Бокс жаттығулары
МАЗМҰНЫ
Кіріспе.......................................................3
1. Бокс түсінігі.............................................5
1.1.Бокс тарихы ............................................5
2. Бокс жаттығулары...........................................................7
2.1. Бокстың жалпы ержелері...........................................15
3. Қазақ боксының дамуы ................................................17
3.1.КСРО кезіндегі қазақ боксының дамуы....................17
3.2.Тәуелсіздік алғаннан кейінгі қазақ боксы....................................22
4. Кәсіпқой бокс ..........................................24
Қорытынды ................................................28
Қолданығлан әдебиеттер тізімі.......................................30
КІРІСПЕ
Бокс. Осы бір төрт қана әріптен тұратын ағылшын сөзі
Бокстың тарихы біздерді алыс заманалардың түкпіріне жетелейді. Ежелгі Мысыр,
Артына өшпес «Илиада» жырын қалдырған грек философы Гомер өз
Халық оларды ерекше құрмет тұтып, әнге, жырға қосқан, эпостардың
Ежелгі дүниедегі Олимпиадалық ойындар тоқтаған соң да бокс саябырсыған
1867 жылы кәсіптік бокс дүниеге келді. Бірақ алғаш рет
Қазақстанның былғары қолғап шеберлерінің үлкен аренаға көрінуі -
1950 жылы Орта Азия республикалары мен Қазақстанның спартакиядасы өтті.
Қазақстандық былғары қолғап шеберлері өзерінің шеберлігімен көрініп, командалық бірінші
Республикада балалар мен жасөспірімдер арасында боксты дамытуға ерекше көңіл
Ежелгі Мысыр, Крит-микен, вавилон дәуірлерінің тасқа қашаған мұраларында жұдырықтасып
Артына өшпес «Илидп» жырын қалдырған грек философы Гомер өз
Халық оларды ерекше құрмет тұтып, энге, жырға қосқан, эпостардың
Ежелгі дүниедегі олимпиадалық ойындар тоқтаған соң да бокс саябырсыған
1.Бокс түсінігі
1.1. Бокс тарихы
Бокс – арнайы жұмсақ қолғаппен белгілі бір ереже бойынша
Бокс ерте Грек елi — Эллада мен тығыз байланысты.
Ал жақында археолог ғалым бiздiң жыл санауымыздан 3
Алайда, Рим мен Грекияда белгiлi дәрежеде беделдi болған бұл
Ал бокс жеңiмпазына арналған алғашқы арнау өлеңiн Пиндар есiмдi
Ал ерте Грекияның ең танымал боксшысының есiмi — Тагенес.
Алайда Рим империясының бiздiң дәуірімізге дейiнгi I ғасырда құлағанынан
Кәсiби бокс алаңында Мұхаммед Әли , Джо Фрейзер,
Бүгiнде әлем бойынша кәсiби боксқа аса көңiл бөлiнiп келедi.
2.Бокс жаттығулары
Жүйелі түрде дұрыс ұйымдастырылған жаттығулар боксшылардың шеберлігінің тез жетілуіне
Біздің елімізде күреспен, бокспен, тағы басқа спорт түрлерімен он
Бокс секциясының алғашқы жұмыстары оған қатысушыларды топтастырудан, бастарын біріктіруден
Кейде жаттығу залының есігін жасөспірім ашады. Жаттықтырушы «ә» дегеннен
Боксшылар жан-жақты дайындықтан өтуге тиіс. Ол баскетбол, волейбол, теңбіл
Бокстың әдіс-айлаларын меңгерудің әдістемелік жолдары мынадай:
1. Әрбір әдіс-айла жүйелі түрде үйретіліп, пысықталып, бойда жақсы
2. Әрбір әдіс-айла үйретілген кезде оны меңгерудің жолдары
3. Әдіс-айлалар қолданған кезде жаттықтырушы қателіктерді тез байқап, оны
Боксшыға тек қана оқулықта көрсетілген қағиданы бұлжытпай орындау аз.
Үлкен спортпен айналысуға бел буған адам әрқашан еңбек күнін
Адамның күнделікті гигиенасының өзі таңертеңгі әрекеттерден басталады. Тұрған бойда
Таңертеңгі денешынықтыруды араға уақыт салып, жиі-жиі өзгертіп отыру қажет.
Былғары қолғаптың жас шебері күнделікті киімге де мән беруі
Әрбір жаттықтырушы өзінің шәкіртінің әзірлігінің жан-жақты болғандығын, жаттығу кезеңінің
Боксшының бойындағы күш, шыдамдылық, шапшаңдық, ептілік сияқты тағы да
Егер боксшы рингте жүргенде тепе-теңдік қалпын жақсы ұстай алмаса,
Жұптасып жаттығу кезінде әрбір қимылдың, қорғаныстың спортшының шабуыл жасауына
Боксшының тепе-теңдік қалпын жақсы ұстауы оның ептілігіне тікелей байланысты.
Дегенмен, әр спорт түрінің өзіндік жаттығулары бар. Бокста да
Ептілікке дағдыландырудың басқа да жолдары бар. Мысалы:
а) Волейбол, баскетбол, қол добын лақтыру, түрлі бұрылыстар жасау,
ә) Қабырғаға тақалып тұрып, бір немесе бірнеше қарсыласыңның сені
б) Жұптасып алып, бір-бірін кеудеден, қолдан, іштен алма-кезек итерісу.
в) Гимнастикалық бөренеге шығып, тепе-теңдік қалпын сақтау
Рингке көтеріліп қарсыласыңмен байқау жекпе-жегін өткізу. Мысалы, бірінші спортшы
Егер осы қасиеттерді дамытпаса техниканы да, тактиканы да шебер
Әр спортшының өз ауаны болуы керек. Бұл жаттығу, жарыс
Шыдамдылық рингте танылады. Мысалы, оның әрқайсысы үш раундтан тұрады.
Адамды жақсы шынықтыратын — өзімізді қоршаған орта, табиғат анамыз,
Сумен шынығу ауа ваннасын қабылдағаннан гөрі тиімдірек. Сондықтан мұны
Жаз айларындағы өзен-көлдерге шомылу түрлі спорт ойындарымен қатар жүрсе,
Спортшыға қажетті гигиеналық талаптардың бірі - ұйқының бірқалыпты, тыныш
Боксшылар жаттығатын зал кең әрі жарық болуға тиіс. Егер
Зал боксқа қажетті құрал-жабдықтармен жабдықталуға тиіс. Оның ортасына ринг
Халықта «Ас—адамның арқауы» деген даналық сөз бар. Шынында да
Ендігі әңгіме жарақаттар жайында. Спортшы жаттығулар, жарыстар кезінде жарақаттар
Әрине жарақат өзінен-өзі болмайды. Көбінесе оның басты себеп салдары
Кейбір спортшылар жаттығулардың жүйелілігін сақтамайды, жаттығуға бірде келіп, бірде
Кейде спорт залдың гигиенаға сай келмеуі мүмкін, алаңда коқыстың
Әрбір спортшы дәрігерлік бақылаудан жиі-жиі өтіп түруға тиіс. Жаттығуға,
Бұл жарақаттарды туғызатын алғашқы себеп-салдар ғана. Ал жарақаттанудың қандай
Кейде бұлшық еттер жаншылып зақымданады, Мысалы, рингтің керме арқандарына
Спорттың кез келген түрінде жарақат кездеседі. Сырт көзге
Сондықтан жарақаттан сақтанудың барлық талаптарын орындаған жағдайда денсаулықтың әманда
2.1.Бокстың жалпы ережесі
Жекпе-жек қабырғалары ұзындығы 5-тен 6 метрге дейін болатын және
Жеңіс көп ұпай еншілеген боксшыға; нокаутпен ұтқанға; қарсыласы пәрменсіз
Бокста белден төмен, желкеден, арқадан ұруға, баспен ұруға және
Салмақ дәрежелері
XIX және XX ғасыр басында салмақ дәрежелерді таптарға бөлу
cruiserweight («крейсер салмағы», бірінші ауыр салмақ) — 190 фунт
super middleweight («суперорташа» немесе екінші ауыр салмақ) — 168
super welterweight (немесе light middleweight — екінші жартылайорташа немесе
super bantamweight (немесе junior featherweight — екінші жеңіл немесе
super flyweight (немесе junior bantamweight — екінші ең жеңіл
light flyweight (немесе junior flyweight — бірінші ең жеңіл
strawweight (немесе minimumweight — ең аз салмақ) — 105
Әуесқой бокста басқа жүйе істейді, соған сәйкес боксшылар 11
аса ауыр салмақ (91 кг-нан жоғары);
бірінші ауыр салмақ (91 кг);
жартылай ауыр салмақ (81 кг);
екінші орташа салмақ (75 кг);
бірінші орта салмақ (69 кг);
жартылайорта салмақ (64 кг);
жеңіл салмақ (60 кг);
жартылайжеңіл салмақ (57 кг);
жеңілірек салмақ (54 кг);
ең жеңіл салмақ (51 кг);
ең аз салмақ (48 кг).
Соққылар түрлері
Бокстағы негізгі соққылар түріне:
тура соққылар (джеб, кросс);
жанынан соққы (хук, свинг);
төменнен соққы (апперкот)
— жатады.
3. КСРО кезіндегі қазақ боксының дамуы
Қазақ жеріндегі бокстың дамуы соғыстан кейін қайта жанданды. Жұдырық
Бұрынғы КСРО мемлекеттерінде бокстың әуесқой түрі кеңес өкіметіметімен бірге
Қазақ жерінде бокстың дамуы өз бастауын өткен ғасырдың 30
Ал 1937 жылы қазақ боксының негізін салушы, спорт шебері
Ұзақ уақыт бойы қазақ боксшылары КСРО біріншіліктерінде үздік нәтиже
Содан кейін біраз уақыт бойы қазақ боксшылары КСРО біріншіліктерінде
Өткен ғасырдың 90-жылдарында Кеңес үкіметі тараған тұста 1992 жылы
Сиднейде өткен Олимпиада ойындарында бұдан да жақсы көрсеткішке қол
КСРО кезінде қазақ боксшылары Олимпиала ойындарында үш күміс, бір
3.1. Тәуелсіздік алғаннан кейінгі қазақ боксы
Тәуелсіздіктен кейін 20 жыл ішінде қазақ боксшылары бокстан өткен
1993-2011 жылдар аралығында өткен әлем чемпионаттарында біздің былғары қолғап
Алдағы күнде қазақ бокс одан әрі қанатын кеңге жайып,
Өткен ғасырдың 90-жылдарында Кеңес үкіметі құлдыраған болатын. КСРО құрамына
Төрт жылдан кейін біздің спортшылар Сиднейде өткен Олимпиада ойындарында
Осылайша қазақ боксының дамуы үлкен қарқын алып, былғары қолғап
2012 жылы Лондон қаласында өтетін Олимпиада ойындарында Серік Сәпиев
4.Кәсіпкой бокс
Қазақстанның бокс мектебі әлемдік деңгейде әлдеқашан мойындалған. Олимпиада ойындары
Ұлы империяның шаңырағы шайқалып, еліміз Тәуелсіздік алғаннан кейін жоғарыдағы
Азия аумағындағы жарыстарда Вадим Присяжнюк, Бақытжан Аманбаев, Талғат Түсіпов,
Отандастарымыз арасынан кәсіпқой рингте өзін түбегейлі мойындатуға ең алғаш
Бүгінгі таңда Қазақстанның екі бірдей өрені әлем чемпионы атағын
Кәсіпқой бокстағы ең белді тұлғалардың бірі – Қарағандының тумасы
Былтырғы жылдың қыркүйек айында АҚШ-қа атанған Қанат Исламның да
Міне, мықтыларымыз осылар. Десек те, алдағы уақытта олардың қатары
ҚОРЫТЫНДЫ
Ринг шебері — әрқашанда мәдениетті адам. Сондықтан жаттығу залында
Қандай спорт түрі болса да, жан-жақты дайындықсыз спортшы биік
Сонымен бірге боксшыға аса қажет қасиеттердің бірі — шыдамдылық.
Қазақстанда № 1 спорт түрі – бокс екені даусыз.
Алайда кешегі күнгі табысты қайта-қайта тілге тиек етіп, қол
Кейбір облыста бұл өнерге ерекше мән берілсе, кейбіреуінде баяу
Былғары қолғап шеберлеріне тек сәттілік. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Еділов Т. Қазақты әлем таныды. /Т.Еділов // - Парасат,
Есали А. Жалаңаш жұдырық. /А.Есали // - Егемен Қазақстан,
Есполаев Қ. Бокс. /Қ.Есполаев// - Sport KZ, 2006. -
Жолымбетов Ө. Бекзат. /Ө.Жолымбетов// - Алматы: «Балауса» баспасы, 2002.
Қанат Г. Былғары қолғап шеберлерін дайындауда өзекті мәселелер. /Г.Қанат//
Қожабеков Ғ. Қазақстан боксының келешегі де күшті. /Ғ.Қожабеков// -
Күдеров. Т. Галледе мерейіміз үстем болса. /Т.Күдеров// - Sport
Нұрмаханов Ә. Боксшы болғың келе ме?: Көмекші оқу құралы.
Рысбекұлы Қ. Қазақ боксінің өткені мен келешегі. /Қ. Рысбекұлы//
Сапарбеков Қ. Былғары қолғап шебері болудың шарттары. /Қ.Сапарбеков// -
Сүлеймен Ғ. Қазақ боксының жай-күйі. /Ғ.Сүлеймен// - Sport KZ,
2
Жас боксшыларды дайындағанда қолданылатын дене жаттығулар жүйесі
БОКСШЫНЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ ДЕНЕ ДАЙЫНДЫҒЫНА АЙНАЛМА ЖАТТЫҒУЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Боксшының айналмалы жаттығу кешенін қолдану әдістемесі
Боксшы соққысының маңызы
Жас боксшыны ұрысқа дайындау
Жарыс кезіндегі боксшының психологиялық дайындығын шыңдау
Жеңіл атлетиканың негізгі жаттығуы - жүгіру
Бокстың жалпы ержелері
Дене шынықтыру сабағында дәрігерлік-педагогикалық бақылау
Олимпиада чемпиондары