Мемлекет шығыстарын қаржыландыру
Мазмұны
Кіріспе......................................................................................................................3
1 МЕМЛЕКЕТ ШЫҒЫСТАРЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ СЫНЫПТАМАСЫ..................................................................................................4
1.1. Мемлекет шығыстарының мәні және құрамы ...........................................4
1.2. Экономиканы дамыту шығындары................................................................7
1.3 Мемлекеттік шығыстарды қаржыландыру...................................................9
2 МЕМЛЕКЕТТІК ШЫҒЫСТАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТІ ..............12
2.1 Әлеуметгік-мәдени шараларға жұмсалатын шығыстар .............................12
2.2Халықты әлеуметгік қорғау және ғылыми-техникалық прогресс шығыстары.............................................................................................................16
2.3 Қорғанысқа және басқаруға жүмсалатын шығыстар.................................28
Қорытынды............................................................................................................31
Қолданылған әдебиеттер.....................................................................................32
Кіріспе
Мемлекеттің, шығыстары — мемлекеттің қаржы саясатының маңызды құралы,
Шығындарды қаржыландырудың көздсріндегі, нысандарындағы және әдістеріндегі айырмашылықтар осыған
Нарықтық экономикасы бар елдердің тәжірибесіне орай әлеуметтік қорғау
Алайда халықты әлеуметтік қорғаудың сферасына "әлеуметтік қамсыздандыру" мен
Сонымен бірге еңбекке қабілеттілігінен, асыраушысынан және жүмысынан айырылу
Бұл жұмыста мемлект шығыстарының ұғымы және оның міндеттері
1 МЕМЛЕКЕТ ШЫҒЫСТАРЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ СЫНЫПТАМАСЫ
1.1. Мемлскет шығыстарыныц мәні және құрамы
Мемлекеттің шығыстары — бұл мемлекеттің жұмыс істеуімен байланысты
"Шығыстар" үғымының қос мағынасы бар:
1. Ақша қаражаттарын олардың мақсатты арналымы бойынша пайдалану,
2. Айырбас процесінде қаражаттарды нақтылы жұмсаудан бөлгіштік
Бұл екі аспект "шығыстар" ұғымының оның "шығындар" ұғымына
Шаруашылық жүргізудің әр түрлі жүйесінде (нарықтық және әкімшіл-әміршіл)
Мемлекет шығыстарының құрамына мемлекеттік бюджеттің, мемлекеттік бюжеттен тыс
Мемлекеттік сектордың кәсіпорындары шығыстарының құрамына мыналар кіреді:
1) өндірістік, шаруашылық-пайдалану қызметімен байланысты шығындар;
2) ұлғаймалы ұдайы өндіріске (негізгі құрал-жабдықтарға және
3) бюджетке және бюджеттен тыс қорларға төленетін
4) көтермелеу және ынталандыру қорларына аударылатын аударымдар.
Шығындардың бірінші тобы қорлардың (капиталдардың) толық айналымымен байланысты
Басқа категориялардың арасында мемлекет шығыстарының жайы мемлекетгік меншіктің
Мемлекет шығыстарының басым бөлігі қоғамдық тауарларды, игіліктерді және
Бағыттары мен мақсатты арналымы бойынша шығыстардың барлық түрлерінің
Мемлекеттің шығыстарын ұйъшдастыруға оларды болжау, сондай-ақ оларды қаржылаңдыру
1.2 Экономиканы дамыту шығындары
Экономиканы дамытуға жұмсалатын шығыстар — бұл өндіріс көлемінің
Экономикаға жұмсалатын шығыстарда басты орынды ұлттық шаруашылықтың барлық
1) құрылыс-монтаж жұмыстарының шығындары;
2) жабдық, сайман, аспап сатып алу шығындары;
3) өзге күрделі жұмыстар мен шығындар (жобалау-іздестіру, геологиялық-барлау
4) жаңа салынып жатқан кәсіпорындар үшін кадрларды
Күрделі жұмсалымдар мыналардың есебінен қаржыландырылады:
1) шаруашылық жүргізуші субъектілердің меншікті қаражаттары;
2) банктердің ұзақ мерзімді кредиттері;
3) халықтың жинақ ақшасы (тұрғын үй құрылысына);
4) бюджеттен қаржы бөлу.
Кәсіпорындардың меншікті қаражаттарының үлесі өсіп келеді, бұл шаруашылық
Жөндеуге жұмсалатын шығыстар табиғи тозған және сапалық ескірген
Айналым қаражаттарының өсімі кәсіпорындардың меншікті немесе оған теңестірілген
Резервтер жасауға жұмсалатын шығындар қаражаттардың үздіксіз ауыспалы айналымын
Мемлекеттік резервтер — мемлекет жасайтын шикізаттың, материалдардың, отынның,
1.3Мемлекет шығыстарын қаржыландыру
Мемлекеттің шығыстарын қаржыландырудың мақсатты сипаты мемлекеттің қаражатгарын қатаң
Даму жоспарларының (болжамдарының) орындалуына қарай қаржыландыру қаржы ресурстарын
Ресурстарды пайдалануда үнем режімін сақтау — мемлекеттің шығыстарын
Мемлекеттің шығыстарын ұйымдастырудың қажетті қағидаты оларды жабудың бюджет,
Мемлекет шығыстарының жеке түрлері экономикалық маңызы мен мазмұны
Мемлекеттің шығыстарын шектеудің (айырудың) аса маңызды критерийі материалдық
1) материалдық өндіріспен тікелей байланысты және
2) қызметтің өндірістік емес сферасындағы шығыстар;
3) мемлекеттік резервтерді жасау шығыстары; Шығыстардың бірінші
Мемлекет шығыстарының екінші тобы қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін
Өндірістік емес сфераның қажеттеріне жұмсалатын шығыстар тұтыну қорына
Мемлекеттің шығыстарын қорлану қоры мен тұтыну қоры арасында
Үшінші топтың мемлекет шығыстары — мемлекеттік резервтерді жасау
Предметтік (мақсатты) белгісі бойынша мемлекеттің шығыстары экономикаға, әлеуметтік-мәдени
Аумақтық белгісі бойынша мемлекеттің шығыстары экономикалық аймақтар бойынша
Мемлекеттің шығыстары қаражаттарды ең жоғары тиімділікпен пайдаланған жағдайда
/. Шаруашылық есептегі кәсіпорындар мен ұйымдарды қаржыландыру меншікті
2. Сметалық-бюджеттік қаржыландыру. Сметалық тәртіппен ерекше құжаттардың —
Ерекше жағдайларда әдіс ретінде айналысқа қолма-қол ақша шығару
Бағдарламалар мен шараларға, халықты әлеуметтік қорғауды қамтамасыз етуге
Демеуқаржылар кезіндс ақша қаражаттары қайтарусыз тәртіппен бюджет пен
Субвенциялар — халықты әлеуметтік қолдауды қамтамасыз ету жөніндегі
Субсидиялар — үлестік негізде белгілі бір шараларды қаржыландыруға
Аталған нысандар (оларды қалыпты жүзеге асырған жағдайларда) трансферттік
2МЕМЛЕКЕТТІК ШЫҒЫСТАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТІ
2.1 Әлеуметтік-мәдени шараларға жұмсалатын шығыстар
Мемлекет шығыстарының маңызды бағыты әлеуметтік-мәдени шараларға — оқу-ағартуға,
Бұл шығыстар ірілендірілген түрде мынадай түрлерге бөлінеді:
1) білім беру және кадрларды кәсіпке даярлау;
2) мәдениет, өнер, спорт және бұқаралық ақпарат
3) денсаулық сақтау;
4) мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру және әлеуметтік көмек. Нарықтық
Соңғы уақытта слімізде әлеуметтік-мәдени шараларды қаржыландырудың жаңа қағидаттары
Білім беруге жұмсалатын шығыстар мектепке дейінгі ұйымдарға, жалпы
Білім беру мекемелері бюджеттен тыс қаражаттарды және ресурстарды,
Қазақстан Республикасының "Білім туралы" заңына сәйкес гранттар және
Мәдениет пен өнерді қаржыландыру кітапханаларды, клубтарды, мәдениет үйлерін,
Бүқаралық ақпарат құралдарын ұстауга жұмсалатын шығыстар мемлекет құрылтайшысы
Халыққа арналған бірқатар медициналық қызметтер бұрыннан ақылы жүйеде
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы қаңтардың 27-сіндегі №
Азаматтарға республикалық бюджеттің есебінен орындалатын тегін медициналық көмектің
1) денсаулық сақтау ұйымдарының жолдамасы бойынша ересектер мен
2) ВИЧ-инфекциясын жұқтырған ауруларға медициналық көмек көрсетуге;
3) шұғыл, төтенше жағдайларда пайда болған аурулар кезіндс
4) сот-медициналық сараптамаға бағытталады. Азаматтарға жергілікті бюджеттің
1) алғашқы медициналық-санитарлық көмекті; алғашқы медициналық-санитарлық көмек
ортодонтикалық көмектен басқа 18 жасқа дейінгі балаларға, жүкті
18 жасқа дейінгі балаларға физиотерапевтік көмекті;
2) жедел және шұғыл жәрдем көрсетуді;
3) шұғыл көмек көрсетуді;
алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету мамандарының жолдамасы бойынша аурулардың
4) шұғыл, төтенше жағдайларда пайда болған аурулар кезінде
5) ВИЧ-инфекциясын жұқтырған ауруларға медициналық көмек көрсетуді
Басқа қалғандарының бәрі ақылы нысанда көрсетілуі тиіс, бұл
Мемлекеттік денсаулық сақтауды қаржыландырудың көздері мыналар болып табылады:
ұзақ мерзімді экономикалық нормативтер бойынша бөлінетін республикалық және
шаруашылық жүргізуші субъектілердің кірістерінен аударылатын аударымдар, министрліктің, ведомстволардың
арнаулы бағдарламалар бойынша халықаралық ұйымдардың қаражаттары;
республикалық және жергілікті валюта қорларынан бөлінетін валюталық қаржы;
жұмыс берушілерге нормативтсрден тыс медициналық және басқа қызметтер
ұйымдар мен азаматтардың, соның ішінде басқа мемлекеттердің қайырымдылық
Мемлекеттік денсаулық сақтаудың қаражаттары мыналарға бағытталады:
азаматтарға медициналық көмек көрсетуге;
денсаулық сақтаудың мақсатты кешенді бағдарламаларына;
мемлекеттік денсаулық сақтаудың материалдық-техникалық базасын дамытуға;
емдеу-профилактикалық және санитарлық-эпидемиологиялық мекемелерді ұстауға;
медициналық кадрларды даярлауға және олардың біліктілігін арттыруға;
медициналық ғылымды дамытуға және енгізуге;
жұқпалы аурулар эпидемияларын жоюға.
Денешынықтыру мен спортқа жұмсалатын шығыстар мемлекеттік бюджеттің қаражаттары,
2.2 Халықты әлеуметік қорғау және ғылыми-техникалық прогресс шығыстары
Қаржы жүйесінің дербес буыны ретіндегі сақтандыру әдетте ойда
Қазақстан Республикасының Конституциясы Қазақстан Республикасының азаматы жасына келген,
Халықты әлеуметтік қорғауга жұмсалатын шығыстар мемлекет шығыстарының жүйесінде
Әлеуметтік қорғау деп қоғамдық дамудың нақтылы жағдайларына сәйкес
Әлеуметтік қорғаудың қаржылық тұлғалауы арнаулы ақша қорларын қалыптастырумен
Еңтөмен әлеуметтік төлемақылар мөлшерін есептеудің негізі орта есеппен
Әлеуметгік шығыстар зейнетақы төлеудің Мемлекетгік орталығы, қазіргі кезде
Халықты әлеуметтік қорғауға жұмсалатын шығыстар қаржы құжаттарында, жоспарларда,
Халықты әлеуметтік қорғау санатына қосылатын ұғымдардың айырмашылықтары бар.
Әлеуметтік қамсыздандыру қоғамның еңбекке жарамсыз және жұмыс істемейтін
Әлеуметтік сақтандыру өзінің экономикалық табиғаты жағынан адамның еңбек
Тұрмысы төмендегілерге әлеуметтік көмек негізінен кедейлік шегінен арғы
Сөйтіп, әлеуметтік мұқтаждарды қаржыландыруға арналған қаражаттарды қалыптастырудың үш
Сақтық әдіс әлеуметтік телемақылардың түрлерін қаржыландыру үшін қайта
Бюджеттік әдіс кезіңде қаражаттар ақша ресурстарының жалпымемлекеттік қорынан
Қайырымдылық жарналары (қайыр көрсету) әдісі кезінде қаражаттардың тіркелген
Әлеуметтік сақтандыру көбінесе зейнетақымен қамтамасыз ету жүйесі, еңбекке
Зейнетақы — бұл зейнетақымен қамсыздандырылуға құқығы бар азаматтар
Жұртқа мәлім, 1998 жылға дейін зейнетақы кәсіпорындардың өз
Жинақтаушы зейнетақы жүйесі кезінде әркім өз табысынан (жалақысынан)
Салымшылар немесе жұмыс берушілер міндетті зейнетақы жарналарына қосымша
Зейңетақы төлемдері салымшының таңдауы бойынша Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы
емес жинақтаушы зейнетақы қорларына бағытталады, салымшыға
зейнетақы келісім шартының негізінде жеке зейнетақы шоты және
Қазақстанда 16 жинақтаушы зейнетақы қоры бар. Егер 30
Салымшылардың қордаланған жарналарын зейнетақы қорлары уәкілетті банк (кастодиан)
"Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" заңға сәйкес Орталықтан
Толық емес көлемдегі жасына байланысты зейнетақы төлемдері азаматтарға
Төтенше және барынша радиациялық қатерлі өңірлерде 1949 жылғы
5 және одан да көп бала туып, оларды
Зейнетақы төлемдерін есептеуге арналған табысқа еңбекке ақы төлеудің
2002-2003 жылдары Зейнетақы төлеу жөніндегі мемлекеттік орталықтан төленетін
Азаматтарды зейнетақымен қамтамасыз ету негізінен "Қазақстан Республикасының зейнетақымен
Сонымен қатар, Үкімет мамандықтары бойынша анықтап белгілегендерге жұмыс
Осылайша отандық зейнетақы жүйесі біртіндеп дамып келеді. Зейнетақы
Жалпы, 2003 жылдың 1 желтоқсанындағы жағдай бойынша зейнеткер
Әлеуметтік сақтандыру жүйесінде әр түрлі жәрдемақылар маңызды орын
Әлеуметтік сақтандыру шеңберінде төленетін жәрдемақыларға сырқаттық бетшелер бойынша
Еңбекке уақытша жарамсыздық бойынша әлеуметтік жәрдемақылар жалпы ауруларға
Қызметкер жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысында болған
Егер еңбекке уақытша жарамсыздық еңбекте мертігуге немесе кәсіби
Маусымдық жұмыс істейтін қызметкерлерге, үй шаруасымен айналысатындар мен
Ядролық сынақтардың әсеріне ұшыраған аумақтарда тұратын әйелдерге жүктілігі
2003 жылдан бастап бала тууға байланысты 15 айлық
көрсеткіш мөлшерінде біржолғы мемлекеттік жәрдемақы төленеді.
Мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар мемлекеттік әлеуметтік қамсыздандыру жүйесіне кіреді
Мүгедектігі бойынша жәрдемақылар мүгедектікке душар болған жағдайда жәрдемақыға
Мүгедек адамдарға зейнетақы төлеу тағайындалған кезде мүгедектігі бойынша
Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша жәрдемақы алуға асыраушысы қайтыс
Асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша жәрдемақыға құқығы бар отбасының
Жасына байланысты жәрдемақы азаматтарға зейнетақы төлемдеріне құқығы болмаған
Бір мезгілде әр түрлі арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алуға
Өндірістердің, жұмыстардың, кәсіптердің, лауазымдар мен көрсеткіштердің Үкімет бекіткен
2001 жыддың шілдесінде қабылданған "Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесінде мыналар бөліп көрсетіледі:
1. Әлеуметтік көмек, ол бойынша төлемақылар мыналарды
а) балалары бар отбасына жәрдемақы, ол отбасының
ә) балалары бар мерзімдік қызметтің әскери қызметшілерінің отбасыларына
б) мүгедек балалары бар отбасыларына жәрдемақы;
в) ВИЧ- инфекциясын жұқтырған балаларға немесе ересектерге
г) әкелері алименттер төлеуден жалтарынған балаларға уақытша жәрдемақы;
д) 7 жасқа дейінгі 4 және одан
2. Тұрғын үй жәрдемақысы, отбасынын, жиынтық
3. Тұрғын үй-коммуналдық қызметтерді, отынды, көлікті, соғыс
4. Жұмыссыздарға материалдық көмек.
5. Этникалық отанына оралған қазақтарга жәрдемақы және
Табысы екі, айлық есептік көрсеткіштен артық емес жұмыссыздарға
1) жұмысқа орналасуға жәрдемдесу;
2) біліктілікті жоғарылатуды кәсіптік даярлау,
3) қоғамдық жұмыстармен қамтылған жұмыссыздардың еңбегіне ақы
4) табысы аз азаматтардан шыққан жұмыссыздарға
Қоғамдық жұмыстарды орталық және атқарушы органдар ұйымдастырады, республикалық
Сонымен бірге еңбекке қабілеттілігінен, асыраушысынан және жұмысынан айырылу
Мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар (бала туғанда, жерлеуге, балалары бар
Жергілікті бюджеттерден әлеуметтік көмек көрсету түрінде төлемақылар мыналарға
1) экологиялық апаттардан, нәубеттерден, ядролық сынақтардан зардап шекендерге;
2) жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарына, көп балалы аналарға,
Шаруашылық жүргізуші субъектілер, басқа жұмыс берушілер меншікті әлеуметтік
Енді ғылыми-техникалық прогресті қаржыландыруға келетін болсақ, қаржыландырудың көзін
ҒТП-ні қаржымен қамтамасыз етудің негізгі қағидаттары қаржыландыру көздерінің
Ғылым жалпы нарықтық қатынастарға бағдарлана алмайтын қызмет сферасына
Мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландырудын басымдығы жалпымемлекеттік маңызы бар
ҒТП-нің қолданбалы және енгізбслік шаралары шаруашылық есеп қорларынан
ҒТП-ні жеделдетуді ынталандырудың маңызды бағыты ҒТП-нің басым бағыттарын
ҒТП-ні қаржымен қамтамасыз етудің көзі қаржылық қолдауды көрсетуге
Соңғы уақытта алдын ала ескерілген шарттарда нақтылы ғылыми
Шаруашылықтын, басқару органдары (концерндер, ассоциациялар, акционерлік қоғамдар, компаниялар,
Ғылыми зерттеулерді қалыпты қамтамасыз ету ғылыми орталықтарда күштерді
2.3 Қорғанысқа және баскаруға жұмсалатын шығыстар
Әрбір мемлекет өзінің қорғаныс қабілетін сақтап отыруы тиіс,
Басшылық пен басқаруды Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігінде орталықтандыру
Қорғанысты қаржымеи қамтамасыз ету мыналарды кіріктіреді:
а) қарулы күштерді қаржыландыру;
ә) ару-жарақтарды, соғыс техникасын, өңдірістік-техникалық арналымның өнімдерін әзірлеуге,
б) ғылыми зерттеулер мен қорғаныс сипатындағы зерттемелер;
в) әскери объектілердін, (аэродромдардың, полигондардың, баздардың, әскери
г) әскери қызметшілердің жеке басын міндетті мемлекеттік
сақтандыру;
д) бірнеше мемлекеттің әскери-саяси одақтарын қалыптастырған кезде
Қорғанысқа жұмсалатын шығыстарды жоспарлаудың негізгі мәліметтері жауынгерлік және
Қорғаныс қырындағы шаруашылық есептегі өнеркәсіп орындары мен құрылыс
Қорғанысқа жұмсалатын шығыстарды үкімет республикалық бюджет құрамында қарайды,
Қазақстанда "қорғаныс" функциялық тобы бойынша шығыстарға табиғат және
Мемлекет шығыстарының құрылымында шаруашылық құрылыста, әлеуметтік және экономикалық
Мемлекеттік басқару органдарының жүйесі дегеніміз барлық деңгейлердің заңнамалық,
Заңнамалық биліктің жоғары мемлекеттік органы Қазақстан Республикасының Парламенті
Облыс, қала, аудан аумағында атқарушы өкімгерлік органдар жергілікті
Қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті сақтау органдарын ұстауға жұмсалатын
Тиісті салаға басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік басқарудың орталық
Соңғы уақытта функцияларды орталықтандырудын әр алуан дәрежесі бар
Мемлекеттік шаруашылық жургізуші субъектілердің басқару аппаратын ұстауға жұмсалатын
Мемлекеттік басқару органдарын ұстауга жұмсалатын шығыстар барлық деңгейлердегі
Экономикалық сыныптамаға сәйкес басқару аппаратын ұстауға жұмсалатын шығыстардың
Басқару аппаратын ұстауға жұмсалатын шығыстарды анықтайтын басты құжаттар
Басқару органдары, кәсіпорындар, ұйымдар мен мекемелер штат кестесін
Қорытынды
Сонымен, мемлекеттік шығыстар жұмыс істеуімен байланысты ақша
Нарықтық қатынастар жағдайында тұтынудың бұрын қалыптасқан қоғамдық қорлардан
Әлеуметтік қорғаудың қаржылық тұлғалауы арнаулы ақша қорларын қалыптастырумен
Қолданылған әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы
2.. Мельников В.Д., Ли В.Д. Общий курс
3. Бабич А.М., Павлов Л.Н. Финансы. Учебник.-
4. Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. Оқулық. -
5. Мамыров Н.К., Саханова А.Н. и др.
6. Финансы. Денежное обращение. Кредит. Учебник для
7. Берлин С.И. Теория финансов. Учебное пособие.
8. Гостенко Л.Н. Страхование. Учсбное пособие. —
9. Иншыкбаева С.Ж. Фискальная политика и ее
10. Құлпыбаев С. және басқалары. Қаржы
11. Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И.
12. Финансы, Деньги, кредит. Учебник. Под.ред. О.В.
2
Мемлекет шығыстарының экономикалық мазмұны туралы
Мемлекет шығыстарын ұйымдастыру
Мемлекеттің шығыстары - мемлекеттің қаржы саясатының маңызды құралы, оның орталықтандырылған және орталықтандырылмаған кірістерін пайдалануға байланысты болатын қаржы қатынастарының бір бөлігі
Мемлекет шығыстарының экономикалық мазмұны
Мемлекет шығындарын шектеудің аса маңызды критерийлері
Республикалық және жергілікті шығыстарды талдау арқылы ондағы туындаған мәселелерді анықтап, олардың шешу жолдарын қарастыру
Мемлекет шығыстарының экономикалық мазмұны және сыныптамасы
Мемлекет кірістерінің сыныптамасы
Бірыңғай бюджеттік сыныптама
Мемлекет шығыстарының мазмұны