Сұраныс инфляциясы
ЖОСПАР
Кiрiспе
I-ТАРАУ. Құнсызданудың теориясы.
1.1. Құнсызданудың мәнi
1.2. Құнсызданудың түрлерi
II-ТАРАУ. Экономикадағы инфляциялық процесстерi.
2.1 Құнсызданудың себебi.
2.2 Құнсызданудың өлшемi
III-ТАРАУ. Инфлияцияның шарттары
3.1. Инфляцияға қарсы шаралардың мемлекеттiк жүйесi
3.2. Сұраныс инфляциясы.Инфляция деңгейін өлшеу.
3.3. Сұраныстың құнсыздануы және шығындары
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тiзiмi
Кiрiспе
Оның көрсеткiштерi және әлеуметтiк - экономикалық зардаптар ел
Құнсыздану - процесс, жанында (тауарлардың нақты сөйлемiмен
Әрине, құнсызданудың жолағына елдi дәл тигiзудi бiр уақытта
Оның себебi не және оны шеттеткен құнсыздануды
Маңызды ықпал курстық жұмыстың тақырыбын менiң таңдауыма соңғы
I-ТАРАУ. Құнсызданудың теориясы.
Экономикадағы тұрақты құбылыс сияқты құнсыздану алтын стандартты жоюға
Жиынтық сұраныстың өсуiн екi факторлар арқылы
Тұтынушылардың психологиясы. Тұтынуға әуестенулердiң табыстарын үлкеюмен төмендетедi
Қортындысында Кейнс өндiрiсі кеңидi , қосымша қызметкерлер
Маңызды рольдi теорияны Кейсиандық мультипликатордың тұжырымдамасы ойнайды. Мультипликатормен
Фридмен ақшалардың өсу қарқынын таңдауда 2 фактор қамтып
1.1. Құнсызданудың мәнi
Инфлиция - қағаз ақшаның құнсыздануына
Құнсыздану ақшалай нарықтағы тепе-теңдiктiң маңызды бұзылуларды шақырады. Ол
Құнсыздану әр түрлi факторлармен шақырыла алады: төлей алатын
Олардың бағасыздануына тудыратын қағаз құнсыздану - қаржы каналдарын
Соңғы уақытқа дейiн бiздiң
Инфляцияның себебi, әрекет ету механизмi,
Инфляцияның басты ерекшелiгi - қоғамдық
Басқаша айтқанда, инфляция бүкiл шаруашылық
1775 -1783 жылдары Солтүстiк Америкада
Алғашқы рет “Инфляция” – деген ұғым
Еркiн бәсеке кезеңiндегi капитализм
Инфляцяның мәнiн түсiну үшiн
Инфляция жұмысшылардың тұрмыс жағдайына
Ақшаның құнсыздануы халықтың әл-ауқатының
Ол күмiс орынына жарымжан салмаққа және ақшалардың металлының
Қоғамдық ұдайы өндірісінің пропорциясын стихиялық реттеу, соның ішінде
жалпы дағдарысы кезінде инфляция жалпы созылмалы сипат алып,
Жұмыссыздықпен инфляцияның өсу
и
н
ф
л
я
ц
и
я
график түрінде бейнелеген болатын)
U
Филипс қисық сызығы экономикадагы жумыссыздықпен инфляция
деңгейінің өзара өзгеруін көрсетеді:Бұндай қисық сызық нысаны,жоғары
Батыс елдерінде жұмыссыздық деңгейімен инфляция деңгейінің арасындағы өзара
(салықтар нарқы және басқа тұтқалар) жасалып шығарылды. Швед
(1914 ж.туған) 50-жылдары жұмыссыздыққа қарсы әрекет етумен инфляцияны
Мейднер моделі “ деген атпен белгілі.Бірақ Филипс қисық
Қалыптасқан экономикалық байланыстар жағдайында, барынша көп еңбек- пен
1.2. Құнсызданудың түрлерi
Экономикадағы тұрақты құбылыс сияқты құнсыздану алтын стандартты жоюға
Құнсызданудың барлғы бiрiгiп база болды. Құнсыздануды
Кейнс қоғамдық өндiрiс және қолы тимейтiндердiң динамигiнiң өлшемдерi
Жиынтық сұраныс - тауарлар және үй шаруашылығы қызметтердiң
Жиынтық сұраныстың өсуiн екi факторлар бөгелтедi :
Тұтынушылардың психологиясы. Тұтынуға әуестенулердiң табыстарын үлкеюмен төмендетедi
Ең кем табыстар пайда болатын әлеуметтiк топтардың мүдделерiнде
Қортындысында Кейнс өндiрiс кеңидi , қосымша қызметкерлер
Инвестицияны басылуды уақытында (реттеудiң ақшалай - несие әдiсi
Маңызды рольдi теорияны Кейсиандық мультипликатордың тұжырымдамасы ойнайды. Мультипликатормен
Кейнс (кейсиандық емес ) қолдаушы толықтырды және оның
Мемлекеттiк бюджеттен кейiн белгiлi дәрежеде циклдiк тербелiстерде автоматты
Қарама-қарсы тұжырымдаманы монетаристiк мектеп ұсынды. М.Фридмен
Монетарис арқасында iшкi тенденциялардың нарықтық шаруашылығы тұрақтылықты арман
Фридмен ақшалардың өсу қарқынын таңдауда 2 фактор қамтып
Шетел мамандары инфляцияның өту қарқынына байланысты оны үш
Шет ел нарықта болатын инфляциялық тепеөтендік нысандарына байланысты
тауа нарығындағы бағаның оқтын-оқтын төмендеуімен немесе оның өсуінің
едәур бұрмалағанымен әйтсе де оны толық бүлдіре алмайтынын
Жасырын инфляция деп аталатын басылыңқы инфляция реттелмелі бағалар
Сапасының нашарлауында,амалсыздан ақша жинақтауда,астыртын экономикада,бартерлік айырбастың дамуында көрінеді.Басылыңқы
қызыметтерді бөлу өлшемі қызыметін атқара алмаған жағдайда тауар
Ұзақ уақыттан бері біздің экономикамызға тән болып отыр.
Амалсыз жиналуымен, астырытн экономиканың,бартерлік келісімінің
дамуымен көрінеді.Басылыңқы инфляция мемлекеттауар бағасын сұраным мен ұсыным
Қызыметін атқарудан қалады.Егер біздің осы уақытқа дейінгі экономиканы
Және болашақ экономика үшін бұл қауіпті емес,
болады.
Шетелдік экономистер сұраным мен ұсынымға байланысты инфляцияны екі
Ұсыным инфляциясы ұсыным мен шығындарды өзгерту нәтижесінде
әсерінен болатын инфляция, б) ұсыным экономикасы механизмінің бүзылуы
нәтижесінде пайда болатын инфляция.
Инфляцияның сипаты қоғамдық ұдайы өндірісті дамыту барысында
Елеулі түрде өзгереді.Осыған байланысты инфляцияны кейбір елдерде
Орын алатын жергілікті инфляция,барлық елдерді қамтитын бүкіл әлемдік
Инфляция,елде бір ішкі экономикалық факторлардың әсерінен болатын
Индуцирленген инфляция, мөлшерінде тыс несие экономикасынан туындайтын несие
әкелінген және сыртқа шығарылатын инфляция, инфляциялық процестіңбірқалыптылығы еместігімен
Инфляцияның философиясы мынада: бірте-бірте тереңдеуіне байланысты экономиканы уақытша
Инфляция кезінде өндіріс қарқыны төмендейді,экономикалық өсудің пропорциясы бұзылады,ақша-несие,қаржы
Инфляция баға индексі (екі әр түрлі уақыт кезіндегі
Ағымдағы жылдың инфляция денгейі төмендегі формуламен анықталады:
Pa – Pө
U =
Рө
Бұнда U – инфляция деңгейі
Ра – ағымдағы мерзім бағасы
Рө - өткен мерзімдегі баға
Инфляция деңгейі, әдетте, бір жылға есептеп шығарылды.Тіпті егер
Бір ай үшін есептелседе, онда алынған шаманы жылма-жылғы
II-ТАРАУ. Экономикадағы инфляциялық процесстерi.
Жоғарыда айтылған басқа , құнсызданудың келесi анықтамасы бар
Құнсыздану - бұл ақшаның құнсыздануы, олардың сатып
Экономисттар екi оның түрлерiнiң аралық құнсызданудың себебiн
сұраныстың құнсыздануымен,
шығындардың құнсыздануымен.
Әдеттегiдей, бұл екi түрлер өзара байланыстырған , бiрақ
Сұраныстың құнсыздануының мәндерi кейде образды түрде түсiндiредi өте
Құнсызданудың басқа түрi - шығындардың құнсыздануы. Құнсызданудың тетiгi
Шығындардың құнсыздануын пайда болудың екi маңызды көздерi болады
нақтылы еңбек ақыны жоғарлатуы,
шикiзат және энергияға баға көтеруi.
Нақтылы еңбек ақының бойы кәсiпкерлермен (кәсiподақтар ) қызметкерлердiң
Бағалардың аласалау өсу қарқындарына тән сұлама
2.1.Құнсызданудың себебi.
Ақшалай сұраныс және тауарлық массаның сәйкессiздiгiн құнсызданудың негiзгi
Сыртқыларға қатарына жатады :
сыртқы саудадан түсулердi қысқарту,
сыртқы сауда және төлем баланстарын терiс сальдосы.
Құнсызданудың iшкi себептерi :
бюджеттiк дефицит және бюджет тапшылығын жабуға арналған
(тауарлармен және қызметтермен қамсыз емес қағаз қаржыларының шығарылымы
Өндiрiстiң шыѓғындарының өсуi, басқарудың аппаратты бағуындағы
шығындардың дәлелсiз өсуi, қорғанысты, милицияны,
Әлеуметтiк - экономикалық зардаптарының : келесi құнсыздануларының
арасынан ерекшелейдi :
қолдағы ақшаларды бағасыздану - тұрғын халық құнсызданудың бой
бар аз нақты табысы алады;
табыстары пайдасына әр түрлi әлеуметтiк топтарының аралық қайта
өмiр деңгейiнiң төмендеуi, жұмыссыздыққа өмiр құнының жоғарылауы,
Филипс қисығына сәйкес жұмыссыздықтың аралығында заңдылық бар,
2.2.Құнсызданудың өлшемi
Құнсызданудың ең ауыр жерлерiнiң бiрi -
жоғары көтерiлуге тенденциялығында. Бiреуi тез көтерiледi,
инфляция өсу қарқыны = 118,З - 113,6 /118,3
Бiзге “70-iң өсу заңы” ережесi құнсыздануды сандай өлшеуге
керек жылдардың 70
шамамен саны
бағалардың деңгейiн жыл сайын өсу екпiнiнң құнсыздануын
Бiрнеше баға индекстерi бар׃
бiрiншi тұтынушы бағаларының индексi - соның iшiнде, ол
қоректенудiң 25 ең маңызды түрлi өнiмдердiң жиынының бөлшек
айналымда және айналымға ақшалардың шығарылымы қолдағы ақшалардың санының
өмiрдiњ құнының индексi - тұтынушы тауары және (тұрғын
Басқа бағаларды белгiлi индекстерден де
өндiрушiнiң көтерме бағалардың индексi;
(ЖҰТ ) жалпы ұлттық табыстың дефляторы , керiсiнше
III-ТАРАУ. Инфлияцияның шарттары
Егер iргелi салым тиiмдiлiктiң бағасының жанында, амалдарынша немесе
Негiзгi факторлардың арасынан : көмек көрсетудiң көлемi
Бос тұруды көбiрек құнсызданудың индексiне дисконттау коэффициентiн
түзетудiң әдiстемесi болып табылады. Ең алдымен өте қарапайым
Мысалы :
Кәсiпкер инвестицияны 10% бiр жылдықтардан сүйене iстеуге
1,1*1 , 05 =1 , 155 миллион тенге.
Сонымен, керектi табыс жабдықтау үшiн, кәсiпкер 10% емес
1 , 10*1 , 05 =1 , 155.
Сонымен жалпы формула жазуға болады (r
1 + р = ( 1+ r)* (
Берiлген формуланы ықшамдауға болады.
1+р= (1+r)*(1+I)= 1+ r+ I+ r * i.
Практикалық есептердегi оның аздығы соңғы қосылғышпен сондықтан менсiнбейдi
Р = r +I.
Инвестициялық жобаның коммерциялық тиiмдiлiгiнiң көрсеткiштерiне негiзгi ықпал болады
өнiмнiң түрлерi бойынша және қорлардың (оның деңгейiнiң әр
шетелдiк валютаның курсының бойының үстiнде инфляция деңгейiн шектен
Бұл басқа, тiптi бiркелкi құнсыздану инвестициялық жобаның көрсеткiштерiне
Сол амортизациялық төлемдердiң артта қалушылығы салықтардың төбесi арқасында,
Заемдер және қарыздарды берудiң нақты шарттардың өзгерiсi.
Құнсыздануды бар болуды ақшалай ғана емес, табиғи айтылуда
Тұрақты валютаға есептерде өтудi сондықтан немесе табиғи көрсеткiштерге
Инвестициялық жобаның тиiмдiлiгiнiң түзеткен бағасының жанында динамикке есептеуге
iшкiге және (өткiзуге құнсыздану ) сыртқы нарықтар өндiретiн
бағалардың (топтар бойынша бағалардың өзгерiсiнiң шамамен бiрдей жылдамдығымен
(түрлер бойынша ) тiке шығындар;
еңбекақының деңгейi - (еңбекақыға құнсыздану ) қызметкерлердiң түрлерi
(жалпы және әкiмшiлiк құнсыздану ) жалпы және
жер, ғимараттар және құрылыстар, жабдық негiзгi
(жарнаманы, көлiкке жеке алғанда тағы басқалар )
Мүмкiн, практикалық есепте (тiптi , олардың болжамы )
Тиiмдiлiктiң есептерiн (жобаны жүзеге асыруды мерзiмге ) мемлекеттiң
Дұрыс жобаның нәтижелерi бағаланатындай етiп, сонымен бiрге нәтижелер
3.1. Инфляцияға қарсы шаралардың мемлекеттiк жүйесi
Жеке кәсiпорын, айқын кәсiпкерлiк инфляциямен белдесе алмайды.
Бұндай күрес мемлекеттiң экономикасын шайқалатады.
Бейiмделген саясаттан бастаймыз. Табыстардың индексациясы деңгей бөлiмiнде
Инфляцияға қарсы қорғаныштықтың тетiгiн Еуропада тағы да көбiрек
жайылған. Индексацияны мемлекеттiк кiрiсу және бақылауды анағұрлым күштiрек.
Бағалардың секiрiстерi күтпеген қатты индексацияның барлық тиiстi коэффициенттерi
Бейiмделген инфляцияға қарсы күрестiң табыстар - бағыттың бiрлерiнiң
саясаты. Тарих оның көп нұсқаларын бiледi.
Басқа саясат - бағалар және (Скандинав елдерi, Нидерландтар
Келесi нұсқа - бағасын анықтау және еңбекақының мемлекеттiк
кепiлдемелiк бағдарлары. АҚШ –тағы Кеннеди және Картердiң
Нарықтық күштердiң ойынына монополияға қарсы шаралармен күшейтiлген мемлекеттiк
Өкiнiшке орай, ешқайсысы түрлi табыстардың саясаты тамаша болып
табылмаған. Әлемдiк аты бар экономисттар мойындайды : 80-
Жаңа нұсқаларды iздестiру жалғасады: АҚШ-тағы танымалы
Мәлiмдiлiкпен байланысты, күтпеген апат нарықтық тетiктi табиғи
Табиғи жұмыссыздық деңгейi - жанында еңбекақының өзгерiсiнде және
бағалар ықпал ететiн факторлар динамикалық теңестiрген. Онда шамалы
Тiптен құнсыздануды баяулатуға жұмыстан шығаруға барлық елдерде
Көбiне-көп қажет болу, яғни табиғи жұмыссыздық деңгейi жоғарылату
Сұрақ туындайды, қандай бағаны инфляция деңгейiн төмендетуге бiздiң
қоғамымыз төлейдi? Сандық көрсеткiштерi мынадай : 1% жұмыссыздыққа
Инфляция зардаптарын бейтараптандыру мақсатымен мемелекет инфляцияға қарсы саясат
Сәйкессіздікткрді біртіндеп жоймай инфляцияға қарсы саясатты құру мүмкін
Инфляцияға саясаттың маңызды элементтерінің бірі қаржыны сауықтыру және
салдарын баяулатады.Сондықтан,бұл салалардың дамуына айрықша көңіл бөлінуі керек.Сыртқы
валюталық ақтауға көшіру қажет.Бір сөзбен,инфляция халықтың әл-ауқатының деңгейіне
Батыс елдерінде инфляцияна жиынтық сұранымының жыл сайынғы өсу
Қарқынының өнім өндіру қарқынынан асып кетпеуімен түсіндіреді.Оны толық
Көбейтеді,ал ақшаның көп болуы экономикалық өсуді шектемейді(басқаша
Айтқанда жалақы мөлшерінің көп болуы материалдық мүдделікті төмендетеді,ол
Мильтон Фридмен (1912 жылы туған), инфляцияны “өнімді шығаруға
Қарағанда ақшаның артықшылығымен шақыратылатын ақша феномені”
Болып табылады деп көрсетеді.
Көптеген елдердің экономикасында кейде мынандай жагдай қалыптасады:бағаның
бір мезгілде болады.Экономиканың бұндай жағдайын стагфляция деп атайды.Стагфляцияның
түсіндіреді.Шындығында жоғары бәсеке жағдайында бір тауарладың
қымбаттауы басқа тауарлардың арзандауына әкеліп соқтырады. Жалпы бұл
тұрақты макроэкономикалық баға деңгейін қамтамасыз едеді.Ал егер бәсеке
жеткілікті дәрежеде болмаса,онда бағаның,оның төмендеуіне деген “қаттылығын” көреміз,яғни
Стагфляция монополиялардың нарықтағы үстемдігіне байланысты болады деген де
Жеткізеді.Дегенмен монополия жоғары баға деңгейінің себебі бола тұра,бірақ
Көптеген зерттеушілер стагфляцияның болу себебін инфляциялық күтумен байланыстырады.
өсуіне және жиынтық ұсынымының азаюына себеп болады.Нәтижесінде
стагфляцияға тән бір мезілде бағаның өсуі және өндіріс
орын алады.
Стагфляция себептері туралы теориялық даудың тәуелсіз Қазақстан
мемлекеті үшін де үлкен практикалық маңызы бар.
Мемлекеттің ақша жүйесін өзгерту,жүргізіліп жатқан экономикалық реформадан,яғни бір
Сондықтан, ұлттық валютаны енгізі үшін қажетті алғышарттар жасалуы
Ұлттық валютаны енгізудегі ең басты нәрсе –қалыптасқан жағдайда
Осы сұраққа байланысты көптеген пікірлер бар, бірақ оның
Осы мәселе бойынша “Қазақстан: экономика және өмір” журналының
Жаңа ақшаны қамтамасыз етудің бірінеше тәсілдері бар: алтынмен,
Ұлттық валютаны нарықтың шын мәніндегі катализаторы қылу үшін,
Бұндай жағдайда қаржы тепеөтендігіне, валютамен және алтын қорымен
3.2 Сұраныс инфляциясы.Инфляция деңгейін өлшеу.
Инфляция дегеніміз бағалардың орташа деңгейінің өсу қарқыны, бірақ
Инфляция қарқыны = 158,2-154,5 Х 100 = 2,3
154,5
“70 – ереже ”деп аталатын ереже инфляцияны басқаша
ААа
1984ж.
Инфляцияның екі еселенуі =
үшін белгілі бір жылдар саны баға өсуінің жылдық
қарқыны.
Мүлік иелері.Инфляция мүлікті сақтаушыларға да үлкен зардап әкеледі.Баға
Қарыз алушы және несие беруші(дебитор және кредитор).Қарыз алушы
Болжалды инфляция. Егер адамдар; 1) инфляцияны алдын ала
Нақты пайыздық мөлшерлеме –бүл сатып алу қабілетінің пайыздық
3.3 Сұраныстың құнсыздануы және шығындары
Құнсыздану сұраныспен пен ұсыныстың арасындағы тепе-теңдiктiң
бұзылуы нәтижесi болып табылатындығы жоғарыда айтылған .
- қағаз ақшалардың эмиссиясы, сыртқы саудаға,
- өлшем және еңбек ақының әртүрлi деңгейiнiң ұзақтығы
- бағалар және меншiктi шығындардың анықтамасына ең iрi
Барлық үш белгiленген монополиялар өзара байланыстырған және әрбiр
өзiнше сұраныс және сөйлемнiң динамигiнде бағалардың арасы бойынша
Сұраныстың құнсыздануын толығырақ қарастырамыз. Сұраныс
құнсызданудың нәтижесiнде тауарлардың санына ақшалардың молдығы пайда болады,
Сұраныстың құнсыздануы келесi ақшалай факторлармен шақырылады :
Экономиканы милитарландыру және әскери шығындардың өсуi. Барлық үшiн
Бiздер сұраныстың құнсыздануының екi тетiгiн салыстыруға
талаптанамыз , бағаның (социалистiк ) бiрiншi тетiгiнде
1-шi сызба нұсқа. Сұраныстың құнсыздануының классикалық схемасы
Сұраныстың бойы солтүстiк-шығыс бағытта сияқты тепе-теңдiктiң нүктесiн орын
Өкiнiшке орай, нарықтық жүйенi айна аударылған қылшық
2-шi сызба нұсқа. Сұраныстың құнсыздануының дефицит варианты
Екi графиктердi салыстыруды қосымша түсiндiрумен 3 сызба нұсқасы
3-шi сызба нұсқадағы. Сұраныстың құнсыздануының дефицит
Меншiктiң көбiнесе мемлекеттiк формасының өнеркәсiптiк кәсiпорындардың ТМД елдерiндегi
Штрихталмаған тiк төртбұрыштың алаңы кәсiпорын-монополисттарды көмек көрсетудi құрастырылады.
Қорытынды
Инфляция жаңа экономикалық фактор болып табылады , жеке
Қазақстанның құнсыздануының пайда болуына келесi себептер
Сонымен , құнсыздануды әлсiретудi онымен күрестiң құралдардың әлемдiк
Құнсызданудың процессi тұрақты мiнездеменi сипаттайды. Құнсыздану
дамыған нарықтық экономикасы бар елдерде шаруашылық тетiгiнiң ажырамас
Құнсызданумен басқаруды ақшалай - несие және негiзiнен экономикалық
Инфляцияға қарсы саясаттың нәтижелiлiгi оның iске асыруы және
факторларды жұмыс iстеудiң тiзбегiне тәуелдi болады.
Қолданылған әдебиеттер тiзiмi
1.Е.Ф.Борисов, А.А.Петров, Ф.Ф.Экономика - М :
2.Экономика теориясының оқулығы. Экономикалық ғылымдардың докторы,
3.В.В.Усов. Инфлияция - Юнити 1999 .
4.Л.Н. Красавин Инфляция және антинфляция - 1993.
5. Нарықтық экономика негiздерi
6. Макроэкономика Фишер.
7.Жалпы экономикалық теория Шеденов
8. Саясат журналы - 2003 ж.
9.Қаржы және қаражат 1998 ж.
10.Экономикалық теорияның негiзi Е.Ф.Борисов. М : Ғылым
P
D1
D
D1
S
Q
P D1
S
D
D1
D
Q
P
E1
D1
C
Е
S
D S
Q
Инфляция деңгейі
Қазақстан Республикасындағы инфляция саясаты
Макроэкономикалық тұрақсыздық: экономикалық циклдер, жұмыссыздық, инфляция
Инфляцияның экономикалық әулеметтік салдары. Инфляцияға қарсы мемлекеттік саясат
Инфляция мәні
Экономикалық тұрақсыздар: Инфляция
Инфляция мәні, пайда болу себептері, түрлері
Инфляцияның экономикалық сипаттамасы
Инфляцияның экономикалық әлеуметтік салдары
Инфляцияның экономикалық әулеметтік салдары