Сатып алушы сипаттамасы
Кіріспе 2
1 Тұтынушы тұлғасы және оның қажеттіліктері 4
1.1 Тұтынушы тұлғасы және олардың түрлері 4
1.2 Тұтынушылардың қажеттіліктері 7
2 Сатып алушы сипаттамасы 9
2.1 Мәдени деңгейдегі факторлар 9
2.2 Әлеуметтік тәртіптегі факторлар 11
2.3Дербестік тәртіптегі факторлар 14
2.4 Психологиялық тәртіптегі факторлар 18
3 Сатып алу туралы шешім қабылдау үдерісі 21
3.1 Ақпарат іздеу 23
3.2 Тауар сипаттамаларының оны қабылдау қарқынына ықпалы 24
Қорытынды 26
Қолданылған әдебиеттер тізімі 27
Кіріспе
Біздің бәріміз тұтынушымыз. Біз күнделікті тұтынатын тауарларды сатып
Маркетинг — экономикалық дамудын өзекті проблемаларын жан-жақты талдай
Маркетинг концепциясының жаңалығы мен құндылығы сонда, ол экономиканың
Ал маркетингтің мақсаты нарықтық экономикалық және шаруашылық коньюнктураны
Маркетингтің өндіріс пен тауар саудасын ұйымдастыру арқылы тұтынушыға
Міне осы себепті де біз қарастырып отырған тақырып
1 Тұтынушы тұлғасы және оның қажеттіліктері
1.1 Тұтынушы тұлғасы және олардың түрлері
Сатып алушыларды зерттеу, оларды сатып алуға апаратын негізгі
• әлуетті тұтынушылармен қарым-қатынасты жақсартады,
• олардың қажеттерін болжауға көмектеседі,
• сұранысы көбірек тауарларды шығаруды қамтамасыз етеді,
• тұтынушылардың мұқтажын түсініп, оны қанағаттандыру арқылы олардың
• тиісті маркетинг стратегиясын тауып, жүргізуге көмектеседі.
Маркетинг көзқарасына сәйкес тұтынушыларды екі топқа бөлуге болады:
1) түпкі тұтынушылар тауарды өзіне тұтыну үшін алатын
2) кәсіпқой тұтынушылар тауарды өндіру процесінде қолдану немесе
Осы екі түрлі тұтынушылар тобының қылықтары әрқалай болады.
Маркетингті тиімді іске асыру үшін фирма барлық күштерін
Тұтынушылардың бір-бірінен жас жағынан, табыс деңгейі және білімі
Біздің елдің мұсылман тұтынушылары. Жеке табыстарының жинағы Қазақстан
Кәмелетке толған жас тұтынушылар. Бұл нарық құрамына жастары
Маркетинг түрткі болу факторлары және басқа қоздырғыштар —►
1-сурет. Тұтынушы мінез-құлқының жай моделі
Нарық қайраткерлері бұрын өз тұтынушыларын күнделікті сауда процесі
Негізгі мәселе фирманың маркетингтегі әртүрлі түрткі болатын әдістеріне
Ержеткен жастар бірқатар себептерге байланысты тартымды нарықтар қатарына
Осындай жағдайда кәрі адамдардың, әйелдердің, субнарықтарын зерттеп, олардың
1.2 Тұтынушылардың қажеттіліктері
Адам қажеті дегеніміз жеке тұлғаның, әлеуметтік топтың, отбасының
Кәсіпорын өзінің тауарымен қанағаттандыра алатын қажеттіліктің даму болашағын
Тарихи орнына байланысты қажеттерді бұрынғы, қазіргі және болашақтағы
Қанағаттандыру деңгейіне сәйкес қажеттерді түгел, жартылай қанағаттандырылған және
Нарық қайраткері тұтынушы санасының "Қара жәшігінде" қоздырғыштар түскеннен
2 Сатып алушы сипаттамасы
Тұтынушылар өз шешімдерін өздерін қоршаған ортаға байланысты қабылдайды.
2.1 Мәдени деңгейдегі факторлар
Тұтынушы мінез-құлқына ең үлкен және терең әсер ететін
МӘДЕНИЕТ. Мәдениет — адамның тұтынысын және мінез-құлқын анықтауға
СУБМӘДЕНИЕТ. Әрбір мәдениет құрамы майдаланған құралымдардан не барлық
ӘЛЕУМЕТТІК ЖАҒДАЙ - әрбір қоғамда әртүрлі қоғамдық кластар
Оларға біз былай деп анықтама береміз:
Қоғам кластары — иерархиялық тәртіпте орналасқан және оның
Қоғамдық кластардың әзіне тән бірнеше сипаттамалары болады: 1)
Зерттеудің мақсаты тұтынушылардың региональдық ерекшелік мінездері туралы жарнамалық
2.2 Әлеуметтік тәртіптегі факторлар
Тұтынушының мінез-құлқы референттік топтар, жанұя, әлеуметтік рольдер және
РЕФЕРЕНТТІ ТОПТАР. Көптеген референтті топтар адамның мінез-құлқына өте
Референтті топтар — адамның мінез-құлқына не қатынасына тікелей
Адамға тікелей әсер ететін топтарды мүшелік ұжымдар деп
Жеке адамның өзі жатпайтын топтары да оған әсерін
Нарық қайраткерлері өз тауарларын сататын нақтылы нарықтағы референтті
ЖАНҰЯ. Сатып алушының мінез-құлқына оның жанұя мүшелері үлкен
Күйеу және әйелдің бір-біріне ықпалының арақатынасы сатып алынатын
Өте қымбат тауар және қызметті сатып алуды, әдетте,
- Еркектің пікірі: өмірді қауіпсіздендіру, автомобиль, теледидар.
- Әйел пікірі: жуу машинасы, кілем, жиһаз, қонақ
- Жалпы шешім: қонақ бөлме жиһазы, демалысты өткізу,
РОЛЬДЕР ЖӘНЕ СТАТУСТАР. Индивид көптеген әлеуметтік топтардың мүшесі.
Әр рольдің қоғам тарапынан берілетін жағымды баға дәрежесін
2.3 Дербестік тәртіптегі факторлар
Сатып алушының шешім қабылдауына оның сырт сипаттамалары да
ЖАСЫ ЖӘНЕ ЖАНҰЯ ЦИКЛІНІҢ КЕЗЕҢІ. Адамның жасы үлкейген
Тұтыныс сипаттамасы жанұя өмір циклінің кезеңдеріне де байланысты.
Соңғы кезде шыққан кейбір еңбектерде жанұя өмір циклін
КӘСІП ТҮРІ. Адамның сатып алатын тауары мен қызметтеріне
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙ. Жеке адамның экономикалық жағдайы оның тауар
ӨМІР БЕЙНЕСІ. Тек бір ғана субмәдениетке, тек бір
Ол бірнеше рольдерді атқарып жүр, ал оларды оның
Өмір бейнесі — оның жұмысы, ынтасы және сенімі
Адамның өмір бейнесі оның айналадағы орталықпен байланысының "барлық
ЖЕКЕ АДАМНЫҢ ТИПІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ӨЗІНІҢ ӨЗІ ТУРАЛЫ
Жеке адам типі — адамның айналадағы ортаға деген
Жеке адамның типін білу тұтыныс мінез-құлықтарын талдағанда қажет
Маркетингпен айналысып жүргендердің көпшілігі өз жұмыстарының бастама көрсеткіші
2.4 Психологиялық тәртіптегі факторлар
Жеке адамның сатып алуда кезіндегі тауар таңдауына төрт
Әрбір уақытта адамның қанағаттандырғысы келетін әртүрлі мұқтаждықтары болады.
Мотив (талаптану) — адамды, оның мәселе шешу жолдарын
Мұқтаждықты қанағаттандыру адамның ішкі шиеленістерін тарқатады. Психологтар адам
Кең тараған 3. Фрейд теориясына келетін болсақ, бұл
Бұл теорияға сәйкес сатып алушыны қайшы ықыластары мен
Тағы бір адам қимылына әсер тигізетін себептерді түсіну
Бұл теорияда төменгі сатыда материалдық, ал жоғарғы сатыда
Өндірушілерді, әрине, нақтылы тауарлар және қызметтер туралы тұтынушылардың
Дүниенің дерлік барлығына - дінге, саясатқа, киімге, әуенге
Қатынас — жеке адамның біліміне сәйкес қандай бір
Қатынастар адамның объектіні жақсы көру, көрмеуін, оларға жақындасуға
3 Сатып алу туралы шешім қабылдау үдерісі
Тауарды ұтымды сату үшін сатып алушының сатып алу
Сатып алу үдерісі дегеніміз тауарға қажеттілік қалыптасып, тауардың
Проблеманы ұғыну —► Ақпарат іздеу —► Варианттарды бағалау
► Сатып алынғаннан кейінгі реакция
2-сур. Сатып алу туралы шешім қабылдау процесі
Шешім қабылдау үдерісін кең мағынада қоршаған әлемнің маңызды
Адам өз іс-қаракетін біліміне қарай белгілейді. Істі меңгеру
Сатып алушыны сендіру дегеніміз оның зат туралы айғақ
Модельге қарағанда, тұтынушы не сатып алса да, жоғарыда
Біздер Зәуренің әрекеттеріне тоқталық және оның қымбат ұялы
Сатып алу процесі сатып алушының проблеманы не мұқтаждықты
Мұқтаждық сыртқы тітіркендіргіш көріністер арқылы да қоздырылуы мүмкін.
Нарықтың қайраткері бұл кезеңде адамды проблеманы сезінуге әдетте
3.1 Ақпарат іздеу
Қозған тұтынушы қосымша ақпаратты іздеуі де, іздемеуі де
Бұл жағдайда тұтынушы не ақпарат іздеуді тоқтатады, не
Активтілік бәсеңдеу болып көрінсе, тұтынушы өз назарын күшейте
3.2 Тауар сипаттамаларының оны қабылдау қарқынына ықпалы
Жаңалық сипаттамасы оны қабылдау қарқынына ықпалын тигізеді. Кейбір
Жаңалықтың екінші сипаттамасы — сыйысушылығы, демек, қабылданған тұтыныс
Жаңалықтың үшінші сипаттамасы — күрделілігі, демек, оның мәнін
Жаңалықтың төртінші сипаттамасы — онымен танысу процесінің бөлшектенуі,
Жаңалықтың бесінші сипаттамасы — коммуникациялық көрнектілігі, демек, көрнектілік
Жаңалықтың басқа сипаттамаларының ішінде, оны қабылдау қарқынына ықпалын
Қорытынды
Маркетингілік жоспарларды дайындамастан бұрын, нарықтағы жағдайларды анықтау қажет.
Сатып алушының мінез-құлқына төрт негізгі факторлар топтары ықпалдарын
Фирма өз маркетингісін жоспарлауды бастар алдында өзінің мақсатты
Тұтыныс нарықтары және тұтынушылардың сатып алу мінез-құлқы кезеңінде
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Негізгі әдебиет:
1. Котлер Ф.. Маркетинг негіздері. Проф. М. Iзбасардың
2. Нысанбаев С.Н. Садыханова Г.А. Маркетинг негіздері. Алматы,
3. Сатыбалдыұлы С. Маркетинг – нарықтану. Алматы: "Білім",
Қосымша әдебиет:
1. Котлер Ф. Маркетинг-менеджмент. - СПб.; Питер Ком,
2. Эванс Дж., Берман Б. Маркетинг: Сокр.пер. с
3. М.Мак-Дональд. Стратегическое планирование маркетинга. - СПб: Питер,
1
МҮЛІКТІ ИЕЛІКТЕН АЛУДАН ТУЫНДАЙТЫН МІНДЕТТМЕЛЕР
Банктік тұтыну несиелері
Тұтынушы тұлғасы және оның қажеттіліктері
Азаматтық-құқықтық әдебиет
Тұтыну несиесінің түрлері
Жеке тұлғаларды несиелеуді ұйымдастыру туралы
Тұтынушы тұлғасы және оның қажеттіліктері мен сатып алушы сипаттамасы
Коммерциялық банктерде тұтыну несиелерін беру тәртібі
Тұтыну несиелері
Мүлік жалдау шартының нысаны