Экономикалық белсенді халық

Кіріспе
Қазіргі кездегі нағыз пәрменді әлеуметтік саясат – ол
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Жаңа әлемдегі
Бүкілдүниежүзілік сауда ұйымына кіру отандық өнімдірушілердің бәсекеге қабілеттілігін
Дамыған және дамушы елдердің тәжірибесін үйренуде жүйелік және
Курстық жұмыстың мақсаты Қазақстан республикасының еңбек нарығын реттеу
- еңбек нарығы мен халықты жұмыспен қамтудың жалпы
- еңбек нарығын реттеудің қызмет ету тетіктерін
- республикадағы еңбек нарығы мен жұмыспен қамтудың
- Қазақстан республикасының еңбек нарығының қазіргі жағдайына талдау
Жұмыстық тәжірибелік маңызына тоқталсақ, бұл мәліметтерді осы тақырыпты
Еңбек нарығы және халықтың жұмысбыстылығының теориялық негіздері
Еңбек нарығы және халықтың жұмысбастылығының түсінігі
Еңбек нарығы нарықтық экономиканың бөлінбес бөлігі болып табылады.
Нарықтық экономикаға өту өзіне қажет еңбек нарығы мен
Еңбек нарығы - бұл тауар болып табылатын еңбек
Еңбек нарығы деп қызмет атқарып жүрген жұмыс күші
Бұл елдердің өзінде еңбек нарығы тетіктерінің бір –
Еңбек нарығының қызмет ету ауқымына байланысты оның екі
- сыртқы еңбек нарығы (салааралық, макроэкономикалық ұғымдар);
- ішкі еңбек нарығы (сала ішіндегі, микроэкономикалық ұғымдар).
Сыртқы еңбек нарығы дегеніміз жұмыс күшінің облыстық, салааралық
Еңбек нарығы басты үш қызмет атқарады :
1) әлеуметтік қызметте адамдардың табыстары мен жақсы тұрмыс
2) экономикалық қызметте еңбекке тиімді түрде тарту, оны
3) ынталандыру қызметі бәсекеге қабілеттің күшеюіне, тиімділігі
Маркстік ілімге қарсы батыс теорияларында еңбек тауар деп
Қазақстандық экономикалық әдебиеттерде зерттеушілердің
Еңбек нарығы шетелдік әдебиеттерде жеткілікті түрде зерттеліп, айқындалған.
Дамыған нарықтық экономикалық жүйеде барлық еңбек өнімдері тәріздес
1945жылы капиталистік елдің экономикалық жағдайы анық түрде ерекшеленді.
Жапониядағы жұмыспен қамтуды басқару. «Өмірлік жалдану» жүйесінің
Қазіргі уақытта Қазақстанның еңбек нарығындағы жағдайы халықтың экономикалық
Президентіміздің басты мақсаттарының бірі аса дамыған 50
Еңбек нарығын реттеудің әдістемелік негіздері
Еңбек нарығының бір мамандықтағы білікті қызметкерлермен толығып және
Жастар саясатын iске асыру үшiн жас адамдардың қоғамға,
Еңбек және жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттiк жастар саясатын
Қазақстан Республикасының халқын жұмыспен қамтудың 2005 - 2007
Сонымен қатар, бiлiктiлiгi мен еңбек дағдысының болмауынан, кәсiптiк
Қала халқында жұмыссыз жастардың деңгейi жоғары: 2006 жылы
Жұмыспен қамтудың шет елдік үлгілері
1945жылы капиталистік елдің экономикалық жағдайы анық түрде ерекшеленді.
Жапониядағы жұмыспен қамтуды басқару. «Өмірлік жалдану» жүйесінің
Қоғамдағы өмірді ұйымдастырудың Шведтік түрі экономикалық және
өнімінің жоғары сапасы мен инновациялығы. Әрине Швеция
Швецияның тәжірибесі бойынша жұмыссыздыққа жәрдемақы беру іс-шараларына келесілер
- кіші және жанұялық кәсіпорынға мемлекеттік субсидиялар мен
- географиялық мобильділік, яғни жұмыс күші тапшылық жерлерге
- қоғамдық жұмыс, негізінен жастарға ,
- жеке фирмаларға көмек көрсету, жарты жылға дейінгі
- арнайы техникалық жабдықтау, кәсіпорында мүгедектерге арналған жұмыс
Білім деңгейіне (орта білім немесе жоғары білімді) байланыссыз
Еңбек нарығын реттеу үлгісі Қолданыстағы үлгісі Ерекшелігі Ескерту
Америкалық үлгі Жұмысқа алу мен жұмыстан шығу еркіндігі;
Фирма деңгейінде ұжымдық-келісімдікті реттеу Тұрғындардың еңбек нарығына кірудің
Шведтік үлгі Жұмыс орындарын құруға, кәсіби даярлау мен
Жапондық үлгі «Өмірлік жалдану» жүйесінің қолданылуы
Болуы
Қазақстандық үлгі Еңбек нарығын белсенді түрде жүргізу, жұмыспен
Ескету-Шетел тәжірибесіне байланысты автордың құрастырған үлгісі
Сурет 1-Еңбек нарығын реттеу үлгілері
Шетелдік тәжірибеде көп уақыт бойына жұмыспен қамту мәселесі
Осы шетел тәжірибесін қолдана отырып Қазақстанның еңбек нарығын
2. Қазақстан Республикасы бойынша жұмыспен қамтылу деңгейін талдау.
2.1 ҚР-дағы жұмыссыздық деңгейін талдау
Әлеуметтік, демографиялық, экономикалық факторлардың халықтың өсу динамикасы мен
2009 жылғы II тоқсанда жұмыссыздар саны (табысты жұмысы
Республика экономикасында 2009 жылғы II тоқсанда 7,9 млн.
1-кестеде жұмыссыздық деңгейіне талдау жасалған. Жұмыссыздықтың деңгейі 2007
Жұмыссыздық мәселесін шешу, жұмыссыздарды әлеуметтік қорғау үшін мемлекеттік
Кесте 1. 2007- 2009 жылдардың II тоқсанында Қазақстан
15 және одан асқан жастағы халық
II тоқсан 2009ж.
I тоқсан
2007ж. 2008ж. 2009ж.
Жұмыссыз халық, мың адам 601,8 557,2 568,1
Жұмыссыздық деңгейі, % 7,3 6,6 6,7 6,9
15-24 жастағы жұмыссыздар, мың адам 133,0 97,5
Жастар жұмыссыздығының деңгейі, % 9,6 7,4 7,2 7,7
Ұзақ мерзімді жұмыссыздық деңгейі, % 3,3
Жұмыспен қамтылған халық, мың адам 7642,1 7868,4
Жұмыспен қамту деңгейі, %-бен:
15 жас және одан асқан жастағы халыққа
экономикалық тұрғыдан белсенді халыққа шаққанда 92,7 93,4 93,3
Жалдамалы қызметкерлер, мың адам 4953,4 5186,0 5209,7
жұмыспен қамтылған халық санындағы үлесі, % 64,8 65,9
Өз бетінше жұмыспен қамтылғандар, мың адам 2688,7 2682,4
жұмыспен қамтылған халық санындағы үлесі, % 35,2 34,1
Экономикалық тұрғыдан белсенді халық, мың адам 8243,9 8425,6
Халықтың экономикалық тұрғыдан белсенділік деңгейі, % 70,5 71,2
Экономикалық тұрғыдан енжар халық, мың адам 3447,3 3401,9
Халықтың экономикалық тұрғыдан енжарлылық деңгейі, % 29,5 28,8
1-кесте жалғасы.
Еңбек нарығы саясатының мақсаты жұмыс берушіге - жұмыс
Жастардың еңбек нарығында қорғалмағандар жоғарғы орнын
Жұмыспен қамту саясатының мақсаты еңбекті қолдану мәселелерімен-оның өнімділігін
Жұмыссыздық деңгейі экономикалық белсенді халыққа шаққанда 7,7 пайызды
Сурет 2- Републиканың жұмыссыздар саны
Е с к е р т у :
Республикадағы еңбек нарығының келеңсіз жағы жұмыссыздық ұзақтығының өсуі.
Жұмыссыздық құрылымын талдау барысында байқағанымыз жұмыс іздеудің
2-суреттегі мәліметтерге сүйене отырып талдау жасайтын болсақ, жұмыс
2.2 Еңбек нарығының негізгі көрсеткіштерін талдау
Жұмыспен қамту саясатының мақсаты еңбекті қолдану мәселелерімен-оның өнімділігін
Сурет-3 Еңбек нарығының негізгі көрсеткіштері
3-ші сурет бойынша айта кетсек,экономикалық белсенді халықтардың саны
Еліміздің экономикасында 2009 жылдың маусымында 8 млн адам
Мамыр айында еліміздегі бір адамға шаққандағы номиналды еңбекақы
Экономика салалары бойынша бұрынғысынша ең жоғарғы табыс қаржы
Ең төменгі еңбекақы бұрынғысынша балық аулау және өңдеу
Аймақтық көрсеткіштерге келсек, Атырау облысы жылдағыдай алдыңғы орында
Жамбыл облысында еңбекақы деңгейі 43,2 мың теңгені құрап
2-кестедегі мәліметтерге сүйене отырып талдау жасайтын болсақ, жұмыс
.
Кесте 2- Еңбекпен қамту мекемелеріне өтініш жасаған
Көрсеткіштер 2004жыл 2005жыл
жыл 2008/2004
Жұмысқа орналасу үшін көмек сұрап келгендер саны, мың
Жұмысқа орналасқаны, мың адам 4,2
Жұмысқа орналасқандар үлесі, % 54,5 64,0
Бірақ барлық жұмыссыздардың өтініш бермегенін ескерсек, бұл көрсеткіштер
Сурет 4 - Еңбек ресурстарының тиімділігін қолдану шаралары
Қазіргі ғылыми өндірістер еңбек ресурсына жаңа көзқараспен қарауды
Елімізде жүргізіліп жатқан реформа мақсатты бағдарламаны жүзеге асыруға
Кесте 3-Республика қалалары бойынша жұмыссыздық деңгейі, %
Р/с Қалалар атауы
2006
жыл 2007
жыл Ауытқу
(+,-)
1 Облыс бойынша 9,2 7,7 -1,5
2 Семей қ. 12,9 10,2 -2,7
Қалалар бойынша соның ішінде:
Аудандар бойынша соның ішінде:
3 Тараз 9,1 7,9 -1,2
4 Орал 8,3 7,2 -1,1
5 Шымкент 7,3 6,2 -1,1
6 Атырау 4,9 9,0 4,1
7 Астана 7,0 8,0 1,0
8 Ақтөбе 9,8 4,0 -5,8
9 Алматы қ 4,7 10,2 5,5
10 Қызылорда 10,1 10,7 0,6
11 Кентау 4,8 5,2 0,4
12 Қарағанды 7,0 3,2 -3,8
Қалалар бойынша жұмыссыздық деңгейін талдау 3-кестеде келтірілген, облыс
Жұмыссыздық мәселесін шешу, жұмыссыздарды әлеуметтік қорғау үшін мемлекеттік
2.3 Жұмысбастылықты экономика және аймақтар бойынша талдау
Еңбек нарығында жұмысшы күші жаппай жылжып, оның сандық
Жекелеген аймактардағы жұмысшы күшінің құрамымен есептесетін еңбек нарығының
4 – кестедегі мәліметтерге сүйене отырып,еңбек нарығының
4-кесте Экономикалық белсенді халық
Экономикалық белсенді халық
Ауытқу
+/-
Облыстардың атауы 2007 2008
Қазақстан Республикасы 8228,3 8415,0
186,7
Ақмола облысы 427,3 437,2 9,9
Ақтөбе облысы 387,4 393,8 6,4
Алматы облысы 834,1 854,2 20,1
Атырау облысы 245,8 257,1 11,3
Ш-Қазақстан облысы 764,2 765,0 0,8
Жамбыл облысы 548,6 567,1 18,5
Б-Қазақстан облысы 327,5 332,1 4,6
Қарағанды облысы 744,3 745,3 1
Қостанай облысы 560,5 555,6 -4,9
Қызылорда облысы 307,9 305,1 -2,8
Маңғыстау облысы 194,3 201,8 7,5
Павлодар облысы 419,0 431,7 12,7
С-Қазақстан облысы 393,9 389,8 -4,1
О-Қазақстан облысы 1081,5 1118,6 37,1
Астана қаласы 314,7 355,2 40,5
Алматы қаласы 677,3 705,5 28,2
Экономикада жұмысқа жарамды халық
Облыстардың атауы 2007 2008 Ауытқу
+/-
Қазақстан Республикасы 7631,1 7857,2 226,1
Ақмола облысы 393,2 406,1 12,9
Ақтөбе облысы 358,5 368,7 10,2
Алматы облысы 778,2 799,5 21,3
Атырау облысы 227,5 240,9 13,4
Ш-Қазақстан облысы 713,7 715,9 2,2
Жамбыл облысы 506,2 530,1 23,9
Б-Қазақстан облысы 302,0 308,5 6,5
Қарағанды облысы 694,8 699,0 4,2
Қостанай облысы 518,4 517,4 -1
Қызылорда облысы 282,6 283,9 1,3
Маңғыстау облысы 177,8 187,9 10,1
Павлодар облысы 390,0 404,3 14,3
С-Қазақстан облысы 366,7 365,1 -1,6
О-Қазақстан облысы 1006,5 1044,6 38,1
Астана қаласы 290,8 331,7 40,9
Алматы қаласы 624,3 653,6 29,3
Экономикада жұмысқа жарамсыз халық
Ауытқу
+/-
Облыстардың атауы 2007 2008
Қазақстан Республикасы 3463,2 3416,2 -47
Ақмола облысы 156,0 146,5
-9,5
Ақтөбе облысы 133,1 136,7
3,6
Алматы облысы 388,0 387,4
-0,6
Атырау облысы 97,9 93,3 -4,6
Ш-Қазақстан облысы 382,9 378,3
-4,6
Жамбыл облысы 176,5 163,1
-13,4
Б-Қазақстан облысы 147,8 146,9
-0,9
Қарағанды облысы 319,8 322,0
2,2
Қостанай облысы 166,7 170,1
3,4
Қызылорда облысы 121,8 130,2
8,4
Маңғыстау облысы 77,1 82,4 5,3
Павлодар облысы 181,6 170,7
-10,9
С-Қазақстан облысы 138,7 138,7
0
О-Қазақстан облысы 450,7 448,3
-2,4
Астана қаласы 157,1 138,0
-19,1
Алматы қаласы 367,6 363,5
-4,1
Еңбек нарығының негізгі көрсеткіштері
Көрсеткіштер Ауытқу
+/- Өсу қарқыны
%
2007 2008
Экономикалық белсенді халық 8228,3 8415,0
Жұмыспен қамтылған халық 7631,1 7857,2
Жалдамалы жұмысшылар 4973,5 5199,4 225,9 104,5
Өз бетімен жұмыс істейтін халық 2657,6
0,2 100,0
Жұмыссыз халық 597,2 557,8
-39,4
93,4
Жұмыссыздық деңгейі,% 7,3 6,6
-0,7 90,4
Жастардың жұмыссыздық деңгейі, % (15-24 жас аралығында)
-2
78,7
Экономикадағы белсенді емес халық 3463,2 3416,2
-47 98,6
4-кесте жалғасы
Өсу қарқыны 102,9 пайызды құрады.Оның ішіде жалдамалы жұмысшылар
Нақты өмірде фирмалар мен жұмыскерлердің барлығы қатысатын біртұтас
5-кесте Экономикадағы жұмысбастылық пен жұмыссыздық
Жұмысбастылық пен жұмыссыздық
Ауытқу
+/-
Өсу қарқыны
%
2007 2008
Экономикадағы барлық жұмысбастылық: 7631,1 7857,2
Ауыл шаруашылық, аң аулау және орман шаруашылығы, балық
-13 100,5
Ауыл шаруашылық, аң аулау және орман шаруашылығы.
Балық аулау. 16,8 20,0 3,2
84
Тау –кен өндірісі 193,5 200,3
Даярлау өндірісі 569,8 572,9 3,1
Кәсіпорын және электр энергиясын бөлу, газды және суды
Құрылыс 517,9 548,9
31 94,3
Сауда; машина жөндеу, жеке және уй заттарын жөндеу
Қонақ үй мен мейрамханалар 100,0 103,1
Көлік және байланыс 552,9 588,9
36 93,9
Көлік 1) 405,3 434,6 29,3
байланыс 1) 147,6 154,3 6,7
Қаржы саласы 87,7 96,2 8,5
Жылжымайтын мүлік операциясы, аренда мен қолданушыларға қызмет
Мемлекеттік басқару 343,7 352,5 8,5
Білім 732,9 754,3 21,4
Денсаулық пен әлеуметтік қызмет көрсету 335,9
Коммуналдық, әлеуметтік пер персоналға қызмет көрсету
8 96,1
Үй шаруашылығы қызметі, үй қызметкерлерін жалдау мен
-4 116,4
Жергілікті басқару 0,1 0,1
0 100
Жұмыссыздар саны, мың адам 597,2 557,8
-39,4 107,1
Жұмыссыздар деңгейі, % 7,3 6,6
-0,7 110,6
5-кесте жалғасы
5 – кестедегі мәліметтерге сүйене отырып экономикадағы
3. Халықты жұмыспен қамтамасыз ету жолдары
3.1 «Жол картасы» бағдарламасының халықты жұмыспен қамтудағы ролі
Босаған қаражат бізге, ең алдымен, қазақстандықтардың еңбекпен қамтылу
Жұмыс орындарының жеткіліктілігі Үкімет мүшелері мен әрбір әкімнің
Әрбір әкім, әр министр апта ішінде қанша жұмыс
Өңірлік жұмыспен қамтылуды және кадрлардың қайта даярлануын қамтамасыз
Жергілікті бюджеттерден де жұмыспен қамту стратегиясын бірлесе қаржыландыруға
Жұмысынан айырылғандар үшін жаңа жұмыс орындарын құратын боламыз.
Бізде еңбек рыногын дамыту үшін мүмкіндіктер бар, оларды
Біріншіден, бұл коммуналдық желілерді қайта жарақтандыру және жаңғырту.
Үкіметке әкімдермен бірлесіп осы мақсатқа кететін қажетті шығындарды
Бұл көзге көрінбейтін жұмыс, бірақ та бізге оны
Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты әлдеқашан-ақ ретке келтіру керек еді.
Екіншіден, бұл жергілікті мәндегі автомобиль жолдарын салу, қайта
Бұл енді ӘКК-лердің міндеті, олар халықтың барынша жұмыспен
Біз қазір халықпен келісіп, тура айтуға тиіспіз: құрылысы
Сондай-ақ, біз салуды белгілеген магистралдық автомобиль және темір
Үшіншіден, әрбір нақты елді мекендегі жергілікті мәндегі нысандар.
Жергілікті өзін-өзі басқару органдары ретінде аудандық мәслихаттарға қаражат
Бұл жұмыстың тиімділігі үшін дербес жауапкершілікті тұтастай әкімдерге
Аталған барлық жобаларды іске асыру үшін біз жергілікті
Біз Тәуелсіздігіміздің 20 жылдығының қарсаңында тұрмыз. Осы датаға
Осының барлығына тереземіз тең, керегеміз кең ел болғанның
Сондықтан бұл жұмысты біз қазірден бастауға тиіспіз. Әр
Осылайша біз жұмыспен қамтылу мәселесін шешіп қана қоймаймыз,
Төртіншіден, бұл әлеуметтік жұмыс орындарын кеңейту және жастар
Халықты жұмыспен қамту туралы қолданыстағы Заң бізге бюджет
Біздің бүгінгі міндетіміз – қазіргі бар бағдарламалардың аясын
Осы мақсатқа қосымша 8,6 миллиард теңге бөлуді тапсырамын.
Осымен бір мезгілде біз Әлеуметтік сақтандырудың мемлекеттік қорынан
Әлемдік дағдарыс жағдайында біздің жұмыспен қамту стратегиямыз кадрларды
Үкіметке әкімдермен бірлесіп қазіргі бар оқу орындарының базасында
Біздің адамдарымыз оқып-үйренуге тиіс, бүкіл әлемде адамдар өмір
Біз қазір барлық ірі құрылыс кәсіпорындарын адамдарды басқа
Кадрларды қайта даярлау және қайта оқыту жөніндегі жүйелік
- Жаңа мамандық бойынша жұмыс істегісі келетін әрбір
- Экономиканың еңбек ресурстарына деген болашақ сұраныстарын, ең
- Шетелдік жұмысшыларды отандық кадрлармен біртіндеп алмастыру. Біз
Сонымен қатар әлемдік дағдарысқа, біз бастан кешіп жатқан
Қорытынды
Қорытындылай келе, нарықтық экономиканың маңызды түрлерінің бірі еңбек
Қазіргі кезде Қазақстанда жұмыспен қамту мәселесі алға қойылып
Еңбек нарығы мен халықтың жұмысбастылығы республика аумағының экономикалық
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Мамыров Н.Қ.,Тілеужанова М. –Макроэкономика ,А -2003-Экономика баспасы
Жұмамбаев С.К., Еңбек нарығының экономикасы.A-2003
Үсербаева А.Б., ҚР Еңбек нарығының даму тенденциясы, III
Фишер С. Макроэкономика, М.-1997;ИНФРА
Б.Жақашев, Ауыл тұрғындарының өмір сүру деңгейін жақсарту мәселелері,
Б.Жақашев Ауыл шаруашылығындағы маңызды күш – еңбек потенциалы,
А.К. Ермекбаев Еңбек нарығы және жұмыссыздарды әлеуметтік қорғау,-ҚазҰУ
Статистический ежегодник.2006
Қазақстан Республикасының 12-ші қаңтардан статистикалық агентігінін мәліметтері, www.zakon.kz
Бердалиев К.Б. Қазақстан экономикасын басқару негіздері, -Алматы.2001
11. www.kzref.at.ua
6
Еңбек ресурстарының қолдану реттілігі
Көптеген босатуларды болдырмау үшін, жаңа жұмыс орындарын құру
Жұмыс орындарын ұлғайтпай-ақ жұмыс бастылық, үшін мүмкіншілігін кеңейтуге
Алдын-ала дайындық және алдын-ала профильденген базалық училищелердің, колледждердің
Жұмысшы күшін ішкі салалар бойынша орналастыру арқылы еңбек

Ұқсас жұмыстар

Экономикалық дамудың орта және ұзақ мерзімді болашағын анықтайтын маңызды жәйті еңбек ресурстарын пайдалану

Халықтың көші - қон ағымдарын талдау

ЖҰМЫССЫЗДЫҚ ЖӘНЕ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТЫЛУ СТАТИСТИКАСЫ

Қазақстан Республикасындағы еңбекпен қамту және жұмыссыздықты бағалау модельдері

Қазақстандағы жұмыспен қамту мен жұмыссыздық проблемалары

Жұмыспен қамту деңгейі

Еңбек нарығы және халықты жұмыспен қамту

Дағдарыс жағдайындағы халықты жұмыспен қамтуды реттеу

Жұмыссыздық түсінігі және түрлері