Фильм кадры
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
1 ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 6
1.1 Қашықтан оқытудың негізгі түсініктері 6
1.2 Қашықтан оқудағы технологиялар 7
1.3 Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар 12
1.4 Элементар математика негіздерінің даму тарихы 24
2 ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУ ҚҰРАЛЫНЫҢ БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ 31
2.1 Электронды оқулық және бағдарламаны ақпаратпен қамтамасыз ету 31
2.2 Электрондық оқу құралының құрылымы 35
2.3 Macromedia Flash 8 Pro ортасы 42
3 ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚУЛЫҚТАРДЫ ҚҰРУ ҚҰРАЛДАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ 64
3.1 Электрондық оқу құралының сапасына қойылатын негізгі талаптар 64
3,2 Электрондық оқулықтың құрылымы 65
ҚОРЫТЫНДЫ 71
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 73
ҚОСЫМША А 75
КІРІСПЕ
Ұсынылып отырған дипломдық жоба «Элементар математика негіздері» тақырыбында орындалған
Жалпы элементар математика дегеніміз не? Электронды оқулық дегеніміз не?
Элементар математика – математиканың айнымалы шама, функция, шек, сондай-ақ
Электронды оқулық – бұл компьютерді қолданып, оқу курсын өз
Яғни, осы дипломдық жоба арқылы оқушылар мен студенттерге арналған
Электронды оқулық қазіргі кездегі қолданыста кеңінен өріс алып жүрген
Электронды оқулықтардың басты мақсаты болып орта және жоғары оқу
Ақпараттық – коммуникациялық технология электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге,
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Жаңа технологияларды қолданып «Элементар математика негіздері»
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
Macromedia Flash 8 Pro бағдарламалау ортасын қарастыру;
электрондық оқулықтарды құру құралдарын зерттеу;
инструменталды орталарын салыстыру;
студенттерге ұсынылған теоретикалық материалды талдау;
пәні бойынша дәрістерді жасау;
қолданушылық интерфейстің құрылымын жасау.
Зерттеу пәні болып электронды оқу құралын пайдаланудың теориялық, әдістемелік
Зерттеу объектісі ретінде «Элементар математика негіздері» электронды оқу құралы
Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңалығы – электронды оқулықты (ақпараттық-қатынастық технологияны)
Дипломдық жұмыстың нәтижелері. «Элементар математика негіздері» электронды оқу құралы
элементар математика негіздері теориялық элементтерін алу (нәтиже –дәрістер);
эелементар математиканың қолданыс үрдісін көрсету (нәтиже – математикалық есептерге
оқушыларды, студенттерді математикалық әдістемеліктермен қамтамасыздандыру (нәтиже – электрондық
Дипломдық жұмыс нәтижелері элементар математиканың заманауи даму беталыстарына сәйкес,
Зерттеу жұмысының теориялық маңыздылығы. Электронды оқу құралын қолдану негізінде
Зерттеудің практикалық маңыздылығы. Дипломдық жұмыстағы электронды оқулық оқушылар, студенттер
Дипломдық жұмыстың құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындынан
Кіріспеде дипломдық жұмыстың тақырыбын таңдау себептері, зерттеу мәселесі, өзектілігі,
Бірінші тарауда, қашықтан оқу оқытушы мен арадағы қатынасты компьютерлік
Екінші тарауда, электрондық оқу құралының құрылымы, электрондық оқулықты
Үшінші тарауда, оқу құралының қалай құрылатындығы және оның түрлері
Қорытындыда зерттеудің негізгі қорытындылары, тұжырымдарған өзекті мәселелер қарастырылған.
Қосымшада зерттеу барысында қолданылған бағдарламалар листингі берілген.
1 ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Қашықтан оқытудың негізгі түсініктері
Қашықтан оқыту технологиясы – оқу үрдісі кезінде оқып үйренушілер
Қашықтан оқыту кезіндегі білім беру үрдісінің негізін жеке кесте
Қашықтан оқыту білім жүйесі жоқшылыққа, географиялық немесе уақытша оқшаулануға
Қашықтан білім беру – жаңа ақпараттық технологиялар мен мультимедиялық
Қазіргі замандағы телекоммуникациялық және электронды басылымдар дәстүрлі оқыту
Қашықтан оқытудың ерекшеліктері классикалықпен қатар салыстыру бойынша мынандай жетістіктерге
- жеке адамның үздіксіз әлеуметтену мүмкіндігі;
- икемділік (оқытудың уақыты, орны, көлемі және қимылы
- жеке оқу жоспарын қолдану мүмкіндігі;
- оқу ақпаратына қол жеткізу ,оны жедел жаңарту;
- экономикалық (оқу алаңы, транспорты, техникалық құралдардың шы-ғынын қысқарту
- жаңа технологияларды қолдану;
- оқып үйренушілердің әлеуметтік құқығының теңдігі (олардың тұратын
- барлық елдегі ақпараттық – оқыту ресурстарының шығысы мен
- материалдарды көбейту мәселелерінің жоқтығы, оларды тарату ыңғайлы-лығы;
- оқып үйренушілердің өз-өзіне бақылау жасауын қамтамасыз ету.
Ақпараттық технологиялармен оқытудың айрықша тиімділігі, қашықтықтан оқыту үрдісін автоматтандыру
1.2 Қашықтан оқудағы технологиялар
Кез келген қашықтан оқыту жүйесіне қажетті, аса маңызды сипаттары
Құрылымының ашықтығы. Жүйе ашық жүйе үрдісіне сәйкес құрылуы тиіс.
Сәйкестілігі. Ақпараттық ресурстарды сақтау форматы сәйкес келуі тиіс. Халықаралық
Кеңейгіштігі. Жүйенің құрылымы модульді болуы керек және жүйенің функционалды
Жан-жақтылығы. Жүйе көп функциялы және қолданыста жан-жақты болуы керек.
Сенімділігі. Ақпараттар ресурстарын сақтау сенімді болуы керек. Мүмкін болатын
Үлестірімділігі. Жүйе әр түрлі желі конфигурациясы жұмысына бағытталуы керек
Масштабталуы. Әр түрлі конфигурация жұмысы үшін жүйенің құрылымы масштаб
Қолданушының ортақ интерфейсі. Қолданушының интерфейсі қарапайым, түсінікті болуы тиіс.
Өңдеудің қарапайымдылығы. Өңдеу жылдам және тиімді болуы тиіс.
Тасымалдануы. Жүйе әртүрлі аппараттық – бағдарламалы тұғырнамада жұмыс істеуі
Жүзеге асыруды орындау тәуелсіздігі. Жүйені ақпараттық толықтыру оны нақты
Қауіпсіздігі. Ақпараттық ресурстарды сақтау қауіпсіз болуы тиіс.
Басқару қарапайымдылығы. Интерфейс басшысы жеткізерліктей, қарапайым және ыңғайлы болуы
Көпмәнділігі. Жүйе бірнеше қолданушылардың сұранысын қатар өңдеу керек.
Жұмыстың тиімділігі. Жүйенің құрылымы оның аталуын (аты-жөнін) әдеттегі аппараттық-бағдарламалы
Жүйенің кеңінен дамуы үздіксіз оқыту мен ақпараттық ортада жеке
Қашықтан оқыту жүйесін құру қағидалары [3]:
Оқытудың адамгершілік қағидасы. Оның ішкі мазмұны оқытуға үндейтін және
ҚО жүйесінде білім беру үрдісін жобалау кезінде педагогикалық көзқарастың
Педагогикалық мақсатқа лайықты жаңа ақпараттық технологияларды қолдану қағидалары.
Білім беру мазмұнын таңдау қағидалары. ҚО жүйесінің білім мазмұны
ҚОЖ-де таралатын ақпараттардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету қағидалары. Ұйымдастырушылық және
Білім беру деңгейінің бастапқы қағидасы. ҚОЖ-де тиімді оқыту білім,
Оқыту технологиясының сәйкестендіру қағидалары. Оқыту технологиясы қашықтан оқыту үлгілерімен
Оқытудың ұтымды қағидалары. ҚО жүйесі жобасы қажетті әлеуметтік және
Білім берудің ҚО қолданылатын түрлеріне қайшы емес қағидалары. Егер
Білім берудің алдына шығу қағидалары. Бұл оқытудың қағидасы өткен
Қашықтан оқыту жүйесінің типтері [4, 115 б.].
Қашықтан оқыту типтерін бірнеше көзқарас төңірегінде көрсету мүмкін. ҚО
Білім берудің сайланатын жүйесі деп аталған шартты жүйесі
ҚО жүйесінің құрылымы [4, 116 б.]
ҚО жүйесінің құрылымына келесі элементтер кіреді:
Оқыту мақсаты. Маманның үлгісімен және мемлекеттік тапсырыспен сәйкес қалыптасатын,
Оқыту мазмұны. Әлеуметтік сұраныстың педагогикалық үлгісі. Оқыту үрдісі, әдістері
Оқыту объектісі. ҚО білім беру қызметін пайдаланушылар білім алатын
Оқыту субъектісі. ҚО субъектісі оқытушылар болып табылады. Оқытушы
Оқыту әдістері. ҚО түрі: ақпараттық – ереже жиынтығы, репродуктивті
Оқыту құралдары. ҚО білім беру үрдісінде оқытудың
Ғылыми – білім материалдық базасы. Оқу бағдарламасына сәйкес
Идентификациялық бақылау жүргізу жүйесі. ҚО кіретін бақылаудың ерекшелігі абитуриенттің
Қашықтан оқыту үлгілері [4, 122 б.].
Педагогикалық практикада танымал оқыту түрлері қалыптасқан. Олардың ішіндегі ең
ҚО дәрістері, дәстүрлі дәрісханалықтан айырмашылығы, оқытушымен бетпе-бет қатынасуды болғызбайды.
ҚО семинарлары оқу сабақтарының белсенді түрі болып табылады.
ҚО кеңестері пәнді өз бетімен оқып үйренуде білім алушыларға
ҚО зертханалық жұмыстар материалды тәжірибелік меңгерілуі үшін беріледі. Дәстүрлі
ҚО бақылау – бұл білім алушының оқу материалын теориялық
Оқу электрондық басылымдар [4, 128 б.].
Оқу белгілерінің электрондық басылымы қағаз басылымының барлық ерекшеліктеріне ие
Компьютерлік оқыту жүйесі [4, 130 б.].
ҚО білім беру үрдісінде кең түрде қолданылатын оқу белгілерінің
оқыту үрдісін саралау және даралау;
білім алушы қателерінің диагностикасымен және кері байланысын тексеру;
өзін-өзі бақылау және оқу-танымдық іс-әрекетіне өзіндік түзетулерді қамтамасыз ету;
компьютердегі көп еңбек сіңіруді керек қылатын есептеулер есебінен оқыту
көзбен шолу оқу ақпаратына демонстрация жасау;
құбылыстар мен процестерді үлгілеу және боямалау;
эксперимент пен тәжірибелерді, зертханалық жұмыстарды виртуалды шындық жағдайында жүргізу;
қолайлы шешімдерді қабылдауда іскерлік таныту;
ойын жағдайларын қолданып, оқу үрдісіне қызығушылығын арттыру;
танымдық мәдениетін және т.б. жеткізе білу.
Қашықтан оқыту жүйесіндегі оқыту жабдықтарының құрамына кіретіндер :
оқу-әдістемелік кешен;
компьютерлер;
аудио, видеотехника;
мультимедианың арнайы техникасы.
Аудио-бейне оқу материалдары және т.б. Аудио-бейне оқу материалдары магниттік
1.3 Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар
Электронды оқулық – бұл компьютерді қолданып, оқу курсын өз
Электронды оқулық мынадай жағадайларда тиімді:
тез арадағы кері байланысты қамтамасыз етеді, яғни интерактивті болып
қажетті ақпаратты тез табуға көмектеседі, іздеу жай оқулықта қиынға
гипермәтіндік түсіндірмелерге бірнеше рет енген кезде уақытты үнемдейді;
экранға мәтінді шығарып ғана қоймай, сонымен бірге көрсетеді және
нақты тарау бойынша нақты тұлға үшін ең сәйкес келетін
интернет көмегімен қажетті ақпаратты жаңартуы мүмкін.
Қазіргі кезде компьютерлік дидактикалық программалардың келесі типтері белгілі:
бақылаушы программалар – кейбір істерді жоспарлау және орындау жолында
оқыту програмамлары – оқушыға оқу материалы мен ол жауап
үлгіленуші программалар – оқушыдан талап етілетін тапсырмаларды беру;
жаттығу программалары – есепті шешудің техникалық дағдылануларын бекіту үшін
дидактикалық ойындар – ойын үрдістерін пайдаланып, оқушыға сұраұқтарға жауап
гипермәтіндік жүйелер – негізінен мультимедиалық анықтамалардан тұрады, ақпаратты іздеу
Мұндай жағдайларда студенттің компьютерлік оқыту программаларымен байланысы оқытушының тәжірибесіне
Оқу материалының мазмұны. Оқу материалының мазмұнын психологтардың талаптарына сәйкес
Оқулыққа талаптарды қалыптастыру. Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе, автоматандырылған оқыту
Қолданушылар үшін: әр түрлі деңгейдегі оқытуды ұйымдастыру – алғашқы
Құрастырушылар үшін: Енгізілген анықтамалардың дұрыстығын тексеру. Анықталмаған ұғымдардың тізімін
Алгоритмдерді құрастыру. Электронды оқулықтардың құрылымын өңдеу және ерекшелеу жүйесі
Жүйенің негізгі функциялары. Жүйе келесі негізгі функцияларды орындайды [5]:
электронды гипермәтіндік оқулық ұғымының құрылымын тұрғызу;
қолданушы үшін көрнекі және ыңғайлы түрде алынған құрылымды бейнелеу:
- құрылымдағы элементті іздеу;
- құрылымды қараудан оқулықты қарауға көшу мүмкіндігі.
3) алынған құрылымды өңдеу:
- құрылымдағы анықтамалардың дұрыстығын тексеру;
- алғашқы ұғымдардың тізімін ерекшелеу;
- ұғымдардың берілген жиыны бойынша ішкі құрылымды ерекшелеу.
Жүйенің құрылымын құру. Жүйе HTML тілінде жазылған гипермәтіндік электронды
Ақпараттық – коммуникациялық технология электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс атқаруға,
Ақпараттық – коммуникациялық технологияның оқушылар мен студенттердің жан –
Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік бәсекелестікті
ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен «ХХІ ғасыр – ақпараттандыру ғасыры»
Заманымызға сай қазіргі қоғамды ақпараттандыруда педагогтардың біліктілігін
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында: «Білім беру жүйесінің басты
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім негіздерін
Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік -
Ақпараттық бірлікті қалыптастыру: мектептің материалдық-техникалық базасына; ақпараттық қоғам саясатының
Қазіргі уақытта жаратылыстану – ғылыми білім беруде сабақ барысында
Білім берудегі интерактивті технология – мұндағы интерактивті сөзі- inter
Интерактивті тақта – дегеніміз не?
Интерактивті тақта – бұл компьютердің қосымша құрылғыларының бірі және
ACTIVboard (Promethean компаниясы) – ACTIVstudio программасы
арқылы іске қосылады. Бұл құрылғы компьютер, мультимедиялық проектор және
Активті қалам – дегеніміз не?
Aктивті қалам – бұл меңзерді басқару құрылғысы және компьютер
ACTIVwand указкасы.
Электронды ACTIVwand указкасының ұзындығы 54 см тақтаның жоғарғы бөлігінен
ACTIVpanelpro.
ACTIVpanelpro (Активпанель) үлкен аудиторияларда қолдануға өте қолайлы, онда үлкен
ACTIVslate.
Радио портты ACTIVslate панель құрылғысы топпен жүргізілетін конференцияға қатысушылардың
ACTIVtablet.
ACTIVtablet планшет қарапайым тышқанның қызметін атқара алады, презентация мен
ACTIVote.
ACTIVote тестілеу жүйесі конференцияның барлық қатысушыларына сұрақтарға, бірнеше берілген
ACTIVote қолдана отырып:
«Тест дайындау шеберінде» ACTIVstudio бағдарламасында флипчартта мәтіндік немесе графиктік
ACTIVstudio программасы.
ACTIVstudio PE программасы арнайы презентацияларды өткізуге және оны сабақ
ACTIVboard және ACTIVpen қаламымен жұмыс жасау үшін жасақталған. ACTIVstudio
Флипчарт.
Флипчарт – бұл бірнеше қажетті беттерден тұратын негізгі жұмыс
«Активті экран» кешені білім үрдісінде қолданылатын ақпаратты көрсетуге және
«Активті экран» бағдарламалық – техникалық кешенінің дидактикалық мақсатта пайдалану
Бағдарламалық – техникалық кешеннің құрамына кіретін интерактивтік тақтаны оқытушыға
Интерактивті құралдарды сабаққа пайдаланғанда дидактикалық бірнеше мәселелерді шешуге көмектеседі:
- Пән бойынша базалық білімді меңгеру;
- Алған білімді жүйелеу;
- Өзін-өзі бақылау дағдыларын қалыптастыру;
- Жалпы оқуға деген ынтасын арттыру
- Оқушыларға оқу материалдарымен өздігінен жұмыс істегенде әдістемелік көмек
Бұл технологияны оқу материалын хабарлау және оқушылардың ақпаратты меңгеруін
Оқушылардың көпшілігі естігенінің 5 % және көргенін
Қазіргі кезде сабаққа дайындалу барысында мұғалім сабақ мазмұны
Ғылым ғасырының табалдырығынан аттағалы тұрған қазіргі таңда
Елбасы атап көрсеткендей «Қазіргі заманда жастарға ақпараттық
Білім берудің ақпараттандыру процесі пән мұғалімдеріне жаңа ақпараттық технологияны
Оқушының, студенттің дайындық деңгейін, ынтасын және қабылдау жылдамдығын ескеру
Оқытудың жаңа әдістері мен формаларын (проблемалық, ұйымдастырушылық іс-әрекетін
Проблемалық зерттеу, аналитикалық және модельдеу әдістерін қолдану арқылы классикалық
Жаңа ақпараттық технология құралдарын (жаңа типті компьютерлер, телекоммуникация, виртуальды
Сабақ материалы Power Point презентациясы немесе мәтіндік ақпарат
Мұғалім алдыңғы сабақта өтілген материалды ашып, өткен сабақты қайталай
Сонымен, интерактивтік тақта сабаққа қатысушылардың барлығының ойын бір ортаға
Сабақта уақытты үнемдеу, демонстрациялық материалдар даярлау мақсатында интерактивті тақтаны
Ақ тақта режимі – ең қарапайым режим. Ақ тақта
Екінші режим – Office режимі. Бұл режим сабаққа қажетті
Үшінші режим - тақтаның интерактивті режимдегі жұмысы.
Сабақтарды жүргізуде өткен материалды қайталау қажет, сондай жағдайда интерактивті
Прожектор және Шторка құралдары экранның белгілі бір кішігірім аумағын
Қазіргі таңда «қоғамды ақпараттандыру», «білім беруді ақпараттандыру» деген сөз
Ол оқыту мазмұны, әдісі мен ұйымдастыру түрлерінің өзгерісін тездетеді.
Қоғамды индустрияландыру кезеңінде білім беру жүйесі алдыңғы кезекте, маманданған
Қазіргі заман мұғалімнен тек өз пәнінің терең білгірі болуы
Орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың негізгі мақсаты оқушылардың ақпараттық
Еліміздегі саяси, әлеуметтік – экономикалық өзгерістерге сай білім беруді
XXI ғасыр – ақпарат ғасыры болғандықтан адамзатқа компьютерлік сауаттылық
Білім беру жүйесін ақпараттандыру білім беру үшін үлкен перспективалар
Әрбір елдің технологиялық даму дәрежесіне оның экономикалық қуаты
Жедел дамып отырған ғылыми – техникалық прогресс қоғам өмірінің
Ғылым мен техниканың даму қарқыны оқу – ағарту
Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасуы орта білім беру жүйесінің
Мектептердің білім деңгейін көтеру және онда интерактивті құралдарды пайдалану
Мектепті ақпараттандыруға осылай мемлекет тарапынан үлкен экономикалық қолдау көрсетіліп,
«Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай
Компьютер және интерактивті құралдар арқылы жасалып жатқан оқыту процесі
Оқушылардың интерактивті құралдар көмегімен қалыптасатын және жүзеге
Интерактивті құралдардың келесі ерекшеліктерін атап өтуге болады:
Бормен тақтаға жазылған кескінді интерактивті тақтадағы түрлі – түсті
Тақта мен бордың көмегімен әр түрлі қосымшалары бар жұмысты
Слайдтарда, флипчартта қателер жіберілсе, тез арада түзетуге болады.
Сабақта ACTIVote тестілеу жүйесі арқылы тест алу
ACTIVwand указкасының көмегімен тақтаның жоғарғы бөлігіне кішкентайларға да
Сабақта көрнекілікті қолдану деңгейі артады.
Сабақтың өнімділігі артады.
Оқушылардың білім деңгейіне оң әсер етеді.
Бәсекеге қабілетті болу тікелей білімге байланысты. Біз жаңа технологияға,
Оқу процесінде, оның ішінде практикалық сабақтарда интерактивті құралдарды қолдану
1.4 Элементар математика негіздерінің даму тарихы
Математика (грек.mathematike – білім, ғылым) – ақиқат дүниенің
Бірінші кезең – математиканың білім дағдыларының
Математиканың тууы. Математиканың бастапқы мағлұматтары
Элементтар математика тарихи кезеңдері. Ежелгі Греция.
Бізге жеткен деректерге қарағанда геометриялық
Грецияда теориялық математиканың туып өркендеуіне
Рим дәуірі. Б.з.б.3 ғасырдан бастап жеті
Александриялық ұлы математиктердің алғашқы қарлығашы
Ежелгі грек математикасының негізгі кемшіліктерінің
Қытай мен Үндістан. Қытайдың ертедегі
Орта Азия және Таяу Шығыс.
16 ғасырға дейінгі Батыс Еуропа. 12-15
16 ғасырдағы Батыс Европа. Бұл ғасыр
18 ғасырға дейінгі Россия. 9-13 ғасырларда
Айнымалы шамалар математикасы кезеңі 17 ғасыр.
18 ғасыр. Математиканың айтылмыш тараулары, әсіресе математикалық
Геометрия саласында Л. Эйлер элементар
Қазіргі математика дәуірі. 18 ғасырдың
Осымен қарбалас геометрияның да негізгі
19 ғасырда алгебрадан алгебралық теңдеулерді
19 ғасырда математикалық анализдің қолданылу
Математикалық анализ бен математикалық физика
19-20 ғасырлар бойы математиканың көне
Теориялық математиканың зерттеулер нәтижесін практика
19 ғасырдың 2-жартысынан бастап математика
Тригонометрия (грек. trіgōnon – үшбұрыш және metreo – өлшеу)
Бастапқы кезден тригонометриялық функциялар тік бұрышты үшбұрыштағы қабырғаларының қатынастарымен
Синус — қарама-қарсы жатқан катеттің гипотенузаға қатынасы.
Косинус — жанама катеттің гипотенузаға қатынасы.
Тангенс — қарама-қарсы жатқан катеттің жанама катетке қатынасы.
Котангенс — жанама катеттің қарама-қарсы жатқан катетке қатынасы.
Секанс — гипотенузаның жанама катетке қатынасы.
Косеканс — гипотенузаның қарама-қарсы жатқан катетке қатынасы [8, 283
2 ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУ ҚҰРАЛЫНЫҢ БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ
2.1 Электронды оқулық және бағдарламаны ақпаратпен қамтамасыз ету
Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік бәсекелестікті
Электронды оқулықты жасау төрт сатыдан тұрады [9, 66
Негізгі жобалау. Бұл сатыда электронды оқулықтың негіздемесі қалыптасады, оның
Бөлшектеп жобалау. Саты қолданушы интерфейсін және ақпараттық базаның құрылымын
Жүзеге асыру. Саты электронды оқулықтың программалық жабдықтауын программалық жүзеге
Өнімді тарлымға дайындау. Бұл сатыда құрылған электронды оқулық
Осылайша негізгі жобалау сатысының құрамына дидактикалық есептер мен програмалы-техникалық
Автор электронды оқулықтарды құра алады, яғни оқу материалын, әр
Негізгі жобалаудың негізгі есептері мен сұрақтары [9, 68 б.].
Белгілі бір пәнге байланысты дайындалған оқулықтың сол пәннің типтік
Кесте 1 – Электронды оқулықтың архитектурасы
Программалы-техникалық сұрақтар Дидактикалық есептер
1 Электронды оқулық функциясы ерекшелігі мен талаптарын анықтау Білім
2 Ақпаратты берудің формалары мен форматтарын таңдау Оқу материалдарының
3 Саймандар жабдығын таңдау Педагогикалық стратегияны таңдау
4 Оқу материалдарының ақпаратты-логикалық үлгісін құру Оқу тапсырмаларының типін
5 Функциялар жиынтығын анықтау
6 Электронды оқулықтың архитектурасын құру
*Е с к е р т у – Элетронды
Негізгі жобалаудың негізгі есептері мен сұрақтары:
белгілі бір пәнге байланысты дайындалған оқулықтың сол пәннің типтік
электрондық оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға қатысты дәріс
Белгілі бір тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен артық
Түрлі сабақтарда электронды оқулықпен жұмыс нәтижелерін бағалау үшін түрлі
1. Білім мониторингісі.
2. Сауалнамалар.
3. Түрліше тестілік бақылаулар.
4. Жеке оқушылармен әңгіме, пікір алмасу т.б.
5. Оқушыларды сырттай бақылау.
Электрондық оқулықтарды қолдану барысында оқушылардың сабаққа деген қызығушылығының күрт
Заман табына сай жас ұрпаққа сапалы білім беруде электрондық
ЭО негізгі қасиеттері [9, 99 б.]:
Жинақтылық.
Жүйелілік.
Эстетикалық көркемділігі.
Жылдамдылығы және т.б.
ЭО құрылымы:
Материалдың мәтін, сурет,график, кескін, кесте және т.б. түрде баяндалуы.
Материалддың кескін түрінде баяндалуы-оқулық мазмұнының графиктік-мәтіндік түрде бейнеленуі. Онда
Өзіндік тексерудің (өзіндік бақылаудың) тестілік жүйесі. Онда оқу
ЭО құрылымдық элементтері [9, 97 б.]:
сыртқы беті;
титулдық экран;
мазмұны;
аннотация;
оқу материалының толық баяндалуы;
оқу материалының қысқаша мазмұны;
қосымша әдебиеттер;
өзіндік білімді тексеру жүйесі;
өзіндік бақылау жүйесі;
мәтіндік үзінділерді іздеу функциясы;
авторлар тізімі;
терминдік сөздер;
оқулықтың элементтерін басқару бойынша анықтамалық жүйе;
оқулықпен жұмысты басқару жүйесі.
ЭО қойылатын талаптар:
жан-жақтылығы;
ізгіліктілік;
бейімділігі;
модульдік;
экономикалық тиімділігі;
тұтынушыға бағдарлау.
ЭО құрастыру алгоритмі:
оқу пәнінің мазмұндық көлемін бағалау;
үйренушінің білімділік, икемділік дағдыларын қалыптастыру;
оқу материалын өзіндік білім алу деңгейіне бөлу;
глоссарий дайындау;
лекциялар конспектісін дайындау;
тест материалын дайындау;
материалдарды электрондық түрде дайындау;
өзіндік және практикалық сабақтардың материалын дайындау;
ЭО құрамы:
аннотация;
пән туралы қысқаша ақпарат;
жұмыс бағдарламалары;
электрондық оқулықпен және оның бөлiктерiмен жұмыс жасау туралы әдiстемелiк
ұсынылатын бiлiм беру бағдарламалары;
теориялық материалдар (лекция конспектiлерi);
теориялық материалдарға негiзделген оқу құралы;
практикалық жұмыстарды орындауға негiзделген әдiстемелiк құрал;
практикалық жұмыс пен бақылау жұмыстарының тапсырмаларының тiзiмi;
бақылау тапсырмалары;
лабораториялық жұмыстардың әдiстемелiк нұсқалары;
бiлiмдi бағалау критерийлерiн айқындайтын тапсырмалар;
бақылау тестiлерiнiң жинағы;
телекоммуникациялық құрылғыларды қолдану арқылы консультация түрлерi мен графигi;
глоссарий;
әдебиеттер тiзiмi және Интернеттiң ақпараттық ресурстарына сiлтемелер;
озат мұғалiмдердiң жасақтаған қосымша авторлық материалдары;
үйренушiнiң жұмыс папкасы;
мұғалiмнiң жұмыс папкасы [9, 233 б.].
2.2 Электрондық оқу құралының құрылымы
Flash техналогиясының негізгі векторлық графикалық форматынан Shockwave Flash (SWF)
SWF форматының танымал болуының тағы бір себебі, Macromedia
Мультимедиялық презинтациялар құру үшін – Macromedia Director Shockwave Studio,
Flash техналогиясының құрамына мыналар кіреді [10, 39 б.]:
векторлық графика;
анимацияларды қолдау;
интерфейстің интербелсенді элементтерін құру мүмкіндігі;
әртүрлі графикалық форматтарды қолдау (сонымен қатар растрлы графикалы да);
Flash фильмдерді HTML форматына қосу;
Flash фильмдерін Web- браузерде көру мүмкіндігі;
әртүрлі визуальді саймандардың болуы.
Flash технологиясы Shockwave Flash (SWF) форматында қолданылатын векторлық графикаға
Осындай қосымша қасиеттерінің арқасында SWF форматы тор әрлеушілерінің ризашылығына
Flash MX-те жұмыс жасау мүмкіндігіMacromedia фирмасы SWF форматын
Олардың қайсыбірі мультимедиялық презентация жасауға бағытталса (Macromedia Director Shockwave
векторлық графика;
анимацияның бірнеше түрін қолдайды;
интерфейске интерактивті элементтер жасауға болады;
импортталған графикалық форматтарды қолдайды (оның ішінде растрлық);
FLASH фильмдерін HTML форматына ғана емес, интернетте қолданылатын кез
платформалық тәуелсіздік;
FLASH фильмдерді автономдық түрде де, тор броузерінде де көруге
Сөз етілген FLASH құрамын жеке-жеке талқылап өтелік.
Графика [10, 70 б.].
Қазіргі кезде тор беттерін әрлеуге көбінесе растрлық графика қолданылады.
Растрлық графика нүктелер жиынтығы (пиксель – pixel) арқылы сипатталады.
Растрлық бейнелердің тағы бір кемшілігі — бейне сапасы, пайдаланып
Ал енді векторлық графика туралы сөз айтсақ. Векторлық графика
Математикалық формулалармен сипатталған суреттер, растрлық графикаға қарағанда жадыда аз
Бейнені өзіміз қалаған кез келген масштабқа сапасын жоғалтпай, өзгертуге
Кез келген платформаға еш «қатесіз» көшіруге болды.
Әрине, векторлық графиканың өзіне тән кемшіліктері болады, мысалға, реалға
Анимация [10, 93 б.].
FLASH тағы анимация негізі объектінің қасиетін өзгерту болып табылады.
FLASH та объектіні анимациялау механизмінің үш түрі бар.
Кадр бойынша («классикалық») анимация, яғни автор әрбір кадрды өзі
Автоматтық анимациялау (tweened анимация), яғни автор бірінші және соңғы
Сценарийге негізделген анимация; сценарий – ActionScript деп аталатын FLASH
Бұл механизімдердің артықшылықтарымен қатар кемшіліктері де болады. Tweened –
Біріншіден, авторға енді әр кадрды жеке-жеке құрып отырудың енді
Екіншіден, мұндай FLASH «мультфильмін» ойнату үшін алғашқы және соңғы
Бірақтан, tweened – анимация, объектінің қасиеттері бірдей өзгеретін тек
FLASH анимациясының мүмкіндігін көргіңіз келсе Disney компаниясының торын тамашалаңыз.
Macromedia компаниясының торында арнайы «күн торы» (Site Of The
Flash арқылы интерактивті фильмдер құруға болады, ойнату барысында тор
Дыбыс [10, 201 б.].
Flash дыбыстың фильмде қолдану үшін бірнеше жол ұсынады. Сіз,
Оқиғалы басқару дыбыс кезінде берілгендер аяғына дейін жүктеліп болғаннан
Дыбыспен жұмыс істеу оңай болу үшін, Flash авторларға келесі
Дыбысты, экспортталатын фильмнің сапасы мен көлеміне қарап, параметрлерін өзгертуге
Flash филімдерін қолдану түрлері [10, 233 б.].
Жоғарыда айтылғандай Flash — тің мақсаты, графика мен анимацияға
Flash арқылы фильмді құру және өзгерту кезінде автор, FLA
Тор бетін құру.
Күрделі фильмдерді құру кезінде клип (Clip, немесе Movie clip)
Flash филімін құрудағы реттілік Windows-қа арналған бағдарламаның көбісінде, оны
Жалпы параметрлерін қондырғаннан кейін фильмнің алғашқы қойылымын жасай беруге
Фильммен жұмыс жасап болғаннан кейін, ойланыңыз сізге бұл фильм
Жеңіл және түсінікті нөмірленген Flash – тың нұсқасы тоқтап,
Flash МХ ортасын әрбір қолданушы қосқан кезде жұмыс облысының
Designer – бұл ең алдымен графикалық редактормен жұмыс істейтін
Developer – Web-жариялымдарын құру үшін Flash МХ-ты қолдануында жұмыс
General – жалпы жағдайлар үшін.
Редактрлеудің құрал-саймандар панелі.
Редактрлеудің құрал-саймандар панелі терезенің ен ьойына сол шекарасында орналасқан.
Tool (құрал-саймандар) – нақты құралдарды таңдау батырмасы орналасқан; бұл
View (Түр) кескіннің көру құралдарын басқару, бұл өрісте 2
Hand Tool (Қол) – батырманы шерту арқылы режім қосылады
Zoom Tool (Масштаб) – жұмыс облысындағы батырманы шерту арқылы
Түстер – бұл бөлімде бөлек түстер таңдау контуры және
(параметр) – таңдалған сайманның қосымша параметрлерін орнату элементтерін көрсететін;
Жұмыс облысы [10, 319 б.].
Web — беттері үшін Flash-клиптер анимация және векторлық
Web – беттерінде Flash –клиптерін көрген боларсыз, оның ішінде
Flash Mx-пен жұмыс жасағанда сіз құрылған клипті салып немесе
Flash жүйесінде құрал-саймандармен құрылған әрбір клип немесе фильм түріне
Қорытындысында әрбір фильмге 3 файл сәйекс келеді. Бұл: өңделген
Өзіңіздің уақытыңызға қарап сіз фильмнің сюжетін және көркемділік қабілетіңізге
кадрлық анимацияны («кадр за кадром») сіз әрбір кадрды
автоматты анимацияны (анимацию) сіз кілттік кадрларды, ал қалған аралық
Назар аудару керек бұл екі механизм бірге қолданылуы мүмкін,
Бұндай біріктіруді әрбір объект үшін қолдану біріктірілген уақыт осі
Қандай болмасын бөлек кадрларды құру, объектінің өзгеруі уақытқа байланысты
2.3 Macromedia Flash 8 Pro ортасы
Flash бағдарламасы Web-анимацияларды құру мақсатында қолданылатын бағдарлама. Қазіргі кезде
Flash бағдарламасында құрылған құжаттың кеңейтілмесі *.fla (Flash құжаты)
Flash 8 бағдарламасының стандартты жүктелу жолы: Пуск(Программы(Macromedia( Macromedia Flash
Экранда Macromedia Flash 8 бағдарламасының жұмыс терезесі ашылады (Сурет
Сурет 1. MacromediaFlash 8 бағдарлама терезесі
Create New (Құру) бөлімінде Flash Document (Flash құжаты) сілтемесін
Құрылған файлдың қажетті параметрлерін «Рroрerties» (Қасиеттер) панелі көмегі арқылы
«Tools» (Құрал саймандар) тақтасы бірнеше бөлімнен тұрады: бірінші бөлімде
Мысалы, қандай да бір тіктөртбұрыш сызайық: . Толығымен
жолда объектіні толығымен ерекшелеп аламыз , ал екінші
Сурет 2. Flash8 бағдарламасының жаңа құжаты
Сурет 3. Объектіні ерекшелеу және суреттер салу батырмалары
Жеке-дара ерекшелеу батырмасы көмегімен объектінің бұрыштарын белгілеген
Екінші бөлімде объектінің орнын ауыстыратын және масштабын өзгертетін
Сурет 4. Құрал-саймандар тақтасы
Үшінші бөлімде – белгіленген объектінің қосымша қасиеттері көмегі арқылы
Анимациялық әсерлер беру үшін «TimeLine» (Уақыт өлшемі қатары немесе
Сурет 5. Қосымша қасиеттер бөлімі сұхбаттық терезесі
Анимациялық әсерлер беру үшін «TimeLine» (Уақыт өлшемі қатары немесе
Сурет 6. Macromedia Flash MX бағдарламасы терезесі
Анимацияланатын әрбір объект өзіндік қатпарларда орналасады. Қатпарларды қосуға, жоюға
Импортталған графикалық бейнелерге де анимациялық әсерлер ұйымдастыруға болады. Құжатты
Бағдарлама векторизациялау, яғни импортталған растрлық бейнені векторлыққа ауыстыру жұмысын
Сурет 7. Векторлау терезесі
Векторлау барысында растрлық бейнедегі түсі жақын аймақтар бір түске
Бағдарламада кез–келген фильм элементі Symbol (Символ) болып табылатын объект
Фильмді ұйымдастыру жұмысын ыңғайлы ету үшін, оны бірнеше логикалық
Экрандағы әрбір объект өзіндік қасиеттерге ие және бұл қасиеттер
Дайын болған Flash-фильмді бас мәзірдегі «Control(Test Movie
Сурет 8. Векторлау нәтижесі
(Управление(Тестировать фильм)» командасы көмегімен алдын-ала көруге болады. Сонымен кеңейтілмесі
Мысалы: 9 суретте бірнеше объектілер келтірілген. Әрбір объектіні белгілеген
Macroмedia Flash құралдарымен суреттер салу жолдары және мәтінмен жұмыс
Macromedia Flash бағдарламасында құрылған фильмнің барлық объектілері кадрларда арнаулы
Қатпарлармен және кадрлармен жұмыс жасайтын негізгі панель – TimeLine
Қатпарға үнсіздік бойынша Layer 1 (1 қатпар) деген атау
Қатпарлар бос кезде бірінші кадрлар бос дөңгелекпен, егер қатпарда
Қатпарлардың атын өз қалауымызша өзгертуге, орындарын ауыстыруға, жасыруға, құлыптап
Сурет 9. Қасиеттері әртүрлі обектілер жинағы
Сурет 10. Қатпарлар және кадрлар бөлімі
Әрбір векторлық бейне қандай да бір графикалық объектілер тобынан
Түзу сызықтар және фигураларды сызу үшін MacroMedia Flash
бағдарламасында Line Tool (Сызық) батырмасы қолданылады.
MacroMedia Flash бағдарламасында қарындашпен түзу және қисық сызықтар сызуға
Құрал–саймандар тақтасындағы , , батырмаларының
MacroMedia Flash бағдарламасында Brush Tool (Кисть) батырмасының
MacroMedia Flash бағдарламасында Рaint Bucket Tool (Құю)
MacroMedia Flash бағдарламасында Ink Boottle Tool (Сия
MacroMedia Flash бағдарламасында Eyedroррer Tool (Пипетка) батырмасы
Macromedia Flash MX бағдарламасында үш түрлі мәтінді ұйымдастыруға болады:
Static Text – статикалық мәтін;
Dynamic Text – динамикалық мәтін;
Input Text – толтырылатын мәтін.
Мәтінмен жұмыс жасау үшін мәзірлер тақтасындағы «Text» мәзірін шертеміз
Сурет 11. Мәтінді форматтау бөлімі
Енгізілген мәтінді ерекшелеп алғаннан соң әрбір әріпті жеке объект
Әріптерге құю (заливка) жұмысын орындаған тек қана түстерді емес,
Сурет 12. Символға айналдыру терезесі
Төменде ашылған сұхбатты терезеден қалаған бейнені тінтуір нұсқағышымен нұсқасақ
Әріптерге қандай да анимациялық әсерлер беруге болады. Ол үшін
Шыққан символдарды қатпарларға бөлеміз, ол үшін объектілерді ерекшелеп аламыз
Сурет 13. Символдарды қатпарларға бөлу терезесі
Осы команда орындалғаннан соң монтаждау үстелінде құрылған символдар пайда
Әріптерге анимациялық әсер қосу үшін қажетті кадрды ерекшелеп алып,
Енгізілген мәтінге өз қалауымызша сүзгілеу (фильтр) амалдарын қолдануға болады.
Мәтінді ерекшелеп алғаннан соң «Modify(Break Aрart» (Модифицировать(Разделить) командасы көмегімен
Анимацияларды ұйымдастыру [11].
Macromedia Flash 8 бағдарламасында екі түрлі анимацияларды ұйымдастыруға болады
Кадр бойымен ұйымдастырылатын анимацияда барлық кадрлар бірінен кейін бірі
Есептелген кадр бойынша анимация ұйымдастырғанда бейненің тек қана бастапқы
Macromedia Flash 8 бағдарламасында кадрлар екі типті болады: «keyframe»
Есептелген кадр бойынша ұйымдастырылған анимацияда фильмнің негігі нүктелеріндегі кілттік
Кілттік кадр «TimeLine» уақыт өлшемі терезесінде тіктөртбұрыштың төменгі бөлігінде
Мәтінге анимация қолдану үшін «Modify(Convert to Symbol» (Модифицировать(Преобразовать в
Форма анимациясы дегеніміз – бір объекті формасының, түрінің және
Flash бағдарламасында фильмге дыбыстық әсер берудің 2 түрі қолданылады:
Іс-әрекеттік дыбыс қолданушы компьютерінде толық жүктелген болуы керек және
Ағымдық дыбыс бірінші кадрларды дыбыстауға қажетті қандай да бір
Фильмге дыбыстық әсер беру үшін ең алдымен қажетті файлды
Қарапайым анимация ретінде еден бетінен секірілген доп бейнесін тұрғызайық
1) Жаңа құжаттың бірінші қатпарында кішкене дөңгелек сызайық (Сурет
Сурет 14. Кішкене дөңгелектің көрінісі
2) «TimeLine» терезесінде 40 кадрды шертемізде F6 батырмасын басамыз
Сурет 15. Кілттік кадр
40 кадрда тұрған бойы дөңгелекті сахнаның оң жақ бөлігіне
Уақыт өлшемінде бірінші кадрды нұсқаған бойда жанама мәзірден «Create
Бірінші және екінші кадрлар арасында қозғалыс анимациясының құрылғандығын білдіретін
Бірінші кадрда дөңгелекті ерекшелеп алып, қасиеттер бөліміне көңіл бөлетін
Бірінші кадрда дөңгелекті ерекшелеп алып, қасиеттер бөліміне көңіл бөлетін
Сурет 16. Жанама мәзір
Сурет 17. Кілттік кадр
6) Бірінші кадрда дөңгелекті ерекшелеп алып, қасиеттер бөліміне көңіл
Сурет 18. Tween 1
7) Анимацияның екінші кадрындағы (40 кадр) дөңгелекті белгілесек, мұның
8) Window(Library (Окно(Библиотека) командасы көмегімен екі символдың кітапханаға енгізілгеніне
9) «Control(Рlay» командасы арқылы немесе «Enter» батырмасын баса отырып
Сурет 19. Control(Рlay
10) «Control(Test Movie» (Басқару(Фильмді тестілеу) командасы арқылы немесе «Ctrl+Enter»
Сурет 20. *.swf типті Flash-фильм
Сонымен бірге графикалық объектіні аралық кадрларға ауыстыра отырып
1) дыбыс нұсқағышты 10 кадрға әкелеміз;
2) фильм сахнасында дөңгелекті оңға жылжытамыз және төмен
Сурет 21. Фильм сахнасы
3) Нақ осы жолмен 20 және 30 кадрларда аралық
4) Соңғы өзгерістерді сақтаймыз және фильмді тестілеуден өткізуге болады
Сурет 22. Фильмді тестілеу
Flash 8 бағдарламасында объектіге анимациялық әсерлер және фильтрлер қолдануға
құрылған жаңа құжатта фильмнің кадрын толық көрсету үшін мәзірден
«File(Imрort(Imрort to Stage» (Файл(Импорт(Импортировать на сцену) командасы көмегімен қажетті
«Modify(Ungrouр» (Модификация(Рагруппировать) командасы көмегімен суреттің біріктіруін алып тастаймыз;
суретті белгілеп аламыз да «Modify(Convert to Symbol» (Модификация(Конвертировать в
Сурет 23. Modify(Convert to Symbol
құжатты Локомотив.fla деген атаумен өз бумаңызда сақтаңыз;
құрал саймандар тақтасынан Scale (Масштаб) батырмасын таңдаймызда –
Сурет 24. Трансформация центрі
клип көлемін маркерлер көмегімен барынша кішірейтеміз (Сурет 25);
Сурет 25. Клип көлемі ішірейтілген
Layer 1 қатпар атауын «Локомотив» деген атауға өзгертеміз;
25 кадрды кілттік кадр етеміз (F6 батырмасын басамыз немесе
«Локомотив» қатпарында 1 кадрды белгілейміз де «Рroрerties» (Свойства) бөлімінде
анимацияны іске қосамыз – локомотивтің көрерменге қарай жылжып келе
көрерменге бұдан да күшті әсер қалдыру үшін – қасиеттер
Сурет 26. «Edit» сұхбаттық терезесі
13) бұл көріністің шындыққа сәйкес еместігі – локомотивтің бірденнен
Сурет 27. «Рroрerties» (қасиеттер) бөлімінің «Color» тізімі
14) «Control(Рlay» (Управление(Проиграть) командасы арқылы фильмді көреміз;
15) берілген анимацияларға қандай да бір фильтр қасиетін қолданып
1 кадр үшін
25 кадр үшін
Сурет 28. Фильтр мәндері
16) «Enter» батырмасын басып анимацияны көріп шығамыз. Локомотив
жылдамдығын біртіндеп арттыра отырып жақындай түседі де жоқ болады.
17) Көрерменде локомотивті жұқа тұманнан көргендей әсер қалдыру үшін
1 кадр үшін
25 кадр үшін
Сурет 29. «Blur» фильтрі мәндері
18) фильмге дыбыстық әсер беру үшін ең алдымен қажетті
19) «Insert Layer» (Вставить слой) командасы көмегімен жаңа қатпар
20) «TimeLine» қатарында «Звук» қатпарының 1 кадрын ерекшелейміз және
Сурет 30. Қасиеттер бөлімінің «Sound» панелі
21) Қосымша дыбыстық әсерлер беру үшін «Effect» бөлімінен қажетті
Мәтінге анимация қолдану үшін «Modify(Convert to Symbol» (Модифицировать(Преобраовать в
Мысалы, қандай да бір мәтінге анимация қолданайық, ол үшін:
құрал-саймандар тақтасындағы «Text» (Мәтін) батырмасының көмегімен жаңа
Сурет 31. «Effect» бөлімі
Сурет 32. Жазылған мәтін
мәтінді ерекшелеп алғаннан соң «Modify(Break Aрart» (Модифицировать(Разделить) командасының көмегімен
әріптердің түр-түсін өзгерту үшін осы команданы қайта орындаймыз;
мәтіндегі сөздерді ерекшелеп алғаннан соң «Modify(Convert to Symbol» командасының
осы символдарды жанама мәзірдегі «Distribute to Layers» (Распределить по
мысал үшін 30 кадрды кілттік кадр етіп алайық;
1кадрда «FL» сөзі кадрдың сол жақ сыртында, ал «ASH»
бастапқы және соңғы кадрларға жанама мәзірден «Create Motion Tween»
фильмді тестілесек мәтіндер тоқтаусыз қимылдауда, сондықтан «Layer 1» қатпарының
фильмді тестілеуден өткіземіз де құжатты сақтаймыз (Сурет 33).
Форма анимациясы дегеніміз – бір объекті формасының, түрінің және
Сурет 33. Анимация қолданылған мәтін
Мұндай әсерді қолдану үшін «Рroрerties» (Свойства) панелінің «Tween» (Дублировать)
Сурет 34. «Shaрe» (Форма) қасиеті
Мысалы, кубтың тіктөртбұрышқа өзгеру анимациясын қарастырайық. Ол үшін 1
Фильмді тестілеуден өткізейік Ctrl+Enter.
3 ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚУЛЫҚТАРДЫ ҚҰРУ ҚҰРАЛДАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ
3.1 Электрондық оқу құралының сапасына қойылатын негізгі талаптар
Қашықтан оқу деп уақыт және арақашықтыққа тәуелсіз оқытушы мен
Қашықтан оқудың бүгінгі күндегі дәстүрлі сырттай оқу түрінен айырмашылығы
Сонымен, мультимедиялық компьютер – бұл тек жаңа интеграцияланған ақпарат
Бұдан басқа, компьютерде гипермедиялық сілтемелер негізінде ақпараттық-анықтама жүйесі қалыптастырылған.
Сонымен, “Электронды оқулық” дегеніміз не? Анықтама беріп көрейік. Әдетте,
Қазіргі кезде білім процесінің әртүрлі тұлғалары арасында қашықтан мәлімет
Электрондық курстар студенттерінің сабақтан тыс өз бетімен жұмыс істеуіне
Электрондық оқулық студенттер үшін мектепте, жоғарғы оқу орындарында оқыған
Электрондық оқулыққа мынандай анықтама беруге болады. Электрондық оқулық –
Ал оқытушы үшін электрондық оқулық – күнбе-күн дамытылып отыратын
Электрондық курстар қаншалықты тиімді болғанымен, кәдімгі оқулықтар әлі көп
Электронды оқулық мына жағдайларда тиімді:
әдетте тез арадағы кері байланысты қамтамасыз етеді;
керекті ақпаратты тез табуға көмегін тигізеді;
гипертекст пен сілтемелерді бірнеше рет қолдануға болады.
Электронды оқулықтың кемшілігі болып, ақпаратты көрсету амалы ретіндегі дисплейдің
Электронды оқулықтарды жасау құралдарын келесі топтарға бөлуге болады:
дәстүрлі алгоритмдік тілдер;
жалпы берілудің құралдық құрылғылары;
мультимедиа жүйелері;
гипермәтіндік және гипермедиа құралдары.
Оқу құралының мазмұны мынадай:
білім алу мазмұнында барлық компоненттерді жүзеге асыру;
пән бойынша білім алу стандартына сәйкес келу;
материалдарды таңдаудың негізгі принциптері;
материалдар мазмұнының ғылымилығы;
материалдар мазмұнының ыңғайлылығ;.
материалдарда тәрбиелік және даму эелементтерінің болуы.
3,2 Электрондық оқулықтың құрылымы
Электрондық оқулық – дисплей экранында көрінетін жай ғана мәтін
Электронды оқулықтың құрылымы [12, 88 б.]:
оқу материалының блогы;
ішкі бақылау мен өзін-өзі оқыту блогы;
өзін-өзі оқыту блогы;
ішкі бақылау блогы.
Жоғарыда көрсетілген блоктар келесідей түрде бір-бірімен өзара байланысқан. Құрал
Құралдың ұсынылған құрылымы былайша анықталады, негізінен электронды оқулықтар студенттердің
Оқу материалының блогына талаптар:
пәндік материалдың айқын құрылымы. Барлық оқу материалы модуль бойынша
пәнді оқып-үйрену бойынша ұсыныстар;
берілген материалдың ықшамдылығы. Әрбір бөлімнің немесе тақырыптың мазмұны қысқа,
материалдың элементтері арасында ішкі (мысалы, терминдер сөздігі) және сыртқы
иллюстративті материалдың (түсіндірме сұлбалар, суреттер, видео және аудио қойылымдар
Өзін-өзі бақылау блогына қойылатын талаптар:
өзін-өзі бақылауға арналған тесттер;
аралық тесттің дұрыс орындалмау кезінде сәйкес бөлім/тақырыпқа сілтемелер мен
Бөлімнің әрбір модулінің соңында өзін-өзі бақылау элементтері болуы тиіс:
Өзін-өзі оқыту блогына қойылатын талаптар. Негізінде, электронды оқу құралын
өзінше оқытуға арналған сұрақтар мен тақырыптар;
қосымша мәлімдемелер (картинкалар, видео, аудио-қойылымдар);
курс бойынша хрестоматия (классикалық туындылар, стандарттар, құжаттар);
негізгі терминдердің сөздігі.
Оқу тестін бағалауға арналған шкала (бес баллды). К.Нестлер
Кесте 1 – Оқу тестін бағалауға арналған талаптардың
Талаптар (+) Талаптар (-)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15 Қарапайым тіл
Көрнекілік
Айқын
Мазмұнның дұрыс байланысуы
Анық
Түсінікті
Жаңа ұғымдарды береді
Негізігі мағынасы айқын
Қызықты
Әрі қарай оқуға, ойлануға, тәжірибелер жасауға ынталандырады
Дұрыстығына шүбә келтірмеу
Сезімді оятады
Мазмұнның маңыздылығы сөзсіз
Оқу барысында ыңғайлы қолданылады
Жас мөлшеріне сәйкестік Күрделі тіл
Жеткіліксіз көрнекілік
Аса айқын емес
Мазмұнның дұрыс байланыспауы
Анық емес
Түсініксіздеу
Жаңа ұғымдарды бермейді
Негізгіі мағынасы айқын емес
Қызықты емес
Әрі қарай оқуға, ойлануға, тәжірибелер жасауға зауқын болдырмау
Қарсылық тудырады
Бей-жай қалдырады
Мазмұн қажетсіз сияқты
Оқу барысында қолдануға ыңғайсыз
Жас мөлшеріне сәйкессіздік
*Е с к е р т у -
Сонымен бірге, оқулықтар ғылыми-әдістемелік және педагогикалық сараптамадан өтуі тиіс,
Оқулық компоненттерінің жалпы квалификациясы. Құрылымды компонент деп мектеп оқулығының
Электрондық оқулық көбінесе үш бөлімнен құралады [12, 88 б.]:
презентациялық бөлімі;
оқу құралының негізгі ақпаратынан құралған тапсырма бөлімі;
оқушыларды немесе студенттерді объективті түрде бағалау үшін тәжірибелік жұмыс
Электронды оқулықтың құрамдары келесі суреттерде келтірілген.
Сурет 35. Негізгі терезе көрінісі
Электронды оқулықтың негізгі беті cурет 35-те сипатталған. Негізгі терезе
Сурет 36. Тараулар бөлімі көрінісі
Келесі бетте электронды оқулықтың дәрістері, яғни төрт тараудан туратын
Тараулар бөліміндегі әр тараудың батырмасын шерту арқылы дәрістердің тізімін
Сурет 37. Дәрістер тізімі көрінісі
Дәріс бойынша барлық материалдар элементар математика негіздері және де
Сурет 38. Браузерге сілтеме ретінде жасалған дәріс көрінісі
Практикалық жұмыстар сілтемесінде «Элементар математика негіздері» курсы бойынша дәріс
Практикалық жұмыстар бойынша келтірілген материалдар орта, және жоғары оқу
Әр дәрістің тақырыбын шерту арқылы дәріс бетіне интернет браузеріне
Сурет 36 бейне суретінде көрсетілген терезедегі «алға» батырмасын
Сурет 39. Автор жайлы терезе көрінісі
Автор жайлы тере көрінісінде автор туралы ақпарат және «артқа»
ҚОРЫТЫНДЫ
Адам адам болып жаратылғаннан бері өзінің күнделікті атқаратын қызметін
Әрине мен мұндай технологияның жасалып жатқанын білемін, бірақ ол
Қорыта келе Flash редакторында анимация жасаудың ыңғалайлылығын сөзбен айтып
Қазіргі кезде кез-келген жарнаманы жасауда өте сәтті қызмет көрсетіп
Flash пен жұмыс істеу кезінде көптеген терминдерді кездестіреміз, мысалға,
Кез келген Flash фильмін құратын кезде объекті – бағытталған
Әрбір символдың жаңа көшірмесі символ дарасы (Instance) деп аталады.
Фильмде түрлі объектілер қолданылады. Әр элементтің іс-әрекетін сипаттау үшін,
Әрбір қойылым қандай да бір анықталған қабаттар байланысынан тұрады.
Осы электронды оқулықта қарапайым сандар тізбектермен, оның ішінде, арифметикалық
Әр тараудың басында қысқаша тарихи мағлұматтар берілген.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Тұнғатаров Ә.Б. Жоғарғы математика. Алматы: Жоғарғы математика.
Электронды оқулықтарды пайдалану. А.Абубаева, Информатика негіздері, - 2009 ж
http://dov.kz/informatika/qashyqtan-oqytudy-ujymdastyrudyn-negizgi-erezheleri.html
Жаңа ақпараттық технологиялардың тиімділігі. Г.Бейсенова, Қазақстан мектебі №6 -
http://1referat.kz/informatika/elektrondy-oqu-quraly-ushin-pandik-materialdardy-qurastyru-bojynsha-usynystar.html#more-3177
http://5ballov.qip.ru/referats/preview/94065?query =
Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында Н.Ә.Назарбаев 01.03.2006ж
Тұнғатаров Ә.Б. Жоғарғы математика. Алматы: Жоғарғы математика.
Зайнутдинова Л.Х. Создание и применение электронных учебников (на примере
100% самоучитель macromedia Flash MX : [учеб. пособие] /
http://5ballov.qip.ru/referats/preview/94065?query=Flash
Демушкин А.С. и др. Компьютерные обучающие программы// Информатика и
Алгебра: Әбілқасымова А., Бекбоев И., Абдиев А., Жұмағұлова З.-Алматы:
Зорич В.А. Математический анализ, Т.1. М., Алматы, 2012 г.
Ильин В.А., Позняк Э.Г. Основы математического анализа. М., “Наука”,
Индивидуальные занятия по высшей математике. Под общей редакцией А.П.
Кабдыкайырулы К., Курс математики. – Алматы: РИК, 2004.
Бхангал Ш. Б94 Flash. Трюки. 100 советов и рекомендаций
http://kk.wikipedia.org/wiki/Элементар_Математика
Данко П.Е., Попов А.Г., Кожевникова Т.Я. Высшая математика в
Андерсон, э. А65 Macromedia Flash MX 2004 / Энди
Дмитрий Гурский Action Script 2.0 – 2006 г. –
Гурвиц, Майкл, Мак-Кейб, Лора. Г95 Использование Macromedia Flash MX.
Демидович Б.П. Сборник задач и упражнений по математическому анализу.
ҚОСЫМША А
Бағдарлама листингі
«Келесі бет» батырмасының коды
on (press) {
gotoAndStop (146);
}
«І тарау» батырмасының коды
onClipEvent (load) {
//This is where the variable text changes to the
VariableText="І тарау";
//This line tells the button the name of the
url = "1tarau.swf";
//The following places the external SWF movie in the
//DisplayAreaIN. You can make your own swf files
//folder (directory)as this program. When you push the
placement = "_root.DisplayAreaIN";
//original button image is 256 wide by 124 high
//I want a button 150 wide, so I multiply
setProperty("_root.Button1IN", _width, "150");
setProperty("_root.Button1IN", _height, "73");
//This is basically a switch 0=cursor over button, 1=cursor
status = 0;
}
onClipEvent (enterFrame) {
if (status == 1) {
//this next line slides the button out to 100
_x = _x+(100-_x)/6;
//the next two lines make the button light up
setProperty("_root.Button1IN.LightIN", _visible, "100");
setProperty("_root.Button1IN.DarkIN", _visible, "0");
}
if (status == 0) {
//this next line positions the button back at 20
_x = _x+(20-_x)/10;
//makes the button stop lighting up - goes back
setProperty("_root.Button1IN.LightIN", _visible, "0");
setProperty("_root.Button1IN.DarkIN", _visible, "100");
}
}
«ІІ тарау» батырмасының коды
onClipEvent (load) {
VariableText="ІІ тарау";
url = "2tarau.swf";
//The following places the external SWF movie in the
//DisplayAreaIN. You can make your own swf files
//folder (directory)as this program. When you push the
placement = "_root.DisplayAreaIN";
//original button image is 256 wide by 124 high
//I want a button 150 wide, so I multiply
setProperty("_root.Button2IN", _width, "150");
setProperty("_root.Button2IN", _height, "73"); status = 0;
}
onClipEvent (enterFrame) {
if (status == 1) {
_x = _x+(100-_x)/6;
setProperty("_root.Button2IN.LightIN", _visible, "100");
setProperty("_root.Button2IN.DarkIN", _visible, "0");
}
if (status == 0) {
_x = _x+(20-_x)/10;
setProperty("_root.Button2IN.LightIN", _visible, "0");
setProperty("_root.Button2IN.DarkIN", _visible, "100");
}
}
«ІІІ тарау» батырмасының коды
onClipEvent (load) {
VariableText="ІІІ тарау";
url = "3tarau.swf";
//The following places the external SWF movie in the
//DisplayAreaIN. You can make your own swf files
//folder (directory)as this program. When you push the
placement = "_root.DisplayAreaIN";
//original button image is 256 wide by 124 high
//I want a button 150 wide, so I multiply
setProperty("_root.Button3IN", _width, "150");
setProperty("_root.Button3IN", _height, "73");
status = 0;
}
onClipEvent (enterFrame) {
if (status == 1) {
_x = _x+(100-_x)/6;
setProperty("_root.Button3IN.LightIN", _visible, "100");
setProperty("_root.Button3IN.DarkIN", _visible, "0");
}
if (status == 0) {
_x = _x+(20-_x)/10;
setProperty("_root.Button3IN.LightIN", _visible, "0");
setProperty("_root.Button3IN.DarkIN", _visible, "100");
}
}
«ІV тарау» батырмасының коды
onClipEvent (load) {
VariableText="IV тарау";
url = "4tarau.swf";
//The following places the external SWF movie in the
//DisplayAreaIN. You can make your own swf files
//folder (directory)as this program. When you push the
placement = "_root.DisplayAreaIN";
//original button image is 256 wide by 124 high
//I want a button 150 wide, so I multiply
setProperty("_root.Button4IN", _width, "150");
setProperty("_root.Button4IN", _height, "73");
status = 0;
}
onClipEvent (enterFrame) {
if (status == 1) {
_x = _x+(100-_x)/6;
setProperty("_root.Button4IN.LightIN", _visible, "100");
setProperty("_root.Button4IN.DarkIN", _visible, "0");
}
if (status == 0) {
_x = _x+(20-_x)/10;
setProperty("_root.Button4IN.LightIN", _visible, "0");
setProperty("_root.Button4IN.DarkIN", _visible, "100");
}
}
«Артқа» батырмасының коды
on (release) {
gotoandplay (_currentframe-1);
}
3
Жүйелік мәзір батырмасы
Тақырып
атауы
Мәзірлер қатары
атауы
Құжатты ашу бағаны
Терезені басқару батырмалары
Құрал саймандар тақтасы
Қасиеттер
бөлімі
Панельдер
бөлімі
Мәзірлер қатары
Уақыт өлшемі қатары
Панелдер бөлімі
Құрал саймандар тақтасы
Қасиеттер бөлімі
Фильм кадры терезесі
Объектіні толығымен ерекшелеу батырмасы
Объектіні жеке-дара ерекшелеу батырмасы
Объектінің орнын ауыстыратын және масштабын өзгертетін батырмалар
Ерекшеленген объектінің қосымша қасиеттер бөлімі
Құю және жиектеме жасау құрал–саймандар тақтасы
Мәзірлер қатары
Уақыт мөлшері және монтаж үстелі
Құрал саймандар тақтасы
Фильм кадры
Түспен жұмыс жасау панелі
Қасиеттер (инспекторлар) панелі
Векторланған бейне
Импортталған растрлық бейне
Қасиеті –фигура (Shaрe)
Қасиеті -Grouр
Қасиеті -*.jрg типті импортталған файл
Қасиеті –Movie Cliр
Қасиеті –Graрhic
Қасиеті –Button
Қатпар нөмірі
Кадрлар қатары
Дыбыстау нұсқағышы
ерекшеленген аймақты ғана бояйтын режим;
ішкі бояу режимі;
сахнаның бос аймағын бояйтын режим;
боялған аймақ түсін өзгерту режимі (сызықтар мен бос аймаққа
қарапайым режим;
бір түсті құю;
нүктелі құю.
сызықты градиентті құю;
радиалды градиентті құю;
Фильмнің алғашқы қатпары
Алғашқы кілттік кадр
Екінші кілттік кадр
Дыбыс нұсқағышы
Бірінші кадр Tween1 типті графикалық символ
Аралық кадрдың бағыттауыш сызықтары
осы бейнені
мына маркермен беттестіреміз
Flash ортасында жұмыс
Анимациялық фильмдер құру. Кадрлық анимация. Биіктіктен құлаған шар. Сағат. I –Эпизод. Жеке кадрлар мен автоматты анимацияларды біріктіру. Шардың қалпына келуі
«Орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасына» сай «Информатиканың теориялық негіздері» пәні бойынша электрондық оқулық
Flash редакторы
Графикалық обьектілердің анимациясы
Timeline терезесіне клиптарды тасымалдау
Символдар және анимация
«Қан түзуші жүйе» пәні бойынша электронды оқулық дайындау
Құрылғылар мен бағдарламалар
Электронды оқулықтардың құрылымы