Тұрмыстық қалдықтарды залалсыздандыру
Мазмұны
Кіріспе..........................................................................................................2-3 бет
1 тарау Әдебиеттерге шолу.........................................................................4-12 бет
1.1 Қалдықтар туралы жалпы түсінік
1.2 Қалдықтардың жіктелуі
1.3 Тұрмыстық қалдықтарға сипаттама
1.4 Тұрмыстық қалдықтарды залалсыздандыру
1.5 Қоғамды экологияландыру
2 тарау Зерттеу объектісі және әдісі........................................................12-16 бет
2.1 Зерттеу обьектісі
2.2 Зерттеу әдістемесі мен есептеулер
3тарау Зерттеу нәтижелері және талдау..................................................17-20 бет
3.1 Зерттеу нәтижелері және талдау
3.2 Тұрғындардың экологиялық мәдениеттілігін арттыру шаралары
Қорытынды............................................................................................21бет
Қолданылған әдебиеттер.......................................................................22 бет
Кіріспе
ХХ - ғасырдан бастап адамның әрекетімен жасалынған ең
Адам баласының кез-келген шаруашылық іс-әрекеті әртүрлі қалдықтармен биосфераны
Дүние жүзі тәжірибесінде қатты тұрмыстық қалдықтарды залалсыздандыру және
Дүние жүзіндегі қатты тұрмыстық қалдықтардың жағдайын есептеу, оларды
Дүние жүзіндегі және біздің еліміздегі қоршаған ортаны қорғауға
Тұрмыстық қатты қалдықтардың қоршаған ортаның ластауы - бұл
Жұмыстың мақсаты: қоршаған ортаның тұрмыстық қатты қалдықтармен ластану
I тарау Әдебиеттерге шолу
1.1 Қалдықтар туралы жалпы түсінік
Қалдықтарды қосымша шикізат ретінде тиімді пайдалану көптеген проблемалардың
Кейде ойланбастан көптеген заттар мен материалдар қалдықтарға жатқызыла
Кезінде Д.И. Менделеев «Химияда қалдықтар болмайды, тек қана
Біздің халық шаруашылығында жыл сайын шығатын қалдықтардың көлемі
1.2 Қалдықтардың жіктелуі
Шыққан көздеріне байланысты өндірістегі қалдықтар екі топқа бөлінеді-
Өндіріс қалдықтарына бұйым алу процесінде шыққан және жартылай
Өндіріс және тұтыну қалдықтары пайдаға асырылатын және пайдаға
Пайдаға асырылатындарға - өңдейтін технология болғанына байланысты өнеркәсіптің
Тап осы кезеңде өңдеу жүргізетін технологияның болмағанына және
Өндірісте шикізатты жер қойнауынан шығарғанда, оны физикалық– химиялық
Пайдаға асырылатын және пайдаға асырылмайтын қатты және сұйық
Жанбайтын пайдаға асырылмайтын қатты өндірістік қалдықтарға қоқыстар,
Жанатын пайдаға асырылатын қалдықтарға ағаш қалдықтары, макулатура, тоқыма
Қалдықтарды жер астына геологиялық кен орындарына (көмір шахталарының,
Улы қалдықтарды көму уақытша амалсыз қолданылатын шара, себебі
1.3 Тұрмыстық қатты қалдықтарға сипаттама
Көптеген қалдықтар, соның ішінде қатты тұрмыстық қалдықтар адамдардың
Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару көлемі қаланың үлкендігіне, адамдардың
Барлық әлемде, халықтың өсуіне байланысты тұрмыстық қатты қоқыстың
Тұрмыстық қатты қоқысты үйіп жинау. Әлемдік тәжірибеден қазіргі
1.4 Қатты тұрмыстық қалдықтарды залалсыздандыру
Қатты тұрмыстық қалдықтардың селективті жинағы міндетті органикалық және
Қатты тұрмыстық қалдықтардың бағалы компоненттерін алу және екінші
Нарықтық қатынастарға заңдық шаралардың әсерін күшейту, бұл қатты
Сыртын қаптауға әрі қарай өңдеуге келмейтін материалдар қолданылған
Өңдеудің технологиясын таңдау басты мәселені шешуден- қаланы қатты
қатты тұрмыстық қалдықтарды өңдеу технологиясы экологиялық жағынан таза
өңдеудің соңғы өнімі (компост, күйе, RDF және т.б.)
тасымалдау көлемінің ауқымдылығына байланысты өңдеу объектілері білім беру
қатты тұрмыстық қалдықтардың бағалы құрамдас бөліктерін максималды қолдану.
Қатты тұрмыстық қалдықтарды қоқыс жинайтын жерлер мен полигондарда
Қоршаған ортаның минималды ластануына қол жеткізу үшін су
Қолданылу кезінде пайда болған газ арнайы тазалаудан өтіп,
Қалдықтарды көму полигондарын осы мақсаттарға арналған бос аудандарда
Қатты тұрмыстық қалдықтардың бағалы компоненттерін бұл технологияда екінші
Қатты тұрмыстық қалдықтарды өртеу әдісімен залалсыздандыруды таңдаған кезде
Отандық құрылғымен және газды бір сатылы тазалау жүйесімен
Қатты тұрмыстық қалдықтарды компостирлеу жолымен залалсыздандыру әдісін таңдаған
Қоқыс өңдейтін зауыттардың жұмысы кезіндегі жағымсыз фактор-бұл қатты
Міндетті түрде қатты тұрмыстық қалдықтардан қара және түсті
Өңдеудің басты шикізаты- қатты тұрмыстық қалдықтардан алынған компост,
Қоқыс өңдейтін зауыттардың көлемі әрқашан оларды қала территориясында
Қалдықтарды жоюдың ең кең таралған және жеңіл әдістерінің
Тұрмыстық қатты қалдықтарды жою және залалсыздандыру қалалар үшін
Қазіргі кезде тұрмыстық қатты қалдықтарды жоюдың бірінші орындағы
Тұрмыстық қатты қалдықтар полигонына жақын жерде, полигон фильтрларымен
Сонымен қатар қоршаған ортаға биогаздардың (метан, күкіртқышқыл газы)
Тұрмыстық қатты қалдықтарды утилизациялаудың екінші бағыты органикалық тыңайтқыштарды
Бұл әдістің қиындығы ТҚҚ жіктеп, алдын ала өндеуден
Өкінішке орай, халықтың экологиялық мәдениеті төмен болғандықтан, тұрмыстық
1.5 Қоғамды экологияландыру
Қоршаған ортаны қорғаудың ақпараттық жүйесiн құру және азаматтардың
Қазақстан Республикасының орта білім берудің мемлекеттік жүйесіне экологиялық
Қоғамды экологияландыру, ақпаратты экологияландыру мәселелерін де қолға аламыз.
Бірақ олардың үні көпшілікке жетпейді.
2 тарау 2.1 Зерттеу обьектісі
Тұрмыстық қатты қалдықтардың түрлерін анықтап, полигондардың жай-күйін анықтау
Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау объектісі полигон болып
Қатты қоқыс қалдықтарын сақтауға арналған 1975 жылы қолдануға
шаруашылық аймағы 3 га, қоршалған дамба
Санитарлық - қорғау аймағының мөлшері – 1000м кем
Полигон аймағында өндірістік құрылымдардан және тұрғындардан алынған сынап
Полигон ағаш бөгеті бар сырт жақтардың 3- і
Полигоннан 300-350 метр жерде табиғи суат орналасқан.
Полигонда жұмыс жасайтын тракторларға арналған тұрақ
Полигонға шығатын жер шлагбауммен жабдықталған . Полигонда
Қатты тұрмыстық қалдықтарға тұрғындардың шаруашылық негізінде
Қатты тұрмыстық қалдықтар арнайы машинаның көмегімен түсіріледі,
Кешенді табиғатты қорғау құрылысы тұрмыстық қатты қалдықтарды залалсыздандыруға,
Полигондағы тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, тығыздау, шектеу, механикалық
2006 ж. Орал қ. Полигонға 90034 тонна қалдық
Тұтыну қалдығына ТҚҚ мен өңделген люминесцентті шамдар жатады.
Өндірістен шығатын қалдықтардың түрлері.
Темір ұнтағы станоктарда металдарды өңдегенде п.б. Темір ұнтақтың
Жұмысын өтеген май автотракторлық техника жұмыс істегенде қолданылатын
Жұмысын өтеген люминесцентті шам объекті жарықтандыруға қолданатын,
Тұрмыстық қатты қалдықтар (ТҚҚ) тұрғын үйлер менадамның
Құрылыстық қоқыс ғимараттарды жөндегенде п.б. 2008 ж.
Металдар жұмыс істемей қалған механизмдер мен металдармен жұмыс
Тұрмыстық қатты қалдықтар полигоны жаңартқан кезде де, санитарлық-экологиялық
Сонымен қатар Орал қаласынан санитарлық тазалау нәтижесінен пайда
Жыл сайын орташа «Асан» карьерына шығарылады:
Қоқыс
Құрылыс қоқысы
Бұталар мен жапырақтар – 17000 м3;
Қар
2.2. Зерттеу әдістемесі мен есептеулер
1) Орал қаласында пайда болған тұрмыстық қатты қалдықтарды
Орал қ мекеменің өтінішімен 2008 ж. шығарылған ТҚҚ
Мобр=167280,746 м3*0,2=33456,149 тонна.
Орал қ тұрғын райондардан жинақталған ТҚҚ (4,7
n
Qобр=∑ pimi
1
p-п.б. қалдықтың норм, м3/жыл, қала тұрғындарының саны 100
m- 2006 ж Орал қ тұрғындарының санының көрсеткіші
Жыл сайын Орал қ тұрғындарының орташа өсуі 3
2008 ж. Мобр2=242100*0.28=67856 (тонна),
2009 ж. Мобр2=245100*0.28=68628 (тонна),
2010 ж. Мобр2=248100*0.28=69468 (тонна).
Орал қаласының қатты беткі қабатының 3453321 м2
Орал қ жылдық көрсеткіші бойынша қатты беткі және
2008 ж. Mтққ1=Mобр1+Mобр2+Mобр3=3453321*0.005+242100*0.28+
+33456.149=118581.754 (тонна)
2009 ж. Мтққ1=17266.605+68628+33456.149=119350.754 (тонна)
2010 ж. Мтққ1=17266.605+68628+33456.149=119350.754 (тонна)
3 тарау
2006 ж. Орал қ. полигонға 90034 тонна қалдық
3.2 Тұрғындардың экологиялық мәдениеттілігін арттыру шаралары
Қазақстандағы тұрмыстық қатты қалдықтар мәселелері бойынша қоғамды ақпараттандыру
Мақсаты:
Қазақстанның тұрмыстық қатты қалдықтар мәселелері және оларды шешу
Міндеттері:
Тұрмыстық қатты қалдықтарға байланысты мәселелер туралы білімді тарату;
Тұрмыстық қатты қалдықтарға байланысты мәселелерді шешу жолдарының әдістері
1) Қазақстан тұрғындарын тұрмыстық қатты қалдықтарға байланысты мәселелерді
2) Қазақстан тұрғындарын тұрмыстық қатты қалдықтарға байланысты мәселелерді
Қоғамды ақпараттандыру бағдарламасының концепциясы
Барлық ақпараттық материалдар, хабарламалар, шаралар төменде көрсетілген концепцияға
Қоғамды ақпараттандыру бағдарламасының негізгі идеясы Қазақстанда тұрғындарды қалдықтар
Психологиялық әдістер және ақпараттандыру әдістері:
Әдісемелермен бағдарламалар мақсатына жету үшін қоғамдық пікірді қалыптастыру
1) Ынталандыру әдісі. Қоғамды белгілі бір іс жасағанда
2) Еліктіру әдісі. Болып жатқан
3) Сендіру әдісі. Сендіру – адамда белгілі
Қала тұрғындарын қатты тұрмыстық қалдықтарға деген экологиялық мәдениетін
1) шикізатты өндеуге тапсыру.
Қалдықтарды қайта өндегенде, ресурсты сақтаймыз және қоршаған ортаны
Өкінішке орай, бізде халықтан қалдықтарды жинаудың
Алюминий банкаларды және пластик бөтелкелерін қабылдайтын фандомат.
Банкаларды бүктелген күйінде қабылдайды. Москвада 2000 жуық фандомат
Ал макулатурамен қиынырақ. Қағаздарды картон, офис қағаздары,газет және
Пластикке макулатура сияқты ақша төлейді. Пластик бөтелкелерін қабылдау
Сонымен қатар, көптеген астаналарда әр түрлі қоқстарға контейнерлер
2) Аз мөлшеде өндіру.
Яғни, бірден қоқыс шелегіне лақтырылатын заттарды аз мөлшерде
Қалдықтарды қысқарту қайта өндеуге қарағанда тиімді. Қандай болмасын
Қышқыл сүт өнімдерінің стакандарын көшет отырғызуға пайдаланады.
Пластикалық бөтелкелерді воронка, баубақша үшін қол жуғыш, жылыжай
Қорытынды:
Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, сақтау және өңдеу мәселесі
Орал қаласындағы көң-қоқыс төгетін орын - түрлі жұқпалы
Қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны бүгінде толығып, жаңа полигон
Қазір тұрғын үй секторында 1662 контейнер орналасқан, бұл
Қоршаған ортаға ұқыптылықпен қарау, оны жақсартуға білім мен
5. Қазақстан Республикасының 2004-2015 ж.ж. арналған экологиялық қауіпсіздік
Қолданылған әдебиеттер
Батыс Қазақстан облысы энциклопедиясы «Арыс» баспасы, Алматы.-2007
Төремұратова.Ж.М. Жайық өңірі. Алматы 2001жыл
Переработка твердых бытовых отходов. В.Д.Шантарин,
Г.М.Шинкеев, П.П.Ивлев, В.В.Агеев, А.В.Иванов
А.В.Двойникова, Л.В.Францева, И.Н.Манакова, Э.Н.Любас,
А.Ж. Ақбасова, Г.Ә. Саинова. «Экология» Алматы, 2003.
Временные правила охраны окружающей среды от отходов производства
Методические рекомендации по нормированию размещения отходов в регионе.
Охрана окружающей среды. – М.: Высшая школа, 1983.
Сметанин В.И. Защита окружающей среды от отходов производства
Твердые отходы: (Возникновение, сбор, обработка и удаление). Сокр.пер.
Черп О.М., Виниченко В.Н. Проблема твердых бытовых отходов:
комплексный подход. – М.: Эколайн, 1996. – 48с.
Экология, охрана природы и экологическая безопасность/Под.ред.
В.И.Данилова-Данильяна. – М.: МНЭПУ, 1997. – 425с.
Ефремова С.В. « Экология » Алматы,2003
//Егемен Қазақстан №25 (37) 3 маусым.
Кривошеин Д.А., Муравей Л.А., Роева Н.Н. «Экология
Новиков Ю.В. « Экология, окружающая среда и
1-сызбанұсқа
Тұрмыстық қатты қоқыс
(қала қоқысы)
2- - Шығарылған қалдықтардың көлемі мен тізімі, 2008
Токсикалық класы. Қалдық түрі Пайда болуы, тонна Кәсіпорында
пайдалану. тонна. Пайдалану әрекеті
Пайда болуы лимиті,
тонна
1 2 3 4 5 6
Барлығы 95509,798 -
95509,798
Өнеркәсіп қалдығы
31,394 -
31,394
Тұтыну қалдығы с.і. 95478,404 -
95478,404
Қауіптілік класы I
I өңделген люминес
центті лампа-барлық көлемі. 2,831
Әрмен қарай өңдеуге арнап аккумуляторлау 2,831
өнеркәсіптегі в.т.ч. 0,035
0,035
I класс қорытындысы 2,866
2,866
Қауіптілік класы II
II өңделген аккумуля
торлық батарейлер 5,068 - Әрмен қарай өңдеуге арнап
II класс қорытындысы 5,068
5,068
Қауіптілік класы III
III Жұмысын өтеген май. 17,06 - Әрмен қарай
III Жұмысын өтеген май фильтірі 0,523 - Әрмен
III Майланған ветошь 0,121 - Әрмен қарай өңдеуге
III Майланған топырақ 5,275 - Әрмен қарай өңдеуге
III класс қорытындысы 22,979
22,979
Қауіптілік класы IV
IV Автокөлік резенкесі 0,547 - Әрмен қарай өңдеуге
IV Металдар және темір ұнтақтары 2,80 - Әрмен
IV класс қорытындысы 3,347
3,347
Қауіптілік класы V
V ТҚҚ барлық көлемі 118653,57 - Полигонда жинастырылады
өнеркәсіптегі в.т.ч. 142,816 -
142,816
V класс қорытындысы 118653,57
95475,573
Барлығы.
2
сұрыптау
Қауіпті тұрмыстық қоқысты селективті жинау
Қара металл қалдығы
Қалайы қалдығы
Алюминий қалдығы
Балласты фракция (әйнек қалдығы, гальваноэлементтер)
Қамықтырылған фракция
Қалдық
Сынапты лампаны қайта өңдеу
Ұшатын күл
Тазартылған газ
Шлако-цементті тастарын өңдеу
Екі қайтара тазалау (құрғақ және дымқыл)
Шығатын газ
Шлак
Компост (тауарлық өнім)
Компосты қалдықтардан тазалау
Рекуперациямен өртеу
Қайта өңдеу
Компостирлеу
Қалайы
Шлако-цементті материал (тауарлық өнім)
Қалдық туралы жалпы мәліметтер, олардың құрылымы, классификациясы
Қатты қалдықтарды қайта өңдеу және залалсыздандыру
Қалдықтардың басқарылуы
Қатты тұрмыстық қалдықтарды жою мәселелері
Тұрмыстық қатты қалдықтарға сипаттама
Қалдықтарды физика-химиялық әдіспен утилизациялау технологиясы
Қалдықтарды қауіпсіз жою мәселесі
Қоршаған орта тұрақтылығы мен қауіпсіздігі
Өнеркәсіп саласы
Қала экологиясы туралы