарияланды. Бұл
1961 жылдың 9 шілдесіндегі бүкілхалықтық референдумдағы жаңа Конституция
1971 жылы әскерилер тағы да саясатқа араласып халық
1982 жылғы Конституция бірталай азаматтық және саяси құқықтар
Түркия мен Қазақстан қарым-қатынастары
Таяу және Орта Шығыс мемлекеттері өздерінің географиялық жақындығы,
Қазақстан дипломатиясының Орта Шығыстағы басымдылығы тиісті мемлекеттер мен
Дүниенің осы бөлігіндегі аса ықпалды әріптестердің бірі Қазақстанның
Қазақстан-Түрік ынтымақтастығы дипломатиялық қатынастар орнатудың алғашқы күндерінен бастап
Бұл процестің қозғаушысы әсіресе бастапқы кезеңде біздің халықтарымыздың
Қазақстан өз дипломатиясын да, ресейлік немесе өзге де
Дегенмен, екі елдердің халықаралық саясат пен қауіпсіздік саласында
Екі жақты қатынастарда елеулі проблемалар болмаса да, сондай-ақ
Екі жақты сауда-экономикалық қатынастар тұтас алғанда қарышты даму
Түрік іскер топтары Қазақстанда айтарлықтай белсенді әрекет етуде,
Екі елдің елшілері және шетелдік сарапшылар екі жақты
1999 жылғы қарашада ЕҚЫҰ-ның мерекелік саммиті шеңберінде Президент
Аталған құжаттарға қол қою бұл жобаның техникалық және
Қазақстан-Түрік ынтымақтастығы мәдени-гуманитарлық салада ойдағыдай дамып келеді. Түркістан
Мәдениет саласындағы екі жақты байланыстың мазмұны бай. Шығармашылық
Түрік әлемін зерттеу қорының Алматы, Қызылорда мен Талдықорған
Қазақстан-Түрік қатынастарын одан әрі ықпалдастыру, оларды жаңа мазмұнмен
Қазақстан-Түрік ынтымақтастығының ауқымы бірқатар бірлескен жобаларды іске асыруға
Қазақстан Басшысының Түркияның жаңадан сайланған Президенті А.Сезермен БҰҰ
Қазақстан дипломатиясы Түркияны маңызды серіктес ретінде қарай отырып,
Этнодемографиялық құрылымы
Халқы 62,5 млн. Халқының 90%-ке жуығы түріктер, олардан
Тарихы
Түрік мемлекеті 14 ғасырда Кіші Азия жерінде ұйымдасты.
Түріктер Византияның Анатолиядағы соңғы иеліктерін - 1326 ж.
15 ғасырдың 40 жылдары қарсаңында Осман түріктері Балқанда
1664 ж. түрік армиясы Сентготхард маңында австриялықтар мен
Әскери-лендік жүйе дағдарысы тереңдей түсті. Армияның жауынгерлік қабылеті
Түркияның билеуші топтары елді қамтыған дағдарыстан реформа жүргізу
Бірақ Махмұд ІІ-нің реформалары Осман империясын ыдыраудан құтқара
19 ғ-дың 70 жылдарынан бастап империалистік мемлекеттер арасында
Орыс-түрік соғысында (1877—78) Түркия ауыр жағдайға ұшырады. Орыс
1879 ж. Түркия банкротқа ұшырады деп жарияланды, 1881
Түркияның империализмге тәуелділігі және «зұлым» тәртібі елдің әлеуметтік-экономикалық
Жас түріктер түрік еңбекшілер бұқарасының жағдайын жақсартуға күш
1912 ж. Түркияның Африкадағы ең соңғы иеліктері —
Түркия дербес, ұлттық даму жолына түсті.
1918 жылдың басында ағылшындар Палестина, француздар Македон майдандарында
Түрік халқының ұлт-азаттық күресінің басталуы
Түркия халқының ұлт-азаттық күресі алғышарттарының пісіп-жетілуі Бірінші дүниежүзілік
Германия империалистерінің саяси жөне экономикалық үстемдігін жақтырмаған халық
Соғыста жеңілген Түркия жеріне Антанта тобының әскері енгізіліп,
Соғыстың соңында Ресей тұтқынында болған 80 мыңнан астам
"Құқық қорғау ұйымдарын" құру. 1918—1923 жылдардағы ұлт-азаттық қозғалыстың
Мұстафа Кемал және кемальшылдар революциясы
Мұстафа Кемал паша 1881 жылы Саложика қаласында Али
1911—1913 жылдары М.Кемал Африкадағы жөне Балкан түбегіндегі соғыстарға
М.Кемалдың тікелей қатысуымен 1919 жылы тамызда және қыркүйекте
Сұлтан үкіметі шетел әскерлерінің көмегімен азаттық қозғалысын басуға
1920 жылы Анкара қаласында Ұлы халық жиылысы (жаңа
1921—1922 жылдардағы Ресей — Түркия келісімдері. М.Кемал үкіметі
Сакария шайқасы. 1921 жылы наурызда Түркия армиясы Иненю
Азаттық жолындағы күрестің шешуші шайқасы 1921 жылы 23
Революциялық армияның жеңісі барлық қалалар мен ауылдарда зор
Түркия халқының ұлы жеңісі халықаралық конференцияда бекітілді. 1924
Ұлт-азаттық күрестің маңызы. 1918—1923 жылдардағы ұлт-азаттық қозғалыстың арқа
1918-1923 жылдардағы Кемал бастаған революция сұлтан билігін біржолата
Ұлттық-демократиялық сипатта өткен революция жаңа мемлекеттің тәуелсіздігін орнықтырып,
Кемал үкіметінің реформалары. Азаттық күресте жеңіп шыққан Түркия
1923 жылдың сәуір айында Республикалық халықтың партия күрылды.
1923 жылы 29 қазанда Тургсия Республикасы жарияланды. Республиканың
Бүл кезде М.Кемал елді көп аралап, халықпен кездесіп,
1924 жылғы конституция республика президентіне билік еркіндігін берді.
1925 жылы еуропалық киім кию, араб әліпбиінен латын
Экономикалық салада Кемал үкіметі этатизм (мемлекет) саясатын жақтады.
1930 жылдардағы Түркия Республикасының халықаралық беделінің тұрақтануы. 1930
Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарындағы Түркия. 1939 жылы қыркүйек
Бұл жағдайда Германия елшілігі өзіне пайдалы жағын байқап,
Соғыс жылдарында Түркия Германиядан қол үзбей, стратегиялық шикізаттар
1945 жылы 23 ақпанда Түркия Германияға соғыс жариялап,
Елде ұлт-азаттық қозғалыс өрістеді. Батыс Анатолияда партизандар соғысы
1921 ж. январьда және мартта түрік әскерлері Инёню
Түрік халқының азаттық күресі барысында шетел капиталының үстемдігі
1923 ж. 29 октябрьде Түркия республика болып жарияланды.
30 жылдардың екінші жартысынан бастап түрік үкіметі ұлттық
2-дүн. жүзілік соғыстан кейін Түркияға АҚШ-тың ықпалы күшейді.
1960 ж. 27 майда армия Анкарада мемлекеттік төңкеріс
1961—64 ж. үкіметті Халықтық-республикалық партияның (ХРП) басшысы И.
Экономикасы
Түркия — феодализмнің қалдығы сақталған (әсіресе а. ш-нда)
Ауыл шаруашылығы. Помещиктер мен кулактар ауылдың тұрғындардың 10—12%-і
Өнеркәсібі. Өнеркәсіп өнім құнының 82%-тен астамы өңдеу, 10%-і
Транспорты. Темір жолының ұзындығы 12 мың км (2002).
Ақша өлшемі — түрік лирасы.
Оқу-ағарту ісі. Қазіргі оқу жүйесі Түркия республика болып
Әдебиеті. Ежелгі түрік фольклорында дүниенің жаралуы, адамның шығуы
11—15 ғ. қарсаңыңда поэзияда Низами Гянжеуидің «Бес дастаны»
18 ғ-да суфистік поэзия өркен жайды. Ол әсіресе
19 ғ-дың 2-жартысында Абдулхак Хамид Тархан (1852—1937),
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Қазақ Совет Энциклопедиясы 10 том.
2. Энциклопедия Кругосвет, Москва, 2003 г.
3. Түркістан энциклопедиясы, Алматы, 2002 ж.
25
Түркия мемлекетінің орналасуы
Түркияның терроризмге қарсы іс-қимыл заңнамалары
Түркияның көп бөлігі таулы
ТҮРКИЯ ТУРИЗМНІҢ ДАМУЫНЫҢ АЛҒЫ ШАРТТАРЫ
Ататүріктің өмірі мен саяси қызметі
Әзірбайжан Республикасының сыртқы саясаты
Түрік-қазақ саяси және экономикалық байланыстары бүгінгі кезеңде
Қазақстан мен Түркияның қазіргі кезеңдегі экономикалық және мәдени байланыстары
«Қазіргі заманғы халықаралық қатынастар тарихы» пәніне арналған дәріс сабақтарының тақырыптары
Қазіргі кездегі Күрд мәселесін жүйелі және кешенді түрде зерттеу мәселелері