Кәсіпорынды жобалау кезеңдері
МАЗМҰНЫ
Кіріспе.................................................................................................................. 3
1 Жобалық менеджменттің өткені мен бүгіні.................................................. 4
1.1 Жобалық менеджменттің жобаға енуі........................................................ 4
1.2 Жобалық менеджменттің кәсіпорын дамуындағы орны........................... 6
2 Жобалық менеджменттің дамуы.................................................................... 10
2.1 Жобалық менеджменттің автоматтық-ақпараттық дамуы....................... 10
2.2 Жоба менеджерлерін даярлау..................................................................... 13
3 Жобалық менеджменттің кәсіпорындағы перспективасы.......................... 15
3.1 Кәсіпорынды жобалау кезеңдері................................................................ 15
3.2 Қазақстан кәсіпорындарының БСҰ-на кіргеннен кейінгі
перспективасын жобалау.................................................................................. 17
Қорытынды.......................................................................................................... 21
Әдебиеттер тізімі................................................................................................ 22
КІРІСПЕ
Жоба – жасалуға, қайта құрылуға, қалпына келтірілуге, салынуға
Жобалау – жобаның кешенді техникалық құжаттамасын дайындау процесі.
Кейіннен осы әдіс-тәсіл жаңашыл менеджмент ғылымымен астасты. Бұл
1 Жобалық менеджменттің өткені мен бүгіні
Жобалық менеджменттің қоғамға енуі
Менеджмент ұғымы бертін келе пайда болғанмен оның мән-мағынасы
Жобалық менеджменттің ғылыми негіздерін қалыптастыру өткен ғасырдың соңғы
ХІХ ғасырдың соңғы он жылдығында өнеркәсіптік электротехникада энергетикалық
80-жылдардың орта шетінде Г.Даймлер мен К.Бенц автомобиль қатынасының
Жобалық менеджмент – дәстүрлерді, тарихты, консепцияларды, теория мен
Жобалау практикасы ұйымдастыру секілді өте көне. Басқару ісіне
Үлкен Клод пен кіші Джордждың «Басқару ақыл-ойының тарихы»
Көне египеттіктер бізге жазбаша ескерткіштер қалдырады. Онда әңгіме
Еңбекті жобалау проблемасына көне гректер де көңіл бөлді.
Көне Үнді ғалымдары да жобалау мәселесіне көп мән
Қалай десек те көне заманнан бүгінгі күнге жеткен
Жобалық менеджменттің кәсіпорын дамуындағы орны
Жобалау – адамдардың стратегиялық қызметі. Бұл қызметтің мән-мазмұнын
Ал, менеджмент – кәсіпорынды, өндірісті басқару туралы ғылым.
Яғни, жобалық менеджмент дегеніміз – тиімді жобалау мен
Жоба менеджерлері дегеніміз - өндірісті және тауар айналымы
Осы анықтамадан бірқатар қорытынды жасауға болады. Жобалау ең
«Мақсаттылық» анықтамасы жобалау міндетін – ұжымның алдына қойған
«Жүйелік» анықтамасы дүркін-дүркін емес, жүйелі, үздіксіз жүзеге асыру
Әрекеттің осынджай міндетті бірізділігін жобалау процесі деп атайды.
Жобалау процестерін басқарудың көптеген жүйелері мен салаларында жүзеге
Бірақ мұнда жобалау термині өзгермейді.
2. Шешімнің орындалуын ұйымдастыр – қажетті жағдай жаса,
Ақпарат
4. Бақылау – қабылданған шешімге сәйкес, мұқият есептеуді
1-сурет - Жобалау процесінің мазмұны
Жобалау циклді процесс ретінде қарастырылады, ол «жобалау функциясы»
Жобалау функциясы – жоба қызметінің нақты түрі, оны
Әрбір жобалау функциясы процесс болып саналады, өйткені, бұлар
Жобалық менеджменттің өзіндік өзгешілігі, ерекше мазмұны болады, әрі
Қазіргі теория мен практикада «кәсіпорын жобалау» жалпы, шаруашылық
Құрылымдық өзгерту кәсіпорынды жобалаудың жалпы бағдарламасының бір бөлігі
Жобалаудың екінші басты факторы корпоротивтендіру. Шетелдік зерттеулер көрсеткендей,
Бізге Анри Файоль айтқан жобалық менеджменттің алты функциясы
Болжалдау – кәсіпорыннң белгілі бір мақсатты көздеген стратегиясы
Жоспарлау - жобалық менеджменттің ішіндегі ең елеулісі болып
Ұйымдастыру – демек нендей бір құрылым құру. Ұйым
Ұйымда жұмысты адамдар істейтін болғандықтан ұйымдасырудың маңызды жағдайларының
Жарлық беру – жоба жетекшісінің қарамағындағы белгілі бір
Үйлестіру – кәсіпорын коммуникациясының барлық буындарын: адамдар арасындағы
Бақылау - күтпеген жағдайға байланысты ұйым өзінің бастапқы
Бақылау – бұл ұйымның өз мақсатына жетуін қамтамасыз
2 Жобалық менеджменттің дамуы
2.1 Жобалық менеджменттің автоматтық-ақпараттық дамуы
Жобалауды автоматтандыру – құралдарды, машиналарды, жүйелерді, т.б. жобалау
Адам қызметінің алуан түрлі саласында дербес ЭВМ-дердің жаппай
Жаңа мәліметтік технологияларды жаппай енгізу стратегиясы мынадай негізгі
енгізу кезеңдермен жүзеге асырылуы, бірақ мұндайда бастапқы кезеңнің
ұйымдық құрылымның және қызметкерлердің компьютерлерге әзірлігін тексеру қажет;
алғашқы кезеңдерде жаңа мәліметтік технологиялардың мекемелерге бірте-бірте
Нарықтық экономикаға көшкен жағдайда жобалық менеджмент жүйесінің өнімді
Жоғарыда атап көрсетілгендей механикаландыру және автоматтандыру дәрежесі бойынша
Сондықтан да жобаланатын жұмыс орнында ПЭВМ жобалық басқарудың
Жобалаудың жұмыстық жүйесі қамтамасыз етудің бес технологиялық жүйе
құралдар енуі тиіс.
мәліметтерді іздестіретін және талдайтын құралдар, бұған әртүрлі мәлімет
басқару және экономикалық модельдеу құралдары, бұған экономикалық-математикалық
сарапшылық (эксперттік) жүйелер, бұларды мағлұматтар базасы сүйемелдейді;
алуан түрлі есептеу – логикалық міндеттерді шешу құралдары;
қалыптастыру және текстік мәліметтер құралдары.
Отандық ПЭВМ Агаттың алғашқы авторы А.Ф.Иоффенің пікірінше жобалаудың
ПЭВМ базасы негізіндегі іскерлік автоматтандырылған жұмыс орнын жобалау
Автоматтандырылған жұмыс орнының (АЖО) типтік үш класы болады:
АЖО басшылардікі;
АЖО мамандардікі;
АЖО техникалық және қосалқы қызметкерлердікі.
АЖО-ны құрған кезде алуан түрлі стандартты және қолданбалы
Жұмыстың әрбір категориясын автоматтандыру үшін қазіргі кезде ПЭВМ-дар,
2.2 Жоба менеджерлерін даярлау
Әлемдік экономиканың түрлі салаларындағы күрделілік пен бәсекелестіктің күрт
Жоба менеджерлері өз кәсіпорнының басымдылығы, атақ, абыройы үшін
Бүгінгі АҚШ - әлемдегі жоба инфрақұрылымы барынша дамыған
Елде 10 мыңнан астам консультациялық фирмалар, мүның сыртында
АҚШ – жобалық және бизнес менеджментін зерттеуде жетекші
Жоба менеджерлерін даярлау оқу орындарының үш типінде жүзеге
Бірінші тип колледж деп аталады. Бұл төрт жылдық
Екінші тип – бұл бакалавр ғылымының колледжін бітіргендер
Үшінші типтегі оқу орнында тек жобалық менеджмент проблемаларымен
АҚШ-та екі бизнес мектебі жоғары мәртебеге ие болады:
1908 жылы құрылған Гарвард бизнес мектебі ерекше орын
Бағдарлама мақсаты – бітірушілерге басшыға қажетті сапаны дамыту,
1) Қоршаған әлемде ұйымдастыру орнын көре білу және
2) Аналитикалық және интеграциялық дағды, яғни шиеленіскен
3) Техникалық және функционалдық дағдылар, яғни, өндіріс, маркетинг,
4) Жеке іскерлік этиканы компания жұмысын ойдағыдай жобалау
5) Кәсіптік кемелденуі – адамдармен қарым-қатынас жасу және
Мұнда кез-келген салада жоғары білімі бар және жұмыс
3. Жобалық менеджменттің кәсіпорындағы перспективасы
3.1 Кәсіпорынды жобалау кезеңдері
1 кезең. Кәсіпорындардың сыртқы сауда қызметін жобалау.
а) Кәсіпорындар өндіретін тауарлар рыногындағы кәсіпорындардың жағдайы. Қазақстандық
б) кәсіпорын қызметін олардық тауарларын тұтынушы тарапынан жобалау.
2 кезең. Болашақ рынокты жобалау.
а) кәсіпорындардың жағдайын болашақ рынок сыйымдылығымен салыстыру. Әлемдік
б) рынок конъюктурасының ауытқуы. Уақыт өткен сайын
3 кезең. Кәсіпопорын мүмкіндіктерін жобалау.
а) сыртқы сауда қызметі көлемінің көбеюі. Кәсіпорындардың сыртқы
б) кәсіпорындарды асқа рыноктарға ауыстыру. Қазақстандық кәсіпорындардың географиялық
в) жаңа сферада қызметті бастау және бұрынғы сферада
4 кезең. Бюджетті салық саясатын жобалау.
а) ел ішіндегі бюджеттік – салық саясаты және
б) шетелдік бюджетті – салық саясаты және оның
5 кезең. Әлемдік экономикадағы үрдістер әсері.
а) түрлі елдердің сыртқы сауды саясаты өз еркшелігіне
6 кезең. Кәсіпорынның сыртқы рыноктағы экономикалық стратегияларын жобалау.
3.2 Қазақстан кәсіпорындарының БСҰ-на кіргеннен кейінгі перспективасын жобалау
Отандық кәсіпорындардың перспективасы қалай болғанда да алдағы уақытта
Кәсіпорынның сыртқы сауда қызметін рынок және тұтынушы тұрғысынан
Кәсіпорынның сыртқы рыноктағы экономикалық стратегияларын таңдауға кәсіпорын өзгерте
Болашақ рынокты жобалауда кәсіпорындардың жағдайын болашақ рынок сыйымдылығымен
Кәсіпорын мүмкіндіктерін сыртқы сауда қызметі көлемін көбейту, кәсіпорындарды
Ел ішіндегі және шетелдегі бюджетті-салық саясаты және оның
Сыртқы рыноқтағы қызметін дамытуды көздеген әрбір кәсіпорын елдің
Кәсіпорын өзінің жобалық құрылымын рыноктың өзгеретін қажеттіліктеріне үнемі
Жобалық менеджментті ұйымдастырудан кәсіпорынның сыртқы рыноктағы қызметінің табыс
Кәсіпорынның озық технологиялармен жабдықталуы сыртқы рынокқа бәсекеге қабілетті
Қазақстанның БСҰ-ның мүшелігіне енгенннен кейін қазақстандық кәсіпорындардың сыртқы
2-сурет - Кәсіпорынның рыноктағы
экономикалық стратегиясын жобалау процесі
Ел рыноктарының факторы – кәсіпорын қызметінің стратегиялық алаңы
елдегі саяси және экономикалық тұрақтылық;
өндіріс шығындары;
транспорттық инфрақұрылым;
мемлекеттік жеңілдіктер мен ынталандырулар;
білікті және салыстырмалы арзан біліксіз жұмыс күшінің болуы;
осы ел рыногының сыйымдылығы;
мүмкін шетелдік әріптестің қаржылық жағдайы және бүтіндей елдің
сауда шектеулерінің болуы;
ұлттық валюта бағасының ауытқуы және валюталық тәуелділік;
келіссөз жүргізу, мәміле жасау, міндеттемелерді орындау тәжірибесі;
талап етілетін шикізат, материалдарды және т.с.с. жеткізулердің болуы;
Кәсіпорынның табысы жобалық менеджерлер қызметінің принциптерінен де көбіне
қатаң есептелген тәуекелділікке баруға дайындық;
рынок талаптарын интуитивті қабылдау;
бағыныштардан гөрі көп жұмыс істеуге қабілеттілік;
өз ісін толық білу;
қызметкерлерді жақсы ынталандыру;
шығын мен пайдаға бақылау.
Кәсіпорынның рыноктағы экономикалық стратегиялары әр кезде қажет, тіпті
Кәсіпорынның сауда қызметінің ұзақ мерзімді мақсаттарына қол жеткізудегі
өзгерте алмайды
әсер етеді
3-сурет - Кәсіпорыннның сыртқы рыноктағы экономикалық стратегиясына әсер
Факторларға тоқталатын болсақ, оларды кәсіпорын өзгерте алмайды, бірақ
ҚОРЫТЫНДЫ
Жоба менеджерлері ұйымның қаржы, маркетинг, өндіріс, ғылыми зерттеу
Бәсеке, клиенттер, заңдар, саяси факторлар, экономикалық жағдайлар, технология,
Жобада әр түрлі мақсат болуы мүмкін, мұның әсіресе
Ұйымның тиімділігін арттыру үшін жоба айқын болуы тиіс.
Жоба әрқашанда бұрынғы дерктерге сүйенеді, алайда кәсіпорынның болашақтағы
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1. Макаров С.Ф. Менеджер за работой - М.:
2. Кунц Г.О., Доннел С. Управление: системный ситуационный
3. Волфанг Хайер Как делать бизнес в Европе?,
4. Детяров В.Г. Рекомендуем самоменеджмент//Эко. – 1991, №8
5. В.Даль, Толковый словарь живого великорусского языка, І
6. В.Зигерт, Ланг.Л. руководитель без конфликтов - М:
15
Ү кезең.
Әлемдік экономикадағы үрдістер әсері:
-түрлі елдердің ССС-н жобалау
ІҮ кезең.
Бюджетті салық саясатын жобалау;
-ел ішіндегі бюджетті салық саясаты және оның кәсіпорын
-шетелдік бюджетті салық саясаты және оның кәсіпорын қызметіне
II кезең. Болашақ рынокты жобалау (сұраным мен ұсынымды
-кәсіпорын жағдайын болашақ рынок сиымдылығымен салыстыру;
-рынок коньюнтурасының ауытқуын жобалау
Кәсіпорынның сыртқы рыноктағы экономикалық стратегиясы жобалау процесі
I кезең. Кәсіпорынның ССҚ-н жобалау.
-кәсіпорынның осы сәтте өндіретін тауарлар рыногындағы
-Кәсіпорын қызметін тауарларды тұтынушы тұрғысынан жобалау.
III кезең. Кәсіпорын мүмкіндіктерін жобалау: -ССҚ көлемінің көбеюін
-кәсіпорынды басқа рыноктарға ауыстыруды жобалау:
-жаңа сферадағы қызметті және бұрынғы сферада қызметті тоқтатуды
IV кезең. Кәсіпорынның сыртқы рыноктағы экономикалық стратегиясын жобалау:
-ССҚ-ң ауқымды ұзақ мерзімді мақсатын жобалау;
-ССҚ мақсат-тарына қол жеткізу варианттарын салыстыру
3.Жұмыс барысын үйлестір – пайда болған келіспеушілікті жой.
1.Шешімді шығар және орында – кім, не істеу
КӘсіпорын
Ішкі факторлар
Озық технологиямен қамтамасыз етілуі
Ұлттық СЭС
Сыртқы факторлар
Кәсіпорнның ССҚ сферасында жұмыс істейтін персонал үшін мотив
ССҚ сферасында менеджерлер қызметінің принциптері
Халықаралық маркетингті ұйымдастыру
ССҚ-ті басқару жүйесінің икемділігі
Елдің рыноктар факторы-кәсіпорын қызметінің стратегиясы
ХЭҚ және әлемдік экономикалық байланыстағы үрдістер
Кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымы
CASE жабдықтары және CASE технологиялар
Жобалық менеджменттің жобаға енуі
Өндірістің техникалық дайындығын меңгеру
Жоба ұғымының анықтамасы
Инвестициялық жоба циклдері
Жоспарлау түсінігі. Бизнес-жоспар бөлімдері
Жоспарлау түсінігі. Бизнес-жоспар бөлімдері туралы
Жобалық несиелеу
Сәулет - құрылыс жобалау бөлімі
Инвестиция және инвестициялық тартымдылық. Инвестициялық жобалардың негізгі ерекшеліктері