Педагогикалық шығармашылық
Мазмұны
Кіріспе.................................................................................................................... 6
1 Оқытудағы жаңа инновациялық технологиялардың оқушылардың шығармашылығын дамытудағы рөлін
10
1.1 Отандық, шетелдік ғалымдардың еңбектеріндегі оқытудағы жаңа инновациялық технологиялардың
10
1.2 Қазіргі оқытудың жаңа инновациялық технологияларының оқушылардың шығармашылығын дамытудағы
23
2 Оқытудағы жаңа инновациялық технологиялардың оқушылардың шығармашылығын дамытудағы
53
2.1 Оқытудағы жаңа инновациялық технологиялардың оқушылар шығармашылығын дамытудағы ерекшеліктерін
53
2.2 Оқытудағы жаңа инновациялық технологиялардың оқушылардың шығармашылығын дамытудағы рөлі
60
Қорытынды............................................................................................................ 66
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі........................................................................ 69
Қосымшалар........................................................................................................... 72
Кіріспе
Зерттеудің көкейкестілігі. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында «Білім беру
Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқына жолдауында: «XXI ғасырда
Демек, барлық деңгейдегі техникалық және кәсіптік білім беруді дамытуға
Білім берудің әрбір сатысы жоғарылаған сайын олардың білімді қабылдауы
Білім берудің ең төменгі сатысы – ақыл-ойдың даму іргетасы,
Орта сатыда білімнің негіздері қаланады. Оқу материалы күрделірек болғандықтан,
Ал жоғары саты, яғңи бейіндік білім сатысы, өз бетімен
Білім беру барысында жаңа технологияларды қолдану оқу процесінің жетістіктерін
В.Ф.Шаталов, Р.Штейнердің, С.Н.Лысенковтың, П.Эрдниевтің, Л.В.Занковтың, Л.С.Выготскийдің т.б. аталған дидактиктердің
Оқыту технологиясының өзіндік нұсқасын әзірлегенге оның жалпы құрылу қағидаларына
Оқытудың жаңа технологияларын тиімді пайдаланудың бір ерекшелігі, мұғалім мен
Егеменді еліміздің білім беру жүйесінде әлемдік деңгейге жету үшін
Қазіргі таңда кез келген мектептерде білім жүйесін жетілдіру үшін
Көтеріліп отырған мәселенің өзектілігі Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында,
Зерттеу жұмысының теориялық негізі ретінде Қазақстандық және шетелдік жетекші
Оқушылардың жалпы шығармашылық қабілеттерінің құрамдас компоненттерін анықтауға бағытталған еңбектер
Жалпы білім беретін мектептердегі инновациялық іс-әрекеттер педагогикалық білім берудегі
Қазақстандағы ауыл мектептерінің оқу-тәрбие үрдісінде деңгейлеп оқыту технологиясы Ж.Қараевтың,
Зерттеудің мақсаты – оқытудағы жаңа инновациялық технологияларының оқушылардың шығармашылығын
Зерттеудің нысаны – жалпы білім беретін мектептердегі жаңа инновациялық
Зерттеу пәні – оқытудағы жаңа инновациялық технологияларының оқушылардың
Зерттеу міндеттері:
оқытудағы жаңа инновациялық технологияларының оқушылардың шығармашылығын дамытудағы рөлін теориялық
“инновация”, “технология”, “инновациялық технология”, “шығармашылық”, “шығармашылық қабілет” ұғымдарын сипаттау;
оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытуда жаңа оқыту
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер, оқытудағы жаңа инновациялық технологияларының оқушылардың
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздері:
Шығармашылықтың мәні туралы философиялық ілім, диалектикалық таным теориясы, жеке
Зерттеу базасы: Тәжірибелік зерттеу жұмыстары Қарағанды облысы Нұра ауданындағы
Дипломның құрылымы: Диплом кіріспеден, 2 тараудан, қорытындыдан, әдебиеттер тізімі
Кіріспеде зерттеудің көкейкестілігі негізделеді, жұмыстың мақсаты, нысаны, пәні анықталады,
Қорытындыда зерттеу нәтижелеріне негізделген тұжырымдар мен ұсыныстар беріледі.
1 Оқытудағы жаңа инновациялық технологиялардың оқушылардың шығармашылығын дамытудағы рөлін
1.1 Отандық, шетелдік ғалымдардың еңбектеріндегі оқытудағы жаңа инновациялық технологиялардың
Ел Президенті Н.Ә.Назарбаев 2007 жылғы 28 ақпанындағы “Жаңа әлемдегі
Қазіргі кезде бүкіл әлемде жүргізіліп жатқан ізгілендіру үрдістері қоғамның
“Инновация” ұғымы педагогика ғылымымен жасасып келеді деуге болады. Олай
Жалпы, ғылыми “инновация” термині энциклопедиялар мен сөздіктерде анықталған. Үлкен
Инновация теориясының алғашқы ұғымдарының негізін қалаушылар неміс ғалымдары В.Зомбарт,
А.И.Кочетов “инновацияға” келесідей анықтама берген: педагогикалық қызметтің жаңаруың, оның
М.В.Кванеа мен В.Латкиннің көзқарастары бойынша, “инновация” бұл нормасынан тыс
В.Кларин оқытудағы инновациялық әдістердің екі негізгі типін атап айтқан:
1 тип: Инновациялар – оқыту процесін модернизациялайтын модернизациялар. Олар
2 тип: Инновациялар – оқыту процесінің зерттеу сипатын қамтамасыз
Инновациялық іс-әрекет жаңа бағдарламаны, жаңа оқу жоспарын, жаңа әдіс-тәсілдерді
Демек, “инновация” терминін анықтауға барлық авторлардың пікірлерін салыстырсақ, аса
Н.Нұрмағанбетов “инновация” білімінің мазмұнында, әдістемеде, технологияда, оқу-тәрбие жұмыстарының түрлерінде,
жеке түрі (жеке, дара, бір-бірімен байланыспаған);
модульдік түрі (жеке дара кешенді бір-бірімен байланысқан);
жүйелі түрі (мектепте толық қамтитын) [20].
Модификациялық инновация – бұл қолда барды дамытумен, түрін өзгертумен
Жалпы білім беретін мектептердегі инновациялық іс-әрекеттер педагогикалық білім берудегі
Соңғы он жылдықта “инновация” ұғымы кеңінен таралды. Инновациялық қозғалыстар
Бүгінгі күндегі инновациялық білім беру – оқу және әлеуметтік-тәрбиелік
“Инновация” термині латынның innovation – новацияларды енгізу дегеннен пайда
Біз өз зерттеулерімізде “жаңа” ұғымына В.И.Загвязанскийдің және басқа да
Инновациялық үрдісті зерттеу әр түрлі бағыттар бойынша жүзеге асырылуда.
М.М.Поташник, П.И.Самойленко және А.В.Сергеев кез келген үрдіс күрделі көп
Демек, “инновация” терминін анықтауға барлық авторлардың пікірлерін салыстырсақ, аса
Республика көлеміндегі мектептердің тәжірибесіне жасаған талдау инновациялық білім беру
Инновациялық білім беру арқылы мектеп оқушысының интеллектуалды дамуының сапалық
Қазіргі таңда кез келген мектептерде тәрбие үрдісін жетілдіру үшін
Келесі зерттеліп отырған ұғым - “педагогикалық технология”. Түсіндірме сөздікте
Бұл зерттеу “педагогикалық технология” деген ұғымды қалыптастырды. “Технология” деген
Сонымен қатар, “технология” ұғымы соңғы кездері педагогикалық әдебиеттегі ең
“Технология ұғымы түсіндірме сөздікте - қандай да болсын
Қоғамымыздың қазіргі даму кезеңі мектептегі білім беру жүйесінің алдына
Мәселен, академик В.Манаховтың, В.Дьяченконың, Ж.Қараевтың білім беру жүйесін ақпараттандыру
Педагогикалық технологияның мәнін көрнекті ғалым В.П.Беспалько “практикада іске асырылатын
Педагогикалық технология – тиісті мақсатқа жетудің нақты тәсілдері мен
Педагогикалық технология дәстүрлі және жекеше-бағдарлы “ақпараттық” және “дамытушылық”, “өнімсіздік”
ЮНЕСКО-ның анықтамасы бойынша, педагогикалық технология – бүкіл оқыту процесі
М.В.Кларин : “Педагогикалық технология – бұл педагогикалық мақсатқа қол
Педагогикалық процесс технологиясы дегеніміз – мақсат-мүддені анықтаудың жалпы әдіснамасы
В.И.Андреев “Педагогикалық технология, соның ішінде оқытудың технологиясы – бұл
В.П. Беспалько педагогикалық технологияның келесі элементтерін атап көрсетеді:
оқыту мен тәрбиелеудің анық, бірізді педагогикалық, дидактикалық мақсатын жасау;
меңгертуге тиісті ақпараттың мазмұнын құрылымдау, кеңейту, тәртіпке келтіру;
оқыту мен тәрбиелеудің диагностикалық функциясын мүмкіндігінше күшейту;
дидактикалық технологиялық, соның ішінде оқыту мен бақылаудың компьютерлік құралдарын
оқыту сапасының жоғары деңгейінің кепілдігі.
Дәстүрлі және инновациялық педагогикалық технологиялардың аражігі болғанымен, бұл оларды
Кесте 1
Дәстүрлі технологиялар мен инновациялық технологиялардың аражігі.
Дәстүрлі технологиялар Инновациялық технологиялар
Мазмұнды компонент
Білім беру стандартымен анықталады. Білім беру стандарты оқушылардың дайындық
Жобалау компоненті
Мақсат пен міндеттерді бағдарлама мен оқушыларға қойылатын талаптарға сәйкес
Оқыту моделі (әдістемелер, әдістер, құралдар, педагогикалық тәсілдер)
Түсіндірмелі-иллюстративтік оқыту әдістемесі, талап қою педагогикасына құрылған оқыту әдістері
Кесте 1 жалғасы
педагогикалық тәсілдері.
Ұйымдастыру компоненті
Мұғалім өз жұмысын оқушыға бейімдейтіндей етіп құрайды. Оқыту процесінің
Осыған байланысты педагогикалық технологияларды қолдану, жаңа білім мазмұның, оқу
мектептің материалдық базасы, кадрлық әлеуеті, мектептің психологиялық микроклиматы, оқушылардың
мұғалімнің кәсіптік дайындығын көтеру жұмысы ұйымдастырылады (жаңа технологиялар туралы
мұғалімді ғылыми-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз ету;
оқу процесін жобалау;
Педагогикалық технологияларды енгізуде мұғалім іс-әрекетінің маңызы зор. “Қазіргі білім
“Педагогикалық технология” ұғымына педагогикалық сөздікте мынадай анықтама берілген: 1)
Сонымен, “инновация”, “педагогикалық технология”, “технология” ұғымдарының мәнін ашып көрсете
Ғылыми – педагогикалық әдебиеттерде педагогикалық технологияның мәнін ғалымдар түрліше
практикада іске асырылатын белгілі бір педагогикалық жүйенің жобасы (В.Беспалько);
педагогикалық мақсатқа қол жеткізу жолындағы қолданылатын барлық қисынды ілім
оқыту формаларының, әдістерінің, тәсілдерінің, амалдарының, тәрбие құралдарының әлеуметтік жиыны
балаға педагогтық шынайы өзара әрекетін қамтамасыз ететін қолданбалы ғылыми
қойылған мақсатқа сәйкес білімді, білікті, дағдыны және қатынасты құрастыру
педагогикалық технология – оқу-тәрбие процесінің шығармашылықпен терең ойластырылған көптеген
Берілген анықтамаларды оқып-үйрену, талдау нәтижесінде біз педагогикалық технология жетілдірілген
В.Ф.Шаталов, Р.Штейнердің, С.Н.Лысенковтың, П.Эрдниевтің, Л.В.Занковтың, Л.С.Выготскийдің т.б. аталған дидактиктердің
Педагогикалық технологияның құрылымы мазмұнды және процессуальды компоненттерден тұрады. Мазмұнды
Педагогикалық технологияның мазмұнын айқындауға В.Ю.Питюков талпыныс жасады. Оның ойынша,
Педагогикалық инновация – тұтас білім беру жүйесінің оның жеке
Қазіргі өмір талабына сай “Педагогикалық технология” деген ұғым да
Оқыту технологиясын мектепте оқу үрдісіне қажетті әдіс-тәсілдер, амалдар, дидактикалық
Оқыту технологиясының өзіндік нұсқасын әзірлегенге оның жалпы құрылу қағидаларына
Оқыту мен дамыту арасында тығыз байланыс бар екені дәлелденген.
Педагогикалық технология оқу үрдісімен және мұғалім мен оқушының іс-әрекетімен
Сонымен қатар жаңа технологияның негізгі ерекшелігі – бұл оқушыларға
И.Д.Левитовтың пікірінше, оқушылардың шығармашылық қабілеттері деп іс-әрекет қорытындысында жаңа
Жалпы ғылыми “инновация” жүйе қызметіндегі мақсатқа өзгеріс ретінде анықталады.
Қарастырылып отырған мәселе мен соған сәйкес оның ұғымдық қамтамасыз
Педагогикалық инновация.
Педагогикалық шығармашылық.
“Білім берудегі инновация” және “педагогикалық технология” терминдері категория ретінде
Ғылыми – педагогикалық әдебиеттерге инновациялардың төмендегідей түрлерін бөліп көрсетеді:
Оқыту технологиясын мектепте оқу үрдісіне қажетті әдіс-тәсілдер, амалдар, дидактикалық
Зерттеу жұмысының теориялық негізі ретінде Қазақстандық және шетелдік жетекші
Оқыту тәрбие үрдісінде қолданылып, айтарлықтай нәтиже беріп жүрген жаңа
Оқушының өз бойындағы қабілеттерін тануда мүмкіндік туғызу, білімге деген
Оқушылардың жалпы шығармашылық қабілеттерінің құрамдас компоненттерін анықтауға бағытталған еңбектер
Жалпы білім беретін мектептердегі инновациялық іс-әрекеттер педагогикалық білім берудегі
Қазақстандағы ауыл мектептерінің оқу-тәрбие үрдісінде деңгейлеп оқыту технологиясы Ж.Қараевтың,
Модульдік оқыту негіздері П.И.Третьяков, Т.И.Шамова, М.А.Чошанов, П.А.Юцявичене еңбектерінде толық
Оқу мазмұнын меңгеру үшін құрылған модульдік бағдарламада жеке модульдер
модуль бағдарламасына енетін модульдердің мақсатты тағайындалуы;
кешенді, интеграциялаушы және жеке дидактикалық мақсаттар;
кері байланыс орнату;
модульдерге оқу мазмұнының толықтылығы;
ақпараттық жеке әдістемелік материалды тиімді беру [37].
Модульдік оқыту технологиясының өскелең ұрпақтың білім беруде, пән бойынша
Сонымен қатар жаңа ақпараттық технологияның негізгі ерекшелігі – бұл
И.Д.Левитовтың пікірінше, оқушылардың шығармашылық қабілеттері - деп іс-әрекет қорытындысында
Оқушылардың жалпы шығармашылық қабілеттерінің құрамдас компоненттерін анықтауға бағытталған еңбектер
А.Н.Лук шығармашылық қабілеттердің компоненттердің құрамына басқа көзқарас тұрғысынан келе
ынтамен байланысты қабілеттер (қызығушылықтар және икемділік);
темпераментпен байланысты қабілеттер (көңіл-күй);
ақыл-ой қабілеттер.
А.Н.Луктың оқушылардың шығармашылық қабілеттерінің компоненттері құрамына қатысты айтқан пікірі
1) оқушы кез келген іс-әрекет нәтижесінде жақсы нәтиже алу
2) көңіл-күй – бұл кез келген істі орындауда негізгі,
3) кез келген іс-әрекетті біз ақыл-ой қабілеттері негізінде ғана
А.Н.Пономарев кез келген шығармашылық бағыттағы іс-әрекеттің негізгі, бастысы –
В.В.Давыдов оқушыларда осы кезеңде байқалатын психологиялық жаңа сапалық қасиеттерді
Аталған проблеманы шешу ең алдымен, шығармашылық қабілет дегеніміз не,
1.2 Қазіргі оқытудың жаңа инновациялық технологияларының оқушылардың шығармашылығын дамытудағы
Қазіргі кезде Қазақстанда әлемдік білім беру кеңістігіне кіруге мүмкіндік
Егеменді еліміздің білім беру жүйесінде әлемдік деңгейге жету үщін
Танымдық белсенділік – оқушының оқуға, білуге деген ынта-ықыласының, құштарлығының
Оқушының өздігінен білім алуы өз еркімен жүйелі жұмыс істеуді
Оқушының оқу-таным әрекетін арттырудың тиімді құралдарының бірі – оқушының
Оқушының өзіндік әрекетінің нәтижесінде оның бойында мынадай қасиеттер қалыптасады:
өз бетінше ойлану біліктері мен ізденімпаздығы;
оқуға деген қабілетінің артуы;
берілген білімді игеру ғана емес, оны жаңалап және тиімді
басқа оқушылардың түсіндірмелеріне сын көзбен қарау;
өз ойының дербестігі.
Репродуктивтік жұмыстарға оқушының дайын үлгіге қарап жасайтын жұмыстары, көшіріп
Жаңа технологияларды күнделікті сабақ үстінде пайдалану үшін әр тәрбиеші
Ғылыми-педагогикалық әдебиеттерде инновациялардың төмендегідей түрлерін бөліп көрсетеді: білім беру
Технология деп әдетте алдын-ала берілген қасиеттерге ие материал алу
Сонымен “инновация”, “білім беру”, “технология” ұғымдарының мәнін ашып көрсете
Білім беру педагогика ғылымының негізгі ұғымы болып табылатындықтан, инновациялық
Педагогикалық технологияның мәнін көрнекті ғалым В.П.Беспалько “практикада іске асырылатын
Педагогикалық жүйе
Тәрбие жүйесі
Дидактикалық жүйе
Тәрбиенің әдістемелік жүйесі Оқытудың тәрбиелік жүйесі
Педагогикалық технологиялар
Сурет 1. Педагогикалық технологияның мәні
Республика көлеміндегі мектептердің тәжірибесіне жасаған талдау инновациялық білім беру
Инновациялық білім беру технологияларының көптүрлілігі мұғалімнің оларды дұрыс таңдап
ойдың тұжырымдамалық негізінің болуы;
технологияны жасаушылардың тиянақты әдіснамалық ұстанымының болуы;
нақты педагогикалық қатынастың жүйелілігі;
технологияда педагогикалық үрдістің екі жақты сипатының бейнеленуі;
педагогикалық үрдіс субъектілерінің орны мен өзара әрекетін анықтау;
алынған нәтижелерге диагностика жасау мүмкіндігі;
технологияның кез келген оқу-тәрбие мекемелерінің жұмыс жағдайында қайта жаңғыртылуы
Инновациялық білім беру технологияларының мектептің оқу үрдісінде алатын орнын
Кесте 2
Инновациялық білім беру технологияларының мектептің оқу үрдісінде алатын орны.
Технологияның атауы Оқу пәндері Сыныптар
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Сынып ішілік (деңгейлік) саралау (Н.П.Гузик) Орыс тілі мен әдебиеті,
+ + + + +
Е.Н.Ильиннің жүйесі: әдебиет пәнін адамды қалыптастыратын пән ретінде оқыту
Шет тілі мәдениетінде коммуникативті оқыту (Е.И.Пассов) Шет тілі
+ + + + + + + +
Дамыта оқыту Барлық пәндер + + + + +
Проблемалық оқыту Барлық пәндер + + + + +
Оқытуды дербестендіру (И.Унт, А.С.Границкая, В.Д.Шадриков) Барлық пәндер + +
Компьютерлік оқыту
Барлық пәндер + + + + + + +
Кесте 2 жалғасы
Міндетті нәтижелер негізінде деңгейлік саралап оқыту (В.В.Фирсов) Барлық пәндер
В.Ф.Шаталовтың оқу материалдарын тірек және сызба үлгілері арқылы табысты
+ + + + + + +
Балалардың қызығушылықтары бойынша саралап оқытудың мәдениетке тәрбиелейтін технологиясы (И.Н.Закарова)
Тиімді сабақтар жүйесіне негізделген технология (А.А.Окунев) Барлық пәндер +
П.М.Эрдниевтің дидактикалық бірліктерді ірілендіру Математика + + + +
Оза оқыту (С.Н.Лысенкова) Бастауыш оқу пәндері + + +
Л.В.Тарасовтың «Экология және диалектикасы» Жаратылыстану пәндері + + +
Ойын арқылы оқыту Бастауыш оқу пәндері + + +
Модульдік оқыту (В.М.Монахов) Барлық пәндер + + + +
Қазіргі таңда мынадай міндет туды: оқу бағдарламаларына осы өзгерістерді
Қазіргі кезде жеке тұлғаны қалыптастырып дамыту үшін жан-жақты терең
Зерттеулер көрсеткендей, жоғарыда аталған мақсаттарға бағытталуы оқу үрдісін мұқият
Оқыту технологиясының өзіндік нұсқасын әзірлегенге оның жалпы құрылу қағидаларына
Оқыту мен дамыту арасында тығыз байланыс бар екені дәлелденген.
Дамыта оқыту жүйесін басшылыққа ала отырып мынандай міндеттер қойылады:
оқушылардың базалық білім, ептілік дағдыларын (білім беру стандарты
оқыту үрдісінде оқушының теориялық және өнімділік ой құрастыру әрекеттерін,
оқушылардың танымдық қызығуларын және оқуға деген ынтасын дамыту;
оқу материалын игеруде және оқу іс-әрекетінде жете ұғынуға талпындыру;
белгілі бір мәселе шешуде оқушылардың ынтымақтастығын, серіктестігін ұйымдастыру;
оқу үрдісінде компьютерлік технологияларды қолдану [36, 50].
Әлемде болып жатқан жаһандану процесі біздің еліміздің де дүние
Қоғамның көз ілестірмес өзгерістері адамзат баласының алдына үлкен талаптар
Біздің еліміздің экономикасының қарқынды дамуы, еліміздегі саяис өмір, әлеуметтік-мәдени
Мектептерде біраз жұмыс жүргізіліп жатса да, осы өмірге бейімді
Соңғы жылдары қабылданған мемлекеттік құжаттар негізінде көптеген білім мекемелерінің
Бүкіл әлем “білім беру” ұғымынан жаңа сыр-сипат, жаңа мән
Білім беру жүйесіндегі өзгерістер ондағы әдістер мен тәсілдерді өзгертуге
Қазіргі кездегі әдістемелік, педагогикалық және ғылыми еңбектерде педагогикалық технология
Қазіргі заманғы педагогикалық технологиялар мектеп практикасына да енгізілуде. Дегенмен
Сондықтан да оқыту технологиясын педагогикалық процеске тиімді енгізу үшін
Оқыту процесі басқарылатын процесс болғандықтан, жеке оқушының ерекшелігін ескеру
Дифференция дегеніміз – оқушыларды қандай да ерекшеліктерінің негізінде топтастырып
Ал, дифференциялап негізгі бағыттары: оқушыларды қабілеті бойынша топтау; кәсіби
Міне, осыған орай оқушылар қиын тиетін пәндер мен меңгеруге
Оқытуда деңгейлік дифференцияны жүзеге асыру оқытудың арнайы технологиясын жасақтануды
Оқушылардың қабілеттеріне сай оқытуда дифференциялау олардың барлық топтарының мүдделерін
Деңгейлік дифференциялаудың мақсаты – барлық оқушылардың базалық деңгейін қамтамасыз
Бүгінгі мектептегі білім берудің сапалы өзгерістерді қажет ететінін тек
Ғылым мен техниканың жылдан-жылға кең өріс алып, жедел қарқынмен
Жаңа ақпараттық технологияның басты тиімділігі – бұл мұғалімге оқу
Техникалық прогресс пен ғылыми ақпарат ғылымының ұлғаюы, мектептегі білім
Қазіргі заманғы ғылыми-техникалық прогрестің қарқыны білім беру жүйесінің алдына
Ақпараттың дәстүрлі әдістері, ауызша және жазбаша, телефон және радио
Білім беру жүйесін ақпараттандыру дегеніміз – берілетін білім сапасын
Ақпараттандырудың негізгі міндеттерінің бірі – мектепте компьютерді оқыту құралы
Оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру үшін компьютерді пайдалану тиімді (“репетитор”,
Білім беру жүйесін ақпараттандыру ісінің негіздерінің бірі болып білім
Ақпараттандыру ісінде білім жүйесінің адамзат тіршілігінің барлық әлеуметтік аймақтармен
Білім беру жүйесін ақпараттандырудың негізгі бағыты - ХХI ғасырдың
Болашақта ақпараттандыру ісі білім беру жүйесін түбегейлі түрде
Электрондық оқулық – дисплей экранында көрінетін жай ғана
жедел кері байланыс;
анықтамалық ақпаратты тез іздеу мүмкіндігі;
демонстрациялық мысалдар мен модульдер;
бақылау (тренажер, тестілеу, өз білімін бақылау).
Электрондық оқулықтың кұрылуының бірнеше ұстанымдары мыналарға саяды:
оқу ақпаратын сызықты емес және көп деңгейлі көрсету;
өз бетінше орындау және жеке жұмыстарға бағытталу.
Электрондық оқулықтың екі түрі бар: жабық электрондық оқулық және
Электрондық оқулықтың басқарушы модулі қиындық деңгейінен тәуелді мазмұнының
курс бойынша түсінікті навигация;
бұрын ашылған тақырыпта қайта оралу мүмкіндігі;
курстың іздеу кешеніне көшпей-ақ берілген тақырып бойынша іздеу.
Электрондық оқулықта иллюстрация болуы керек. Мультипликациялар мен видеоиллюстрациялар (анимациялар)
қиындық деңгейлерін басқару жүйесі;
сұрақтар мен есептердің мәліметтер қоры;
жаттықтандырушы блок;
тестілеу блогі:
бақылау жұмысын басқару жұйесі;
курс бойынша өзін-өзі бақылау сұрақтары.
Сұрақтар мен есептер суреттерден, графиктерден, сүлбелерден, оқулықтың сәйкес бөлігіне
жауаптың сандық және формулалық енгізілуі;
жауап варианттарын еркін ретпен шығару.
Білімді бақылау блогінің кызметтері мыналардан тұрады:
бір бақылау тапсырмасынан бірнеше рет өту мүмкіндігін беру;
оқушының сұранымы бойынша шешімін көрсету (және осыдан кейін
жауапты енгізуге мүмкіндік бермеу);
тест нәтижесінің негізінде оқушылардың қайталауға тиіс
тақырыптарын анықтау;
оқушылардың сұранымы бойынша еске түсіру материалын көрсету.
Электрондық оқулықта қарапайым оқулыққа қарағанда қосымша біріншіден, күшті өз
сұрақтар кездейсоқ ретте берілуі керек;
сұрақтар нөмірден немесе басқа символдық белгілеуден басталмауы тиіс;
мүмкін болатын жауаптар да кездейсоқ ретпен берілуі керек;
жауап беруге уақыт шектелуі болуы керек. Бір сұраққа жауап
тест сұрақтарының жиынтығы әр тақырыпты оқығаннан кейін оқу материалын
тестілеу жүйесіне оқушының сұрақтарға дұрыс жауап беруіне байланысты бағалау
компьютерлік тест колдану қарапайым болуы керек. Тест сұрақтар және
Білім беру саласында жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы оқытудың
белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электрондық оқулықтың сол пәннің
электрондық оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға қатысты дәріс
электрондық оқулықтың кәдімгі оқулықтар мазмұны қайталамауын, яғни, берілетін тақырыпқа
белгілі бір тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен артық
бір қатардағы мәтін 62-65 таңбадан аспау тиіс. Себебі, материалды
оқулықты шектен тыс иллюстрациялық,анимациялық тұрғыдан көркемдеу пайдаланушыға кері әсерін
Енді мұғалімдерді оқушылардың үйрететін мезгілі келді. Соңғы кезде уақыт
Ақпараттық қоғамның негізігі талабы – оқушыларға ақпараттық білім негіздерін
Ақпараттық бірлікті қалыптастыру мектептің материалдық-техникалық базасына, оқушылардың ақпараттық мәдениетін
Адамның ақпараттық мәдениеті дегеніміз – бұл адамның қоршыған ортадағы
Ақпараттық біліктілік – адамның ақпараттық мәдениетінің ең жоғары деңгейі.
Ақпараттық мәдениет келесі үш құрамдас бөліктен тұрады:
барлық ақпаратты сақтау қоймаларындағы ақпараттық қорлар;
ақпараттық-компьютерлік құралдар, техникалық құралдар, компьютерлік жүйелер, ақпаратты беру жүйелері,
ақпаратты пайдалану білудегі іскерліктері мен дағдылары, сонымен бірге ақпаратты
Ақпараттық мәдениеттің қалыптасуын келесі бағыттарға бөледі:
ақпараттандырудың матеиралдық қорының дамуы, ақпараттық компьютерлік құралдармен қамтамасыз етілуі;
компьютерлік біліктілік қалыптастыру – білім беру үрдісінің барлыққатысушылармен және
ақпаратты беру, сақтау, өңдеу, алу және пайдалану іскерліктерін қалыптастыру,
оқу бағдарламаларын, ақпараттық-компьютерлік өнімдерін жасау, құрастыру, құру іскерлігін қалыптастыру.
Ақпараттық технологияны оқыту технологияларының біо түрі ретінде оқу үрдісінде
Қазіргі кездегі қалыптасқан жүйесі оның құрылымын, ұйымдастырылуын, мектеп практикасымен
Бүгінгі таңда педагогикалық технология мәселесі теориялық және ғылыми-қолданбалы бағыт
Ғылыми-қолданбалы бағытта нақты педагогикалық идеялар мен тұжырымдарға негізделген жаңа
“Білім беру реформасы табысының басты өлшемі – тиісті білім
Біз бүкіл елімізде әлемдік стандарттар деңгйінде сапалы білім беру
Ұлттық білім үлгісінің негізіг бағыты – адамды қоғамның ең
Қазіргі заман талабына орай ұрпақтарымызды парасатты да білікті, мәдениетті
Үйреншікті әдіс-тәсілдер баланы қызықтырмайды. Сондықтан қайткенде баланың ойына, сезіміне
Деңгейлеп – саралап оқыту технологиясы негізінде құрылған сабақта талаптылар
Қазақстан Республикасының “Білім” туралы Заңында “Білім беру жүйесінің басты
Білім – теңіз, оның тереңіне құпиясын ашатындар ғана бойлай
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде
Жас ұрпақты рухани адамгершілікке тәрбиелеу, олардың біртұтас дүниетанымының қалыптасуына,
Сатылай кешенді талдай оқыту оқушылардың өткен материалды меңгеріп, бекітуіне
Бүгінгі таңда республикадағы және аумақтағы экономикалық нарықтық қатынастардың қалыптасу
Педагогикалық іс-әрекет болмысымен шығармашылық сипатты кажет етеді. Шығармашылық ізденіс
Оқыту мен тәрбие үрдісіне оқушы шығармашылығын дамытудың бір қажеттілігі
Қазіргі кезде маман барлығы бейімділікті, ептілікті, шапшаңдықты, ерекше ой
Оқушыға сөз өнерін меңгерту үшін оқытудың мазмұны мен әдістемесін
Шығармашылық тұлға, яғни жас дарын жасының ерекшелігіне, қызығуына
Оқушы санасына білімді жүйелі түрде меңгеруіне және оқушының қабілет
Модуль 3 бөлімнен тұрады: кіріспе бөлім; сөйлеу бөлімі; қорытынды
Сөйлеу бөлімінде ойындар кеңінен пайдаланылады. 1-2 сабақтарда “Қарлы кесек”
Оқушылар деңгейлік тапсырмалар орындайды. Қорытынды бөлімде оқушылардың шығармашылық жұмысы
Дәстүрлі оқыту технологиясының білімді мемлекеттік стандарт деңгейінде толық меңгеруіне
Қазіргі кезде мектептің оқу-тәрбие үрдісінде 50-ден астам педагогикалық технологиялардың
Оқыту технологиясы мектепте оқу үрдісіне қажетті амал, тәсіл, әдіс,
Қазіргі кезде білім беру үрдісінде 50-ден астам жаңа технология
Дамыта оқыту технологиясы – моделі құрылымды, біртұтас педагогикалық жүйе.
Бұл бағдарлы идеялар бүгінгі білім беру аясында қолдау табуда.
Жаңа педагогикалық технология оқыту сапасын арттыруға, басқару тиімділігін
Жаңаша оқытудың мақсаты оқушылардың өздігінен үйренуін талап етеді. Осыған
Мұғалімді дамыта оқыту технологиясында дайындаудың өзіндік ұстанымдары бар. Педагог
Сабақ барысында ол оқушылардың ойлау жолдарына ғана көңіл бөледі.
Жаңа типті сабақты ұйымдастыру оқыту жағдайын жобалай білуге байланысты.
Бұл тәсілде мұғалім жаңа тақырыпты толық айтып шықпайды, тек
Оқушылар өздігінен шеше алмайтын тапсырмалар кездескенде жаңа материалды игеруге
Сұрақтар мен тапсырмалардың құрылуына қойылатын талаптар:
нақты құрылымы;
оқушылардың базалық білімін ескеру;
ойлау қабілеттерін бағыттау (салыстыру, бақылау, пікірлесу, синтездеу
сұраққа жауап іздеу, оқушыларды ойлануға жетелеп, ойға берілуге қызығуын
эмоциялық көрініс, қойылған сұраққа оқушылар дұрыс жауап бергенінше шектемеңіз.
Білім беру жүйесінің ақпараттандыру – бүгінгі басты талабы. Өйткені,
Сондықтан мектеп мақсаты баланың табиғи күштері мен мүмкіншіліктерінің өзіндік
Деңгейлеп оқыту технологиясы – деңгейлеп оқытудың ерекшелігі – оқушылардың
Оқытудың жаңа технологияларының бірі мектептерде қазақ тілін деңгейлік тапсырмалар
Қазақстан – дербес мемлекет. Еліміздің болашағы – бүгінгі балалар.
“Дәстүрдің озығы бар, толығы бар” демекші, оқу-тәрбие жұмысын
Сонымен, жаңа технология элементерінің тәжірибеде пайдаланудың маңызы өте зор.
Сондықтан өз білімін үнемі үзбей жетілдіріп отырған ұстаз ғана
Ғылыми-техникалық прогресс және қоғамдағы болып жатқан саяси-әлеуметтік өзгерістер адам
Осыған орай, білімге деген көзқарас түбегейлі өзгеріп, оқытудың жаңа
Жас ұрпаққа заман талабына сай білім беру әрбір ұстаздан
Мәселен, академик В.Манаховтың, В.Дьяченконың, Ж.Қараевтың білім беру жүйесін ақпараттандыру
Саралаудың негізгі ұстанымы оқыту мазмұнын тарылту емес, ол мұғалім
Деңгейлік саралау – оқушылардың бір сыныпта, бір бағдарлама және
Бағдарлық саралау – оқушылардың әртүрлі тобының оқу материалын баяндау
Бұл технология, біріншіден, дамыта оқыту идеясын жүзеге асыруға мүмкүндік
Деңгейлік саралау технологиясы оқушының да, мұғалімнің де белсенді шығармашылық
Балалардың даму деңгейінің бірыңғай болмауына, жеке қабілеттеріндегі айырмашылықтар мен
оқушылық деңгей;
алгоритмдік деңгей;
эвристикалық, шығармашылық деңгей.
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы сабақтарына оқушы жұмысты 1-деңгейден бастап
1-деңгейлік тапсырмаларды орындау мемлекеттік білім стандарты талаптарының орындалуына кепілдік
2-деңгейлік тапсырмаларға бірінші деңгейдегі материалды кеңейтетін, негізгі білімді дәлелдейтін,
3- деңгейлік тапсырмаларын орындалуы алған білімді шығармашылықпен қолданатын деңгейге
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясын қолдануға мақсатымызды жіктеп айтайық:
оқушылардың мемлекеттік білім стандарты талаптарына сай білім алуын қамтамасыз
оқушыларды пәнге қызықтыру, ынталандыру, оларды өз қабілеттеріне, мүмкіндіктеріне сенуге
оқушылардың өз бетімен жұмыс істеу дағдысын дамытып, шығармашылық белсенділігін
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясын жүзеге асырудағы қызметімді желі түрінде
Диагностикалау кезеңінен кейін окушыларды деңгейге бөліп, әр деңгейге лайықты
Бірінші деңгейдегі оқушылардан мәтінді оқытып сұраққа жауап аламын. Мәтін
Екінші деңгейдегі оқушыларға мәтінге байланысты сұраққа жауап алып, өз
Тапсырмаларды оңайдан қиынға қарай күрлендіру арқылы оқушылардың пәнге
Деңгейлеп, саралап оқытуды жүзеге асыру арқылы оқушылардың қызығуларын, қажеттілігін,
Дегенмен, әр деңгейлік оқыту жүйесінің сапасын арттыруда оның тиімді
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясымен оқушылардың орындаған деңгейлік тапсырмалары олардың
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы оқушылардың пәнге қызығуын арттырады. Оқушыны
Деңгейлеп оқытудың әдіс-тәсілдері арқылы оқушылар:
төменгі деңгейлік тапсырмалар бойынша өз бетімен істеуге бейімделіп, берілген
ортаңғы деңгейлік тапсырма бойынша оқушы теориялық негізде алған білімін
жоғары деңгейлік тапсырма оқушының іс-әрекеті арқылы жүзеге асады, ойлау,
Оқушыларды деңгейге бөліп оқытуға бола ма, оның қандай тиімділігі
Дәрежелер бойынша қайталау, пысықтау, бекіту жұмыстарына арналған тілдік, грамматикалық
Оқушыны деңгейге бөліп оқыту үшін сабақ жаңаша жоспарланады. Оқушыларға
Деңгейлеп оқыту оқытылатын ақпараттың азаюы емес, оқушыларға қойылатын талаптардың
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы. Сын тұрғысынан ойлау, яғни
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасын терең түсініп, әдістерін тиімді пайдаланылған
оқушылар өз бетінше ізденуге үйренеді;
сұрақ қойып, сұрақтарға жауап беруге дағдыланады;
мәселенің ең негізгі түйінін табуға машықтанады;
ынта-ықыластарын одан әрі дамытуға мүмкіндік жасалады;
ақпаратты саралауға, жүйелеуге дағдыланады;
оқушылардың сын тұрғысынан ойлау әрекеттері, шығармашылық белсенділіктері бағаланады.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясының әдіс-тәсілдері оқушыларды тынымсыз ізденімпаздыққа баулиды.
Сын тұрғысынан ойлауды дамытуға арналған сабақтар, мысалы, 10-сыныпта “Дүние
Сын тұрғысынан ойлау мынандай тақырыптарды қамтиды:
1. дүние жүзі халқының өсу себептерін ашу;
2. халықтың жастық, жыныстық құрамын анықтау;
3. халықтың нәсілдік және ұлттық құрамын анықтау;
4. халықтың тығыздығын, орналасу ерекшелігін анықтау;
5. еңбек ресурстары.
Сабақ мынандай бөлімдерден тұрады:
ассоциация. “Адамзат” сөзін естігенде қандай ассоциация туады;
ақпарат жинау. Нәтижесінде сабақтың тақырыбы мен мақсаты айқындалады;
мағынаны ажырату. Оқушылар берілген тақырыпшаны оқи отырып, белгіленген тарауларға
сарамандық жұмыс. Халықтың тығыздығын анықтау;
Вени диаграмасын құрастыру. Жердегі нәсілдердің ортақ және айырмашылық белгілерін
эссе. “Демографиялық саясат”;
рефлексия.
Оқушылар жетекшінің сұрақтары негізінде сабақты қорытындылап, сызба жоспар құрайды
СТО әдіс-тәсілдерін пайдалану арқылы оқулықта берілген міндетті деңгей
Барлық жаңа технологияның алдына қоятын мақсаты – оқушының
“Сыни ойлау” анықтамасына еш келмейтін ойлаудың үшінші түрі
Біріншіден, сыни тұрғыдан ойлау өзіндік және жеке ойлау болып
Екіншіден, ақпарат сыни тұрғыдан ойлаудың соңғы емес, бастапқы
Үшіншіден, сыни тұрғыдан ойлау сұрақтар қойып, шешімін табуды қажет
Төртіншіден, сыни тұрғыдан ойлау көңілге қонымды дәлелге ұмтылады. Сыни
Модульдік оқыту технологиясы. Модульдік әдіс оқушылардың теориялық білімді аз
Бірлескен ұжымдық іс-әрекетке негізделген оқыту технологиясы тиімді пайдаланған жағдайда
оқушының өздігінен оқып, түйінді мәселелерді іріктеп алуы;
өзіне деген сенімділігінің қалыптасуы;
оқуға деген қызығуының артуы;
іскерлік дағдысының дамуы;
мақсатқа өз бетімен ұмтылуы;
ойлау белсенділігі, тапқырлығы, шешім қабылдау әрекетінің дамуы;
шығармашылықпен айналысуға талпынысы;
өзіндік пікір айтуы.
Модульді оқыту дәстүрлі сабақтың құрылымын өзгерту мүмкіндігін беріп, тұрақты
Жаңа технология әдістері әрбір оқушының өз бетімен оқып үйренуіне
Оқыту технологияларын сабақта тиімді қолдану оқушылардың білім сапасын аттырып
Қазіргі заманда, мемлекеттік тілге деген талап өсті. 9 сынып
“Технология” гректің “tecһe” – өнер, шеберлік және “logos” –
Әдістеме ғылымы “Нені оқыту керек?” деген сұрақтарға жауап іздесе,
Бүгінгі таңда оқу процесінде оқытудың қалыптасқан негізгі әдістерімен қатар
Мысалы: қалыптасқан әдістер:
а) сұрақ-жауап;
б) суретті немесе көрнекілікті пайдалану;
в) аударма;
г) сөйлем және сөздерді толықтыру;
д) мәтін бойынша әңгімелесу;
е) тест сауалдарымен жұмыс;
ж) мақал-мәтелдер жарысы;
з) өлең, тақпақтар жарысы т.б.
Жаңаша жаңғыртып оқыту әдісі:
а) пікірсайыс (дебат) әдісі;
б) коммуникативтік әдісі;
в) драматизация әдісі;
г) іскерлік әдіс;
д) видео (бейне) арқылы сабақ беру әдісі;
е) жобалу сабақ оқыту әдісі.
Оқу процесінде оқытудың озық технологиясын қолдану – бүгінгі күннің
Сонымен қатар өткен лексикалық және грамматикалық тақырыптарды бекіту үшін
Қазiргi заман педагогтарының негiзгi мақсаты – оқушылардың алатын
Педагогика ғылымында “педагогикалық технология” ұғымына бiржақты анықтама берiле қойған
“Педагогикалық технология дегенiмiз – тәжiрибеде жүзеге асырылатын белгiлi бiр
Педагогикалық технология – мұғалiмнiң кәсiби қызметiн жаңартушы және сатыланып
оқушының бiлiм алу, даму, басқа да iс-әрекеттерiн мақсатты түрде
бiлiмi мен бiлiгiне сай келетiн бағдар таңдап алатындай дәрежеде
өз бетiнше жұмыс iстеу дағдыларын қалыптастыру;
аналитикалықойлау қабылетiн дамыту.
Педагогикалық технологиялардың басты мiндетi оқушының оқу-танымдық әрекетiн жандандыра отырып
Оқытудың жаңа педагогикалық технологияларын меңгеру мұғалiмнен орасан зор iскерлiк
Жаңа педагогикалық технологиямен жұмыс iстеу үшiн төмендегiдей алғышарттар қажет:
оқу үрдiсiн интенсивтендiрудi жаппай қолға алу;
оқушылардың сабақтастылығын болдырмау шараларын кешендi түрде қарастыру;
оның ғылыми – әдiстемелiк, оқыту – әдiстемелiк, ұйымдастырушылық себептерiне
жаңа буын оқулықтарының мазмұнын зерттеп бiлу;
пәндiк бiлiм стандартымен жете танысу;
бiлiмдi деңгейлеп беру технологиясын игеру арқылы оқушыларға бiлiмдi мемлекеттiк
оқу үрдiсiн iзгелендiру мен демократияландыруды үнемi басшылыққа алу;
Жаңа технологиялардың педагогикалық негiзгi қағидалары мына төмендегiдей:
балаға iзгiлiк тұрғысынан қарау;
оқыту мен тәрбиенiң бiрлiгi;
баланың танымдық күшiн қалыптастыру және дамыту;
баланың өз бетiмен әрекеттену әдiстерiн меңгерту;
баланың танымдылық және шығармашылық икемдiлiгiн дамыту;
әр оқушыны оның қабiлетi мен мүмкiндiк деңгейiне орай оқыту;
барлық оқушылардың дамуы үшiн жүйелi жұмыс iстеу;
оқу үрдiсiн оқушының сезiнуi.
Жаңа технологияны қолдану төмендегiдей алғы шарттар арқылы iске асады:
кезең – оқы –үйрену;
кезең – меңгеру;
кезең – өмiрге ендiру;
кезең – дамыту;
Жаңа педагогикалық технологияны меңгеру барысында оқыту мiндеттерi жаңаша сипат
педагогикалық қызметтiң өзектi мәселелерiн бiлу;
оқу бағдарламасының түрлендiрiлген нұсқауларын қарастыру;
оқу модулiн құрастыру;
оқу жобаларының мазмұнын анықтау, әр оқушыға арналған тапсырмалар құрастыру;
оқушылардың жаңа материалды меңгеруi бойынша деңгейленген жаттығулар жүйесiн жасау;
оқу әрекетiнiң бағалау көрсеткiштерiн анықтау.
Оқыту технологиясын жетiлдiрудiң психологиялық – педагогикалық бағыттағы негiзгi ой-тұжырымдары
есте сақтауға негiзделген оқып бiлiм алуын бұрыңғы меңгергендердi пайдалана
бiлiмнiң статистикалық үлгiсiнен ақыл-ой әрекетiнiң динамикалық құрылым жүйесiне көшу;
оқушыға орташа деңгейде бiлiм беретiн бағдарламадан жекелеп, саралап оқыту
Инновациялық білім беру арқылы мектеп оқушысының интеллектуалды дамуының сапалық
Жаңа технологияның тағы бiр психологиялық негiзi болып табылатын теория
“мiндеттi, оқушылық”;
“алгоритiмдiк”;
“эвристикалық”;
“шығармашылық”.
Болашақ мұғалiмнiң педагогикалық технологияны меңгеру үрдiсiн қарастырсақ, ол 4
– кезеңде, болашақ педагогтар өз бетiнше сабақ жоспарын
сабақтың технологиялық картасын құру;
оқушы мен мұғалiмдер әрекетiн бөлiп көрсету.
– кезеңде, өзiнiң жеке авторлық сабақ жоспарын – сабақтың
сабақтың мақсат – мiндеттерiн, формасын, таңдалған әдiс-тәсiлдерiн, алынған технологияны
– кезең. Микросабақ.
– кезең. Микросабақты талдау, педагогикалық технологияға қажеттi түзетулердi енгiзу.
Осыған орай, педагогикалық қызметке ынтасы жоғары, бiлiм беру саласындағы
Сонымен, педагогикалық технологияны тек қана техникалық оқу құралдарын дамыту
Қазiргi кезеңде егемен елiмiзде бiлiм берудiң жаңа жүйесi жасалып,
Педагогикалық технология – мұғалiмнiң кәсiби қызметiн жаңартушы және сатыланып
2 Оқытудағы жаңа инновациялық технологиялардың оқушылардың шығармашылығын дамытудағы
Оқытудағы жаңа инновациялық технологиялардың оқушылар шығармашылығын дамытудағы ерекшеліктерін зерттеу
Адамның даму, өркендеу тарихы, ғылыми прогрестің қоршаған орта мен
Қазiргi кезеңде егемен елiмiзде бiлiм берудiң жаңа жүйесi жасалып,
Қазіргі кезде балалардың санасына қоғам байлығы экологиялық хал-ахуалдың толыққанды
Педагогикада табиғат арқылы экологиялық білім қалыптастыруды философиялық ой-тұжырымдармен байланысты
Адамды табиғаттың бір бөлшегі ретінде қарап, олардың арасындағы заңдылықтарын
Экологиялық білім мен тәрбие балалардың рухани тұрғыда жетілуіне үлкен
Жоғары сынып оқушыларының экологиялық білімділігі мен тәрбиелілігі олардың экологиялық
Ғалым-педагогтар мен ғалым-әдіскерлер экологиялық білім мен тәрбие берудің мәнін
Психологиялық-педагогикалық әдебиеттермен таныса келіп және оларға талдау жасай отырып,
Педагогикалық әдебиеттерде инновациялық оқыту технологиялары арқылы экологиялық білім берудің
Осы бір олқылықтың орнын толтыру мақсатында мектептегі тәжірибелік-эксперименттік жұмыстың
Оқу-тәрбие үрдісінің қандай түрі болмасын, олар белгілі бір әдістемеге
Қазіргі заман талабы тұрғысынан алып қарастыратын болсақ, бүгінгі мектеп
«Ииновация» ұғымы педагогика ғылымымен бірге жасасып келеді деуге болады.
Қазіргі өмір талабына сай «Педагогикалық технология» деген ұғым да
Оқыту технологиясын мектепте оқу үрдісіне қажетті әдіс-тәсілдер, амалдар, дидактикалық
Педагогикалық технология оқу үрдісімен және мұғалім мен оқушының іс-әрекетімен
Оқушылардың инновациялық оқыту технологиясы арқылы үздіксіз экологиялық білімін дамыту
Негізінен үздіксіз экологиялық білім беру мен тәрбие беру мектепке
Еліміздің болашағы бүгінгі мектеп оқушылары десек, оларға үлгілі тәрбие,
Тәжірибелі-эксперимент өткізілген мектептерде сыныптан тыс және мектептен тыс жұмыстарда
Оқушыларға инновациялық оқыту технологиясы арқылы экологиялық білім беру қазіргі
Экологиялық білім беру көздері арқылы практикалық жұмыстар жүргізу, статистикалық
Инновациялық оқыту технологиясы арқылы экологиялық білім беру көп сатылы
Сондықтан зерттеуге негіз етіп отырған жоғарғы сынып оқушыларына инновациялық
Жоғары сынып оқушыларына экологиялық білімді факультатив сабақтар арқылы беру,
модульдік оқыту технологиясы арқылы оқушылардың экологиялық танымдық қабілетін арттыру;
компьютерлік және ақпараттық оқыту арқылы жоғары сынып оқушыларына үздіксіз,
деңгейлеп-саралап оқыту технологиясы арқылы оқушылардың алған экологиялық білім деңгейін
Аталған міндеттерді шешуге іс жүзінде педагогикалық процесті зерттеу әдістері:
Осы міндеттерді жүзеге асыру мақсатында ғылыми-педагогикалық әдебиеттерді сараптау нәтижесінде
Қазақстан Республикасының 2005-2015 жылдарға арналған «Экологиялық қауіпсіздігінің тұжырымдамасында және
Факультативтік курс бүгінгі оқышының жалпы былым мен болашақтағы мамандығы
Ұсынылған оқу бағдарламасы 34 сағатқа берілген. Теориялық сабақтарын
Кесте 3
«Экология» факультатив курсының үлгі жоспары
№
р/с Өтілетін тақырыптар Барлығы Теориялық сабақтар Тәжірибелік сабақтар
1 Кіріспе 1 1 -
2 Экологиялық факторлардың организмге әсері 3 1 2
3 Популяцияны сипаттайтын негізгі қасиеттері 4 2 2
4 Бірлестіктер экологиясы 4 2 2
5 Биосфераның қазіргі кездегі түрленуі және жаңа экологиялық көзқарас
6 Қала және жергілікті жер экологиясы 7 5 2
7 Өндірістік экология 6 4 2
8 Қоршаған орта және адам денсаулығы 6 4 2
Барлығы 34 20 14
«Экология» атты факультативтік курс зерттеу базасында көрсетілген орта мектеп
Факультатив сабақтарда жоғарыда аталған технологияларды қолдана отырып, оқушыларға экологиялық
Модульдік оқыту технологиясының өскелең ұрпаққа білім беруде, пән бойынша
ақпараттардың аяқталған болгынан;
оқушы іс-әрекеті бағдарламасынан;
бағдарламаны табысты жүзеге асыру бойынша берілген мұғалімнің нұсқауларынан тұрады
Модульдік оқыту технологиясының ерекшелігі, оның талабы осы мақсатқа жету,
Кесте 4
«Қала және жергілікті жер экологиясы» тарауы бойынша оқушылардың алған
Білу Осы тарауда қандай проблемалар келтірілген?
Түсіну Қазақстандағы қалалардың зиянды заттармен ластануын қалай түсіндіруге болады?
Қолдану Жергілікті жердің өзіне тән экологиялық проблемасы бар ма?
Талдау Жер-су көздерінің ластану тобын, ластанудың негізгі себептерін, негізгі
Жинақтау «Тапқырлық» және «Сиқырлы сандық» ойындары арқылы өз ойын
Бағалау Қазақстанның глобальдық климаттық өзгеруіне қосатын үлесі.
Модернизациялық жүйенің негізгі бағыттарының бірі – мектепте экологиялық білім
Қазіргі таңда білімді ақпараттандыру жүйесін дамыту процесіне үлкен үлес
Мектепте біз электрондық оқулықтарды қолдандық. Электрондық оқулық – дисплей
Оқушылардың жоғарыда аталған технологиялар бойынша алған экологиялық білім деңгейін
Деңгейлеп-саралар оқыту технологиясы – оқытылатын ақпараттың азаюы арқылы емес,
Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясы бойынша оқушылардың білімін нақты тексеруге болады.
Бұл төрт деңгейге бөлінеді:
бірінші деңгей – міндетті оқушылық;
екінші деңгей – алгоритімдік;
үшінші деңгей – эвристикалық;
төртінші деңгей – шығармашылық.
I деңгей оқулықта берілген өтілген тақырып немесе тарау бойынша
II деңгей сол тақырып немесе тарау бойынша тапсырмалар мәліметтер
III деңгей пән бойынша эксперименттік есептеулер шығармашылық ізденіс сұрақтарынан
IV деңгейде оқушылардың тәжірибелерді дәлелдеу, заңдылықтарды ашып, оқулыққа сүйенбей,
Оқушылардың төртінші деңгейлік тапсырмаларды игергендігін мынадай бағытпен анықтауға болады:
оқушылардың қиялы мен логикалық ойлау қабілетін анықтау арқылы;
олимпиадалық деңгейдегі тапсырмаларды орындай алу қабілеттілігін анықтау арқылы.
Деңгейлеп оқытудың ерекшеліктері: 1) деңгейлеп оқыту әр оқушыға өз
Оқу-тәрбие үрдісіндегі экология сабақтарында инновациялық оқыту технологияларын қолдануда оқушылардың
Экология сабақтарында инновациялық оқыту технологияларын қолдану мұғалімнің шеберлігіне байланысты
Кесте 5
Экология сабақтарындағы инновациялық оқыту технологиялардың ерекшеліктері
Оқыту технологиясы Инновациялық оқыту технологиясының ерекшеліктері
Модульдік оқыту технологиясы өз бетінше орындалатын жұмыстар арқылы оқушылардың
оқушылардың өздігінен экологиялық мәселелерді анықтай алу мүмкіндігін қалыптастыру;
оқу үрдісіне алған ақпараттарын жүйелеу, саралау, сараптау арқылы бекіту;
оқушылардың алған білімін қорытындылап түсіндіре алу қабілетін арттыру.
Компьютерлік және ақпараттық оқыту оқушыларды компьютердің құрылымы және компьтерді
оқушылардың жеке қабілетін ескере отырып, компьютермен жұмыс істеуге бейімдеу;
ақпаратпен жұмыс істей білу қабілеттерін қалыптастыру;
электрондық оқулықтарды және компьютерлік ойындарды қолданып, терең экологиялық білім
Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясы бастапқы білімді меңгерген оқушылардың оқуға деген
оқушылардығ алған экологиялық білім деңгейін тексеруге мүмкіндік береді.
Оқу-тәрбие үрдісіндегі экология сабақтарында инновациялық оқыту технологияларын қолдануда оқушылардың
2.2 Оқытудағы жаңа инновациялық технологиялардың оқушылардың шығармашылығын дамытудағы рөлі
Оқушыларға ииновациялық технологиялар арқылы экологиялық білім беру педагогикалық тұтастық
Анықтау эксперименті барысында нақты өлшемдер мен көрсеткіштер арқылы үш
Зерттеу барысында инновациялық оқыту технологиясы арқылы оқушыларға білім беру
Кесте 6
Инновациялық оқыту технологиясы арқылы оқушыларға экологиялық білім беру критерийлері
Компоненттер Критерийлер Көрсеткіштер
Эмоционалдық-мотивациялық Экология біліміне қызығушылығы және эмоциялық көзқарасы. экологиялық мәселелерді
экологиялық іс-әрекетте өзін-өзі қамтамасыз етуге талпынуы.
Танымдық Адамзат дамуындағы табиғат және әлеуметтік ортаның ықпал ету
Экология мен қоршаған ортаны қорғаудағы ғылыми негізі туралы білімі.
«табиғат – адам – қоғам» қарым-қатынасындағы заңдылықтарды түсіну.
Мінез-құлықтық Экология пәнінен алынған теориялық білімді табиғатты қорғау жұмыстарының
қоршаған ортаның экологиялық жағдайына нақты баға беруді үйренуі.
Инновациялық оқыту технологиясы арқылы оқушыларға экологиялық білім беру табиғат
Жоғары деңгей: инновациялық оқыту технологиясы арқылы экологиялық білім деңгейі
Орта деңгей: Экологиядан алған теориялық білімін күнделікті өмірмен байланыстыра
Төмен деңгей: Инновациялық оқыту технологиялары бойынша экологиялық білімді төмен
Анықтау эксперимент барысында үш компонент бойынша және көрсеткіштер арқылы
инновациялық оқыту технологиясы арқылы мектепте жүргізілетін сабақтан және мектептен
оқушылардың жас ерекшелікретіне қарай меңгерілетін экологиялық материалдарға мән берілмеуі;
экология пәніне арналған оқулықтар мен оқу құралдарының жетіспеуі.
Қалыптастыру кезінде алдын ала жоспарланған жұмыс барысы бойынша оқушыларға
Жоғары сынып оқушылары (9-10 сыныптар) меңгерген экологиялық білімінің мазмұны
«Экологиялық факторлардың организдерге әсері», «Қала және жергілікті жер экологиясы»,
Оқушылардың білімі бағдарламаны меңгеріп болған соң әртүрлі әдістемелер арқылы
Ойын мен жаттығулардың бұл түрлері оқушылардың ынтасын, белсенділігін арттырып,
Қалыптастыру кезеңіндегі оқушылардың экологиялық білімін жетілдіру мақсатында алдын-ала даярланған
Мақсаты: Инновациялық оқыту технологиялары арқылы оқушылардың экологиялық білімін арттыру.
Тәжірибелі-эксперимент жұмысының соңғы бақылау кезеңінде анкеталық сұрақтарды қайталап жүргізу
Эксперименттің басы мен соңындағы оқушылардың экологиялық білімділігі компоненттерінің даму-деңгейлік
Кесте 7
Оқушылар экологиялық білімділігі компоненттерінің даму-деңгейлік көсеткіштері % (эксперимент басы
Компоненттер Жұмыс кезеңдері Эксперимент тобы – 49,
бақылау тобы – 31 оқушы,%
жоғары Орта төмен
ЭТ БТ ЭТ БТ ЭТ БТ
Эмоционалдық-мотивациялық Басы 23,3 25,9 40,8 46,1 35,9 28,0
Соңы 46,5 28,8 41,5 49,0 12,0 22,2
Танымдық Басы 15,4 16,8 44,1 40,7 40,5 42,5
Соңы 41,7 19,1 32,4 44,3 25,9 36,6
Мінез-құлықтық Басы 14,9 17,1 38,7 35,4 46,4 47,5
Соңы 40,8 21,8 42,5 39,6 16,7 38,6
Орташа көрсеткіші Басы 17,8 19,9 41,2 40,7 40,9 39,3
Соңы 43 23,2 38,8 44,3 18,2 32,4
Оқушылардың жоғарыда аталған технологиялар бойынша алған экологиялық білім деңгейін
Деңгейлеп-саралар оқыту технологиясы – оқытылатын ақпараттың азаюы арқылы емес,
Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясы бойынша оқушылардың білімін нақты тексеруге болады.
Тәжірибелі-эксперимент жұмысы үш кезең де қарастырылып, жоғары сынып оқушыларының
Сурет 2. Жоғары сынып оқушыларының
инновациялық оқыту технологиясы арқылы
экологиялық білім деңгейінің жағдайы (басы)
Сурет 3. Жоғарғы сынып оқушыларының
инновациялық оқыту технологиясы арқылы
экологиялық білім деңгейінің өсу динамикасы (соңы)
Эксперименттің қорытынды нәтижесі мынаны көрсетеді: егер анықтау кезеңдерінде эксперимент
Экологияны факультатив сабақтар ретінде оқыту ғылыми-теориялық, психология-пелагогикалық, оқу-әдістемелік тұрғыдан
Қорытынды
Бүгінгі күндегі инновациялық білім беру – оқу және әлеуметтік-тәрбиелік
“Инновация” термині латынның innovation – новацияларды енгізу дегеннен пайда
Біз өз зерттеулерімізде “жаңа” ұғымына В.И.Загвязанскийдің және басқа да
Инновациялық үрдісті зерттеу әр түрлі бағыттар бойынша жүзеге асырылуда.
М.М.Поташник, П.И.Самойленко және А.В.Сергеев кез келген үрдіс күрделі көп
Демек, “инновация” терминін анықтауға барлық авторлардың пікірлерін салыстырсақ, аса
Республика көлеміндегі мектептердің тәжірибесіне жасаған талдау инновациялық білім беру
Оқытудағы жаңа инновациялық технологияларының оқушылардың шығармашылығын дамытудағы рөлі мен
Инновациялық оқыту технологиясы арқылы оқушылардың шығармашылығын тереңдетуге экология пәні
Философиялық, психологиялық әдебиеттерге жасаған талдау инновациялық технология ұғымын жан-жақты
Жоғары сынып оқушыларына сабақта және сабақтан тыс уақытта экологиялық
Оқушылардың инновациялық оқыту технологиялары арқылы экологиялық білім берудің мазмұнын
Қазіргі таңдағы орта мектертердің оқу-тәрбие үрдісінде қолданылып жүрген педагогикалық
модульдік оқыту технологиясыоқушылардың танымдық қабілетін арттыру);
компьютерлік және ақпараттық оқыту (оқушыларға үздіксіз, жан-жақты білім беру);
деңгейлеп-саралар оқыту технологиясы (оқушылардың алған білім деңгейін тексеруге мүмкіндік
дамыта оқыту технологиясы.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы. // Астана, 2007.
«Қазақстан-2030» стратегиясы. // Алматы, 1997
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. //
Сарбасова Қ. Инновациялық педагогикалық технологиялар. Алматы, 2001.
Сабыр А. Жаңа инновациялық әдістер тиімділігі. // Қазақстан мектебі.
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік
Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. М., 1998.
Жанпейсова М.М. Модельная технология обучения как средство развития ученика.
Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии. М., 1989.
Жұрымбаева С.С. Оқушылардың шығармашылығын арттыру. // Шағын мектеп. 2006.
Орақова А. Оқушылардың шығармашылығын дамытуда оқу процесінің маңызы. //
Сластенин В.А., Подымова Л.С. Педагогика: Инновационная деятельность. М.: Магистр,
Оспанова Қ.О. Жаңа технология туралы. // Бастауыш мектеп. 2006.
Қабдықайырұлы Қ., Монахов В.М., Оразбекова Л.Н., Әлдібаева Т.Ә. Оқытудың
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы «Жаңа әлемдегі жаңа
Жамантаева Г. Инновациялық технология – білім сапасын арттыру кепілі.
Коджаспиров Г.М., Коджаспирова А.Ю. Педагогический словарь. М.: “Академия”, 2000.
Таубаева Ш.Т., Лактионова С.Н. Педагогическая инноватика как теория и
Кларин М.В. Педагогическая технология в учебном процессе. М., 1989.
Оқытудың педагогикалық жаңа технологиясы: Оқу құралы. –
Уәлиева Т. Инновациялық технологияларды білім беру процесінде пайдалану. //
Юсуфбекова Н.Р. Общие основы педагогической инноватики. М., 1991.
Алдоңғарова А.Д. Оқушы белсенділігін арттыруда модульдік технологиясының ықпалы. //
Сағындыкова Қ. Саралап оқыту: жаңа технология. // Әдіскер мұғалім.
Бекеева А. Дамыта оқыту технологиясын пайдаланудың теориялық негіздері. //
Әлкен С. Жаңа технологиялар арқылы шығармашылыққа баулу. // Бастауыш
Қараев Ж., Кобдикова Ж. Технологиялар негізінде педагогикалық жүйені модернизациялау
Таубаева Ш.Т., Барсай Б.Т. Оқытудың қазіргі технологиялары. // Бастауыш
Питюков В.Ю. Основы педагогической технологии. М.: Ассоциация авт. и
Баширова Ж.Р., Төлешова Ұ.Б. Педагогикалық технологиялар арқылы оқушылардың танымдық
Қалиева А. Жаңа технологиялар арқылы шығармашылыққа баулу. // Білім
Жұмабаева А.Т., Бейсенова М.С. Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін инновациялық әдістер
Сыманқұлова Ж. Оқытудың интерактивті әдісі. // Қазақ тарихы. 2008.
Оразханова Ж. Дамыта оқыту технологиялары. Алматы: Білім, 2003.
Даменова А. Жалпы орта білім беретін мектептерде модульдік оқыту
Сексенбаева М. Инновациялық технологияның ықпалы зор. // Қазақстан мектебі.
Загрекова Л. В. Загрекова Л. В. Теория и технология
Шалгинбаева К.К. Педагогика. Алматы, 2005.
Қақанова Б. Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыру мақсатында тиімді технологияларын
Пірімбетова М.Б. Қазақ тілі сабағында жаңа технологияны қолданудың
Қалиева М. Білім беру технологиялары және оларды оқу-тәрбие үрдісіне
Аймуханова Г.М. Жаңа технология негізінде жеке тұлғаны дамытуда шығармашылық
Қаплиева Р. Сапалы білім берудің негізі. // Қазақстан мектебі.
Қадырова Қ. Электрондық оқулықтың көмегі зор. // Қазақстан мектебі.
Шалабаева А. Инновациялық технологияларды тиімді пайдалану. // Сынып жетекшісі.
Жакманова М.С. Ж.А.Қараевың деңгейлеп оқыту технологиясын пайдалану арқылы оқушылардың
Арынаева С. Инновациялық технологияларды тиімді пайдалану жолдары. // Сынып
Турашова Н. Педагогикалық жаңа технологиялар – сабақта. // Қазақстан
Әмір Ш., Құрманов М. Педагогикалық инновацияны іске асырудың жолдары.
Жайтапова А.А.Жайтапова А.А. Педагогическая технология как стимулирующий фон учебно-воспитательного
Қосымша
Модульдік сабақ
Тақырыбы: Қазақ сахарасы жұлдыздары еңбектеріндегі экологиялық тәрбие көріністері.
Сабақтың мақсаты: Оқушылардың экологиялық білімін тереңдету, сөздік қорын кеңейту
Көрнекілік: сөздіктер кітапшалары және мақал-мәтел кітапшалары, модульдік-кесте, жеке сөздер
Сабақтың түрі: Модульдік сабақ
Әдіс: ұжымдық оқыту әдісі
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі (1-2 минут керекті құралдарын, орындарын
тексеру).
Үй тапсырмасын тексеру (2 минут). Үйге 8 сұраққа жауап
беріледі. Сұрақтарды 4 топқа бөліп қоямын. Әр топ өзінше
Сұрақтар:
а) XIX ғасырдың екінші жартысында қазақ жерінен шыққан қандай
Тақырып бойынша жұмыс жұмыс (30 минут)
а) Сөздің жұмысы, әр топқа бір-бір сөзден беріп, оған
I топ
«қазақ»
“Қазақ сахарасының жұлдыздары” (бір оқушы әр топтан жауап береді).
I топ
ержүрек батырлар
деген сөз (Шоқан)
ертедегі ру-тайпалардың
аты (сақ, аз, қазар)
Қазіргі кезде:
Халық
Ұлт
Тарихи шежіресі бар
Ереже: Қазақ дегеніміз – өзінің ұлттық тілі бар,
II топ
ауасы ыстық
енсіз дала
Қазақ халқының
отырған орны меңіреу дала
Ереже: Сахара дегеніміз – ұшы –қиыры жоқ, ауасы ыстық
III топ
аспандағы дене
жарық сәуле
Білімді, оқыған адамдар
Ереже: Жұлдыздар – аспандағы жарық жұлдыздай, оқыған, білімді, көзі
IV топ
тарихи шежіресі бар
қазақ халқының
ұшы-қиыры жоқ жері
қазақ сахарасының жұлдыздары
Ереже: Қазақ сахарасының жұлдыздары дегеніміз – қазақ халқының ұшы
Ең соңғы топтың сөздігі көрсетіледі, ал жеке сөздерді сөздік
ә) Әр топ осы ақын – жазуларға байланысты кітаптан
1 топ. Шоқан Уәлихановтың “Қырдың жас түлегі” әңгімесін оқып,
2 топ. Ыбырай Алтынсарин туралы жазылған “Сәулелі жұлдыз іздеген
3 топ. Абай Құнанбаев туралы жазылған “Әке арманы” тексін
4 топқа “Педагогика тағылымы” деген кітап беріп, әр оқушы
Түсіндірмесі: мамандықты таңдауғаа, сол мамандықтың иесі болып өз орнын
б) Осы мәтін бойынша әр топтың сұрақ қоюшысы бір-бірден
Шоқанның ең жақсы көретін корпус дәрігері кім? (Николай Матвеевич)
Ыбырайдың “Кел, балалар, оқылық!” өлеңін жатқа айт.
Әңгіме неге “Әке арманы” деп аталған?
Абай қай ұлымен әңгімелесіп келе жатты?
в) Мұғалімнің тапсырмасы бойынша осы мәтінді бөлікке бөліп, ат
Мысалы; “Қырдың жас түлегі” әңгімесі бойынша:
1-бөлік “Елін сағынған Шоқан”
2-бөлік “Шоқан және корпус дәрігері”
3-бөлік “Тәртіпсіз бала”
4-бөлік “Қорқақ Анатолий”
“Сәулелі жұлдыз іздеген адам” деген мәтін бойынша:
1-бөлік “Мектепке асыққан балалар”
2-бөлік “Жаңа мектеп”
3-бөлік “Ыбырай”
4-бөлік “Оқушылардың анты”
“Әке арманы” мәтіні бойынша:
1-бөлік “Абай мен Әбдірахман”
2-бөлік “Білімді адамдар жайлы әңгімелер”
3-бөлік “Әбдірахманның ойы”
4-бөлік “Армандаған әке”
Ал 4 топ оқуға, білімге, өнерге байланысты тақпақтардан үзінді
г) Тақтамен жұмыс және дәптермен жұмыс (үйге алдын-ала кесте
“Қазақ сахарасының жұлдыздары”
Элементтері Шоқан Ыбырай Абай
Элементтердің қызметі Зерттеуші, саяхатшы Мұғалім, педагог - инспектор Ақын,
Элементтердің байланысы Ш Ы А
Байланыстың қызметі Ел тарихын зерттеп оқуға, білімге, өнерге шақыру.
Жүйенің қызметі Халықтың көзін ашу.
Байланыс нормасы Ел ішіндегі заңдар сақтау, қоғам заңын ескеру.
Әдістер Зерттеу, саяхат Ұйымдастыру, оқыту Тәрбиелеу, оқыту
Нәтиже Елін зерттеу Білім беру Өлең жазу
Бұл кестені құрастыруда әр топтан 1 оқушы шығып кестенің
Элементерін табу
Олардың қызметі (Не істеді?)
Байланысын сызу
Байланыстың қызметі
Жүйенің қызметі
Байланыс нормасы
Әдістері
Нәтижесі
д) Сергіту сәті үшін “Оқу – білім туралы” мақалдарды
е) Салыстыру әдісі арқылы мұғалімнің модулін көру, өз модульдерімен
“Қазақ сахарасының жұлдыздары”
Элементтері Шоқан Ыбырай Абай
Функциясы Зерттеуші, саяхатшы, этнограф Педагог, жазушы,инспектор Ақын, жазушы, композитр,
Байланысы Ш Ы А
Функциясы Халықты білімге шақыру, елінің тарихын зерттеу
Жүйе функциясы Өз халқының ақыл-ой сезімін ояту, халықтың көзін
Байланыс нормасы Елінің заңдылықтары, орыстармен қатынас, оқу-білім заңдылығын сақтау
Байланыс әдісі Зерттеу, саяхат жасау әдісі Ұйымдастыру, оқытудың әдістері
Нәтижесі Елінің тарихын, салтын зерттеді Мектеп салып балаларды оқытты,
Бекіту (2-3 минут)
Сұрақтар:
Шоқан кім? Оның шығармаларындағы экология мәселесі?
Ыбырай кім? Оның шығармаларындағы экология мәселесі?
Абай кім? Оның шығармаларындағы экология мәселесі?
Мақал: “Білімдіден шыққан сөз, талаптыға болсын кез” (Абай)
Осы мақалдың мағынасын қалай түсінесіңдер сұрағымен бекіту.
5.Қорытынды шығару. Оқушылар өздері сабақта не істегендерін,
Мысалы:
Сабақта сөздік жұмысын жүргізіп, ереже шығардық.
Мәтіндерді ауызша баяндап бердік.
Мақалдар жарысы болды.
“Қазақ сахарасының жұлдыздарын” модульдік кестеге түсірдік.
Мұғалімнің жасаған модульімен салыстырдық.
Жаңа проблемаға көштік: Абайдан кейінгі жазушылар кімдер?
6.Үйге тапсырма беру.
Жаңа проблеме бойынша: Абайдан кейінгі қазақ даласынан шыққан ақындар
10
Педагогикалық практика арқылы болашақ мұғалімдердің шығармашылық белсенділіктерін қалыптастыру
Баланың тұлғасын дамыту
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ПӘНДЕРДІ ОҚЫТУ ҮДЕРІСІНДЕ СТУДЕНТТЕРДІҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Педагогикалық іс-әрекет ұғымы және оның құрылымы
Шығармашылық – адамның іс-әрекетінің жоғары формасы
Зерттеудің екінші ғылыми нәтижесінің жаңалығы кәсіби оқыту педагогтарын кәсіби даярлау процесінде инновациялық - технологиялық даярлығын жетілдіру үлгісін жасау арқылы анықталғанында
Инновациялық технологияларды пайдалануда оқушылардың шығармашылығын арттырудың педагогикалық негіздері
Білім берудің жаңа парадигмасы жағдайында оқушылардың шығармашылық қызығушылығын қалыптастырудың ерекшеліктері
Болашақ тәрбиешілердің шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру
БОЛАШАҚ ТӘРБИЕШІЛЕРДІҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТІ