Белсенді туристік саяхаттар
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 3
I-тарау. Туристік саяхаттың мәні және мазмұны 4
1.1 Саяхат түрлері және олардың сипаттамасы 4
1.2. Саяхат түрлерінің пішіні мен топтары 7
1.3 Саяхат барысындағы демалатын және түнейтін орындар 11
II-тарау. Белсенді туристік саяхаттар 15
2.1. Қазақстанда ұйымдастырылған алғашқы саяхаттар 15
2.2. Белсенді саяхаттың классификациясы және қиындық категориялары 16
2.3 Жорықта қауіпсіздікті қамтамасыз ету 18
2.4. Саяхат жасаудағы кедергілер 23
Қорытынды 25
Қолданылған әдебиеттер тізімі 28
КІРІСПЕ
Біздің елімізде саяхатқа шығып, аралап көретін көрікті жерлер
Қазақстанның ұшы-қиырсыз кең даласында саяхаттың сан алуан түрін
Саяхат – белгілі бір аймақпен танысу және оны
I-тарау. Туристік саяхаттың мәні және мазмұны
1.1 Саяхат түрлері және олардың сипаттамасы
Саяхат маршруттарының күрделі жағдайдын, түрлі нұсқасын қамтитын еліміздің
Жаяу жорық - барша адамның қолы жететін жорық.
Саяхаттың ең қызықты, сонымен бірге күрделі түрлерінін бірі-
Сумен саяхат жорыққа шыққан адамнан көп төзімділікті қажет
Қайықты бастапқы орнына апарып қою немесе ағаштарды байластырып,
Жаяу саяхатқа қарағанда сумен саяхатта бағыт-бағдар ұстану әлдеқайда
Сумен күндіз саяхат жасағанда ең бастысы ағыс жылдамдығына
Саяхаттың ең күрделі түрлерінің бірі –шаңғы арқылы жасалынатын
Қыстың күндері жолды бағдарлау күрделене түседі, олай дейтініміз
Шаңғымен саяхат жорығы кей қиындықтарға қарамастан өзінің қайталанбас
Шаңғы саяхатына қатысушылардың басты кедергілері: қар жауып тұрған
Қардың қалың, жұқа түсүіне, жердің жазық, немесе ойлы-қырлы
Еліміздің көптеген аудандарының адыр-бұдырлы даласын кесіп өтетін жақсы
Алайда, жолдан бұрылып шыға алмаушылық көп жерлерді аралап
Саяхаттың негізгі мақсатына нұқсан келтірерлік қозғалыс жылдамдығын шамадан
Велосипедшілердің негізгі кедергілері жолсыздық, құмды жолдар, тік қырлар
Автомобильмен және мотоциклмен саяхат та кең қанат жайып
Спелео - үңгір саяхаты өзіндік мағынаға ие. Бірінші
Үлкен үңгірлер енетін жол тараптарының көптілігімен күрделі, онда
Жерасты саяхат кезінде адамды тұншықтырар немесе жарылыс туғызар
Үңгірге түскен әр саяхатшы альпинистік тәсіл негіздерін, шыңға
1.2. Саяхат түрлерінің пішіні мен топтары
Елімізде дене тәрбиесі мәдениеті мен спорт дамуының міндеттерін
Жорық кезінде саяхатшы жол жүру дағдыларын бойға жинауға,
Бүгінгі таңда елімізде саяхат жоспарлы түрде қалауы бойынша
Тарамдала тартылған саяхат жерлері маршруттары саяхатшыларды кез келген
Саяхаттың сызық желісі маршрутты бойынша сапарға шыққан саяхатшы
Дегенмен, денені шынықтыру, дамыту, жорық дағдыларын бойға дарыту
Сынақтық маршруттар еліміздің неғұрлым табиғаты сұлу, қызықты аудандарын
Дайындықтан өткен саяхатшылар тобы қажетті құралдармен, азық-түлікпен қамтамасыз
Мерзім мен аудандарды белгілеп, күні бұрын жасалған
Топ мүшелерінің өздері таңдаған әуесқойлық саяхат маршруты қарталардың,
Сонымен бірге әуесқой саяхатшылар тобы белгілі базаларға белгіленген
Саяхат шаралары демалыс күндері жорық жасаумен, саяхаттық слет,
Спорттық саяхат жорықтарының топтастырылуы саяхат түрлері мен олардан
Топтастыруға бүкілодақтық біртұтас спорттық жүйелеуде көрсетілген разрядтық талаптарға
Маршруттар жіптерінен тыс ресми құжат боп саналатын және
Жорық ұзақтығы топтың дайындық желісінен маршрутынан міндетті түрде
Жорық ұзақтығы күрделілік категориясына тән сынақтық маршруттың
Маршруттың тәсілдік күрделілігі кедергілердің сипатымен және әртүрлілігімен анықталады.
Кедергілер сипаты кедергіден өткен қауіпсіздікті қай деңгейде талап
Жорықтар күрделілігі тобы белгіленген өлшемдер және классификациялық асулар
1.3 Саяхат барысындағы демалатын және түнейтін орындар
Жорық кезінде, оның ұзақтығына байланысты кішігірім демалу мен
Орынды таңдау. Ашық дамылдайтын орын бірнеше басты талапқа
Палаткаларды тіккен кезде желдің бағытын ескеруді есте ұстаған
Лагерді өзен ағысы бойынша төменгі жағындағы қыстақтарға, өнеркәсіп
Кейбір жетекшілер лагерьді эстетикалық талғам бойынша орналастыруға баса
Ашық далада дамылдау жұмыстарын ұйымдастыру. Ашық далада дамылдайтын
Кең ауқымды жұмысты үзбей жүргізу үшін жетекші
Палаткаларды орналастыру. Ең алдымен палаткаларды тігетін орынды таңдау
Бұдан кейін палатка шаңырағын ұстап тұратын тірек қазық
II-тарау. Белсенді туристік саяхаттар
2.1. Қазақстанда ұйымдастырылған алғашқы саяхаттар
Ежелгі Қазақстан тарихындағы ұйымдастырылған алғашқы саяхаттар—аса ауқымды
Аталған кезеңде Ұлы Жібек жолының солтүстік түркі тармағы
Қазақстан аумағындағы ең бірінші туристік нысандар түркі тайпаларын
Қазақстанда қажылық саяхатты ең бірінші ұйымдастырған Әмір Темір
Б.з.б. көне заманнан осы уақытқа дейін Александр Македонскийдің
Бірақ Қазақстан туризмі тарихындағы ең елеулі табыстардың көбі
1929ж. Таулы туризмнің энтузиастары Б.И. Белоглазов, Ф.Л.
1930ж. Савиннің қолбасшылығымен пошта және телеграф жұмысшыларына қиын
1931ж. қаңтарында В.Н. Зимин алғаш рет туристерге қысқы
Қазіргі таңда мұндай саяхаттарға оқушылар да қатысып жүр.
2.2. Белсенді саяхаттың классификациясы және қиындық категориялары
Белсенді туризмдегі классификацияланған туристік
Туристік маршрут дегеніміз — белгіленген қызмет көрсету бағдарламасы
Халықаралық альпинистер одағының (ХАО) ұсынуымен 1947ж. туристік саяхаттардың
I-категориялы саяхаттар — аз қиындық, қиын емес жеңіл
II-категориялы саяхаттарға — орташа қиындық деңгейіндегі жорықтар жатады.
III-категориялы саяхаттарға —қиын деңгейдегі жорықтар жатады. Бұл жорыққа
IV-категориялы саяхаттарға — өте қиын деңгейдегі жорықтар
V-категориялы саяхаттарға — аса қиын деңгейдегі жорықтар жатады.
VI-категориялы саяхаттарға — ең жоғарғы қиындық деңгейіндегі жорықтар
Қиындық категориялары белсенді саяхат кезіндегі табиғи кедергілердің қиындық
Қиындық категорияларын анықтауда негізгі 3 классификациялық сипаттама:
ұзақтылығы;
арақашықтығы;
маршруттың техникалық қиындығы
ерекше рөл атқарады.
Мысалы, маршруттың ұзақтылығы жорыққа қатысушы топқа арналған
Арақашықтық — маршруттың белгіленген
Категориялы жорықтардың параметрлері
Қиындық категориялары
Ұзақтығы (күндер саны) I II III IV V
6 8 10 13 16 20
Жорықтардың қашықтығы
-жаяу жүру (км) 120 150 190 220 250
-шаңғымен (км) 130 160 200 220 250 300
- таулы жерлермен (км) 100 120 140 150
-су жолдарымен 150 160 170 180 190 190
-велосипедпен 250 400 600 750 900 1000
-мотоциклмен 1000 15000 2000 2500 3000 3000
-машинамен 1500 2000 2500 3000 3000 3500
- спелео жорықтар
( үңгірлер саны) 5 3-4 2-1 2-1 1
2.3 Жорықта қауіпсіздікті қамтамасыз ету
Туризмдегі мүмкін болатын кездейсоқ жағдайлардың себептерін келесідей
1) топтың себептері — аймақтың табиғи ерекшеліктеріне байланысты
2) топтың себептері — туристер тобының қажетті деңгейде
3) топтың себептері — туристік саяхаттың қажетті
4) топтың себептері — туристер тобындағы медициналық
Кез келген туристік қызмет көрсететін кәсіпорын егер қызметтері
осы турфирманың белсенді турлары жүзеге асырылатын аудандарын
2) құтқарушы қордың азық-түлікпен, медикаменттермен, құрал-саймандармен жабдықтау, қамтамасыз
3) базалық лагерьде немесе эксплутацияланатын турлардың бағыттарында қатерлі
4) тексеру-бақылау, құтқару-іздестіру жұмыстарын жүзеге асыру қатерге ұшыраған
5) қажет болған жағдайда мемлекеттік-апаттық құтқару қызметтеріне ақпараттар
Құтқару жұмыстарын жүзеге асыру үшін, хабарсыз кеткен туристер
I-ші — III-ші қиындық деңгейіндегі жорықтар үшін —
Құтқару жұмыстары үшін негізгі медикаменттер тобы:
ауру басушы және әлсіз ағзаны қалпына келтруші препараттар
2) қан тоқтатуға, дезинфекциялауға арналған
(йод, cутегі тотығы);
3) антибиотиктер тобы (пинициллин, тетрациклин, эритромицин);
4) сыртқы жарақаттарға қолданатын препараттар;
5) таңуға қажетті материалдар (бинт, мақта);
6) приборлар мен инструменттер тобы (градусник, қайшы, шприцтер
Құтқару-іздестіру жұмыстары келесі жағдайларға байланысты басталуға тиіс:
егер де туристер тобы белгіленген мерзімде бақылау
Егер де туристік маршруттың бойында апаттық жағдай болуы
Турфирмалардың барлығы мемлекеттік-апаттық құтқару қызметімен бірлесіп, әрекет етуі
1) МИНИМУМ бағдарламасы - бақылау-құтқарушы топтары мемлекеттік кездейсоқ
2) МАКСИМУМ бағдарламасы – бұл бағдарламаға сәйкес инструкторлардың
Туризмдегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін шетелдік
1а) қызметтер бағытының тізімі, яғни туристік бағыттардың потенциалды
1б) Қазақстан территориясындағы барлық саяхаттардың түрлері бойынша
1в) траспорттық немесе құтқару жұмыстарын жүзеге асыру, іздестірулерді
1г) туристерге сақтандыру полистерін рәсімдеу.
2а)Қызметтердің технологиясы - Қазақстан мен ТМД елдерінің территориясы
2б) Қазақстан картасына салынған информацияларды енгізе отырып, құтқару
2в) 6 адамнан тұратын контракты негізінде жұмыс жасайтын
2г) бақылаушы топтарының қызметтері үшін оқу-жаттығу жиындарын өткізу.
3)даму перспективалары – бүкіл әлем бойынша жорықтар мен
Туризмдегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету дегеніміз — туристік шараларды
Туризммен айналасуда қауіпсіздіктің қамтылуы белсенді туризм саласында жұмыс
Жорықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қауіпсіздікті сақтандырудың жорық
жорыққа қатысушылардың қоршаған орта экологиясының нашарлануына сәйкес денсаулықтарының
халықтың көп бөлігінің табыстарының төмендігіне сәйкес медициналық көмектерді
Туристік саяхаттарды медициналық қызметтермен қамтамасыз ету
Жорықтың медициналық қызметтермен қамтамасыздандырудың негізгі міндеттері:
аурулардың алдын алу, яғни профилактикалық шаралар;
денсаулығы нашар, жарақат алған туристерге қажетті деңгейде алғашқы
денсаулықтағы өзгерістерді үнемі анықтау, қажет болған жағдайда денсаулықты
2.4. Саяхат жасаудағы кедергілер
Адамның саяхат жасамауына немесе сирек саяхат жасауына белгілі
Турөнімнің құны. Тұтынушы ақша массасының шектеулігі жағдайында әрекет
Уақыт тапшылығы. Көптеген адамдар саяхат үшін жұмысын қалдыра
Денсаулығы жағынан шектеулік. Денсаулықтың нашарлығы немесе дене бітіміндегі
Жанұяның өмірлік циклы. Кішкентай жас балалары бар ата-аналар
Қызығушылықтың тапшылығы. Белгілі бір сапардан қажетті рахат сезімін
Қорқыныш және қауіпсіздік. Туристік сапар жаңа жағдайлармен кездесуді
Қорытынды
Сонымен, ежелгі Қазақстан тарихындағы ұйымдастырылған алғашқы
Қазақстанда қажылық саяхатты ең бірінші ұйымдастырған Әмір Темір
Мерзім мен аудандарды белгілеп, күні бұрын жасалған маршруттар
Саяхат шаралары демалыс күндері жорық жасаумен, саяхаттық слет,
Саяхаттың бірнеше түрлері болады:
1.Жаяу жорық—барша адамның қолы жететін жорық, бұл жорық
2. Таулы аймақтағы жорық — тау соқпақтармен өтетін
3. Сумен саяхат — жорыққа шыққан адамнан көп
4. Шаңғымен саяхат жорығы кей қиындықтарға қарамастан өзінің
5. Автомобильмен, велосипедпен және мотоциклмен саяхат та кең
Сонымен қатар, бұл курстық жұмыста белсенді саяхаттың қиындық
Туризмдегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету дегеніміз — туристік шараларды
Жорықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қауіпсіздікті сақтандырудың жорық
1) жорыққа қатысушылардың қоршаған орта экологиясының нашарлануына сәйкес
2) халықтың көп бөлігінің табыстарының төмендігіне сәйкес медициналық
1) аурулардың алдын алу, яғни профилактикалық шаралар;
2) денсаулығы нашар, жарақат алған туристерге қажетті деңгейде
3) денсаулықтағы өзгерістерді үнемі анықтау, қажет болған жағдайда
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының “Туризм туралы” заңы. Алматы, Қазақстан, 1993.
Қазақстан Республикасы аймағында туристық спорттық жорықтар өткізу ережесі,
Турист энциклопедиясы. Тамм, М., 1997.
Туристік жорықтар кезінде оқушылар өмірін қауіпсіздендіруді қамтамасыз ету
Авторлар ұжымы. Турист серігі. М., ФжС,, 1963
Шимановский В.Ф. Таудағы қауіптер. М. ЦРИБ, “Турист”, 1974.
2
Туристік саяхаттарды медицмналық қызметтермен қамтамасыз ету
Туризмнің белсенді түрлерінің техникасы мен тактикасының негізгі ұғымдары
Туризмнің белсенді түрлерінің техникасы мен тактикасының негізгі ұғымдары туралы
Туристік саяхаттың мәні және мазмұны
Туризм мен демалыс
Жастар туризмінің мәні
Туризмнің белсенді түрлерінің техникасы мен тактикасы
Спорттық - сауықтыру туризмі және салауатты өмір салтының қалыптасуы
Спорттық-сауықтыру туризмі
Туризмнің белсенді түрлері