Паскаль бағдарламалау тілі

Мазмұны
Кіріспе………………………………………………….………………
1. Паскаль бағдарламалау тілі………………………......
1.1.Паскаль бағдарламалау тілінің тарихы……….…………………
1.2. Паскаль бағдарламалау тілінің негізгі командалары……………
1.3.Меншіктеу, енгізу-шығару операторлары……….……………
1.4.Қосалқы бағдарламалар ....................................................................
1.5.Паскаль тілінің функцияларымен процедураларын қолдану……
1.6.Бейстандарт функциялар мен процедуралар...............................…
1.7. Экранды басқаратын процедура мен функция .............................
1.8. Графиктік фигуралар салу процедуралары.....................................
1.9. Графиктік режимде мәтін шығару процедуралары.....................
2. Паскаль бағдарламалау тілінде электронды сағат құру............
2.1 Есептің шарты......................................................................................
2.2 Есепті шешу алгоритмі.......................................................................
2.3 Блок-сызба..........................................................................................
2.4 Бағдарлама мәтіні................................................................................
2.5 Мәндер кестесі.....................................................................................
2.6 Тексеру нәтижесі................................................................................
Қорытынды................................................................................................
Пайдаланған әдебиет.................................................................................
Кіріспе
Компьютердің пайда болуы мен оның даму тарихы қазіргі
Қазіргі кезде қоғам индустриялық кезеңінен кейінгі дамудың ақпараттық
Курстық жұмыстың өзектілігі – Паскаль тілінде электронды сағат
Зерттеу мақсаты – Turbo Pascal бағдарламалау тілінде электронды
Зерттеу нысаны – Pascal бағдарламалау тілін пайдалана отырып,
Зерттеу міндеттері:
функциялар мен процедуралар қолдану аясын кеңейту;
бағдарламаны құру барысында ең тиімді әдісті таңдай білу.
Зерттеу әдістері: Функциялар мен процедураларды талдау, қосалқы бағдарламалар
1.Паскаль бағдарламалау тілі
Паскаль бағдарламалау тілінің тарихы
Turbo Pascal – жоғарғы деңгейлі бағдарламалау жүйесі. Оның
Бейсик тілі сияқты, Паскаль оқып-үйренуге жеңіл, түрлі салалық
Turbo Pascal бағдарламалау тілінің басқа тілдер сияқты өзіне
Жоғарғы деңгейлі бағдарламалау тілдерінің бірі − Паскаль.
Turbo Pascal жүйесінде қарапайым есептерді шешудің бағдарламасынан бастап,
Паскаль тілі бұрын құрылған (Фортран, Алгол және т.б.)
Паскаль бағдарламалау тілінің авторы - Цюрих информатика институтының
Паскаль тілінің ыңғайлылығы:
Тіл алгоритм құрылымын сақтауға негізделген. Мұнда бағдарламаны бірте-бірте
1.2. Паскаль бағдарламалау тілінің негізгі командалары
Паскаль тiлiнің бағдарламасы блоктардан құралады. Бiр блок
Мәлiметтердi сипаттау бөлiмi болмауы да мүмкiн, ал екiншi
(1.2.1)- сурет. Бағдарлама құрылымы диаграммасы
Бағдарламалардың негізгі объектiлерi болып саналатын айнымалы, тұрақты және
Кез келген бағдарламаның тақырыбы, онан кейiн сипаттау бөлiмi
(1.2.2)- сурет. Бағдарламалық блоктың диаграммасы
1) бағдарламамен байланысатын кітапханалық модульдер атауларының тізімі (ол
2) белгілерді (label) сипаттау;
3) тұрақтыларды (const) сипаттау;
4) мәліметтертиптерін (type) анықтау;
5) айнымалылырды (var) сипаттау;
6) процедураларды (procedure) сипаттау;
7) функцияларды (function) сипаттау.
1.3. Меншіктеу, енгізу-шығару операторлары
Меншiктеу операторы барлық тiлдерде пайдаланылатын негiзгi оператор
Меншiктеу операторы жазылған өрнектердің мәнін есептеп, оны айнымалыға
‹ айнымалы атауы›: =< өрнек>;
мұндағы ‹айнымалы атауы› - айнымалы идентификаторы, :
(1.3.1)- суретте меншіктеу операторының синтаксикалық диаграммасы келтірілген.
Бұл оператор екі міндет атқарады.:
1. Айнымалылардың белгілі мәндері бойынша арифметикалық өрнектің сандық
2. Табылған мән айнамалы атауына меншіктеледі (теніліп жазылады),
Меншіктеу операторы тек арифметикалық өрнектер ушін ғана
(1.3.1) Мысалы, егер K: =A AND
Сандық мәліметтерді енгізу операторы
Паскаль тілінде екі енгізу операторы қолданылады: Read( );
Read операторының жалпы түрі келесідей болады: Read(a1, a2,…,an)
Енгізілетін айнымалылардың мәндері integer, real, char немесе string
Шығару операторы
Паскаль тілінде нәтижені экранға шығару үшін Write( );немесе
Егер В=2.15 болып мына команда орындалғанда: Write(‘B мәні=’,
Паскаль тілінде параметрсіз шығару операторы Writeln( )жаңа жолға
Шығарылатын мәндердің түрі айнымалылардың типі арқылы анықталады, олар
Шығарылатын параметрлер бір - бірімен үтір арқылы ажырытылып
Паскаль тілінде басқада алгоритмдік тілдердей бағдарламада алдымен деректерді
1.4.Қосалқы бағдарламалар
Бағдарлама құрастырғанда бір әрекеттер жиынтығын көп қайтара пайдалану
Қосалқы бағдарламаны пайдалану:
• бағдарламаның көлемiн кiшiрейтедi;
• негiзгi бағдарламада пайдаланылған айнымалыларды қосалқы бағдарламада да
• қосалқы бағдарламаға берiлген компьютердiң жедел жады көлемiн
• қосалқы бағдарламаны пайдалану тәсiлдерi құрылымдық бағдарламалау талаптарына
Pascal-да Қосалқы бағдарламалар процедураларға (procedure) және функцияларға (function)
Функция да процедура секiлдi орындалады, бiрақ оның процедурадан
Тurbо Раsсаl бағдарламалау тілінде айнымалыларды негізгі бөлімде сипаттау
Турбо Паскаль тiлiнiң барлық процедуралары мен функциялары екiге
Іс-қимылдарды белгілі бір жиыны бағдарламаның бірнеше жерінде кездессе,
Қайталанатын әрекеттерді қайта жазып көшіруге көп уақыт кетірмеу
Procedure N(P1:T1; P2:T2;…; var P3:T3;…);
Мұндағы N-процедура аты; PI – формальды, келісімді параметр
Функция да процедура секiлдi орындалады, бiрақ оның процедурадан
Турбо паскаль тілінің барлық процедуралары мен функциялары екіге
Стандартты кітапханалық модульдер
Турбо Паскаль тiлiнің 6.0 және одан жоғарғы нұсқаларына
System, Crt, Dos, Graph, Graph3, Overlay, Printer, Турбо3
System — Турбо Паскаль тiлiнiң негiзгi модулi, осының
Crt — дисплей мен пернетақтаны басқарады.
Dos — Dos жүйесiнiң әр түрлi функцияларын орындау
Graph— қазiр қолданыстан шыққан немесе сирек кездесетiн CGA,
Graph3— Турбо Паскаль 3.0 нұсқасының стацдартты графикалық қосалқы
Overlay — оверлейлiк (көлемдi бағдарламаны шағын бөлiктерге бөлiп,
Printer — принтерде мәлiмет басып шығаруды жылдамдатады.
Турбо3 — бағдарламаның Турбо Паскаль 3.0 нұсқасымен сәйкестiгiн
Турбо Vision — тұтынушы интерфейсiн (жұмыс ортасын) жасайтын
Процедураларды қолдану
Тurbо Раsсаl бағдарламалау тілінде процедураның жалпы құрылымы:
Рrосеdurе рrос_nаmе(а1,b1,...: tуре_1;а2,b2,...:tуре2);
bеgіn
процедураның негізгі бөлігі
еnd;
Мұндағы: рrос_nаmе - процедура атауы. Процедура атауында бос
bеgіn, еnd;- процедураның басы мен соңы.
(1.4.1)Мысал S мәнін табу бағдарламасын құру керек:
S = 2! + 3! + 4! +
Program esep1;
Var s,i,p,n: integer;
Procedure fakt(n:integer; var f: integer);
Var i: integer;
Begin F:=1;
begin
Writeln(‘n=?’); readln(n);
Writeln(‘S=’, s); End.
Функцияны қолдану
Тurbо Раsсаl бағдарламалау тілінде функцияның жалпы құрылымы:
Funсtіоn funс_nаmе(а1,а2,...: tуре1): tуре_2;
bеgіn
процедураның негізгі бөлігі;
еnd;
Мұндағы:
funс_nаmе - функция атауы. Функция атауында бос орын
(1.4.5) Мысал Пернетақтадан енгізілген бүтін санның цифрларының қосындысын
Program esep2;
Uses crt;
Var n: longint; s: integer;
Function sum(longint):integer;
Var y:integer;
Begin Y:=0;
While x0 do
End; If y
end;
а)
ә)
(1.5.1.) с у р е т. Процедуралар мен
Параметрсiз процедуралар.
Бағдарламаның орындалуы негiзгi бағдарлама операторларының орынлалуынан басталады.
Мән-параметрлер. Мән-параметрлер негізгі бағдарламадан қосалқы бағдарламаға бастапқы мәндерді
Айнымалы-параметрлер. Айнымалы - параметрлер процедура тақырыбында var сөзiнен
Көптеген процедуралар формальды параметрлерді пайдаланбай, нақты параметрлермен
(1.5.3)мысал. v1 жылдамдықпен жүгіріп келе жатқан, массасы
v2жылдамдықпен жүріп келе жатқан, массасы m2 арбаны қуып
Program f; Uses crt;
var m1,m2,v1,v2,v:real;
Procedure jldamd;
begin v:=(m1*v1+m2*v2)/(m1+m2);
write (‘v=’,v) end;
begin write (‘m1,m2,v1v2=?’); {негізгі прог.}
readln (m1,m2,v1,v2); readkey;
jldamd end.
Jldamd- осы атаулы нақты параметрлермен жұмыс істейтін процедураны
оны орындау нәтижесінде v мәні экранға шығарылады.
Процедурадан ерте шығу қажет болса, шығу шартында EXIT
1.6.Бейстандарт функциялар мен процедуралар
Бейстандартты бағдарламалар деп тұтынушының өзі құрып, аты да
Қосалқы бағдарлама құрылымы:
қосалқы бағдарлама қызметші сөзі қосалқы бағдарлама тақырыбы;
қосалқы бағдарлама кездесетін идентификаторларды сипаттау бөлімдері; қосалқы бағдарлама
Көмекші бағдарламалардың жазылу тәртібі де негізгі бағдарлама сияқты
1) көмекші бағдарлама аты, параметрлері жазылатын тақырыбы;
2) тұрақтылар бөлімі;
3) типтер бөлімі;
4) айнымалылар бөлімі;
5) операторлардан тұратын бағдарлама денесі.
Қосалқы бағдарламаның аты идентификатормен белгіленеді. Бағдарламада бірнеше процедура
Қосалқы бағдарлама өздігінен орындалмайды, оның орындалуы үшін негізгі
Негізгі бағдарламадан деректер қабылдау және қосалқы бағдарламадан өңделіп
Нақты және формальды параметрлердің типі, саны, реттілігі сәйкес
Функциялар
Функция деп жұмыс нәтижесiнде бiр ғана мәндi анықтайтын
Одан кейiнгi келесi қатарлар, барлық бағдарламалардағы сияқты белгі
Бір ғана функция мәнін есептейтін көмекші бағдарламаны Паскальда
- тізім соңындағы жабу жақшасынан соң қос нүкте
- формальды параметрлер – нақты параметрлер меншіктелетін параметр-мәндер.
Мұнда анықталушы функция (өрнек) мәнін есептеу операторының жазылуында
Функцияны пайдаланып, мысалдың бағдарламасын мынадай түрде құру
(1.6.1) Мысал:
Program mander; uses crt;
var x1,x2,x3,y1,y2,y3, s:real;
function espt (t:real):real;
begin espt:=3*sqr(t)+sqrt(6*t)-10 end;
begin clrscr; write(‘x1,x2,x3=?’):readln (x1,x2,x3);
s:=espt(x1)+espt(x2)+espt(x3); write(‘s=’,s’)
end.
Компьютер негізгі бағдарламадағы espt(x1) шақыруын оқып, espt
Нәтижесі бір ғана мән қабылдайтын болғаннан функция
Function (форм. Пар. тізімі); нәтиже типі сипаттау
begin
функция денесі
end;
Функцияның ерекшелігі: оған қатынасуға болатын атының болуында және
function функция аты (параметрлер тізімі: 1-тип): 2-тип
Мұнда функция аты әдеттегідей (бірінші символы әріп болатын
(1.6.2) мысал: z=7(3x+4y-1)+5:(3x+4y-1)-2sinx+10 функциясының мәнін есептеу керек. 3x+4y-1
Program f;
Var x, y, z:real;
Function fn(t, :real):real;
Begin fn:=3*t+4*p-1; end;
Begin write(‘x, y=?’); readln(x, y);
Z:=7*fn(x, y)+5/fn(x, y)-2*sin(x)+10;
Write(z) end.
Мұндағы y айнымалысына меншіктелген өрнекке енгізілген fn(x, y)-
1.7. Экранды басқаратын процедуралар мен функциялар.
Экранның фоны SETBKCOLОR процедурасының көмегімен орнатылады, жазылуы:SETBKCOLOR(C); мұндағы:
Экрандағы барлық салынған графиктік объектілерді өшіріп тастау үшін
(1.7.1) мысал:MOVETO(X,Y); //курсорды А(Х,Ү)
(1.7.2) мысал: MOVEREL(X1,Y1);//курсорды А(Х,Ү) нүктесінен А1(Х+Х1,Ү+Ү1) нүктесіне
Курсордың тұрған жерін анықтау үшін GET функциясы қолданылады:
A:=CetX; //курсор түрган жердің X осіндегі
B:=GetY; //курсор түрған жердің Ү осіндегі
X және Ү осіндегі барлық нүктелер санын анықтау
A:=CetmaxX; //А - X осінің ең үлкен мәнін
B:=GetmaxY;//B - Y осінің ең үлкен мәнін меншіктейді
Бұдан басқа Getmax функциясын экран ортасының координаттарын анықтау
Мәтіндік режимдегідей графиктік режимде де графиктік фигураларды
SETVIEWPORT(X1, Y1,X2, Y2, Clip); мұндағы: Х1.Ү1 - орнатылатын
Clip - салынатын графиктік объектінің терезенің сыртына шығатын
Ағымдағы терезенің ішін тазалау үшін CLEARVIEWPORT процедурасы қолданылады.
SETVIEWPORT процедурасының көмегімен орнатылған терезе тек қана экранның
Орнатылған терезе параметрлерінің мәндерін мәтіндік режимге шығып
Графикалық режимнен шығу үшін параметрсіз CLOSEGRAPH проиедурасы қолданылады.
Кей жағдайларда мәтіндік режимнен графиктік режимге, одан
(1.7.3.) мысал:
Графиктік режимнен мәтіндік режимге өтіп, одан қайтадан
PROGRAM Gr1;
USES
Graph, Crt;
VAR
d1,d2:Integer;
V:Viewporttype;
BEGIN
d1:=Detect;
Initgraph(d1,d2,'');
Setbkcolor(9);
Setcolor(S);
Outtextxy(200,250, 'Graph Rejim');
ReadLn;
Restorecrtmode;
Textbackground(2);
Clrscr;
Gotoxy(Lo(WindMax) Div2,Hi(WindMax) Div2);
Textcolor(5); Writeln('Text Rejim');
Readln;
Setgraphmode(d2);
Setbkcolor(2);
Circle(GetmaxX Div 2, GetmaxY Div 2,150);
Line( 100, GetmaxY Div 2, 500, GetmaxY Div
LinefGetmaxX Div 2, 50, GetmaxXDiv2, 450);
Readln;
Closegraph
END.
1.8. Графиктік фигуралар салу процедуралары
Палитрадағы ең үлкен түстің коды GETMAXCOLOR процедурасымен анықталады.
Палитрадағы немесе жаңадан жасалған палитрадағы түстердің орналасуы мен
Бұл процедураның орындалу нәтижесінде экранның координаттары X және
Салынған нүктенің түсін GETPIXEL функциясымен анықтауға болады, жазылуы:
Бұл функцияның орындалу нәтижесінде координаттары X және Ү
Түзу салу үшін LINETO және LINEREL процедуралары да
Бұл процедураның орындалу нәтижесінде экранға төбелерінің координаттары Х1,Ү1,Х2,Ү2
Бұл процедураның орындалу нәтижесінде экранға курсор түрған жерден
LINEREL(X1,Y1); Бұл процедураның орындалу нәтижесінде экранға курсор тұрған
SETLINESTYLE(L, P, T);
мұндағы: L – түзу стильдері:
L=0 - түзу үздіксіз, L=1 - нүктелерден қүралады,
L-2 - нүктелер мен сызықшадан турады,
L=3 - штрихтерден қуралады,
L=4 - түзу стилін пайдаланушының өзі анықгайды.
Р - түзу үлгісі, егер түзу стильдері стандартты
Т - түзудің қалыңцығы, егер түзу қалыңцығы қалыпты
SETWRITEMODE(M) процедурасының көмегімен экранда бір-бірімен қиылысатын түзулердің байланысы
Экранда салынған түзу стилі параметрлерінің мәндерін GETLINESETTINGS процедурасының
Тік төртбұрыш шығару үшін RECTANGLE процедурасы қолданылады, жазылуы:
RECTANGLE(X1, Y1,X2, Ү2);
мұндағы: Х1,Ү1,Х2,Ү2 - тік төртбурыштың бүрыштарының координаттары.
Бұл процедураның орындалу нәтижесінде экранға сол жақ жоғарғы
Төмендегі бағдарламада биіктіктері кездейсоқ сандар шығаратын функция
(1.8.1) мысал Жауын-шашын диаграммасын шығару:
PROGRAM Gr61;
USES
Graph;
CONST
A:Array[ 1..12]Of lnteger=(205, 178, 315, 180, 65, 54,
VAR
k,i,d1,d2:lnteger;
BEGIN
d1:=Detect;
Initgraph(d1,d2,' ');
Setbkcolor(1);
Setcolor(5);
K:=1; Forl:=1 To 12 Do
Begin
K:=K+49;
Rectangle(K-20,450-A[l],K+30,450);
End;
Readln;
Closegraph
END.
1.9. Графиктік режимде мәтін шығару процедуралары.
Графиктік режимде мәтін шығару үшін OUTTEXT және
ОUТТЕХГХҮ(Х, Ү, 'text'); мұндағы: Х,Ү
(1.8.1) мысал:
PROGRAM Gr10;
USES
Graph;
VAR
d1,d2,X: Integer;
Y:Real;
Z:String;
BEGIN
d1:=Detect;
InitGraphfdl, d2, ");
Setbkcolor(2);
X:=150;
Str(X,Z);
Outtextxy( 100,100, 'X= l+Z);
Y:=231.25;
Str(Y:4:2,Z);
Outtextxy(100,110,Z);
ReadLn;
CloseGraph;
END.
Экранға мәтіндерді әртүрлі стандартты және пайдаланушының өзі
Мұндағы: F- таңцалған шрифт түрі(0 - биттік, 1
Шрифтің өлшемдерін пайдаланушының өзі SETUSERCHARSIZE процедурасының көмегімен орнатса
SETUSERCHARSIZE(MX, DX, MY, DY); мұндағы: MX, DX, -
Бір қатарда жазылған символдардың орналасуын өзгерту үшін
- символды солға қарай жылжыту,
- орталықгандыру,
- оңға қарай жылжыту.
V- символдарды вертикальді бағытта түзеу:
- символды төменге қарай жылжыту,
- орталықтандыру,
- төменге қарай жылжыту.
2.4 Бағдарлама мәтіні
Program elektrondy_sagat;
Uses graph,dos, crt;
Label 1;
var h,m,s,s100:word;
gd,gm,h1,h2,m1,m2,s1,s2,x,y,d:integer;
Procedure nul (x,y,d:integer);
begin rectangle(x,y,x+d,y+2*d); end;
Procedure one(x,y,d:integer);
begin line(x,y+d,x+d,y);
line(x+d,y,x+d,y+2*d); end;
procedure two(x,y,d:integer);
begin line(x,y,x+d,y);
line(x+d,y,x+d,y+d);
line(x+d,y+d,x,y+2*d);
line(x,y+2*d,x+d,y+2*d); end;
procedure three (x,y,d:integer);
begin line(x,y,x+d,y);
line(x+d,y,x,y+d);
line(x,y+d,x+d,y+d);
line(x+d,y+d,x,y+2*d); end;
procedure four (x,y,d:integer);
begin line(x,y,x,y+d);
line(x,y+d,x+d,y+d);
line(x+d,y,x+d,y+2*d); end;
procedure five(x,y,d:integer);
begin line(x,y,x+d,y);
line(x,y,x,y+d);
line(x,y+d,x+d,y+d);
line(x+d,y+d,x+d,y+2*d);
line(x+d,y+2*d,x,y+2*d); end;
procedure six(x,y,d:integer);
begin line(x+d,y,x,y+d);
Rectangle(x,y+d,x+d,y+2*d); end;
procedure seven(x,y,d:integer);
begin line(x,y,x+d,y);
line(x+d,y,x,y+d);
line(x,y+d,x,y+2*d); end;
procedure eight(x,y,d:integer);
begin rectangle(x,y,x+d,y+d);
rectangle(x,y+d,x+d,y+2*d); end;
procedure nine(x,y,d:integer);
begin rectangle(x,y,x+d,y+d);
line(x+d,y+d,x,y+2*d); end;
procedure cifra(x,y,d,n:integer);
begin case n of
0:nul(x,y,d); 1:one(x,y,d);2:two(x,y,d);3:three(x,y,d);
4:four(x,y,d);5:five(x,y,d);6:six(x,y,d); 7:seven(x,y,d);
8:eight(x,y,d);9:nine(x,y,d); end;end;
begin gd:=0; gm:=0; initgraph(gd,gm,'');
1:gettime(h,m,s,s100);
h1:=h mod 10; h2:=h div 10;
m1:=m mod 10; m2:=m div 10;
s1:=s mod 10;s2:=s div 10;
x:=60; y:=100; d:=40;
cifra(x,y,d,h2); x:=x+2*d;
cifra(x,y,d,h1); x:=x+3*d;
cifra(x,y,d,m2); x:=x+2*d;
cifra(x,y,d,m1); x:=x+3*d;
cifra(x,y,d,s2); x:=x+2*d;
cifra(x,y,d,s1);x:=x+3*d;
delay(30000);
cleardevice;
if not keypressed then goto 1;
end.
Қорытынды
Қазіргі кезде есептегіш техника қолданылмайтын адамзаттың қызмет саласын
Бағдарламалау тілдері компьютердің бағдарламаларын жасауды, күрделі іс -
Сондықтан Паскаль бағдарламалау тілі бағдарламалау негіздерін үйрену үшін
Пайдаланған әдебиет
«Информатика мен есптеуіш техника негіздері» оқулық, /Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков,
«Информатика»- оқулық /А.Шәріпбаев;
«Информатика негіздері» - оқулық, Г.Жапарова;
«Информатика негіздері» - журнал, 2009 жыл №2, №5,
«Мир ПК» - журнал, 2008 жыл №3 басылымы;
«Қазақстан ұлттық энциклопедиясы» - 7 том;
« Программалау: Алгоритм құру технологиялары» - оқулық, Ұ.Смайлова
«Паскаль тілінде бағдарламалау» - оқулық, Вольвачев А.Н.,
Крисевич В.С.
«Турбо паскаль тілінде бағдарламалау» - оқулық /Зуев Е.А.
«Информатика» - оқулық, К.М.Беркімбаев;
«Компьютерді моделдеу негіздері» - оқулық, Ниязова Г.Ж.
«Информатика элементтері» - оқулық, Н.Ермеков;
«Бағдарламалық жақтаманың қазіргі заманғы жабдықтары» - оқулық, А.Ә.
«Жоғары математика» - оқулық, Айдос Е.Ж.
«Турбо паскаль бағдарламалау тілі» - оқулық, Зуев Е.А.
13
4
блок
бағдарлама тақырыбы
begin
оператор
end
:
Белгіні сипаттау
тұрақтыны анықтау
процедураны сипаттау
функцияны сипаттау
айнымалыларды анықтау
типтерді анықтау
айнымалы
финкция атауы
: =
өрнек
процедура тақырыбы
;
процедура тұлғасы
функция тақырыбы
;
функция тұлғасы





Ұқсас жұмыстар

---

Паскаль – бағдарламалау тілі

---

Ішкі бағдарламалар

---

Төменгі деңгейлі бағдарламалау тілдері

---

Тілдің алфавиті

---

Turbo Pascal жүйесінде массивтерді ұйымдастыру технологиясы

---

Паскаль программалау тіліне жалпы түсінік

---

Паскаль тілінің функцияларымен процедураларын қолдану

---

Паскаль тілінде сызықтық бағдарлама құру

---

ТУРБО ПАСКАЛЬ ТІЛІНІҢ ТҮСІНІКТЕРІМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУ

---

Паскаль тілінде сызықтық программалармен жұмыс

---