XIX ғасырлардағы ұлт - азаттық көтерілістер
ЖОСПАР
Кіріспе 2
С. Датұлы және И. Тайманұлы бастаған
1. Кіші жүздегі көтерілістердің басталу себептері
2. Көтерілістердің жеңілуі, олардың себептері мен
Қорытынды 16
Қолданылған әдебиеттер 18
Кіріспе
Тарих. Ең ауыр үкім – тарих
Халықтың елдігін, ерлігін, ездігін сынайтын мұндай
Қазақ жеріне, оның ұлы Даласына кісен
Кеңестік кезеңде біздің ата-аналарымыз тарихтан әлемдегі
Құдайға шүкір, міне сол аты бұлыңғыр
С. Датұлы және И. Тайманұлы бастаған
1. Кіші жүздегі көтерілістердің басталу себептері
XVIII ғасырдың 30-шы жылдарында, Кіші жүз
Жайық бойындағы жақсы жерлерге жайғасып алған
Еділ өзенінің төменгі Каспийге құятын аймағын
Оралдың әскери мекемесі Үлкен және Кіші
Бұдан басқа қазақ шаруалары орыс помещиктері
Батыс Қазақстан жерінде Бөкейдің баласы Жәңгір
1827 жылы Жәңгір хан Нарын құмындағы
Жәңгір хан 1845 жылы өлді. Бұған
Патша үкіметінің жергілікті феодалдар мен шонжарларға
Наразылық жер дауынан басталды. Ішкі Ордада
1831 жылы Ресеймен шектес жерлерде сұлтандар
Жәңгірге наразы болған бір топ сұлтандар
Сырым Датұлының көтерілісінің басты мақсаты -
Исатай Таймановтың қозғалысының басты мақсаты
1783 жылы бұл көтеріліс басталғанда -
Бұл айтылғандар Сырымның көтеріліс кезінде белгілі
Батыс Қазақстанда ұлт-азаттық көтерілісі басталған кезде
- Олар - ар, намыс, парыз.
Ар-ожданына, намысына дақ түсірмей, халқының алдындағы
1783 жылдың көктемінде қазақтардың Орал бекінісі
1783 жылғы тамыз айында әскери шайқастардың
І784 жылы мамыр айында Сырым Датов
1785 жылы көктемде қазақ даласына патша
Халық қозғалысының қаһарынан қорқып патша үкіметінен
1785 жылы Орынбордан патша генералы Смирнов,
Кіші жүздегі жағдайға Ресей патшасы қанық
Ералы да қазаққа теңдік әперуді ойлаған
Патша өкiметi Сырым Бұқара мен Хиуа
Сырым бастаған қазақ жасақтары мен шаруалардың
1794 жылы жеккөрінішті Ералы хан өліп,
С. Датов Кіші жүздегі мемлекеттік биліктің
1795 жылы Сырым бастаған көтеріліс қайтадан
1797 жылы наурыздың 26-сынан 27-сіне қараған
Исатай 1791 жылы туған. Оның жігіт
1812 жылы Бөкей хан Исатайды Жайық
Бұл күрестің күшеюіне, әсіресе, 1833 жылы
2. Көтерілістердің жеңілуі, олардың себептері мен
Есім хан өлгеннен кейін кіші жүз
Хан кеңесі жиналған кезде Нұралыға жақын
Сырым батыр бастаған 1783-1797 жылдар арасындағы
Көтерілістің негізгі қозғаушы күші феодалдық және
Сырым Датов бастаған көтерілістің жеңіліске үшырауының
Бірақ тәуелсіздікке ұмтылған Сырым бастаған көтерілістің
Исатай мен Махамбет бастаған шаруалар көтерiлiсi
1836 жылы ақпанда халықтың хан сұлтандарға
1836 жылы мамыр айында оқиғаның барысы
Жазға қарай Исатайдың ауылына хан, сұлтандардың
Исатайдың келе жатқанын естіген хан оның
Жәңгір хан Орынбор шекара комиссиясына Исатай
Ордадағы оқиғалар 1836 жылдың аяғында Петербург
Исатайдың басына мазасыз күндер туды. Хан
Қазақ жігіттерінің күшімен Исатай, Махамбеттер 1837
Көтерілістің жеңілуіне өздерінің ұсақ мүдделерін көздеп
Көктем шығысымен жер-жерде қазақтардың қозғалысы қайтадан
Бұл кезде Сібір өңірінен шегінген Кенесары
Міне, осындай қиын-қыстау жағдайда Исатай 500
1838 жылы шілде айының 12-сі күні
Исатай Тайманов опат болғаннан кейін күрес
Қорытынды
1797 жылдың аяғына дейін жалғасқан Сырым
Кіші жүз қазақтарының арасындағы үзілістерімен қоса
Халық бұқарасының 1783—1797 жылдардағы күресі қазақ
Сонымен қатар Исатай Тайманұлы мен Махамбет
Исатай мен Махамбет басқарған көтерілістің біртекті
Дүниеде Исатай мен Махамбеттей адамдардың
Сырым және Исатай, Махамбет аңсаған адамгершілік
Қолданылған әдебиеттер
1. И. Кенжалиев Исатай Махамбет Алматы,
2. Қазақстан тарихы, очерктер. Алматы, 1998
3. Қазақ ССР тарихы, 2 том.
4. Мусин Ч. Қазақстан тарихы, Алматы,
5. Маданов Х. Қазақ халқының арғы-бергі
6. Маданов Х. Ұлы дала тарихы,
7. Сабыров С. Қазақстан тарихы,
XIX ғасырлардағы ұлт-азаттық көтерілістер
Исатай мен Махамбет бастаған көтеріліс (1836-1838ж)
Себебі салықтың өсуі
1833 ж Жәңгір ханның қайын атасы
Басшысы Исатай Тайманұлы, Махамбет Өтемісұлы
Мақсаты хан озбырлығына шек қою.
Жеңілу себебі үстем тап өкілдкрінің опасыздығы,
Сырым Датұлы басқарған көтеріліс(1783-1797ж)
Қозғаушы күші қарапайым көшпенділер.
Көтеріліс аумағы Еділ-Арал теңізі.
Мақсаты Нұралы ханның озбырлығына шек қою,
Басшысы Байбақты руының старшыны, батыр, шешен
1784 ж қарашада-Соғыз өзені бойында Сырым
1802 ж-Хиуада қайтыс болды.
Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс(1837-1847ж)
XIX ғ 30-40 ж ең ірі
Басшысы Абылай ханның немересі,Қасым төренің баласы,сұлтан
Сипаты-ұлт-азаттық
Қозғаушы күші-қазақ шаруалар
Мақсаты отарлауды тоқтату.
Көтерілісшілердің саны 20 мыңға жетті.
Болған жерлер Ақтау бекінісі,Ақмола т.б.
1847 ж-Майтөбе шайқасында Кенесары 3 сұлтанмен
Исатай мен Махамбет бастаған көтеріліс (1836-1838ж)
Себебі салықтың өсуі
1833 ж Жәңгір ханның қайынатасы Қарауылқожа
Басшысы Исатай Тайманұлы,Махамбет Өтемісұлы
Мақсаты хан озбырлығына шек қою.
Жеңілу себебі үстем тап өкілдкрінің опасыздығы,қарулардың
Сырым Датұлы басқарған көтеріліс(1783-1797ж)
Қозғаушы күші қарапайым көшпенділер.
Көтеріліс аумағы Еділ-Арал теңізі.
Мақсаты Нұраты ханның озбырлығына шек қою,жерді
Басшысы Байбақты руының старшыны,батыр,шешен Сырым Датұлы
1784 ж қарашада-Соғыз өзені бойында Сырым
1802 ж-Хиуада қайтыс болды.
XIX ғасырлардағы ұлт-азаттық көтерілістер
2
Батырлар институты және оның дәстүрлі қазақ қоғамындағы орны (Бөкенбай батыр әулетінің негізінде)
Қазақ халқының тарихында Сырым батыр қозғалысының негізгі өшпейтін маңызы міне осында
С. Датұлы және И. Тайманұлы бастаған шаруалар көтерілістерінің салыстырмалы себебі, мәні және ерекшеліктері
Қазақ халқының ұлт-азаттық көтерілісі (XVIII – XIX ғғ.)
Жоламан Тіленшіұлы халық батыры
ХІХ ғасырдағы Оңтүстік Қазақстандағы ұлт-азаттық қозғалыс мәселелері
Кенесары бастаған қазақ халқының ұлт-азаттық күресі
Қазақ халқы тарихының түпнұсқа деректерін ғыл
Қазақ қоғамындағы батырлар институты
ХҮІІІ-ХІХ ғасырлардағы ұлт-азаттық қозғалыс белестері