Қалың елім қазағым
Абай өмірбаяны
Абай Ибрахим Құнанбаев (1845-1904) қазақтың ұлы
«Шынжыр балақ, шұбар төс Ырғызбайым,
Торнақ жалды торайғыр Көтібағым,
Әріде кетпес, беріде кетпес Тонайым,
Сірә да еңбас Төрғаным» - деген
Осындаай текті ортадан шыққан Құнанбай мен
Жас кезінен-ақ Абай өмірі ішкі балалық
Сонымен, балалықтан асып бозбалалық, жігіттік шағына
Қаладағы оқудан шығыс ақындарын сүюді, ақындықты
Абай өлеңдері түгел дерлік лирикадан құралады,
Жалпы Абай халықтың өмір шындығын, көрген
1981 жылдан бастап Абай басына ауыртпалық
«Қалың елім, қазағым, қайран жұртым,
Ұстарасыз аузыңа түсті мұртың,
Жақсы менен жаманды айырмадың,
Бірі – қан, бірі – май
Асыл мұра Абайдың сөздері
Абайдың толық жинағында 1890 жыл мен
Абай Құнанбайұлы қазақ халқының жан
«Қара сөздері» Абайдың тұрсымтағы философиялық –
Абай «қара сөздерінде» қандай ғана түйінді
«Дәл осы күнде қазақтың ішінде кімді
Жалпы қара сөздерден мазмұн, тақырып жағынан
Осыдан соң қара сөзбен жазылған мысал,
Абай үшінші сөзінде қазақ халқының мінез-құлқындағы
Төртінші сөзінде ақын адам деген тылсым
Абай бесінші сөзінде де, қазақ даласында
Абай алтыншы сөзінде қазақтың «бірлік пен
Қазақ ұлтының басын қосатын, бірлігін баянды
Абайдың жетінші, сегізінші, оныншы сөздерінде бала
Он бесіншісі сөзде мораль мәселесін мінез
Он жетінші сөзінде Абайдың өз
Он сегізінші сөзінде және де қысқа
Жиырмасыншы сөзінде ақын адамдарға тән
Абай жиырма бірінші сөзінде қазақ
Ал, жиырма үшінші сөзінде «Қуаныш» пен
Адамгергершілік жөніндегі тәрбиелік тақырыпты Абай отыз
Қырық төртінші сөзінде тәрбиелік ойдың тағы
Міне, оқырман қауым, осылайша топтап тексеру
Ал, ұлы Абай өз заманына налып
Абайдың қара сөздері – оның ақындық
Абай шығармашылығындағы адамгершілік тәрбиесі
Абай мұрасының асыл бір қазынасы –
Абайдың арманы мен күнделікті тірлігінде көп
Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін,
Жоқ-барды, ертегіні термек үшін.
Көкірегі сезімді, тілі орамды
Жаздым үлгі жастарға бермек үшін,-
дейді.Өлең сөзін,поэзияны әлеуметтік тартыстың құралы етеді,
Мысалы:
Жақсыға айтсаң,жаны еріп,
Ұғар,көңіл шын беріп.
Адам мінез – құлқын, ниетін ақын
Адалды сатсаң арамға,
Құдай қабыл етер ме?
Қыз сүйеді мені деп
Оған көңіл көтерме –
деп келетін өлең шумағы адалдықты жыр
Жамандар қыла алмай жүр адал еңбек,
Ұрлық, қулық қылдым деп қағар кезбек.
Арамдықтан жамандық көрмей қалмас,
Мың күнде емес, бір күні сынар
Өзіңнің де, еліңнің де көсегесін көгертіп,
Абайды осылай жан-жақты терең таныған кезде
Әдебиеттер:
1. Абай Екі томдық
Т.1. Өлеңдер мен поэмалар – 1986-302б
2. Абай. Қалың елім қазағым:
3. Абай және қазіргі заман: өмірі
4. Әлімбаев М. Халық ғажап тәлімгер:
5. Мырзахметов М. Абайдың
6. Абетаева Е. Абайдың педогогикалық және
7. Керейбаев К. Абай жырларындағы
8. Рақымжанов Т. Халық позиясы және
9. Сабыр А. Өсиетті – ұрпаққа
Жиынтық бағалау тапсырмаларының жинағы
Абай Құнанбаев (1845-1904) өмір тарихы
Абай Құнанбаев шығармашылығы
Абай - публицист
Бауыржан Момышұлы шығармаларындағы Абай дәстүрі
Тұлғалық бағдарлы оқыту жүйесіндегі сабақтар
Батыр-жырау Қожаберген туралы
Шәкәрімнің шығармашылығы
Міржақып Дулатұлы
Абай Құнанбайұлының өлеңдерінің тәрбиелік мәні