Гобелен тоқу өнерінің пада болуы
МАЗМҰНЫ
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
АНЫҚТАМАЛАР
БЕЛГІЛЕУ МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
КІРІСПЕ
1 БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ САБАҚТАРЫНДА ГОБЕЛЕН
1.1 Көркемдік талғам ұғымы және оны
1.2 Көркемдік талғамды дамыту және
1.3 Оқушылардың көркемдік талғамын дамытуда
2 БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ САБАҒЫНДА ГОБИЛЕН
2.1 Гобелен тоқу өнерінің пада болуы
2.2 Қазақстандағы гобелен өнерінің суретшілері және олардың шығармашылығы
2.3 Гобелен өнерінің түрлері, орындау техникасы және тоқуға
2.4 «Ақ–боз ат» тақырыбына арналған
2.5 «Ақ–боз ат» тақырыбына арналған гобеленді
3 6 – СЫНЫПТАҒЫ БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ
3.1 Жалпы білім беретін мектептің 5-6 сыныптарына арналған
3.2 Бейнелеу өнері пәнінің 6 –
3.3 «Гобелен тоқу өнері» тақырыбына
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША А
ҚОСЫМША Б
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының көкейтестілігі.Қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуына қарай
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында (2007): «Білім
Жалпы орта білім беру мекемелерінде
Қазіргі таңда көптеген мектептерде
Аталған мәселелердің өзектілігі, ғылыми –
Зерттеудің нысаны: бейнелеу өнері сабақтарын
Зерттеу пәні: гобелен тоқу өнері
Зерттеу мақсаты: бейнелеу өнері
Зерттеу міндеттері:
оқушылардың көркемдік талғамың дамытуды
бейнелеу өнері сабақтарында оқушылардың көркемдік
көркемдік талғамды дамытуда бейнелеу өнерінің
көркемдік талғамды дамыту мақсатында
бейнелеу өнері сабақтарында «Сәндік
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер,
Зерттеу әдістері: зерттеу проблемасы
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш
1 БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ САБАҚТАРЫНДА ГОБЕЛЕН
Көркемдік талғам ұғымы және оны дамытудын
Ел Президентінің 2006 жылғы 50 мемлекеттің қатарына
Қазіргі уақытта тұлғанын дуниетанымы мен
Бірінші кезекте оқушылардың көркемдік – шығармашылық дамуының негізің
Эстетикалық тәрбие теориясы философиялық, психологиялық, педагогикалық бастапқы
Жоғарыдағы қарастырылған қағидалар өнер
Көркемдік – шығармашылық әрекетіңбейнелеу өнері мен эстетикалық
Зерттеуші ғалымдардың еңбегің зерделеу
Эстетикалық түйсіну туралы сөз қозғайтың болсақ ол
Зерттеушілер Н.И.Киященко, Н.Л.Лейзеровдың еңбектерінде адамның эстетикалықсанасы қабылданатың
Профессор М.Х.Балтабаевтың еңбектерінде эстетикалық талғам эстетикалық объектілерді
Мәселен, зерттеуші Н.Б.Крылова эстетикалық талғам «әр
Ғалым А.С.Киракосянныңайтуынша, эстетикалық талғам «психикалық қасиеттердің
Көркемдік талғамды қалыптастырудағы аса маңызды
Көптеген ғалымдар еңбектерінде эстетикалық талғам
Жоғарыдағы ғалымдардың эстетикалық және
Көркемдік білім беру, бейнелеу өнерің
Бейнелеу өнері үрдісінде көркемдік талғамды
Көркемдік талғам өнер тілінің, ассоциативті ойлау, іріктеу, типтеу,
Біріншіден бейнелеу өнері үрдісіндегі
Екіншіден, «бүкіл бейнелеу өнері үрдісі, ойдан
Осылайша, біз атап өткен көркемдік талғамның шығармашылықта
Ғалым З.Л.Подольскаяның «көркемдік талғам» ұғымына практикалықбағытта берген анықтамасы:
В.Т.Лихачев «көркемдік талғам – тек әсемдік пен ұсқынсыздықты
Жоғарыдағы берілген анықтамаларды басшылыкка ала отырып,бейнелеу
1.2 Көркемдік талғамды дамыту және
Біздің дипломдық жұмыста И.Лукшин әзірлеген талғам
Педагогикалық тұрғыдан ұйымдастырылған жалпы орта білім беру орынындағыақпарат,
– бейнелеу өнерін оқыту барысында
– бейнелеу өнері сабағында арнайы тақырыптағы
– қазіргі уақыт талабына сай болашақта
Жалпы орта мектепте бейнелеу
Педагогикалық зерттеу жөніндегі әдебиеттерде көркемдік
Көптеген зертеулерде тұлғаның белгілі
Оқушылардың көркемдік талғамын қалыптастыруды
Қажеттік – мотивациалық құрамдаушы – эстетикалық
Интелектуалды құрамдаушы тұлғаның эстетикалық
Әрекетітк – шығармашылық құрамдаушысының элементтері: өнерге
Біз қарастырған кұрамдаушылардың оқушылардың бейнелеу үрдісінде көркемдік
Төненгі денгейде өнер туындыларына тандампаздықемес катынас тән,
Орташа деңгейі үшін оқушылардың көркемдік шығармашылықтағы
Жоғары деңгей біздің зерттеуімізде
1.3 Оқушылардың көркемдік талғамын дамытуда
Қазіргі таңда жалпы орта мектепте оқыту барысындағы мәселелердің
Мектеп мұғалімдері орта сыныптарда эстетикалық тәрбиені, ән
Оқушы өзін қоршаған ортадан әсемдікті сезінуі, оны бағалай
Оқушылардың көркем білімге талпынуын арттырып, қиялын шарықтатып,
Өскелең ұрпаққа эстетикалық тәрбие беруде орта сыныптарында
Балаларды әсемдікті сезініп, түсініп, қадірлей білуге баулу бейнелеу
Бейнелеу өнері сабағында эстетикалық тәрбие беру арқылы
Көркемдік талғам біздің байқауымызда дүние жүзілік
Көркемдік талғам мен эстетикалық
Сонымен жалпы орта мектепте оқыту барысында
Балалардың эстетикалық тәрбиесінің маңызды бөлігі көркемдікке тәрбиелеу ісінде
Оқушы эстетикалық жағынан дамып, жетілуі үшін тәрбиені өте
Қалай болмасын әрбір адам өнердің игілікті күшін бала
Көркемдік талғам дегеніміз – адамда бейнелеу өнері
Бейнелеу өнерінің барлық түрлері графика, живопись, мүсін, сәндік
Қоршаған ортамен таныстыру арқылы оқушылардың эстетикалық талғамын қалыптастыру
Әсемдіктің таптырмас бұлағының бірі – табиғат. Ол көркемдңк
Табиғат үйлесімділігінің, әсемдіктің, мәңгілік жаңарудың, әлемдік заңдылықтары әртүрлі
Табиғатқа топ серуен жасаған кезде балалардың оның сұлулығын
Үлбіреген түрлі түсті гүл, көк –жасыл орман
Оқушылардың көркемдік талғамын жетілдіре, бекіте түсу үшін
Өмірді, оның қоғамдық тәрбиелік мәнін жан –жақты түсіну
Қазақ халқы ерте заманнан – ақ сұлулық пен
Өнер қашанда қамқорлықты, оған асқан жауапкершілікпен, жанашырлықпен қарауды
Халық шеберлері ою - өрнек салу тәсілін белгілі
Қорыта келгенде бейнелеу өнері сабағында оқушыларға эстетикалық тәрбие
Біздің мақсатымыз бүгінгі таңда оқушыларға бейнелеу өнері арқылы
2 БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ САБАҒЫНДА ГОБИЛЕН
2.1 Гобелен тоқу өнерінің пада
Қолөнердің әсем туындыларының енбек туындыларына рухани тіл болатын
Гобелен –өнерінің шығу тарихы әр елдің әр халықтың
Гобелен тоқу өнері сияқты кілем тоқу өнері ерте
Гобелен-тың, қызықты һәм болашағы бар көркемдік құбылыс. Бірнеше
«Гобелен» деген кілем немесе суретті кілем деген мағнаны
Гобелен өнерінің шығу тарихы XV ғасырдан басталады. Ең
Тоқыма өнерінен бастау алады. Орта ғасырдағы Батыс Европа
Гобелен негізін көркем шығармашылық туынды болып табылады.Сондықтан гобелен
Халықтың қолөнеріне әдет-ғұрып жабдықтарымен қатар аң аулауға, мал
Ертеден б.з.д. сақталған мазарлар мен ескерткіштердей діни әр
Кілем тоқу тұрмыс қажетіне байланысты халық қол өнерінде
Қазіргі кезде қолөнер туындылары қолға түспес бұрын асыл
2.2 Қазақстандағы гобелен өнерінің суретшілері және олардың
Гобелен өнерін тоқуда өзіндік қыр-сыры мол, қиын әрі
Суретші ғұмыры халқының тағдырымен өткен тарихымен біте
Ол кейбір өнер иелері секілді өзінің туындыларында басқа
тақырып бойынша қаталанбас суреттер көрініс береді. Оның жай
Гобеленші Бәтима Зәуірбекованың творчествасы жөнінде далаға ғашық көңілінен,
И. Яреманың да Қазақстан өнеріне қосқан гобелендік көркем
Тоқымышылықтың жоғарғы деңгейін көрсететін гобелен тоқу өнерінің жас
Тоқыма өнерінің әлемдік эталонын жасаған Түркімен елімен қойы
Қазіргі кездегі қазақстандық гобилен
Малик Флобероұлының айтуы бойынша «Қазіргі
Малик Флобероұлы тек кана шығармашылық
А.Ж. Жамаханмен бірге 2004-2005 жылдары
А.Ж. Жамахан және М. Сулейменовпен
Сурет 1. М.Ф. Муканов және А.Ж.
2.3 Гобелен өнерінің түрлері, орындау техникасы және
Гобелен тоқуда көп құралдың қажеті жоқ, оған кез
Гобелен тоқу үшін негізгі жіптен арқау арқау жіпті
Сурет 2. Жіп орауға арналған
Гобеленді төрт бұрышты рамада тігеді. Оның арқау жібі
Дайын станокқа шахмат әдісімен шегелер қағып оағн арнайы
Қолөнердің әсем туындыларының енбек туындыларына рухани тіл болатын
Гобелен негізінен көркем шығармашылық туынды. Гобелен өнерінің түрлері
Түк салу - жоғарыда аталған кілемдердің бәрі түкті
Теріп тоқу – желі бойынша түк салынбай арқау
Түкті гобелен – кенеп матаны ағашқа керіп, жобаны
Тақыр кілем – жібі терме алашаға иіргендей ширатылған
Алаша - әр түрлі жіптерден өрмек арқылы
Әрине гобелен тоқылу техникасы өте көп –ақ. Гобелен
Суретші талғамымен жіптер арқылы майлы бояумен жуғандай етіп,
Мұнда гобелен тоқу негізінен кендір жіп, аз өсімдіктері
- композитциялық құрлымды анықтау;
- жобалық шешімнің нақты шешімін табу;
- бояу үндестігін үйлестіру.
Прибалтика елдері гобелен тоқуда композициялық суретті толқын тәрізді
Суретті тоқып бітірген соң жұмыстың басында тоқылған ақ
Гобеленмен айналыспастан бұрын шебер өзінің жұмыс орның сайлап
тоқыған бұйымыңыз мойныңыз бен омыртқаңызға салмақ түспейтіндей қашықтықта
Бекітілген матаны сол қолыңызбен ұстап отырған дұрыс. Инені
Инелер. Тарихи деректерге сүйенсек, сестемиялық инемен тоқылған. Халқымыз
- үшкір жағын – ұшы;
- ұшына қарсы жуан жағын – дүмі;
- осы дүмінің доғал басын – шүйде;
- шүйде мен ұштың ортасын, яғни ұзына
- дүміндегі жіп өткізетін тесетін – көзі
Бітім – тұлғасына қарай әр инені әртүрлі атаған.
- көзі сынық инені – бітік немесе
- көзі кең инені – көземелі;
- тұрқы имек инені – созан;
- көзі кең, жуандау, ұзындау инені –
- Әдеттегі инеден әлдеқайда үлкендеу инені –
Жасалған затына қарай бұрын инені бірнеше түрге бөлген.
Бұрынғы шеберлер жіптерді басқа елдерден, Қытай, Ресей, Үнді
Суыртпақ- мақтадан тоқылған өңді матаның бір шетінен ыдыраған
Тоқыма жіптердің бірнеше түрлерімен кестеленеді:жіңішке мақта, жібек,жуан жүн
2.4 «Ақ–боз ат» тақырыбына арналған
Қазіргі уақытта гобелен өнерінің нағыз қызу қарқынды
Эскиз – картинаның немесе этюдтың нобайы. Жұмыс уақытында
Түстік сипаттама. Қоршаған табиғи орта өзінің асқан сұлулығымен,
Сан түстерді бір жүйеге келтіру жолында алғашқы қадамды
Адамның белгілі бір түске психологиялық реакциясын көптеген мысалдармен
Түс ұлттық дәстүрмен де байланысты. Темпераменті күшті оңтүстіктегілер
жылылықты сездіреді, бірде ылғалдық пен салқындықты сездіреді, жасыл
Жылы түстер – сары, қызғылт сары, қызыл. Бұл
Әрине, біздер күн жарығы мен жылусыз жер бетінде
Бұл түстердің тағы бір мүмкіндігі – олардың киім
Бояу сипаттамасы.
Қазақ ұлттық түсінігінде бояу түсін қабылдау ерекшелігі ең
Психологиялық тұрғыдан қарағанда, адамның қандай түсті ерекше ұнататынына
Жылдың басында сан түрлі нобайларды сала келе ұлттық
Менің диплом жұмысымның мазмұны лирикалық- эмоционалдық композицияға құрылған.
3 - сурет. Гобеленға арналған
Атам заманда қолға үйретіліп, адамзат баласының қажетіне жаратқан
Осы бір қасиетті түліктің қазақ халқы үшін орны
Қазақ жылқы малының болмысындағы басқа түліктерде болмайтын барша
«Күш-қайратың қайнап, әл-қуатың тасып тұрған жастық шағыңда ел-жер
Көшпенділер мен жылқы баласынының бірге өсіп, біте қайнасқаны
Ат бейнесімен бірге біздің
Қарлығаш — адамның досы, жанашыры, қай кезде де
«Қасың бар қанатындай қарлығаштың, болсайшы бәрі сендей қарындастың»
Қазақ баласы қарлығаштың ұясын бұзбайды. Талантты жазушымыз Тынымбай
Қарлығашым, келдің бе, қаршығадан саумысың,
Аман-есен жеттің бе, айыр құйрық нау құсым.
Оралдың ба, тағы да өзің өскен ұяға,
Оралдың ба, сүйіктім, екеуің де бармысың.
Қарлығашым, бұл қалай, қайда кеткен серігің?
Зияны жоқ зиялым, өкпелетті сені кім? — деп
Академик Ахмет Жұбановтың «Қарлығаш» атты әні әлі күнге
Ақ тамақ, қиылған қас, жазық маңдай,
Әдемі ақша бетің жауған қардай, қарлығаш.
Жайдары еркелеген жарқын мінез,
Жарқ етсең жадыратар жаққан шамдай, қарлығаш.
Мұнда да ұлы композитор сұлу қызды қарлығашқа теңеген,
Сонымен қатар композициямыздын алдынғы
Ағаш рамка. Ағаш рамканың размері гобеленнің размеріне байланысты.
Картон дайындау. Енді гобеленнің эскизімен айналысайық. Көркем тоқымада
Көркем тоқымада қателіктер болуы мүмкін. Бірақ оларды түзетуге
- жіптің қысқа болуы. Қателік жіпті тартып
- егер түстік жағынан қате жіберілген болса, қате
- көп жағдайда негізгі жіп иненің көп
Гобелен тоқу технологиясында, әдіс – тәсілдерін пайдалана отырып,
Гобелен тоқу – ол ұзақ ыждағатты, қол еңбегін
2.5 «Ақ–боз ат» тақырыбына арналған гобеленді
№ п/п Жұмыстың орындалу реттілігі Графикалық
1 2 3 4
1 Гобеленға арналған эскизды дайындау
2 Эскиздің түстік шешімің табу
Қарандаш, қағаз (ватман), қыл қалам, гуашь немесе акварель
3 Ағаш қанқаға гобеленнің негізі болатың
Ағаш қаңқа, жіп, шеге, балға
4 Эскизді гобелен негізі болатын
Калька, копировальная бумага, карандаш, линейка
5 Гобелен тоқуға арналған материалдар
Қаңқа, эскиз (картон), жіптер, инелер мен тарақ
6 Гобеленді тоқу барысы
Қаңқа, эскиз (картон), жіптер, инелер мен тарақ
7 Жұмысты орындау барысында қолданылған
Қаңқа, эскиз (картон), жіптер, инелер мен тарақ
8 Гобелендегі соңғы түйнді тоқу
НАДО
СЮДА Қаңқа, эскиз (картон), жіптер, инелер мен
9 Дайын гобеленді қаңқадан алу
Надо сюда свою фотографию
Қаңқа, эскиз (картон), жіптер, инелер мен тарақ,
10 Дайын гобеленді көркемдеу ФОТО
НАДО
СЮДА Қаңқа, эскиз (картон), жіптер, инелер мен
3 6 – СЫНЫПТАҒЫ БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ
3.1 Жалпы білім беретін мектептің 5-6
І Түсініктеме хат
Жалпы білім беретін мектептердің негізгі орта білім беру
Бағдарламаның негізгі мақсаты бейнелеу өнері саласындағы көркем-эстетикалық біліктілікті
Оқыту міндеттері:
- отаңдық жөне әлемдік мәдениет қайраткерлерінің өнер туындыларына
- әр түрлі бағытта, жанрда мен стильде құрылған
- қоршаған орта шындығын өз бетімен көркем бейнелеу
Бағдарлама құрылымы екі негізгі бөлімді қамтиды:
- өнерді қабылдау;
- практикалық іс-әрекет.
Бағдарлама төмендегідей блоктардан тұрады.
Сурет. Бұл блоктың міңдеті: оқушылардың әр түрлі графикалық
Кескіндеме. «Кескіндеме» блогының міндеті оқушылардың түстік қатынастарды көруін,
«Композиция» блогы - «Бейнелеу өнері» пәнінің жетекші бағыты
Сәндік қолданбалы өнер блогының міндеті: мектеп оқушыларын сәндік
Мүсіндеу өнері блогының міндеті: оқушылардың кеңістік қабылдауьш, яғни
Бағдарламаны құрудың негізгі ұстанымдары:
Пәнаралық байланыс, кіріктіре оқыту ұстанымы – бейнелеу өнеріндегі
Тәрбиелей отырып үйрету (эстетикалық сезімін дамыту, еңбекке құрметпен
Үйретудің көрнекілік әдістері мен тәсілдері – шебер, суретші,
Шығармашылық іс-әрекеттер ұстанымы - оқушылардың көркемдік шығармашылық жұмыстарды
Жас ерекшеліктерін ескеру ұстанымы. Мектептің негізгі білім
Көркемдік-шығармашылық іс әрекеттер барысында өнер шығармаларын зерделеу
«Бейнелеу өнері» оқу бағдарламасының білім берудің жаңа тұжырымдамасына
Барлық блоктардағы оқу материалының құрамды бөлігі өнер тарихы
ІІ Оқу пәннің базалық
5-сынып (Барлығы 34 сағат, аптасына 1
Сурет (8 сағат). Сызықтық көрініс (перспектива). Табиғатты
Кескіндеме (9 сағат).
Түрлі түстерді қабылдау. Түстану. Түстік тон. Түс жарықтығы.
Түстердің қарсыластығы. Оқшауланған (локалды) түс. Жарық пен көлеңке.
Ағаштарға суретін салу - жұмыс жасау кезеңі: тондық
Суретші шығармаларымен танысу. Г.Исмайылова «Қазақ вальсі», У.Әжиев «Ассы
Суретші шығармаларын талдау. С.Мәмбеев «Киіз үй жанында», И.Репин
Қажетті құрал-жабдықтар: қарындаштар, акварель гуашь, пастель бояулары, қылқалам,
Сарамандық жұмыстар. «Күзгі жауын», «Күзгі гүлдер шоғы», «Жаңа
Композиция (7 сағат).
Копозиция заңдылықтары. Тұтастық заңы. Композициялық бірегейлік. Композицияның барлық
Қарама-қарсылық (контраст) зандылықтары. Шамалардың қарамақарсылығы (жоғары-төмен, жуан-жіңішке). Түстік
В.А.Серов «Шабдалы ұстаған қыз». Б.М.Кустодиев «Ф.И.Шаляпин портреті», К.Телжанов
Сәндік колданбалы өнер (6 сағат)
Сәндік қолданбалы халық өнерінің шығу және даму тарихы.
Ою-өрнек турлері: геометриялық, өсімдік және жануарлар дүниесінен, аралас.
Өрнекті композиция құрастыру. Өрнектегі симметрия. Сызықты өрнектер (бордюр).
Сәндік өнер шыгармаларымен танысу. Қолмен және өнеркәсіптік тәсілдермен
Ұлттық сәндік буйымдарды талдау. Ұлттық бас киім, сырғалар,
Құрал - жабдықтар мен материалдар. Түрлі-түсті қағаздар, қатырма
Сарамандық жұмыс. Ұлттық киім үлгілерін қағаз бетіне түсіру,
Мүсіндеу (4 сағат)
Мүсін туралы кіріспе сөз. Мүсін өнерінің пайда болуы
Мүсін шығармаларымен танысу. Микеланджело Буонарроти «Давид», Э. Фальконе
Талдау. Х.Наурызбаев «Жамбыл», Б.Әбішев «Жер - Ана» (ескерткіш),
Құрал-жабдықтар мен материалдар: саз балшык, пластилин, тас, мәрмәр,
Сарамандық жұмыстар. Ұлттық киімді безеңдіру. Сәңдік тақтайшаларды өрнектеу
Құрал жабдықтар мен материалдар: қағаз, қатырма қағаз, мата,
6 – сынып (Барлығы 34 сағат, аптасына
Сурет (8 сағат). Петроглифтер. Тастағы суреттер. Көлемнің жазықтық
Шаршы (квадрат) салу. Түйісу нүктелері (ось, диагоналдар). Ою-өрнекті
Майда бөшектерді салу, түстік қатынастардың бастапқы түсірілуі. Түстік
Адам басының суретін салудағы пропорциялар. Тең бөлікке бөлуші
Адам денесінің пропорциясы. Фигура модулі. Адам суретін салу.
Орындау кезеңдері: бейнені қағаз бетіне орналастыру; беттің пропорционалды
Кейіптің айқыңдығын қандай да бір геометриялық дене ішінде
Оқу суретін күрделендіру.
Кескіндеме (9 сағат). Кескіндеме түрлері: қондырғылы, монументальды, сәндік.
Суретші шыгармаларымен танысу. Б. Табиев «Сақманшылар», «Бала жетектеген
Талдау. А.Ақанаев «Бұл беймаза әлем», К. Дүйсенбаев «Үміт»,
Қажетті құрал-жабдықтар мен материалдар. Түрлі түсті және жай
Сарамандық жумыс. «Натюрморт», «Гүлдер мен жеміс-жидектер», «Күз», «Портрет»,
Жұмсақ колоритті түстермен этюдтер орындау (акварель). А ля
Жұмыс жасау кезендері: натюрморттың жеке құрамды бөліктерін орындау;
«Гүлдер», «Жапырақтар» тақырыбына этюд орындау (суретті қарындашпен салу;
Композиция (7 сағат). Композициялық мәнерлеу құралдары: ырғақ, симметрия,
Суретші шыгармаларымен танысу. А.Ғалымбаева «Дәмді шәй», «Дастарқан», И.
Шығармаларды талдау. Ш.Сариев «Қыз Жібек», В.М.Васнецов «Але-нушка», В.И.Суриков
Құрал-жабдықтар мен материалдар: тушь, қағаз, қарындаш, акварель бояулары,
Сарамандық жумыс. «Сиқырлы қыс», «Біздің мектеп», «Ертегілер еліңде»,
«Спорт» тақырыбына өр түрлі бірнеше денелерден құралған композиция
Тұрмыстық жанр тақырыптарына композиция құрастыру: мерекелік және әдеттегі
«Циркте» тақырыбына композиция. Симметрия. Асимметрия.
«Жазғы базар», «Жәрмеңка» тақырыптарына композиция құрастыру. Акварель техникасында
Қазақ эпосы түрткілері бойынша безендірулер: «Баян сұлу», «Алпамыс
Сәндік қолданбалы өнер (6 сағат). Қазіргі заманғы сәндік
Мүсін өнері (4 сағат). Заманауи мүсін өнері жайлы
Өсімдіктер өрнегін гипстен жасалған үлгі материалдар бойынша сомдау.
Өсімдік өрнектерінің ерекшеліктері: өсімдік жапырақтарының, кұлтешелерінің формаларын әсем
Материалдар мен құралдар: қажетті өлшемдегі плиткалар, бір түсті
Анализ жасау. Кремер Ф. «Бухенвальд қаласындағы күрескерлердің фашизмге
Практикалық іс-әрекеттер. Тақырыптық мүсіндеу. «Рельеф», «Ертегі әлеміндегі сүйікті
ІІІ Сыныптар бойынша оқушылардың дайындық
5-6 сынып оқушылары:
«Композиция» блогы бойынша оқушылар мыналарды білуі тиіс:
- композиция жанрларын;
- композиция зандылықтары мен құралдарын;
- табиғаттағы кеңістіктік өзара байланысты талдау тәсілдерін: табиғи
- интерьердегі көрініс ұғымын; ондағы түстік гаммалардың
- бейнелердегі композициялық-пластикалық шешімдерді кеңейту жолдарын;
- тақырып пен түпкі ойды нақтылау ұғымын;
- кеңістіктегі түсті өзгерту тәсілдерін (түрлі түсті
Оқушылар мыналарды игеруі тиіс:
- композиция заңдылықтарын (тұтастық, композиция орталығы, типизациялау, оқшаулау
әр түрлі орындау техникасында жұмыс жасауды, сюжеттегі ойды
қиял элементтері бар композиция тудыра отырып, өмір шыңдығын
«Сәндік қолданбалы онер» блогы бойынша оқушылар төмендегілерді
сәндік қолданбалы өнердің даму тарихын;
халық қол өнер шеберлерінің каркем-қолданбалы шығармашылық қызметінің мазмұндық
халық өнерінің ұлттық ерекшеліктерін, түс өзгерістерін, орындау техникасы
түрткі, стиль, пропорция, үйлесімділік, ырғақ, түр пішін сияқты
сәндік композиция құру зандылықтарын;
түрпішінді ернекке кошіру өдістерін;
түрпішін мен безендіру бірлігі ұғымын;
халықтық әшекейлеу мәнері бойынша формальды түстік қатынастарды;
кәсіптік қолданбалы өнер және дизайн енерінен ха-лық өнерінің
Оқушылар мыналарды игеруі тиіс:
- халық өнері мотивін берілген тапсырмалар бойынша
әшекейлеу, эскиз жасау жұмыстарын орындауды;
- табиғи формалар мен кезеңдердің түрткілерін
(мотивтерін) пайдалана отырып, тұрмыста қажетті бұйым-
дар үшін әр түрлі түрпішіндерді жобалауды;
жазықтықтардың ішкі құрылымын анықтай алуды;
шығармадағы басты және қосалқы нәрсені ажырата алуды;
әр түрлі коркем-шығармашылық әрекеттер түріңдегі әр түрлі материалдарды
өрнек түрлерін түрлендіре алуды;
- өнер шығармаларын талдай алуды.
«Мүсіндеу» блогы бойынша оқушылар мыналарды білуі тиіс:
- мүсін түрлерін;
- мүсіндеуге қажетті материалдарды, әр түрлі матери-
алдармен жұмыс жасау ережелері мен тәсілдерін;
- мүсіндеудің пластикасы мен фактурасын.
Оқушылар мыналарды игеруі тиіс:
натурадағы зат пішінінің ерекшеліктерін корсете алуды;
екі-үш фигуралық композицияны (адам және жануарлар) орындауды;
қазақ ою-орнек элементтерінен рельефті композицияны орындай алуды.
Пәнаралық байланыс. Жан-жақты пәнаралық байланыс көмегімен оқушыларды
Әдебиет: бейнелік қабылдауды тереңдету және дамыту; көркем шығарма
Музыка: Кеңістіктік түсініктерді тереңдету және дамыту мақсатында әуен-сазды
Дүниетану: ағаш түрлері және олардың құрылымы, үй жануарларының
Математика: Көлем. Форма. Кеңістік. Геометриялық денелер. Өлшем. Ою-өрнектердегі
Еңбекке баулу: бейнелеу, безендіру, құрастыру, әрлеу, әшекейлеу, мүсіндеу,
ІV Оқытудың әдістемелік жүйесінің
Мектеп қабырғасында бейнелеу өнері пәнін оқыту негізі оқу
«Бейнелеу өнері» оқу пәнінің базалық мазмұны сәндік қолданбалы
Оқу мазмұнын жүйелеу әдісінің негізіне көркемдік әрекеттердің бейнелеу,
Бейнелеу өнері оқу пәнінің сабағы өзге пәндер сияқты
Үйретудің көрнекілік әдіс-тәсілдері ішінен суретші шығармасын пайдалануда төменгі
Мамандар бүгінде адам миының оң және сол
Көркемдік іс-әрекеттердің ішіндегі құрастыру яғни конструкциялау бейнелеу және
Мектептің негізгі білім беру деңгейінде 5-6 сыныптарда сәндік-қолданбалы
Мектептің негізгі білім беру деңгейінде оқытып
Келесі маңызды міндеті – әр түрлі көркемдік материалдармен
Жалпы білім беретін мектептің негізгі білім беру
Мәдениеттану: эстетикалық, эстетикалық талғам, өлшем, үйлесімділік, салыстыру, бөлшектер
Техникалық: бір бөлшектік және көп бөлшектік бұйымдар, материал,
Көркемдік-бейнелеу: бейнелеу материалы, құрал, сызық, жағылым, түс, симметрия,
Өнерді терең түсінудің негізі көркемдік бейнелерді қабылдау дағдыларын
Практикалық тапсырмалардың мазмұнын оқу міндеттерінің негізгі төрт тобында
Көркемдік-шығармашылық әрекеттер тұтас оқу жұмысын сапалы орындаудың кепілі
Мектептің негізгі білім беру деңгейінде көбінесе акварель бояуымен
Бейнелеу өнері сабақтары қажетті оқу құралдарымен, көрнекілік құралдармен
3.2 Бейнелеу өнері пәнінің 6
Бейнелеу өнері сабағын жалпы орта
Бейнелеу өнері пәнінің мазмұны
1 кесте. Бейнелеу өнері сабағынан
Сабақтың реттік тәртібі Сабақ тақырыбы Теориялық мәліметтер
Теор.
Тәжірибе. всего
Сурет (8 сағат)
1 Ежелгі дәуірдегі сурет өнері Петроглифтер. Тастағы
1 - 1
2 Жазық симметриялы заттарды салу
Симметрия, ассиметрия зандылықтарымен және пропорциямен таныстыру.
3 Кубтың суретің салу (8 түйнді
4 Призма суретің салу (12 түйінді нүкте)
5 Қиық конустың, цилиндр құрылымын салу
6 Тақырыптық натюрморты орындау Натюрморт
7 Портрет Адам басын салудағы
8 Адам денесінің суреті Адам
Кескіндеме (9 сағат)
9 Кескіндеме өнерімен таныстыру Кескіндеме түрлері:
10 Түстану Түстік үйлесімділік. Түстік шенбер. Жылы
11 Суретші шыгармаларымен танысу. Б. Табиев «Сақманшылар», «Бала
12-13 Натюрморт Жұмсақ колоритті түстермен этюдтер орындау (акварель).
14-15 Гүлдер мен жапырақтар этюді Гүлдерді және
16 Күз тақырыбына этюд Күзгі түстер,
17 Еркін тақырыпқа сурет орындау
Композиция (6 сағат)
18 Композицияның негізгі құралдары Ырғақ, симметрия,
Суретшілер жұмысымен танысу : А.Ғалымбаева «Дәмді шәй»,
19
«Сиқырлы қыс», «Біздің мектеп», «Ертегілер еліңде», «Ғарыш әлемі»
Композиция құру зандылықтарымен қайта таныстыру
Суретті қарындашпен салу, күзгі көріністердің негізгі
Көрнекі плакаттар, әдістемелік қордан алынған
- 1 1
20 «Спорт» тақырыптарына композиция құрастыру. Композиция құру
Әрбір фигураны көрсету арқылы жылжымалы қозғалысты беру; қозғалыс
- 1 1
21 Тұрмыстық жанр Бейнелеу өнеріндегі тұрмыстық
22 «Цирк» тақырыбына композиция құру Бейнелеу
23 Қазақ эпостарына арналған безендірулер
Орындау техникасы тушь, қалам. Көрнекі
- 1 1
Сәндік қолданбалы өнері (7-сағат)
24 Сәндік қолданбалы өнердін даму
25 Батик өнерімен танысу. Батик өнерінің
26 Батикка арналған суретті орындау
27 Батикті орындау және көркемдеу Батик
28 Гобелен тоқу өнері Гобеленнің
Гобеленге арналған станок. 0,7 0,3 1
29 Гобелен станогын дайындау және эскиз
Гобеленге арналған станок. - 1 1
30 Гобеленді тоқу және көркемдеу.
Гобеленге арналған станок. 1 - 1
Мүсін өнері (4 сағат)
31 Мүсін өнері. Рельеф. Мүсін өнерінің
Жұмыс орының дайындау.
Көрнекі плакаттар, әдістемелік қордан алынған
Мүсінге арналған құрылғы. - 1 1
32 Рельефті мүсінді орындау. Өсімдік өрнектерінің
Мүсінге арналған құрылғы. - 1 1
33 Дөнгелек мүсін. Эскиз. Жан-жануарлардың бейнесін сомдау
«Ертегі әлеміндегі сүйікті кейіпкерлер», «Асау ат», «Нар
Мүсінге арналған құрылғы. - 1 1
34 Дөнгелек мүсінді орындау. Жан-жануарлардың бейнесін
Мүсінге арналған құрылғы. - 1 1
Барлығы 9,3 24,7 34
3.3 «Гобелен тоқу өнері» тақырыбына
Сынып 6.
Уақыт 45 минут.
Сабақтың тақырыбы: Гобелен тоқу өнері.
Сабақтың мақсаты: Халық қолөнерімен таныстыру, үйрету арқылы оқушылардың
Білімділік мақсаты: оқушылардың шығармашылық белсенділігін арттыра отырып, әрбір
Дамытушылық мақсаты: оқушыларды өнер туындыларын көркемдік талғаммен
Тәрбиелік мақсаты: Оқушыларға қолөнердің эстетикалық мазмұнын бойына сіңіру
Сабақтың түрі: аралас. Сабақтың әдісі: әңгімелеу, сұрақ –
Пәнаралық байланыс: тарих, өнер, технология.
Сабақтың көрнекілігі: Қ. Тыныбековтың, Б. Зәуірбекованың, М.Ф. Муканов
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі (3 минут)
- Сәлемдесу. Оқушылардың сабаққа даярлығын тексеру, түгендеу;
- Жұмыс орнын ұйымдастыру, әкелген құралдарын тексеру;
-. Ұйымдастыру сәті кезеңінде сабақтың жұмыс ырғағын анықтау.
ІI. Жаңа сабақты түсіндіру (22 минут).
Кілем – үй жасауы деп санаймыз, оны жерге
Кілем түкті және түксіз болып бөлінеді. Түк салып
Гобелен –суретті, түксіз, қабырғаға ілінетін және жерге төселетін
Гобелен өнерінің шығу тарихы 20-шы ғасырдың басынан басталады.
Гобеленнің отаны – Франция. Сонау орта ғасырларда өмір
Түкті кілемді тоқу барысында тоқу мәнеріндегідей техниканы қолдана
Түкті кілем негізін құру үшін станок болу керек.
Халқымыздың көне мәдениетін әр сабақ жіпке сыйғызып, бүгінгі
Гобелен өнерінің дамуына ерекшеүлес қосқан Қазақстанда суретшілер қатарына:
Қ.Тыныбеков,
Б.Зәуірбекова,
И.Ярема,
Ә.Бапанов,
С.Бапанова,
Қ.Жұбаниязова,
М.Ф. Муканов және А.Ж. Жамаханды т.б.атауға
Гобелен кілемі – сәндік бұйым. Оны қазіргі кезде
1946ж Батима Зәуірбекованың туған жылы
1970ж Гобелен саласындағы алғашқы туындысы «Шеберлер» деп аталған.
1972ж «Жіп иіруші қыз» атты гобеленде авторға тән
Құрасбек Тыныбековтың «Шопан» атты гобелені. Бұл шығармадағы басты
Гобелен тоқу үшін:
1. Гобеленші-суретші алдымен тоқылмақшы гобеленнің суретін кіші қағазға
2. Гобеленші-бояушы суреттегі түрлі-түстерге сәйкес жіптерді алу үшін
3. Гобеленші-картоньер кіші қагаздағы суретті тоқылмақшы гобелен елшеміндей
4. Гобеленші-тоқымашы салған суреті бойынша кілемді тоқиды.
IV Сарамандық жұмыс. (15 минут)
Жұмыс киімін киеміз;
Кергішті үстел бетіне дұрыс орналастыру;
Ине ұстау кезінде инені оң қолыңмен ұста;
Қайшыны құрбыңа үшкір жағымен ұсынба;
Алдымен кергішті алдымызға алып, негізгі жіпті бос тастап,
Тоқылу әдісі кергіш бетінде оңнаң солға қарац жүргізу
Тоқылу әдісінің арақашықтығы 3-4 мм болады;
Тоқылу әдісінде жіптер мата бетін толық жауып, суретті
V. Сабақты бекіту. (5 минут)
1.Гобелен өнерінің шығу тарихы қай ғасырдан басталады?
2.Гобелен дегеніміз не?
3. Гобелен атауы қай елден шыққан?
4. Гобеленнің кілемнен айырмашылығы неде?
5. Құрасбек Тыныбековтың өмір сүрген жылдары?
7.Ең алғашқы гобеленші қазақ қыз?
VI. Оқушы білімін бағалау (3 минут).
Әр бір оқушының жасаған жұмысын қабылдап, баға қойып,
VII. Үй тапсырмасы (2 минут).
Гобелен туралы, Қазақстандағы басқа да гобеленшілер туралы қосымша
ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жұмысты орындау барысында
Негізгі міндеттерді орындау мақсатында
Гобелен өзінің құрылған композициялық бағыты мен әсем құндылығымен
Дипломдық жұмысымызда гобелен өнері дамуына үлес қосқан
Зерттеу жұмысының негізгі нәтижелерінде құрылған ғыдыми-әдістемелік
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ДЕРЕККӨЗДЕР ТІЗІМІ
1 Абенбаев С.Ш. Студенттердің эстетикалық мәдениетін қазақ
2 Абенбаев С.Ш. Тұлғаның эстетикалық мәдениетін қалыптастыру
2 Абжапаров Қ. Ұлттық қолөнерді бейнелеу
3 Асылханов Е.С. Изучение декоративно-прикладного искусства Казахстана в
4 2015 жылға дейінгі Қазақстан
5 Ақбаева Ш.Ә. Қазақтың дәстүрлі өнерінің негізінде оқушылардың
6 Аманжолов С. Эстетикалық тәрбие және халықтық бейнелеу
7 Әлмұхамбетов Б.А., Айдарова З.Ш, Дирксен Л. Г.
8 Әтекеева Д.Ә. Түксіз кілем – гобелен
9 Боранқұлов Е.Қ. Болашақ мұғалімдерді
10 Боранқұлов Е.Қ. Оқушылардың эстетикалық мәдениетін қалыптастырудағы
11 Васильченко А.А. Панно и гобелены
12 Гусьева А.Г. Нетканный гобелен,
13 Добрата Л. Гобелены Тыныбекова //
14 Дворкина И. Гобелен за
15 Кузнецов Е.Ф. Формирование визуального
16 Қазақстан Республикасының үздіксіз білім
17 Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.
18 Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.
19 Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы –
20 Мамонтова Ю. Гобелены и
21 Оразқұлова Қ.С. Қазақ суретшілері шығармашылығындағы архетиптік
22 Рамазанова Д. Бейнелеу өнерін оқытудағы ескеретін
23 Төкенова Қ.Т. Болашақ мұғалімдердің
24 Төкенова Қ.Т. Көркемдік талғам
25 Төкенова Қ.Т. Болашақ мұғалімнің
26 Шакенова Қ.Т. Жоғары сынып оқушыларының
27 www.gobelens-kz.com
28 www.tsaritsuno.net
29 www.olga-bryntseva.narod.ru/gobelen
БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ САБАҒЫНДА ГОБИЛЕН ТОҚУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
Гобелен технологиясында абстарктілі интерьерлік панно тоқу
ГОБЕЛЕН ТОҚУДА ЕСКЕРТКІШТЕР МҰРАСЫ КОМПОЗИЦИЯСЫН ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ (Абылай хан)
Сәндік қолданбалы өнерде гоболен өнерінің алатын орны
Гобелен тоқуда «Теңіз ғажайыптары» композициясын тиімді пайдалану
СӘНДІК ҚОЛДАНБАЛЫ ӨНЕР ТҮРЛЕРІ МЕН ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Гобелен тоқу әдістері
Тоқыма тоқу технологиясын үйрену
Қазақ халқының киіз басу өнері
«Ұлттық ырғақтар» композициясында ою-өрнектерді тиімді қолдану әдістері