Бастауыш мектеп оқушысын оқыту үрдісі
Мазмұны.
Кіріспе.
I. бөлім. Оқу іс-әрекеті бастауыш мектеп оқушысының психологиялық
1.1 Бастауыш сынып оқушылары туралы ғылыми теорияларының қалаптасуы.
1.2. Бастауыш сынып оқушыларына оқу техникасын дамытудың психологиялық
II. бөлім. Оқу іс-әрекеті дамытуды эскпериментаиды зерттеу.
2.1. Бастауыш сынып оқушылары оқыту іс-әрекетінде рефлексияның сипатталуы.
2.2. Констатациялаушы эксперимент арқылы оқу үрдісінде оқышының психалық
2.3. оқу үрдісінде дидактикалық дамытушы ойындарды оқыту әдісі
III. бөлім. Бастауыш мектеп жасындағы оқушылардың танымдық әрекеттерін
3.1. Дамытушы эксперимент нәтижесі
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер мен деректер тізімі
Қосымшалар
Кіріспе
Жұмыстың өзектілігі. Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін реформалау
Қазіргі мектептің бірінші сыныбына келген балалар ерік-жігері күшті,
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңын басшылыққа алып біз
Қай мемлекеттің де негізгі тірегі-білімді, іскер де белсенді
Қоғамдағы болып жатқан әлеуметтік экономикалық және саяси өзгерістер
Оқыту процесі екі жақты процесс болғандықтан, мұғалім өзінің
Зерттеу жұмысының мақсаты. Оқу іс-әрекеті бастауыш мектеп оқушысының
Зерттеу жорамалы. Оқу іс-әрекетінде баланың психикалық дамуына оқудың
Зерттеудің міндеттері. 1. Оқу іс-әрекеті-бастауыш мектеп оқушысының психикалық
2. Дамытушы ойындарды бастауыш сынып оқушаларында оқу іс-әрекеті
3. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық процестерінің этнопсихологиялық ерекшеліктері.
Зерттеу жұмысының методологиялық негіздері. Бастауыш мектеп оқушыларының оқу
Зерттеу объектісі. Бастауыш мектеп оқушысын оқыту үрдісі.
Зерттеу пәні. Бастауыш мектеп оқушысының оқу іс-әрекетін дамыту.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы. Қазақ мектептерінде бастауыш мектеп оқушысының
2. Бастауыш мектеп оқушыларының танымдық процестерінің этнопсихологиялық ерекшеліктері.
3. Бастауыш мектеп оқушыларының оқу іс-әркетін дамыту
Зерттеудің практикалық маңыздылығы.
-Ұжымға арнайы психологиялық кеңес әдістемелері әзірленді.
-Бастауыш мектеп оқушысының психикалық дамуының негізгі факторлары, оқу
Зерттеу әдістері.
-талдау әдісі (психологиялық, педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерді талдау)
-берілген проблема бойынша тәжірибені толықтыру.
-жұмыс барысында оқушыларды мақсатқа сүйене бақылау.
Зерттеу жұмысының базасы, кезеңдері.
Эксперименталды психологиялық зерттеу ШҚО
1. Кезең. 2004-2005 жылдар мектеп арасы
-зерттеудің негізі мақсатын анықтау, ғылыми әдебиеттерді теориялық жинақтау
-констатациялаушы эксперимент мақсатын, міндеттерін нақтылау алынған нәтижелерді өңдеу,
2. Кезең 2006-2006 жылдар араса.
-қалыптастырушы эксперимент мақсаты мен міндеттерін талдау.
-теориялық және эскперименталды мәліметтерді өңдеу.
-конференцияға материалды әзірлеу.
I. Оқу іс-әрекет бастауыш мектеп оқушысының психологиядық ерекшеліктері.
Бастауыш сынып жасында баланың индифидуалдығы мен танымдық процестер
Кіші мектеп жасының сонына қабілетіліктердің ары қарай дамуы
Бұл жастағы даму үшін ең маңызды оқу, ойын
I. Бастауыш сынып оқушысының жеке басы.
1.1. Кіші мектеп жасында жеке бастың дамуы.
Бастауыш сынып жасы жеке бастың дамуында шешуші жас
Кіші оқушылардың әрекетінде неғұрлым анық және ашық жүйеке-жүйесінің
Бастауыш сынып оқушыларының мінезі кейбір ерекшеліктерімен айрықша болады.
Жастың ерекшелік еріктің жалпы жетіспеушілігі болады (әсіресе 7-8
Бастауыш сынып жасындағы мінезінің жетіспеушілігі-қырықтылық, қынырлық-отбасылық тәрбиенің жетіспеушілігімен
Кіші мектеп оқушыларының мінезінің жастық ерекшеліктеріне кішіпейілдік, жанашырлық,
Маңызды жастық ерекшелігіне еліктеу жатады. (78)
Бастауыш сынып оқушылары өте эмоционалды. Бұл эмоционалдық, біріншіден,
Кіші мектеп жасы мінездің жағымды қасиеттерін тәрбиелеу үшін
Мектепте оқудан бастап бала тәрбие әсеріне екі жақтан
Мектепте оқудың алғашқы жылдарында қызығушылықтар дамиды, әсіресе танымдық
Балалар әдетте сурет салу, тапсыру, өлең айту, әнмен
Ұжым, мұғалім әсерінен балалардың сыныптастарының жетістіктері, сәтсіздіктері, қателеріне
Кіші мектеп жасында оқыту әсерінен балалардың психикалық дамуында
1.1. Бастауыш сынып оқушылары туралы ғылыми
1.2. Әрекеттің белсенділігі және мотивтері теорияларының қалыптасуы.
Достарымен біріккен күнделікті жұмыс, қызығушылықтар жалпылығы, қоғамдық мінезге
Әрекет ұйымы, қызығушылықтары бойынша оқушылардың үйірмеге топтасулары. Қоғамдық
Қоғамдық іс-әрекеттің түрлі көріністерінде үлкен және кіші балалардың
Э. Борщевская көрсеткендей, I –IV сынып оқушылары балалар
Мұндай нәтиже балалардың дұрыс, мазмұнды ұйымдасқан белсенділігін оқу
Оқушылардың адамгершілігік әрекетінің қалыптасуында баланың әрекетке оятатын мотивтер
Тоғыз-он жастағы балалардың әрекет етуші мотивтерінің бірі достарының
Л.. Божович, Л.С. Славина зерттеулері оқушының адамгершілік әрекетінің
Зерттеушілер әсіресе оқушыларды тек адамгершілік әрекетке жаттықтыруды ғана
Балаларға тек орындайтын әрекет мақсаты ғана емес, сонымен
Адамгершілік әрекеттегі жаттығу, көп эффектке жетуі, егер мұғалім
Қойылған мақсаттар бастауыш сынып оқушысы үшін тым
Қызықты берілгендерді Л.С. Славина келтіреді нашар дайындалған үй
Үш күн арасында 1 «А» сыныпта зерттеу басында
Оқу іс-әрекеті-бастауыш мектеп оқушысының психикалық дамуының негізгі факторы
Қоғамдағы болып жатқан әлеуметтік экономикалық және саяси өзгерістер
Оқыту процесі екі жақты процесс болғандықтан, мұғалім өзінің
Мұның өзі оқыту мен бала дамуының заңдылықтары туралы
Психологиялық зерттеуі анықтағандай кіші мектеп жасындағы оқушылардың оқуға
Бастауыш сатыдағы кезең-оқушыда оқу әрекеті қалыптасуының ең қуатты
Баланың психикалық дамуындағы іс-әрекеттің рөлі қазіргі уақытта
Алайда іс-әрекеттін даму сипатына ие болған жағдайдарларда анағұрлым
Нақты айтқанда оқушының оқу әрекетін тиімді меңгеруі нәтижесінде
Оқушының оқу әрекеті-күрделі ол оның барлық психологиядық рухани
Баланың ақыл-ой әрекеті оның қажеттері мен қызығулары сезімі
Оқу әрекетінің құрылымы мыналардан тұрады:
-оқу міндеттері немесе тапсырмалар
-оқу әрекеттері (баланың қолданатын нақтылы практикалық және ой-тәсіл
-бақылау (оқушылардың өзін-өзі қадағалап тексеріп отрыуы)
-бағалау (мұғалімдердің және оқушының өзіне өзі беретін бағасы)
Бастауыш мектеп оқуышысының іс-әрекеті дамитындай ие болуы үшін
1. Іс-әрекеттің мақасаты. балаларды қызықтырарлықтай нақты міндет қою
Олар нені бақылауды керек?
Не үшін? Мұнда нені білу қажет?
2. Оқушының іс-әрекетінде себептер яғни алға қойған мақсатқа
3. Іс-әрекеттің мазмұны –бұлар оқушыларға орындауға тиісті білімдер
4. Оқушылар жүзеге асыратын іс-әрекетке кіретін қимл аса
5. Оқушының іс-әрекеті дамушылық сипатқа ие ьолуы үшін
6. Бала өзінің жеьістіктері мен сәтсіздіктерін білу үшін
Бастауыш мектеп оқуышысының оқу ісінің процесінде білімнің жетілуі
а) оқушы меңгеретін елестетулердің, түсініктердің, мәліметтердің көлемі өседі.
ә) білім анағұрлым диффренцияланған және дәл бола
б) білім тереңірек бола түседі. Қимыл үстіртін бейнелеуден,
в) осыған байланысты білім анағұрлым жинақы және саналы
г) білім категорияларға, жүйелерге бірігеді. Олар байланыстырушы болып
д) білім жылжымалық пен икемділікке ие болады.
Жоғарыда көрсетілген бағыттардың әрқайсысы бойынша білімді меңгеруге оқушы
Қазіргі уақытта жалпы білім беретін мектептердің міндеті-өзінің талантын
Оқушылардың оқу үрдісіндегі танымдық іс-әрекеттерін қалыптастыру үшін не
Бала психикасын қалыптастыруда шешуші роль атқаратын әрекеттің бірі-танымдық
Осындай күрделі оқу-таным байланысты оқушылардың қабылдауын, зейінін, есте
Баланың психикалық дамуына оқудың әсірін Л.С. Выготскийдің сананың
Әл-Фарабидің еңбектерінде ақыл-ой қабілеттеріне байланысты мынадай құнды пікірлер
«Тек қана білім тән болатын ақыл-парасат (түрі) әрекет
1.2. Бастауыш сынып оқушыларына оқу техникасын дамытудың психологиялық
Саралаудың сырттай формасы жеке алынған бір принципке сай
Сонымен, оқыту индивидуализация-мақсат ал оқыту да саралау-мақсатқа жету
Саралай оқытуға келесі факторлар өз әсерін тигізеді.
Оқыту бағдарламасымен мектеп оқулықтарының қазіргі замен талаптарына сәйкестігі.
Оқу процесінде қолданылатын әдістер мен оқу материалдары
Ұстаздың білім деңгеймен профессионалдық дайындығы
Балалардың белсенділігімен талпынуы
Оқыту процесінде жаңа әдістемелер қолдану.
Соңғы аталған 3 фактор саралай оқыту процесіне әсіресе
Саралай оқыту 2 кезеңнен тұрады: балаларды саралай оқыту
Саралай оқыту дайындаудың негізі–оқушылар арасынан талапты, дарында балаларды
Балалардың қабілеті мен дарына, оқу процесінде ұстаздың көзіне
Саралай оқытудың негізгі кезеңі–балалардың ынтасы бар пәндерді анықтап
Саралай оқыту талапты, талантты оқушыларға қосымша тапсырма беру,
Оқушыларда саралай оқытуда кездесетін кейбір мәселелер 80-ші жылдардың
орташа деңгейдегі оқушылар;
оқу деңгейі төмен оқушылар.
Жоғары сыныптарда “саралай оқыту” деген түсінік оқу бағдарламасына
Оқыту индивидуализациясын саралау арқылы оқыту процесіне еңгізуге болады.
балалардың психикалық дамуының уақытша тежелуіне байланысты-50%
балалардың қимыл-қозғалысының бұзылуына байланысты-24%
блалардың ақыл-ой кемістігі саласында-4%
ал қалған 22% басқаша себептерге байланысты
Осы аталған жағдайды талдап қарасақ, тек қана ақыл-ой
Балалардың психикалық дамуының уақытша тежелуі, көптеген жағдайларда отбасындағы
Сондықтан, балалармен дер кезінде коррекциялық жұмыстар жүгізу бұндай
Жоғарыда келтірілген мысалдарды қортындылай келе оқыту процесінде арнаулы
Коррекциялық сыныптардағы оқу бағдарламасы жалпы мектептің оқу бағдарламасына
Коррекциялық сыныптардағы оқыту кезеңнің мақсаты: (56)
Оқушылардың ақыл-ой әрекетіндегі индивидуалдық ерекшеліктерді анықтау
Оқушылардың білім ақаулығын жою:
Саралау оқытуды жүзеге асырудың қайнар көздері:
Ойын, жарыс, дауыстап хормен оқу, өлеңдер мен тапақтар
оқушылардың оқу бағдарламасын қабылдауына назар салу: плакаттар мен
Оқу материалдарын бірте-бірте күрделендіру;
Қателіктермен алдын-ала жұмыстра жүргізу
Коррекциялық сыныптардағы оқыту поцесі негізінен 3 принциптен тұрады:
1.Бірінші принцип-оқыту процесінде оқушылармен бірлесу
2. Екінші принцип -әрбір оқушының қабілеттігіне сенім білдіру
3.Үшінші принцип –балалармен бірігіп қуану.
1. Оқыту процесінде оқышулармен бірлесу.
Ұстаз оқышылармен бірлесіп жұмыс істеу тиіс. Бұл жағдай
Оқушылар өздерін еркін сезінеді. Оқушылар әрқашан ұстаз тарапынан
2.Әрбір оқушының қабелттілігіне сенім білдіру.
Ұстаздың әрбір оқышуының қабелеттіліне сенім білдіру-оқыту, процесінде ен
3.Балалар мен бірігіп қуану.
Оқушылардың мектепке деген жағамды көзқарасын оқыту процесінде қалыптастырамыз.
Бірінші жағдайдың мінездемесі –бала мектепке тек қана білім
Екінші жағдай- оқыту поцесінің адам өмірімен байланыстылығы. Оқыту
Саралай оқыту, Е.С. Рабунский зерттеу жұмыстарында, ұстаздың шебелігіне,
М.К. Акимова, В.П. Козловаладың еңбектерінде ішкі сыныптық индивидуализацияны
1.Оқушының жетістігіне бағытталу
2.Оқушы әркетінің процессуалды ерекшелігіне бағатталу.
Әдетте, ұстаз жоғарыда аталған критийлерден бірінші критийриді тандап
Ал оқушыларды тапсырманы күрделігіне қарай
Б.М.Теплов, В.Д. Небылицин , В.С. Мерлин және т.б.
Мекпет реформасын жүзеге асыру барысында көзге ең алдымен
не себепті кейбір оқушылар өздері оқыған мәтінің мазмұның
неге балалар оқу материалына толық зейін аудармайды?
неліктен балалар кітапты аз оқиды немесе тіпті кітап
Сондай жағдайға алдымен себепкер болған әлеуметтік факторлар болып
Балалардың оқуға деген жалпы қызығушылығының төмендеуі;
Балалардың отбасындағы әлеуметтік материалдық жағдайларынынң төмендеуі;
Балалардың дамуына керекті информацияның мектептен тыс келу (телевидение,
телекоммуникациялар мен индустрияның шапшаң дамуы;
кітап оқудан бас тартуы т.с.с.
Алайда сондай жағдайға негізгі себеп ретінде оқушыладың мектепке
Оқыту кезінде балалардың индивидуалдық ерекшеліктерін ескеруді жүзеге асыру
Ғалымдардың еңбектерін қортындылай келе, индивидуальдық оқыту мынандай бірімен
а) әрбір оқушыны жүйелеп танып білу;
ә) әрбір оқушымен жұмыс істеу барысында жақын арадағы
б)жекелей психологиялық зерттеу әдістерін таңдау және пайдалану:
в) шыққан қорытындаларды сандық және сапалаық талдау және
г) жаңа психологиялық мақсат , міндеттерді белгілеу.
Осы жүйенің негізі-оқушыны зерттеу болып табылады. Сондықтан жеке
II және III сынып оқышыларын зерттеу:
1. Танымдық дамуы, зейіннің ерекшеліктері.
2. Сөйлеудің жалпы психологиялық дамуы.
3. жалпы оқу іскерлігінің деңгейі.
4. оқушының білім қоры және оқуға деген қызығуы,
5. Оқу процесін кезінде өзінің жетістігін, қателегін көре
6. Берілген ырғақпен жұмыс істей білу, өзін-өзі тексеру.
7.Тәртіп және моральдық ерік сапалары: жүйелілігі, беріктігі.
Осыған орай оқушыларды зерттеу әдістерін: балаларды оқыту барысы
Энцефалографиялық әдістің мазмұны-нерв жүйесін, соның ішінді қозу, тежелеуді
Бірінші топқа тежелуі озудан басым балалар жиналып алынады,
Бірінші топқа кіретін балалардың мінездемесі-балалар өте сабырлы, тыныш,
Екінші топқа кіретін балалардың мінездемесі-бұлар асығатын балалар. Ұстаз
Үшінші топқа кіретін балалардың мінездемесі-оқу материалдарын қабылдауы жан-жақты
Осыған орай, оқушыларды саналы түсініп оқуға жеткізудің тағы
Мәтінде не туралы айтылады?
Мен мәтнде айтылған материал туралы не білемін?
Бұл құбылыстарды қалай түсіндіруге болады?
Бұл мен білетін мағлұматпен қалай байланысады?
Бұны немен шатастыруға болмайды?
Бұдан қандай қорытынды шығаруға болады т.б.?
Осы айтылғандарды іс жүзінде талдар көрейік : «Знание
«Жапон зоологтары құндыздардың мінез-құлқын бақылай отырып, мынадай фактілерді
Бірінші жаңы жолда жасырын сұрақ-құндыздар жыланның етін жемегеннен
Екінші жаңа жолда бұл сұраққа жауап беріледі. Оқып
Көпшілік жағдайларда, оқушы өзінің білімін тексеруді тек қана
Оқу барысында «идеалды оқушы» өзін-өзі қайта-қайта сауалдар қою
Ырықты зейін арқылы қабылданған оқу материалдарын «идеалдық оқушы»
Бастауыш сынып оқушыларында оқытудың бұл түрін пайдалану үлкен
Оқу техникасының жылдамдығынын төмен болу факторлары:
1. Жылдар бойы қалыптасқан оқу барысындағы тимсіз дағдылар
2. Түсініп оқудың пассивті техникасының қалыптасуы, ол жылдам
3. Қабылдаудың рационалды емес техниксы, ол оқу кезінде
Сонымен оқушы мәнерсіз, ақырын оқушының себебі: оқытудың ұтымды
Біздің негізгі мақсатымыз-оқудың жылдамдығын күнделікті табиғи әрекетке айналдыру.
1. Көбірек оқу.
Күнделікті оқу оқу жыдамдығын арттыруға, оны дағдыға айналдыады.
2. Негізгі ойды анықтай отырып оқу.
Автордың негізін ойын анықтап алу қажет. Сөзден-сөзге, тіркестен-тіркеске
3. Өзінің түсіну қабілетіне назар аудар.
Кім тез оқыса, ол жақсырақ түсінеді. Астыртын ойлауға
4. Өзінің уақытынды ұтымды пайдалан
Әр адамға оқуға тиісті материалдарды анықтап қой. Алдына
5. Қолданылған уақыт мөлшерін белгіле.
Оқу жылдамығының төмен болу факторларын анықтай отыра, оқу
А.Н. Соклов алғашқы түсініп оқудың (1941 жыл) психологиялық
Сонымен қоса А.А. Леонтьевтің еңбектерінде ішкі сөздің бағдарламасындағы
Осы ұғымдардың одан әрі дамуын предикаттар теориясын қалыптастырушы,
А.П. Бобырева дессертациялық зерттеуінде оқыту барысында мәтінді түсінуді
В.Граф, И.Ильясов, П.Я. Ляудис еңбектңрендң олар мәтінді бағыныңқы,
Л.П. Доблев мәтіндегі байланыс –қатынастарды 4 түрге бөлді:
дедуктивті;
индуктивті;
дедуктивті-индуктивті;
индуктивті-детуктивті.
Ол мәтіннің басында ортасында, аяғында кездесу элементтеріне байланысты
Л.П. Доблев сонымен қоса, мәтінді түсінудің негізгі компоненті
Мәтінді оқу- танымдық жәнк ақыл-ой әрекетін дамытушы мақсат
Т.М. Друдзе бойынша: балалардың түсіну процесі-ителлектуалды ақыл-ой әркеті.
И.В . Усачева, И.И. Ильясова еңбектерінде ғылыми мәтінді
Г.А. Смирнов мәтіннің негізгі кезендері ретінде оларды белгілі
Г.Д. Чистякова зерттеулерінде мәтінді түсінуде –«денотаттарды» анықтау негізгі
Дамытушылық іс-әрекеттің жағдайлары. Баланың іс-әрекеті дамитындай мәңге ие
1. Іс-әрекеттің мақсаты. Балаларға нені, не үшін істейтіндіктері
Оларға табиғат бұрышында істейтіндіктерін айтып қана өою жеткіліксіз.
2. Оқушының іс-әрекетінде себептер, яғни алға қойған мақсақа
А.К.Дусавицкий мен В.В. Репкиннің зерттеулері көрсеткеніндец, барынша тиімді
3. Іс-әрекеттің мазмұны –бұлар балаларға орындауға тиісті білімдер,-оларға
4. Оқушылар жүзеге асыратын іс-әрекетке керетін қимыл аса
Орындалатын әрекеттер өте біртекті де қарапайым, ой жүгіртпей
2.2 Танымдық іс-әрекетінің кезеңдері
Мектепке түсу бала өмірінде жаңа жас кезеңінің басталуын
Психологиялық зерттеулер анықтағандай 7-10 жастағы оқушылардың оқуға деген
Бастауыш сатыдағы кезең-оқушыда оқу әрекеті қалыптасуының ең қуатты
Олардың негізгісі-оқушылардың ішкі позициясы, еркіндіктің дамуы, әрекетің
Оқушының ішкі позициясы 6-7 жас аралығындағы қалыптасады және
1. Танымдық қажеттілігі. Бұл қанағаттандыруын оқудан алады.
2. Белгілі бір әлеуметтік қатынасқа байланысты қажеттілік.
Ол баланың қарым-қатынасқа түскісі келетіндіктен пайда болатын қажеттілік.
Еркіндіктің дамуы ішкі оқу әрекеті пайда болу нәтижесінде,
Ішкі жоспарлы әрекеттің дамуы сюжеттік рольдік ойындарда, оның
Балалардың оқу әрекетінің басқа әрекет түрлерімен өзара байланысы
Бастауыш сатыдағы білімнің теорилық деңгейін біршама көтерудің оқушының
Танымдық әрекеттің теңдеулі анализі және оның ақыл-ой әректімен
Деңгей ақыл-ой әрекеті
Іздеулі-анализ
-синтез
-гипотиза
-ойлық эксперимент
-идеалды модель
Жаңа білім меңгеру процесін реттеу
Продуктивті іздеулі
-анализ
-синтез
-салыстыру
-абстрагирлеу
-аналогия
-гипотиза
-индукция
-дедукция
-ойлық эксперимент
Продуктивті
-анализ
-синтез
-абстрагирлеу
-аналогия
-дедукция
Оқу әрекеті әдісінің түрлері: (29)
Оқу әрекеті әдістер
Салыстыру
Хабарлау
Себепті байланыстарды табу
Меңгерілген сипаттама құру
«Оқу әрекеті» түсінігің тратовкасы
1. Педагогикады және классикалық совет психологияда. Төменгі мектеп
2. Д.Б. Эльконин –В.В.Давыдов бағымымен. Ғылым, өнер, мораль
3. Тағыда басқа ағымдарда. Оқу үйрену, оқыту синонимі
Оқу әрекетінің жалпы құрылысы
Танымдық қажеттілік. Осы немесе басқа заттың аймақтағы теоретикалық
Оқу тапсырмасы.
Оқу тапсырмасының спецификасы, оны шешу кезінде оқушы бүтін
Оқу мотивтері.
Оқу мотиві, оқушының теоретикалық білімін меңгеру жалпы ұмтылысы,
II. Бастауыш сынып оқушысының оқу іс-әрекетінде психикасының дамуы.
2.1. Бастауыш сынып оқушысы және оның оқу іс-әрекетінің
Кіші мектеп жасы (7 ден 10-11 жасқа дейін)
Мектепке келгеннен бастап баланың өмірге көзқарасы өзгереді, ұжымда,
Мектепте оқудың бірінші күнінен негізгі қарама-қайшылық пайда болады,
Психологтардың көп жылдық зерттеулері бастауыш сынып оқушыларының танымдық
Психология көзқарасынан әрекет етуші бағдарлама және оқулықтар рационалды
Бірінші уақытта көптеген оқушыларда оқуға қатынасы құрылады. Көбіне
Дағдарыс уақыты өте тез басталады, 2-3 жұмадан кейін,
Ең алдымен бірінші сынып оқушысында оқу іс-әрекетінің процесіне
Біз мұғалімнің мақтауы туралы айтқанда, оқу бағасын ғана
Тек бағаны түсінбеуде емес, баға бастауыш сынып оқушыларының
Бастауыш сынып оқушыларының барлық оқу іс-әрекеті қатаң мақсатқа
Бастауыш сыныптағы оқу іс-әрекеті қоршаған ортаны тура танудың
Қабылдаудың неғұрлым мінезді қасиеті-оның дифференциалдығы, бастауыш сынып оқушылары
Кіші мектеп жасындағы оқушылардың қабылдауы әрекетпен баланың практикалық
I –II сынып оқушыларының қабылдауына жарық эмоционалдық тән
Оқыту процесінде қабылдаудың қайта құрылуы жүреді, ол дамудың
Оқыту процесінде қабылдау ерекше мақсатқа бағытталған іс-әрекет болып,
Негізгі ерекшелік зейінің әлсіздігі болып табылады. (76)
Бастауыш сынып оқушыларында зейін мотивациясы жас ерекшелікке байланысты,
Бастауыш сынып оқушыларында зейін ырықсыз дамығын. Мекпетте оқыту
Ырықсыз зейін қызығушылықпен ұсталатындықтан, әрине, әр мұғалім өз
Зейінің жас ерекшілігі және оны салыстыру кішкентай турақсыздық
III-IV сынып оқушылары, Н.Ф. Добрынша зерттеулері көрсеткендей, бүкіл
Бастауыш сынып оқушыларының оқу процесіндегі ырықты, беріп зейіннің
Бастауыш сынып оқушыларында оқыту әсерінен ес екі бағытта
Бұл шамамен төрт жағдаймен түсіндіріледі:
1) бастауыш сынып оқушыларында механикалық еске сақтау қатысты
2) кіші сынып оқушысы оған еске сақтау тапсырмасын
3) кіші оқушылар әлі де сөйлеуді нашар меңгереді,
Көптеген кіші оқушылар ұйымдастыра алмайды: материалды мәнді топқа
Мұғалім тапсырмасы-оқушыларда еске сақтаудың белгілі қалпын қалыптастырады. Мұғалімге
Қиял –психикалық процестердің маңыздысының бірі. (23)
Бастауыш сынып оқушыларының қиялы оның оқу іс-әркетінің процесінде
Оқу процесіндегі өте үлкен өзгерістерден бастауыш сынып оқушыларының
Анализдік-жасанды іс-әрекет бастауыш мектеп жасының басында қарапайым, затты
Бастауыш сынып оқушыларының ақыл-ойлық анализі ізгілікті екі деңгейде
Бастауыш сынып оқушысының анализдік іс-әрекеті көрнекті-әрекет етушіден абстрактты
2.1. Бастауыш сынып оқушыларын оқыту іс-әрекетінде рефлексияның сипатталуы.
Білімді жобалап, яғни алдын-ала анықтап, балалардың психикалық дамуынның
Бала туралы айтқанда, біз жас ерекшелік шектерін және
Баларды үйренуге үйрету қазігі талап, егер оған қазіргі
60-шы жылдары Д.Б. Эльконин мынадай жорамал айтты: «дамудың
Бұл жорамалды қалыптастырушы эксперимент жағдайында көп жылғы
Бастауыш мектеп оқушыларының оқу іс-әрекеті жағдайында дамуының ертелігі,
Оқу іс-әрекет принциптерін іске асытарын және кеңейтетін эскперименталды
1) бастауыш мектеп жасында негізі мақсатқа қол жетпейді,
2) бұл мақсатқа қол жеткізуге болады, бірақ жамушы
Практикалық міндеттің шартын анықты алу үшін 1-ші
Ал, үйрену қабілетінде өзбітеншелік, рефлексиялылыққа қосылмайды. Бірақ рефлексия
Бұндағы жауап бір мағыналы емес . Бұл жауапты
1) тікелей : кәдімгі оқу процесінде кім рефлексивтә
2) жаналы: бастауыш сынып оқушыларының рефлексивті тапсырмаларын кім
Рефлексивті процесі мұғалім жіберді. Ол мәселені талқыанатын қарама-қайшылықтардың
С.Ю. Курганов балалық монстларды тыдыру және функциялау техникасыг
Сонымен оқу іс-әрекет қорлары облысында оны теориясы мен
Не үшін осы мәселесі үйрену ептілігі құпиясының, оқы
Бұл негізінде рефлексивті процестері өтетін күш өтпелі көріністе
1) Ойлау тапсырмалары шешуге бағытталған өз әрекеттерінің негізін
2) Коммуникация және коорпорация, бұнда рефлексия үстінде сонымен
3) Өзіндік сана, ішкі жобалауды «мен» және «мен»
Қорыта келе, рефексия өтетін үш аймақты ажыратып, енді
2.2. Констатациялаушы эксперимент арқылы оқу үрдісінде оқушының психикалық
Баланың психикалық функциясын дамытуыға арнлаған дидактикалық дамытушы орындар
Дидақтикалық дамытушы ойындарды, тапсырмаларды оқу үрдісінде қолдану баланың
Менің жұмысымның мақсаты баланың дидактикалық ойындарды оқу үрдісінде
Ең бірінші қолданылған әдістеме «Графикалық диктант». Мұнда оқушыларға
Зейіннің тұрақтылығы мен ұқыптылығын төрт деңгейге бөлдім.
Бірінші деңгей-зейні тұрақты, ұқыпты, қабылдауы жақсы үш балада,
Екінші деңгейде зейінінің тұрақтылығы қанағаттанарлықтай, ұқыптылығы, орташа, қабылдауыда
Үшінші деңгейде зейіні тұрақты, бірақ ұқыптылығы артша екі
Төртінші деңгейде зейінінің тұрқатылығц төмен, қабылдауы өте төмен,
Мұндай бала төртеу.
Яғни бұдан шығатын қорытынды сыныптың 43,75%-екінші деңгейге; 18,75
Мен алған сыныптан зерттеуге он алты оқушы қатысты,
Абилмажинов Алмат
Баяхметов Данияр
Жұмағазинова Қымбат
Қалиясова Жансая
Қалықова Айдана
Қызыров Ринат
Мағабыл Ернұр
Мұқанов Есболат
Мұратова Эльмира
Рахметжанова Мөлдір
Сайлаубеков Бекзат
Сақашев Айбол
Түркістанова Самал
Тынысбек Еркебұлан
Ускенбаева Айнұр
Ускенбаева Гулнұр
Берілген балалар 9-10 жас аралығында оқу үлгерімдері орташа,
Егер бақылау барысында балалрға олардың топтық қарым-қатынастарына сипаттама
Оқушылар жаңаны, тез қабылдайды, бір көргенді ұмытпайды, есте
Диаграмма 2.1. қарап сыныпта басым көпшілігі ұқыптылығы орташа,
Келесі қолданылған дидактикалық ойыным «саңдық қатарды жалғастыр» деп
2 4 6
21 17 13 9 .... (5,1)
25 25 21 21 17 17 .... (13,13)
15 16 14 17 13 18.... (12,19)
Мұның қорйтындысын шығарғанда келесі жағдайды көрдім. Мен зерттеу
Келесі 2,5-2 балл алғандар логикалық ойлауы, зейіні жақсы
Ал 1,5 және 0 баллдық жүйеге тапсырманы орындағандар,
Сонда логикалық ойлаудың жалпы сыныпты есепке болғандар.
тегенде келесі көрсеткіштер шығады. Осының нәтижесінде топта жақсы
Оқушының қабылдауы мен қиялының қаншалықты дамығандығын көру үшін
«Заңдылықты жалғастыр» және «Логикалық қатарды жалғастыр» сияқты зейін
Тағы бір таным процесі –ол ес. Зерттеушінің есте
Мен осы екі ойынның нәтижесін біріктіріп келесі шешімге
Ал балалардың таңдауы бойынша жүргізген ойын «тоғызыншы тап».
Осы диаграмма 2.3. көмегімен балаларға өз бетімен жұмыс
Енді констатациялаушы эксперименттің жалпы қорытындысын шығарайын. Ол үшін
Констатациялаушы эксперимент нәтижесі
кесте 2.18
№ Зерттелген
оқушылар-
дың аты-жөні Таным
1 Абилмажинов А 58,3 50 75 58,3 100
2 Баяхметов Д 70,8 100 91,7 50 50
3 Жұмағазинова Қ 79,2 50 66,7 100 50
4 Қалиясова Ж 83,3 100 100 66,7 100
5 Қалықова А 54,2 50 66,7 41,3 50
6 Қызыров Ринат 83,3 50 66,7 100 50
7 Мағабыл Ернұр 58,3 100 91,7 41,3 50
8 Иұратова Э 45,8 35 41,3 50 50
9 Рахметжанова М 45,8 50 66,7 25 50
10 Сайлаубеков Б 83,3 100 91,7 75 100
11 Мұқанов Есболат 83,3 100 91,7 66,7 100
12 Сақашев Айбол 75 100 100 50 100
13 Түркістанова С 70,8 50 66,7 75 50
14 Тынысбек Е 83,3 83,5 91,7 75 100
15 Ускенбаева А 66,7 100 91,7 41,3 100
16 Ускенбаева Г 87,5 75 83,3 75 100
100-90%- өте жоғары
90%-75%-жоғары
75%-50% -орташа
50%-25%-төмен
25%-0- өте төмен
2.3.
1. Бөлім. Оқу үрдісінде дидактикалық дамытушы ойындарды оқыту
Оқу үрдісінде дидактикалық дамытушы ойынның маңызы өте зор.
Ойын өсіп келе жатқан бала организмінің қажеттілігін өтейді.
Ойын қабылдаудың, зейіннің , естің, ойлаудың, шығармашылық қабілеттің,
Оқушыдағы ойынға деген қызығушылығы мен қажеттілігін білім алатын
Әрине оқу үрдісіне әр түрлі дидактикалық дамытушы ойындары
Практикада ойын әдісін қолдану әлеуметік мәдени процестерге және
Қазіргі кезде бастауыш сынып оқушыларын оқутыда ойын жетекші
Соңғы жылдары дидактикалық ойындардың теориялық және практикалық жақтары
Барлық зерттеулерде оқу мен ойынның байланысы анықталды, ойын
Ойын әрекеті-адамның физикалық және рухани күш жұмсап
Осыған байланысты ойындар атаулар: танымдық, ақыл-ойлы (интелектуалды): құрылысшы;
Ойындардың жалпы екі негізгі түрлері болады: нақты ережелері
Оның ережелері жасырын. Георайдың атқаратын әрекеттеріне байланысты.
О.С. Газман классификациясы бойынша ойынның ерекше түрлерін қарастырайық
Қозғалмалы ойындар-бастауыш сынып оқушыларын физикалық, дене шынықтыру жағынан
Сюжетті –ролдік ойындар қоғамда жақсы қарым-қатынасқа түсуге тәрбиелейді.
Компьютерлі ойындар басқа ойындарға қарағанда тиімді, оларда көрнекілік
Баланың жеке басының дамыту үшін де келесі ойындар
Мотивациялық қажеттілік сферасын дамытатын ойындар
Танымдық эмоционалды эгоцентрді жеңе алатын ол қоршаған ортаға
Ақыл-ойды дамытатын әрекет баланың шығармашылық қабілетін дамытады.
Әр түрлі әдебиттерде 500 дидактикалық ойындар бар, бірақ
Дидактикалық ойындар-күрделі, оқытудың формасы, сондай-ақ ойын әрекеті болып
Дидактикалық ойынның негізгі элементі болып оның ережсеі табылады.
Интелектуалды ойынның шығармашылық тапсырмасы-стандартқа сай емес жағдайлардан шығу.
Дидактикалық ойындар оқушыда затқа, құбылысқа деген қызығушылығын оятады,
2. Бөлім Дидактикалық дамытушы ойындарды
2.1. Дидактикалық ойынның педагогикалық психологиялық аспектілері.
Ойын баланың ақыл-ойының белсенділігін дамытуда ерекше орын алады.
Ойын барсында бала өзін субъекті ретінде ұстайды да,
Сабақ барысында баланың пасиивтілігін төмендетуге оқушының танымдық қызығушылығын
ойын ғылыми зерттеудің объектісі болғанға дейін ол баланың
Ойын әрекетінің қысқаша, әрі толық қамтылуы адамзат қатынасынан
материалджы заттарға әрекет жасау этапы;
сол әрекеті қатты сөйлеу жоспарында қолдану этапы;
өздік ақыл-ой даму әрекеті деп айтуға болады. Дәл
Ойын барысында жақсы топ қалыптастыруға болады; еңбекке деген
Ойынды дамытушы құралы ретінде қалыптастыруға болады. Баланың жеке
ойын көмегімен мотивациялық-қажеттілікті дамыту-мотив иерархиясы пайда болады, әлеуметтік
Бала белгілі бір горойдың рөлін ойнап, оның мінезіңдегі
Ақыл-ой әрекетін дамытады-баланың шығармашылық қабілеттері мен мүмкіндіктерін дамытады.
Бастауыш сынып оқушысы өз іс-әрекетінің субъектісі болып келеді.
Бастауыш сынып оқушыларында оқу әрекетіне қажетті, оқуты дағдысы
«Мектеп жасында оқу әрекеті негізгі болып табылады, бірішіден,
Мысалы: №34 мектептің 4 сынып оқушылары «Газет» ойының
Ойын барысында балалар адамдар қарым-қатынасын бағалайды, олар басшылық
Баланың мектепке интелектуалды –танымды дамуын қалыптастыруда ойындағы ойыншықтар
Балаларға көбінесе жаңа білім беретін ойындар қолдану керек,
Адам баласы ерте жастан бастап барлығын түсінеді. Түйсік-сыртқы
«Графикалық диктант», «Мозаика», «Муха», «Лабиринт», «Жасырын ойыншықтар», «Тыңда
Адамда дамитын келесі таным процесінің түрі қабылдау, ол
Баланың зейіні ерте жастан бастап дамиды. Зейінге
Адамның зейініне қарағанда есте сақтауы көп аспектілі. Ес
«Нүктелер», «айырмашылықтарды тап», «Ұқыпты суретші», «Көздік диктант», ал
Оқушының логикалық ойылауын дамыту үшін дидактикалық ойындар түрі
Осылай таным процестерін дамытуға өте көптеген ойындар бар.
М.Ф. Морозовтың айтыу бойынша оқуға, дегене қызығушылықты пәндер
Бірінші сынып оқушылар бұл спецификаны көрмеәді: мысалы математика
Тек төртінші сыныпқа келгенде ғана оқушы пәндер ерекшелігін
Әңгіменің мазмұнына жалған қызығушылық оқушыларды егер бір проблеманы
Тек бір жағдайды ескеріп отыру керек. Бала көрнекілік
Бала бұған эмоционалды қатынас көрсеткенмен, бұл жерде танымдық
Біраздан соң баланың оқуға, білімге деген қызығушылығы туады.
Балалардың оқуға деген қатынасы әр түрлі болады, оны
Кең танымдық мотиві-білімге деген қызығушылығы. Оқу танымдық мотиві-білімді
Бастауыш сынып оқушылары мұғалімнің мақсатын қабылдайды, осы мақсаттыр
Орташа жас
Өз-өзіне білім беру мотиві, оқу жұмысына белсенді бағытталу,
Жоғары сынып оқушысы.
Білімге деген қызығушылығы, әр түрлі әдістермен білім алу.
Мұғалімнің алдына қойылатын талап:
Жасқа байланысты мүмкіншілікті ескеру, келесі жасқа дұрыс өту
Әр бір ойында қорытынды шығару үшін жеңістер мен
Ойында кейде жасырын құпиялылығы болады, сонда оқушы оны
Мақсатарына қарай қолданылатын дидактикалық дамытушы ойындар мен тапсырмалар
кесте 2.1.
Зейін Өзін-өзі бақылау есте сақтау қабылдау, қиял Ұқыптылық
Графикалық диктант х х
х х
МҚ
Шифланған сурет х х
х
М
лабиринт х х х х х
МОҚ
Сандық қатарды жалғстыр х
х М
Заңдылықты жалғастыр х
х МЕҚ
Логикалық қатарды жалғастыр х
х М
Тоғызыншыны тауып көр х
х МҚ
Артықты алып таста х
х МОҚ
Жұбын таңдап ал х
х ОҚ
«Нүктелер» х х х х
М
«Көру диктанты» х х х х
МҚ
«Қоянға қалай өтуге болады» х
х МҚ
«Қаптағы мысық» х
х х
ҚЕС
«Шыбын» х х х х
МОҚ
«Және біз» х
х
ОҚ
Шатасқан сызықтар х
х
ҚС
Сабақтар: М-математика, О-орыс тілі мен оқу , Қ-қоршаған
3 Бөлім
3.1. Дамытышу эскперимент нәтижесі
Констатциялаушы эскперимент нәтижесі мен үшін қанағаттанарлық болғандықтан дамытушы
Дамытушы ойындарға мен күрделіген келесі ойындарды қолдандым: «Шифраланған
«Шифрланған сурет » қорытындысында. Барлығы 100 % толық
Және де зейіні тұрақсыз, логикалық ойлауы төмен балаларға
«Логикалық қатарды жалғастыру» өнделуі «Лабиринтттік өңделуіне ұқсайды». Нәтижесі
Қорыта келгенде балалардың логикалық ойлауы өте жақсы
Дамытушы эксперимент нәтижесі
кесте 2.19
№ Дамытушы эскперимент
жүргізілген
оқуышлар
аты-жөні
1 Абилмажинова А 70,8 75 75 66,7
2 Баяхметов Д 79,2 100 91,5 58,3
3 Жұмағазинова Қ 87,5 75 75 100
4 Қалиясова Жансая 70,8 100 100 75
5 Қалықова Айдана 70,8 75 75 58,3
6 Қызыров Ринат 87,5 75 75 100
7 Мағабыл Ернұр 70,8 100 91,7 50
8 Муратова Эльмира 66,7 50 66,7 50
9 Рахметжанова М 66,7 75 75 41,3
10 Сайлаубеков Бекзат 83,3 100 100 75
11 Мұқанов Есболат 83,3 100 100 66,7
12 Сақашев Айбол 75 100 100 58,3
13 Түркістанова С 75 100 66,7 75
14 Тынысбек Еркебұлан 83,3 100 91,7 75
15 Ускенбаева Гульнұр 87,5 100 83,8 75
16 Ускенбаева Гулнур 87,5 100 83,8 75
100-90% - өте жоғары
90%-75% –жоғары
75%-50%-орташа
50%-25%-төмен
25%-0% өте төмен
Жүргізілген зерттеу жұмысына жалпы қорытынды жасасам, барлығы дамытушы
Топтың оқу үрдісінде жеке бас ерекшеліктері өзгерді, сабаққа
Сыныптағы ең үндемейтін, мүлде сөйлемейді деп те айтуға
Рахметжанова Мөлдірге дамытушы ойындар мен сыныптың бірігіп жұмыс
Диаграмма 2.4.
Констатациялаушы эксперимент нәтижесі
Дамытушы эксперимент нәтижесі
Бастауыщ сынып оқушыларының процестерінің этнопсихологиялық ерекшеліктері (37)
Қалымбетова Э.К.-
Каз МҰУ этнопедагогикалық
-этнопсихологиялық орталығы
Қазіргі кезде жалпы білім беретін мектептерде мақсат
Оқу процесі кезіндегі психологиялық ерекшеліктерді білу өзектілігі қазақ
Соған орай, бастауыш сынып жасындағылардың оқу іс-әрекеті кезіндегі
Оқушының ішкі позициясы 6-7 жас аралағында қалыптасады және
1. Танымдық қажеттілігі. Бұл қажеттілік қанағаттандыруын оқудан алады.
2. Белгілі бір әлеуметтік қатынасқа байланысты ққажеттілік.
Ол баланың қарым-қатынасқа түскісі келетіндігінен пайда болатын қажеттілік.
Еркіндіктің дамуы ішкі оқу іс-әрекеті пайда болуы нәтижесінде,
Ішкі жоспарлы әрекеттің дамы сюжеттік –рольдік ойындарда, оның
Бастауыш сынып жасының аяғында рефлексия пайда болады.
Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігінің белгісі: олардың оқуға
Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігін зерттеу олардың даму
1. Үлгерімі жақсы оқушылар, оларды оқу процесі қызықтырады,
2. Үлгерім жақсы оқушылар, мектепке қызығушылықпен барады, материалдарды
3. Еркісіз түрде оқитын балалар. бұл балалардың білімдері
Осыған орай, бастауыш сынып оқушыларының белсенділігін арттыру үшін
Балалар оқудың бар түрлеріне үйренген кезде, қызықты белсенді
Бұл мақаланың кіріспе бөлімінің бас кезінде шәкірттердің дүниетанымы
Сауатты жазуға төселуграмматикалық ережелерді әр алуан жаттығулар мен
Адамның әр алуан іс-әрекеттерді үйреніп меңгеруінің жаратылыстық-ғылыми негізі
Павловтың анықтауы бойынша, ассоцияция дегеніміз-бұрын байланыссыз жатқан екі
Бірінші түрі-шартты рефлекс. И.П. Павлов оның бұрын байланысқа
Оқыту экспериментімен жүргізілетін тіл сабақтарында жоғары нерв қызметінің
Сөздердің жазылуы мен айтылуы біріне-бірі сәйкес келмесе, орфографиялық
III. Бастауыш мектеп жасындағы оқушылардың танымдық әрекетін дамыту.
Бастауыш мектеп-бұл оқушы тұлғасы мен санасының дамуы қуатты
Бастауыш мектеп балаға білім бір білім қана қоймай,
Шығармашылық дегеніміз-бұл адамның өмір шындығында өзін-өзі тануға ұмтылуы,
Бастауыш сынып оқушысының зейіні тұрақсыз, импульсивті қабылдау мүмкіндіктері
Бейімділік-оянып келе жатқан қабілетін аоғашқы белгісі. Оқушының шығармашылық
Тақырыптың мазмұнына қарай жинақтау
арнаулы бір тақырыпқа пікірталас тудыру
Логикалық ойлуын дамытатын ойындар берілген тапсырмаларды шешу
Қиялдау арқылы сурет салғызу, рольге бөліп оқу
Ұнатқан кейіпкеріне мінездеме беру
Ал сабақтан тыс уақытта оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытудың
орталық мұражайға апару
әр түрлі кездесулер өткізу
әр түрлі тақырыптарда сайыс, пікірталастар өткізір алынған әсерлері
Осындай жұмыстарды үнемі жүргізу оқушыларды шығармашылыққа баулуға, шәкірт
Мысалы:
Берілген сөздердің ішінен содан оңға қарай оқығанда жаңа
Қыран Қала Дархан
Мұз Бұлақ
Қысым Сүт Киім
Төмендегі әріптерден сөз құрап жаз, бір әріп бір
1. асық 5. Мал
2. ұзақ
3. бас
4. бақ
Осындай сөздікпен жүргізілген жұмыстар оқушылардың шығамашылық қабілетің дамытуға
Бастауыш сынып баланың логикалық ойылауын дамытудың негізгі кезені
Бастауыш сынып оқушыларының ойлауын дамытуда екі негізгі
Бірінші сатыда олардың ойлау әркеті көбіне әлі мектеп
Баланың ой операциясын дамытып талдау, жинақтау, топтау және
осындай ой талғауларын әр сабаққа тиімді қолану
3.1. Балалардың қасиеттерін жекелендіріп көрсету.
З-зейін Қ-қабылдау,
Е-есте сақтау
Ө-өзін-өзі ойлау
Л-логикалық ойлау
Ұ-ұқыптылық
Абилмажинов Алмат кесте
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр +
+
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр +
+
5 лабиринт - - -
-
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» +-
+-
«+» - 3 балл; «+-« -2балл; «-»-0 балл
З= 14 100%
24
Е= 3 100% 50%
2 3
Қ= 9 100%
12
Баяхметов Данияр кесте 2.3.
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр +
+
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр -
+
5 лабиринт + + +
+
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» +-
+-
З= 17 100%
24
Е= 6 100% 100%
6
Қ= 11 100% 100%
6
Жұмағазинова Қымбат кесте 2.4.
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр +
+
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр +
+
5 лабиринт - - -
-
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» ++
++
З= 19 100%
24
Е= 3 100% 50%
6
Қ= Ө = 8 100%
12
Қалиясова Жансая
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр +
+
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр +
+
5 лабиринт + + +
+
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» +-
+-
З= 20 100%
24
Е= 100%
Қ= Ө = 100%
Қалықова Айдана
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр +
+
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр -
-
5 лабиринт - - - * -
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» +-
+-
З= 54,2% ; Л= 41,3% ; Е= 50%;
Қызыров Ринат
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр +
+
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр +
+
5 лабиринт - - -
-
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» ++
* ++
З= 83,3% ; Л= 100% ; Е= 50%;
Мағабыл Ернұр
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр +
+
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр -
-
5 лабиринт + + +
+
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» +-
+-
З= 58,3% ; Л= 41,3% ; Е= 100%;
Мұратова Эльмира
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант -
-
- -
2 сандық қатарды жалғастыр +
* + *
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр -
- -
5 лабиринт - - -
-
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» +-
+-
З= 45,8% ; Л= 50% ; Е= 35%;
Рахметжанова Мөлдір
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
-
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр -
-
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр -
-
5 лабиринт - - - - -
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» +-
+-
З= 45,8% ; Л= 25% ; Е= 50%;
Мұқанов Есболат
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр +
+
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр +
+
5 лабиринт + + +
+
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» +-
+-
З= 83,3% ; Л= 66,7% ; Е= 100%;
Сайлаубеков Бекзат
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр +
+
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр -
-
5 лабиринт + + +
+
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» ++
++
З= 83,3% ; Л= 75% ; Е= 100%;
Сақашев Айбол
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр +
+
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр -
-
5 лабиринт + + +
+
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» +-
+-
З= 75% ; Л= 50% ; Е= 100%;
Түркістанова Самал
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр +
+
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр -
-
5 лабиринт - - -
-
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» ++
++
З= 70,8% ; Л= 75% ; Е= 50%;
Тынысбек Еркебұлан
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр -
-
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр +
+
5 лабиринт + + +
+
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» ++
++
З= 83,3% ; Л= 75% ; Е= 83,5%;
Ускенбаева Айнұр
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр +
+
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр -
-
5 лабиринт + + +
+
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» +-
+-
З= 66,7% ; Л= 41,3% ; Е= 100%;
Ускенбаева Гульнур
№ Дидактикалық ойындар З Е Қ Л
1 Графикалық диктант +
+
+ +
2 сандық қатарды жалғастыр +
+
3 шифрланған сурет +
+
+
4 Заңдылықты жағастыр +
+
5 лабиринт + + +
+
6 «нүктелер» + + +
+
7 «тоғызыншы тап» ++
** ++
З= 87,5% ; Л= 75% ; Е= 75%;
Пайдаланған әдебиеттер мен деректер тізімі.
Амонавили Ш.А. Обучение . Оценка . Отметка (педогогика
Асмолов А.Г. Мир образования . М., 1996
артемова Л.В. Окружающий мир в дидактических играх. М.
Айтбаева А. Дарынды бала мәселесі (Ұлағат) 2005 №3
Акимова М.К., Козлова В.П. Индивидуальность учащихся и индивидуальный
Бабанский Ю.К. Методические основы ополизации учебно-воспитательного процесса. М
Бурлачук Л.Ф. , Морозов С.М., Словарь-справочник по психодиагностике
Бабкина Н.В. Радость познания. М. 2000ж
Бабкина Н.В. Использования развивающих игр и упражнений в
Безруких М.М., Ефимова С.П. Знаете ли вы своего
бабаева Г,И. У школьного порога М., 1993
Белонистая А.В. Индивидуальная работа с ребенком как
Бобырева А.П. Формирование способов чтения при обучении чтению
Возрастная педагогическая психология // Под.ред А7В7 Петровского М.,
Возрастные и индивидуальные особенности младших подростков // Под.
Выготский Л7С. Педагогическая психология М.,1991 322б
Выготский Л7С.М.,// ж.ж. 3т . М.,1983 322б
Волокина М.Н. Төменгі класс оқушыларының психологиясы туралы очерктер
Гамедо М.В. Возрастная педагогическая психология М., 1985 587б
Гиппенрейтер Ю.Б. Движение человеческого глаза М., 1978 256б
Гиппенрейтер Ю.Б: Психология М.,2000
Гальперин П.Я. Ш.Ж. 2т М., 1977
Заганов М.А. Как повысить культуру чтения М., 1996
Запарожец А.В. ш.ж. М., 1986 257б
Зак А.З. развитие теоритического мышления у младших школьников
Зимняя И.А. Основы педагогической психологии М., 1980
Зимняя И.А. Педагогическая психология Ростов –на Дону фоникс
Зацепин В.И. Межмочностные отношения в коллективе Л.,1970
Игры, обучение, тренинг /под. ред. В.В. Петрусинского М.,
Игры и упраждение по развитию умственных способностей у
Игры и ее развивающие возможности // Школьный психолог
Ильясов И.И. Структура процесса ученика М., 1999
Қожанова М. Оқытудың психологиялық процесі // Ұлт тағлымы
Кәрібаева Т. Кәсіби іс-әрекетіу сыртқы және ішкі мотивациясын
Қалымбетова Э.К. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық процестерінің этнопсихологиялық
Казанцев И. Оқушылардың жас ерекшеліктерің есепке алу А.,
Қоянбаев Ж. Жас ерекшеліктеріне сүйене отырып // Қазақстан
Казанский Н.Г. Дидактика М., 1978
Көмекбаев Н. Оқыту теориясы А., 1976 86-88 122-125б
Крайг Г. Психология развития М., 2001
Костролина С.Н. Как преодолеть трудности в обучении детей
Короткова И.А. Современные исследования детской игры // Вопр.
Кулагина И.Ю. Возрастная психология М., 2001
крылова А.А. Практикум по общий и прикладной психологии
Кулмағамбетова Б. Қазақ тілін оқыту әдістемесі А., 200
Липкина А.И. Самоценка школьника М., 1978 64б
Леонтьев А.Н. Развитие высших форм запоминания Ш.Ж. М.,
Леонтьев А.Н. Психологические основы детской игры М., 1981
Леонтьев А.Н. Деятельность . Сознание. Личность М., 1975
Левитина С.С. Можно ли управлять вниманием школьника М.,
Лисина М.И. Качеля Г.И. Обращение со взрослыми и
Люблинская А.А. Мұғалімге бастауыш мектеп оқушысының психологиясы жөнінде
Лейтес Н.С. О признаках одаренности // Вопр психологии
Лебединская К.С. Отбор детей во воспомагательную школу М.,
Маркова А.К. Орлов А.Б№ Мотивацкая учения и ее
Мұқанов М.М. Жас және педагогикалық психология А. 1982
Мудрих А.В. Общение как фактор воспитания школьников М.
Мерлин В.С. Очерк интегрального исследования индивидуальностей. М.,
Мұқанов М.М. Педагогикалық психология очерктері А., 1962 85б
Мұқанов М.М. Оқушылардың дара ерекшеліктерімен сапасын қарым-қатынас жасай
Магазинник Л.Д. Оқыту индивидуализациясының проблемасы М., 1974
Мир детства // Под. ред. А.Б. Хрипковой М.,
Мудрик А.В. Общение в процессе воспитания М., 2001
Назарбаева Н.А.
Наубаева Н.Х. Оқу іс-әрекеті-бастауыш мектеп оқушысының психикалық дамуының
Нелов Р.С. Психология М., 2001 2 т
Немов Р.С. Психология М., 2001 3т
Никитин Б.П. Развивающие игры М., 1985
Никитин Б.П., Никитина Л.А., Мы и наши дети
Обучение и развитие // Под. ред Л.В. Занкова
Орлова Л.В. Интелектуально пассивные учащиеся // Вопр. психологии
Общение и формирование личности школьника // Под. ред.
Ойын сабақтарын ұйымдастыру тиімділігі // Ұлағат 2003 №4
Овчарова Р.В. Практическая психология в начальной школе М.,
Рубинский С.Л. Основы общей психологии М., 1989
Сағандыков Е.С. Педагогика 1992
Талызина Н.Ф. Формирования познавательной деятельности учащихся М., 1983
талызина Н.Ф. Педагогическая психология М., 1998
Цукерман Г.А. Зачем детям учиться вместе М., 1985
Цукерман Г.А. Совместная учебная деятельность как основе формирования
Якунин В.А. Педагогическая психология М., 1988
Эльконин Д.Б. Психология обучения младших школьников М., 1980
Эльконин Д.Б. ш№ж№ М., 1989 277б
Шадринов В.Д. Психология деятельности и способности человека
М., 1999
Шағын жинақталған мектеп жұмысы
Бала тәрбиесіндегі ойын рөлі
Оқу - баланың өзінің танымдық белсенді әрекеті
Оқушылардың зерттеушілік қабілетін дамыту
Инновация ұғымының мәні
Бастауыш білім берудің болашағы
Тәрбиенің тұлға дамуындағы рөлі
Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту
Тұлғаның дамуы және қалыптасуы
Білім беру жүйесіндегі инновациялык технологияның теориялык негіздері.Белсенді оқыту әдістемелеріне мысал арқылы талдау