Қазақстан Республикасының салық саясатын жетілдіру жолдары
Мазмұны
Кіріспе 3
1 бөлім. Бюджет-салық саясатының әлеуметтік-экономикалық мәні 5
1.1 Фискалдық саясаттың түсінігі мен мәні 5
1.2 Қазақстандағы бюджет-салықтық саясатқа талдау 17
2 бөлім. Қазақстан Республикасыныңдағы фискалдық саясаттың негізгі бағыттары
2.1 Қазақстан Республикасының фискальдық саясатының ерекшеліктері 22
2.2 Мемлекеттік бюджетті атқару 26
3 бөлім. Қазақстан Республикасының салық саясатын жетілдіру жолдары
3.1 Қазақстан Республикасының салық саясатының дамуы 31
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 43
Кіріспе
Нарықтық қатынастардың даму жағдайында реформалардың басты бір міндеттері болып
Салық объективті қажеттілік болып табылады, олар қоғамның дамуының қажеттіліктерімен
Кездейсоқ емес, берілген мәселенің аптималды нәтижесіне жету үшін әр-түрлі
Берілген мәселеге шетел өкілдерінің қызығушылығы кездейсоқ емес, Қазақстан капиталды
1 бөлім. Бюджет-салық саясатының әлеуметтік-экономикалық мәні
1.1 Фискалдық саясаттың түсінігі мен мәні
Салықтар, белгілі болғандай, мемлекеттің қызметінің барлық бағыттарының қаржыландыру көздерінің
Салықтар - мемлекеттік егемендіктің ықылас білдіруінің бірі. Осынысымен олар
Салықтық заң шығарудың мақсатты бағытталуы қолданылуды анықтайтын үкімет органдарының
Қазіргі экономистердің анықтауы бойынша, салықтық саясат қаржылық саясаттың бөлігі
Жұмыспен қамтылу, өндіру көлемдерінің және инфляция қарқынының өзгеру деңгейіне
Дискрециялық емес фискалды саясат - бұл сондай-ақ жалпы табыстың
Нақты жағдайда таза салықтық түсімдер бюджетке салықтық түсімдердің мөлшерінің
Мысалы, Юткина Т.Ф. салықтық саясатты «салықтық заңдардың мақсатты бағытталуын
Салықтық саясат үкімет органдары мен басқарманың ғылыми негізделген және
Салықтық саясатты жүргізудегі бастапқы нұсқама болып тек қана құқықтық
Салықтық саясат келешекке есптеумен жүргізілген салықтық стратегия, ал нақты
«Салықтық саясаттың қаржы құралдарының алымының формалары мен әдістерінің жиынтығы
Экономикалық сөздіктерде берілген анықтама келесі түрде жинақталған: «салықтық саясат
Бірақ ең қысқа анықтама «дамыған елдердің салықтық жүйесі» сөздігінде
Жоғары дамыған нарықтық қатынастар жағдайында өндірістің құрылымының өзгеруін, территориалды
1.өзінің қызметтері мен міндеттерін орындау үшін мемлекетті қажет қаржы
2.жалпы елдің шаруашылығын реттеу үшін жағдайларды жасау;
3.нарықтық қатынастардың процессінде пайда болған халықтық табыс деңгейіндегі тепетеңсіздікті
Халықаралық тәжірибеде салықтық саясаттың үш тұрпатын бөледі.
Бірінші тұрпат - «алуға болатынның бәрін алу» принципімен сипатталатын
Екінші тұрпат - орынды салықтар саясаты. Ол кәсіпкерліктің дамуын
Үшінші тұрпат - салық салудың тым жоғары деңгейін қарастыратын
Салықтық саясат екі өзара байланысты әдістермен өткізіледі:
1) салықтық жоспарлау және болжау;
2) салықтық есептеме.
Салықтық жоспарлау мен болжаудың негізгі міндеттері - бюджеттік тапсырмалардың
Салықтық жоспар және болжауды қаржы мемлекеттерінің базистік элементтерінің бірі
Жоғарыда айтылғандай, салықтық саясат болашаққа есеп айырысумен өткізілетін, бұл
1.экономикалық - экономикалық өсуді қамтамасыз ету, өндірістің циклдігін әлсіретуін,
2.әлеуметтік - пайданың өсімін ынталандыруды және халықтың табысының түсуін
3.қазыналық - мемлекеттің табыстарын көбейту;
4.халықаралық-басқа елдермен экономикалық байланыс-тарды күшейту, төлем балансы қолайсыз жағдайларды
Салықтық тактика бюджеттік сыныпталу тілігінде табыстылық бюджеттік статьяда жалпы
Салықтық саясаттың өткізілу тұсында тактикалық іс - әрекеттердің негізделуі
- өткен кезеңде экономикадағы пайда болған тенденцияны есепке ала
- оптималды салық салудың нұсқауларын бағалау, олардың салықтық сынып
- болашақ салықтық тәртіптердің артық көрінетін варианттарды негіздеу;
- өткен жылдың бюджеттің орындалуының экспертизаның жүргізілуінің нәтижесін есепке
- бюджеттік сыныпталудың сәйкес статьялары бойынша үкіметпен және парламентпен
Салық төлеушілерден, сондай-ақ мемлекеттік және мемлекеттік емес ресми органдардан
Мықты экономикада барлық салықтық саясаттар үйлеседі. Қазақстан үшін салықтық
Қазіргі уақытта «салықтық есеп» түсінігі Салықтық Кодекске енгізілген, солай
Алайда, мұндай қажеттілік жетілдірілді, өйткені Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен
Алайда олар заң шығарушы ережеде (Қазақстан Республикасының мемлекеттік табыстар
Экономистердің белгілеуі бойынша салықтық заң шығару норма қатынасында командно-таратушылық
Салықтық басқару елдің шаруашылық дамуын алып түседі, өйткені салықтық
Елбасы Тәуелсіздіктің бастауында қабылданған ұзақ мерзімдік стратегия мен он
Қазақстан Республикасыньщ нарық жағдайындағы экономикасының дамуы, мемлекетгің экономикалық саясатының
Қаржы саясаты еліміздің қаржы заңдылықтары негізінде қаржы ресурстарын жұмылдыру,
Қаржы саясатының негізі болып фискалдық саясат, яғни үкіметгің салық
Салық — экономикалық қатынастардың бір бөлігі болып табылатындықтан қаржы
Салықтың экономикалык мәні - шаруашылық субъектілері мен жеке тұлғалардан,
Қазіргі мемлекеттердің барлығында дерлік, азаматтарды экономикалық қиыншылықтан қорғауды қамтамасыз
Кез келген елдің экономикалық жүйесінің функциясын қамтамасыз етуде басты
Фискалдық саясатқа мемлекеттің бюджет қорын бөлу қызметі де жатады,
Мемлекет халықтың әл-ауқатын, тұрмыс денгейін жақсарту мақсатында белгілі бір
Мемлекеттің фискалдық саясатының басты міндеті болып, салық ставкаларын үкіметтің
Экономикалық саясатты жүргізудің барлық құралдары бір-бірімен тығыз байланыста. Бірақ
Мемлекет өз елінің қаржы жағдайының тұрақтылығына, қоғамдық өндірістің тұрақты
Сондықтан да, қаржы тұрақтылығының жалпы ережесі бойынша, дағдарыс кезінде
Біздің қоғамымыздың өтпелі кезеңінің дамуына, әлеуметтік аядағы өтпелі жағдай
Қоғамның әлеуметгік-экономикалық қажетгілігін қанағаттандыру дәрежесі, өндірілген жалпы қоғамдык өнімнің
Халықтың кедейлігі мәселесін түсінуге деген көзқарастың үш түрі бар:
- табыс немесе тұтыну тұрғысынан;
- негізгі қажеттіліктер тұрғысынан;
- адам әлуетін дамыту мүмкіндіктері тұрғысынан.
Қазіргі кезде, қоғамның әлеуметгік-экономикалық саясатының стратегиялық мақсаты болып, экономикалық
1.2 Қазақстандағы бюджет-салықтық саясатқа талдау
Бүгiнде Қазақстанда салық жүйесiнде, бюджеттiң атқарылуында бiраз табыстар бар,
1999 жылғы есептiк деректерге сəйкес мемлекеттiк бюджетке түсiмдер IЖӨ-нiң
Салық заңдарын жетiлдiру жөнiнде жұмыс жүрiп жатыр. Экономиканың даму
Салық жүктемесiн азайту мақсатында 2001 жылы қосылған құн салығының
Шығыстардың тиiмдi жүйесiн жасау жөнiнде шаралар қолданылды. Қазынашылық жұмысы
Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры жəне Қазақстанның Даму Банкi құрылды.
Шығыстар жүйесiн жетiлдiру жөнiнде маңызды iс-шаралар орындалды. 1999 жылдан
Мемлекеттiк бюджет кiрiсiн басқару процесiн жетiлдiру шеңберiнде 1999 жылы
Мемлекеттiк секторға функционалдық талдау жүргiзу нəтижесiнде мемлекеттiк бюджеттен қаржыландырылатын
Қазақстанда жұмыс iстейтiн iрi шетел компаниялары салық заңдарын жиi
Бюджетке төлем жасау жөнiндегi салық мерзiмiн кейiнге қалдырудың тəртiбiне
Соттардың жұмыс бастылығына жəне судьялардың арнаулы бiлiмiнiң жоқтығына байланысты
IЖӨ көлемiнiң жыл сайынғы өсуi жағдайында мемлекеттiк бюджеттің көлемi
Бюджет жүйесiн орталықсыздандырудың аяқталмауы бюджетаралық қатынастың өзектi проблемасы болып
Бюджеттiң теңдестiрiлмеуi бюджеттер өкiлеттiгiнің айқын ажыратылуының жеткiлiктi болмауына байланысты
Бюджет ресурстарын орталықсыздандыру мен бюджет өкiлеттiктерiн орталықтандыру арасында үйлесiмсiздiк
Аймақаралық күрт айырмашылық бюджет жүйесiн орталықсыздандырудың артықшылықтарын пайдалануға кедергi
Бюджеттi жоспарлаудың уақыт аясы орталықта да, сондай-ақ аймақтық деңгейлерде
Республикалық бюджетке iшiнара аударылатын кiрiстер есебiнен жергiлiктi бюджеттердiң кiрiс
Жергiлiктi атқарушы жəне өкiлдi органдар осы көздер бойынша кiрiс
Қайсыбiр кiрiс көздерi бойынша болжамды деректердi асырып жiберу немесе
Трансферттердің қолданыстағы жүйесi алулар мен субвенцияларды реттеу əдiсiмен "жыртықты
Бюджеттiң шығыс бөлiгiнде ағымдық сипаттағы шығыстар мен дамытуға арналған
Бюджеттiк бағдарламалардың əкiмшiлерi жəне оларға ведомстволық бағынышты мекемелер деңгейiнде
Тауарлар мен қызметтердi конкурстық айқындау есебiнен пайда болған бюджет
2 бөлім. Қазақстан Республикасыныңдағы фискалдық саясаттың негізгі бағыттары
2.1 Қазақстан Республикасының фискальдық саясатының ерекшеліктері
Салық салу мемлекетпен құқықтық актілер шығарумен жүзеге асырылады және
Солай, сәйкес құқықтық актілер арқылы мемлекет оған өкілетті мемлекеттік
Салықтық заң шығарудың нормативтік құқықтық актілер біруақыттылы салық салудың
Құқықтық нормалардың жиынтығы, салық пен салық салуға арналған, құқықтық
Салықтық саясат өмірге мемлекеттің салықтық жүйесі арқылы жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының салықтық жүйесінің негізі 1991ж. СССР салықтық сұрақтар
Салықтық заң шығаруға енгізілген өзгерудің алғаш сатысында жүйелі мәні
Ақырында, өз мәнінде жүйесіз көпшілікті үймелеуді, жиі бір-біріне қарама
1995 жылдың басында біздің салықтық жүйе соншалықты қиын, басқаруға
Салықтық реформаға аттаудан бұрын оның стратегиялық мақсаттарын, бағытын өткізу
1995 жылдың 1 шілдесінен ҚР Президентінің Жарғысымен енгізілген, «Салықтар
Өндірушілердің, кәсіпкерлердің іскер белсендігін салықтық ауыртпалықты төмендету арқылы, салықтардың
1999 ж. ҚР Президентінің «Салықтар және бюджетке басқа міндетті
2002 ж. 1 қаңтарынан ҚР территориясында Салықтық Кодекс іс
Салықтық Кодексті қабылдағанмен салық төлеушілерге салықтық ауыртпалылық төмендеді, кіші
Солай, салықтық саясат - бұл салық аймағында мемлекетпен жүргізілетін
Қазіргі уақытга Қазақстан Республикасының территория-сында салықтық кодекстің күші бар.
2.2 Мемлекеттік бюджетті атқару
2004 жылғы мемлекеттік бюджеті атқару қорытындылары бойынша бюджетке түсетін
2004 жылы мемлекеттік бюджет шығыстары ЖІӨ-ге 23,9 %-ды құрады.
Мемлекеттік бюджет тапшылығы ЖІӨ көлемінің 0,3 %-ын құрады.
2005 жылы түсімдер ЖІӨ-ге 23,5 %-ды, шығыстар - ЖІӨ-ге
Мемлекеттік бюджет көрсеткіштерінің 2003 – 2005 жылдардағы серпіні 1-кестеде
1-кесте
Мемлекеттік бюджет көрсеткіштерінің 2003 – 2005 жылдардағы серпіні
ЖІӨ-ге пайызбен
Атауы 2003 жыл
есеп 2004 жыл
есеп 2005 жылы
Бағалау
1 2 3 4
Түсімдер 22,2 23,5 23,5
Кірістер 21,8 23,2 23,3
Салықтық түсiмдер 20,5 21,4 22,2
Салықтық емес түсiмдер 1,0 1,5 0,7
Негiзгi капиталды сатудан түсетiн түсiмдер 0,3 0,3 0,5
Бюджеттік кредиттерді өтеу 0,4 0,3 0,2
Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер
0,1
Шығыстар 23,2 23,9 25,5
1 2 3 4
Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызметтер көрсету 1,4 1,5 1,5
Қорғаныс 1,0 1,0 1,2
Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқық, сот, қылмыстық атқару қызметі 2,0
Білім беру 3,3 3,5 3,9
Денсаулық сақтау 1,9 2,4 2,7
Әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік көмек 5,2 4,9 5,1
Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық 0,8 1,2 1,9
Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік 0,7 0,8 0,8
Отын-энергетикалық кешен және жер қойнауын пайдалану 0,2 0,5
Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар,
Өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі 0,1 0,0
Көлік және коммуникация 1,8 1,9 1,9
Өзгелер 2,3 1,6 1,6
Борышқа қызмет көрсету 0,8 0,6 0,5
Ресми трансферттер 0,3 0,2 0,2
Бюджет тапшылығы (профициті) -1,0 -0,3 -1,9
Анықтамалық:
ЖІӨ, млрд. теңге 4612,0 5542,0 6780,0
2005 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі
Бюджет кодексінің қабылдануы орта мерзімді жоспарлаудың рөлін күшейтуге мүмкіндік
Елдегі экономикалық және бюджеттік саясатты қалыптастыру және жүргізу практикасы
2-кесте
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 – 2008 жылдарға арналған орта
Бюджет кодексін іске асыру үшін 31 нормативтік құқықтық кесім,
Бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің бюджеттік өтінім жасау және ұсыну ережесі
Бюджеттік бағдарламаларды жоспарлау, орындау және олардың орындалуын ішкі бақылау
Бюджеттік бағдарламаларға тән егжей-тегжейлі ерекше өлшемдер мен көрсеткіштерді белгілей
Сондай-ақ пилоттық бюджеттік бағдарламалардың тиімділігін бағалау өлшемдері мен көрсеткіштерінің
Бюджеттік бағдарламалардың тиімділігін пилоттық бағалау бюджет процесінің барлық сатысында
Кейіннен тиімділікті бағалауды барлық бюджеттік бағдарламаларға тарату және әрбір
Бюджет кодексінің 71-бабына сәйкес бюджеттік процеске нормативтік жоспарлау әдісін
Мемлекеттік сатып алу рәсімдерін жетілдіру шеңберінде жүргізіліп жатқан іс-шаралар
Мемлекеттік органдардың, мемлекеттік мекемелердің, сондай-ақ мемлекеттік кәсіпорындардың иелігіндегі ақшаны
Бюджет қаражатын уақтылы және сапалы игеру, мемлекеттік сатып алу
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі шараларды жетілдіру, сыбайлас жемқорлық
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 11 қарашадағы
3 бөлім. Қазақстан Республикасының салық саясатын жетілдіру жолдары
3.1 Қазақстан Республикасының салық саясатының дамуы
Экономикалық жағдайдың жалпы жақсаруы салықтардың түсімдерінің ішінде табысқа салынатын
Әр мемлекетте әрқашан да екі альтернативті, яғни бюджеттік пен
Бұл, бірінші жағдайда - халықтың қазынаға жоғары салықтарды төлету,
Әр жағдайда бұл таңдаудың мәселесін шешу негізінен халықтың әлеуметтік
Алайда, жалпы тенденцияның шектеуінде әртүрлі мемлекеттер әр түрліше өзінің
Біріншілердің ішінде, бай елдер, олардың салықтық алып тастаулары орта
Орта жандық табыстарының деңгейі бойынша соңғы орынды алатын елдерде
Алайда, белгілі болғандай, мемлекеттің бюджеті арқылы қайта таратудың мүмкін
Салық салу мәселелері әрқашанда экономистер, философтар, әр түрлі дәуірлердің
Д.С.Миль алғаш рет ғалым классиктерінің арасында салықтың бірегей емес,
Онымен қоса, қазынаның табыстарында негізгі орынды тікелей салықтарға (рента
XX ғ. 70 - 80 ж.ж. батыс елдерде ұсыныс
Кім кіші бизнес сферасында істейтіндер үшін салынатын салықтардың жеңілдетілген
Кіші бизнесті ынталандыруға, жұмыссыздықты қысқартуға бағытталған новациялар болып сәйкес
Жеке табысқа салынатын салықтың ставкасы бойынша табыстың орта деңгейіне
Көбісінде сұрақтар туады: Қазақстанға Ресейдің мысалы бойынша жүруге не
Ойлағандай, біз сонша жағымды бірінші көзқараста қадам жүре алмаймыз,
Бүкіл елдің қарқынында бұл көбею салық төлеушілердің аздаған бай
Салық төлеушілердің құқықтары кішкене кеңейтілген. Олардың арасында - іс
Салық төлеушілер салықтық есеп беруді таңдауы бойынша беруге құқылы:
Жаңа кодекстің оның авторының күмәнсіз айырықшасы болып елеулі мөлшерде
Алайда, осы барлық шұғыл маңызды оның қасиеттеріне қарамастан, біздің
Нақтылай айтсақ: 30%-ға дейін - жеке табыспен, 21%-әлеуметтік салықпен,
Тағы бір мәселе бар. Ғылыми әдебиеттерде жиі салықтық жеңілдіктерді
Жоғарыда айтылғанды назарға ала отырып Қазақстан Республикасының салықтық саясатын
1) өндірістің бірқатар кілтті параметрлері бойынша аймақтық дифференциацияны, сонымен
2) отын-энергетикалық ресурстардың ішкі бағалары мен трансферттік тарифтерді әлемдік
Міндетті түрде елдің болашақ экономикасын құруға хабардар ынталандырушы факторлар
Ұқыпты қарастырылған және жақсы ұйымдастырылған кең масштабты саясатты, шын
Сол арада, сөзсіз, отандық өндірушілерді сенімді тарифтік қоғаумен қамтамасыз
а) дамуы болашақты, бірақ қазіргі кезеңде қалыптасу сатысында тұрғандар;
б) ұлттық қауіпсіздік тарапынан өмірлік маңызды, сонымен қоса қайта
в) дамуы болашақсыз, бірақ қазіргі кезеңде халықтың шүғылдануын қамтамсыз
Табыстарды жасыру және салық төлеуден ауытқу тұрақты экономикалық күрес
Белгілі болғандай, Қазақстанда қабылданған салықтық саясат негізінде елде салық
- салық салудың артылған деңгейі (Батыста бұл тауар мен
- салық төлеушілерге жоғары қосымша шығындар (мысалы, салықтық есептің,
- әр фактілі және потенциалды салық төлеушіге СТТН (РНН)
Біздің көзқарасымызша, елдегі салықтық саясатты батыстың салықтық жүйесін тікелей
Оның үстіне, бұл үшін біздің елде әзірге қажетті жағдайлар
Егер Қазақстан Республикасының мақсаттарына ұқсас салықтық саясаттың қызығушылығын айқындайтын
Азаматтарға салық салу сферасында жеке табысқа салынатын салықтың есептелуі
Елде экономикалық жағдайды жақсартумен заңды және жеке тұлғаларға салықтық
- жеке табысқа салынатын салқтың максималды ставкасын 30%- дан
- кіші бизнес субъектілерінің салық салудың оңайтылған жағдайда оң
Ғылыми әдебиеттердегі орын алған көптеген ұсыныстар 2004 жылдың қаңтарынан
Қорытынды
Жоғары дамыған нарықтық қатынастар жағдайында өндірістің қүрылымының өзгеруін, территориалды
1) өзінің қызметтері мен міндеттерін орындау үшін мемлекетті қажет
2) жалпы елдің шаруашылығын реттеу үшін жағдайларды жасау;
3) нарықтық қатынастардың процессінде пайда болған халықтық табыс деңгейіндегі
Халықаралық тәжірибеде салықтық саясаттың үш тұрпатын бөледі. Бірінші түрпат
Екінші тұрпат - орынды салықтар саясаты. Ол кәсіпкерліктің дамуын
Үшінші тұрпат - салық салудың тым жоғары деңгейін қарастыратын
Салықтық саясат болашаққа есеп айырысумен өткізілетін, бұл салықтық стратегия,
1) экономикалық-экономикалық өсуді қамтамасыз ету, өндірістің циклдігін әлсіретуін, дамудағы
2) әлеуметтік-пайданың өсімін ынталандыруды және халықтың табысының түсуін жаратпау
3) қазыналық - мемлекеттің табыстарын көбейту;
4) халықаралық- басқа елдермен экономикалық байланыстарды күшейту, төлем балансы
Қазақстан Республикасының тарихында ҚР Президентінің «Салықтар және бюджетке басқа
Мемлекеттің салықтық жүйесінің негізінің құрылуында салықтык саясаттың пайда болуы
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Кодекс РК «О налогах и других обязательных платежах
2. Бродский Г. М., Худяков А. И. «Теория налогообложения»,
3. Глухов В.В., Дольдэ И.В. «Налоги: теория и практика»,
4. Горский И.В. «Налоговая политика и экономический рост», М:
5. Дарибекова А. С. «Система подоходного налогообложения в РК»,
6. Евстигнеева Е.Н. «Налоги, налогообложение и налоговое законодательство», учебное
7. Журавлев В.В. и другие «Государственный бюджет», конспект лекций,
8. Князев В.Г., Черник Д.Г. «Налоговые системы зарубежных государств»,
9. Кочетков А.И. «Анализ налоговых ошибок», М: Дело и
10. Лаптев И.И., Кузнецов Л.Д. «Налоговая политика и интересы
11. Луппиан М.Н. и другие «Налоговая система», конспект лекций,
12. Миляков И.В. «Налоги и налогообложение», курс лекций, М:
13. Наурызбаев Л.Е., Худяков А.И. «Налоги: понятие, элементы, установление,
14. Русакова И.Г. и другие «Налоги и налогообложение», учебное
15. Сейдахметова Р.Ф. «Налоги в Казахстане», учебное пособие, Алматы,
3
Бухгалтерлік салықтық есеп
Қазақстан Республикасындағы бюджет саясаты және оның қызметтері
Бюджетаралық қатынастар және бюджеттік саясат
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҮКІМЕТІНІҢ 2006-2008 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАСЫ
Салық механизмі және оның мемлекеттік салық саясатын жүзеге асырудағы рөлі
Ұлттық экономика мемлекеттік реттеудугі салық саясаты
Салықтардың экономикалық-қаржылық негіздері, даму жолдары
Салықтар және Қазақстан Республикасының салық жүйесі
Мемлекеттің салық қызметінің қалыптасуының экономикалық ерекшеліктері
Экономиканы салықтық реттеу, оның ерекшеліктері және жетілдіру перспективалары