Мемлекеттік қаржылық бақылаудың принциптері
Жоспар
Кіріспе..........................................................................................................3
Бюджет түрлері және деңгейлері.........................................................5
Қазақстанның бюджеттік жүйесінің принциптері..........................5
Бюджеттік несие беру...........................................11
2. Мемлекеттік қаржылық бақылау...........................................................16
2.1. Мемлекеттік қаржылық бақылаудың принциптері..........................16
2.2. Мемлекеттік қаржылық бақылаудың типтері мен түрлері..............25
Қорытынды..................................................................................................27
Пайдаланылған әдебиеттер........................................................................29
Кіріспе
Әрбір мемлекеттің экономикасын орташа статистикалық табыстары бар отбасымен
Әр түрлі экономикалық үлгілер мен жүйелер бар, егер
1 сурет. Экономиканың, бюджеттік саясаттың және бюджеттің өзара
Бюджеттік саясатты айқындайтын құжаттар әр түрлі стратегиялық құжаттар,
Бюджет түрлері және деңгейлері
Қазақстанның бюджеттік жүйесінің принциптері
Қазақстанда екі деңгейлі бюджеттік жүйе, яғни республикалық және
Қазақстан Республикасында бекітілген дербес орындалатын бюджеттің келесі деңгейлері:
Бюджеттік кодекстің ережесіне сәйкес, республикалық бюджет дегеніміз -
Мемлекеттік бюджет республикалық және жергілікті бюджеттерден, біріктірілген бюджет
Кез-келген процесстерді басқару жүйесінің, сонымен қатар бюджеттік жүйенің
Бұл принциптерді бұзу немесе одан тайып кету келешекте
Бірінші принцип, тұтастық принципі, ұйымның тұтас принциптерін және
Екінші принцип, толықтық принципі, Қазақстан Республикасы заңымен қарастырылған
Үшінші принцип, шыншылдық принципі, бекітілген бюджет көрсеткіштерінің бекітілген
Төртінші принцип, транспарентық принципі, Қазақстан Республикасы бюджет заңы
Бесінші принцип, дәйектілік принципі, мемлекеттік органдардың бюджеттік қатынастар
Алтыншы принцип, қорытындылық принципі, мемлекеттік органдардың стратегиялық жоспарларымен
Қорытындыға бағытталған жаңа Бюджеттік кодексті қабылдаумен бюджеттік бағдарлама
Жетінші принцип, бюджеттің дербестік принципі, түрлі деңгейдегі бюджеттердің
Сегізінші принцип, сабақтастық принципі, бюджеттік жүйенің барлық деңгейлеріндегі
Тоғызыншы принцип, дәлелділік принципі, бюджетті жоспарлау -нормативтік-құқықтық актілердің
Оныншы принцип, мерзімділік принципі. Республикалық және жергілікті бюджеттерді
Он бірінші принцип, кассалардың тұтастығы принципі, Бюджеттік кодекстің
Он екінші принцип, тиімділік принципі, сол немесе басқа
Он үшінші принцип, жауапкершілік принципі, күткендей-ақ, бюджеттік бағдарламалар
Бір жағынан, бұл принцип бағдарламаларды іске асыру және
Он төртінші принцип, бюджеттік қаражаттардың мекен жайлығы мен
1.2. Бюджеттік несие беру
Бюджеттік несиелендіру дегеніміз шешім қабылдау, қолдану, қызмет ету
Бюджеттік несие берудің принциптері банктік несие сияқты келесі
➣ қайтарылым, несие шартына сәйкес бюджеттік несиенің міндетті
➣ қамсыздандыру, заңдық тәсілдермен анықталған міндеттерді атқару ескертіледі;
➣ ақылылық, несие алушының бюджеттік несиенің берілуі үшін
➣ жеделділік, бюджеттік несиені берудің мерзімі бекітіледі.
Егер қаржыландырылатын жоба белгілі критерияларға сәйкес болмаған жағдайда,
Ондай жобаларға мыналар жатады: 1) бюджеттік инвестициялық жобаларды
Бюджеттік несие республикалық бюджеттен және облыстық бюджеттерден, сәйкес
Бюджеттік несиелендірудің белсенді қатысушылары, атап айтқанда субьектілері,
Бюджеттік несиені берген жақ, бюджеттік және азаматтық заңдарына
Бюджеттік бағдарлама әкімшісі, жауапты орын болып республикалық немесе
Егер несиелік қатынаста, қаржы беретін субьект болса, онда
➣ арнайы ұйымдар – банктар, банктік операциялардың кейбір
пакет акциялары мемлекетке немесе ұлттық холдингке, немесе ұлттық
➣ жергілікті атқарушы органдар;
➣ шет мемлекеттер
➣ жеке тұлғалар;
Бюджеттік несиелер аясында бөлінетін қаржы, миллиардтаған долларлар болуы
Бюджеттік несие түпкі несие алушыға несие беруші мен
Сенімді өкіл (агент) несие алушы жағынан шығады. Сенімді
Бюджеттік несие берілетін келісім-шарт, несие беру шарты, оның
Бюджеттік несиені қайтару уақыты өзгеше, қысқа мерзімді (1
Кез келген несие сияқты бюджеттік несие де заңмен
Бюджеттік несие беруде сыйақы ставкілері 2 түрде болады:
Белгіленген ставка сыйақы ставкасын бюджеттік несиенің барлық мерзіміне
Бюджеттік несиенің мақсаттық бағыты несие берудегі бюджеттен шыққан
Бюджеттік несиелерге, басқа да бюджет шығындары сияқты мониторинг
2. Мемлекеттік қаржылық бақылау
2.1. Мемлекеттік қаржылық бақылаудың принциптері
Мемлекеттік қаржылық бақылау мекемелер мен ұйымдардың қаржы-шаруашылық қызметіне
Қаржылық бақылауды тағайындау мемлекеттің қаржы ресурстарын тиімді пайдалану,
ҚР Президентімен өкілдендірілген мемлекеттік органдар және бюджеттік бағдарламалар
Кез келген мемлекеттік функцияларды атқарумен өкілеттілікпен байланысты қызметтегідей,
Мемлекеттік қаржылық бақылаудың принциптері:
Шынайылық принципі;
Тазалық принципі;
Тәуелсіздік принципі;
Объективтік принципі;
Біліктілік принципі;
Жариялық принципі.
Тәуелсіздік принципі мемлекеттік қаржылық бақылау органдарының және оның
Объективтік принципіне сәйкес мемлекеттік қаржылық бақылауды жүргізетін мемлекеттік
Тазалық принципі бақылау қорытындыларын түсінікті түрде мәлімдеуді қажет
Мемлекеттік бақылау органы жұмысшыларының бақылауды жүзеге асырудағы қажет
Жариялылық принципі, яғни мемлекеттік қаржылық бақылау қорытындылары құпиялылық,
Мемлекеттік қаржылық бақылауды жүзеге асыру механизміне сәйкес, өз
Стандарттардың мақсаты болып бірыңғай қажеттіліктерді белгілеу табылады, оның
Стандарттарға жалпы стандарттар, қызметтік стандарттар, сапаны басқару және
Мемлекеттік қаржылық бақылау үрдісін бюджет үрдісінің бөлінбейтін бөлігі
Ішкі және сыртқы бақылау арасындағы айырмашылық бақылаудың міндеттерімен
Сыртқы бақылауды жүзеге асыратын органдар:
➣ Республикалық бюджеттің орындалуын бақылау бойынша Есеп комитеті;
➣ Мәслихаттың ревизиялық комиссиялары.
Ішкі бақылауды жүзеге асыратын органдар:
➣ ҚР Қаржы министрлігінің қаржылық бақылау комитеті;
➣ Ішкі бақылау ұйымдары.
Ішкі бақылау ерекшелігі оның Үкіметтен тәуелсіздігінде, бақылау қорытындысын
Осылайша ішкі бақылау органдары бюджеттік бағдарламалар және стратегиялық
Енді, сыртқы бақылауды және олардың міндеттерін жүзеге асыратын
Республикалық бюджеттің орындалуын бақылау бойынша Есеп комитеті (мәтінде
Есеп комитетінің негізгі міндеттері болып табылады:
➣ республикалық бюджеттің орындалуы сұрақтарын реттейтін, бюджеттің заңнамалар
➣ республикалық бюджеттің орындалуына байланысты сұрақтар бойынша Қазақстан
➣ республикалық бюджетке түсілімдердің толық және уақытылы түсуіне,
➣ республикалық бюджет қорларын пайдаланудың, сонымен қатар трансферттер
Есеп комитетінің жұмысы оған қойылған міндеттемелерден пайда болады.
Сондай-ақ, Есеп комитеті ҚР Үкіметінің есеп беруіне өз
Мәслихаттың ревизиялық комиссиясы жергілікті деңгейде сыртқы мемлекеттік қаржылық
Ревизиялық комиссия председателі депутаттар арасынан мәслихатпен сайланады .
Ревизиялық комиссияның жұмысшы органы болып, мәслихат аппараты құрылымына
Қазіргі кезде мәслихаттың Ревизиялық комитеті және оның статусы
Ревизиялық комиссиялар Есеп комитетіне жауапты болмағанына қарамастан, соңғы
Одан басқа, мәслихаттың ревизиялық комиссиясы белгіленген мерзімде мәслихатқа,
Біз сыртқы бақылауды жүзеге асыратын органдарды қарастырып болғандықтан,
Ішкі бақылау бірінші кезекте Үкіметке және мемлекеттік орган
Ішкі мемлекеттік қаржылық бақылауды республикалық және жергілікті деңгейде,
ҚР ҚМ қаржылық бақылау Комитеті ішкі бақылау бойынша
ҚР ҚМ-нің қаржылық бақылау Комитеті міндетіне алдымен: бақылауды
Қаржы министрлігінің қаржылық бақылау Комитетімен мәслихаттың ревизиялық комиссиясы
Ішкі бақылау ұйымдары мемлекеттік орган емес, бұл оның
Ішкі бақылау ұйымдары соңғы қорытындыға, осы мекеме қызметінде
Бұрын, жаңа Бюджеттік кодексті қабылдамас бұрын ішкі бақылау
Мемлекеттік қаржылық бақылаудың типтері мен түрлері
Бақылау типтері өз құрамымен мемлекеттік қаржылық бақылау органы
Сәйкестілікті бақылау - бақылау жүргізіліп отырған объект қызметінің
Қаржылық есеп беруді бақылау – бақылау объектілерімен қаржылық
Тиімділікті бақылау – бағалау, бақылау негізінде жүргізілетін, қаржылық
Тиімділікті бақылау өзін әлемдік практикада, қорытындыға бағытталған бюджеттеуде
Мемлекеттік қаржылық бақылаудан шыға отырып, алдында тұрған бағдарламаға
Кешенді бақылау – белгілі бір кезеңде бақыланушы объект
Тематикалық бақылау – белгілі бір кезеңде бақыланып отырған
Қарсы бақылау – үшінші тұлғаның бақылауы, яғни, мысалға,
Бақылауды жүргізу үшін мемлекеттік қаржылық бақылау органының және
Қорытынды
Осы тақырыпты қорытындылай келгенде Қазақстан Республикасының басқару жөнінде
Әртүрлі деңгейдегі бюджеттің орындалуы туралы есеп бюджет үрдісінде
Бюджет орындалуы бойынша есепті құрастыру жұмыстары бюджеттік кезең
Республикалық және жергілікті бюджеттердің орындалуы туралы есепте нақтыланған
бюджеттің бюджеттік бағдарламалары бойынша төленген міндеттемелері көрсетіледі. Осыған
Бюджеттің орындалуы туралы есеп ҚР Бюджет Кодексімен, бюджет
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі. – Алматы: Юрист, 2004.
Салық кодексі – «Бюджетке салықтар мен басқа да
Б.С. Өтебаев. Мемлекеттік бюджет. – Алматы: Экономика, 2006.
Сейітқасымов Ғ.С. Ақша, несие, банктер: Оқулық. – Алматы:
Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы. – Алматы: Қаржы
Ильясов К.К., Саткалиева А.Ж. и др. Государственный бюджет:
Қазақстан Республикасының Үкәметінің Қаулылары.
Утибаев Б.С., Жунусова Р.М. Бюджетное устройство и бюджетная
Борисов А .Б . Большой экономический словарь .
Виноградова Т . И . Общественное участие в
Мысляева И . М . Государственные и муниципальные
Перепанова Т . С ., Балтахинова О .
Поляк Г . Б . Финансово-бюджетное планирование: Учебник
Янцен Н . А ., Крыкбаева А .
ҚР Экономика және бюджетті жоспарлау министрлігі http://www.minplan.kz
Республикалық бюджеттің орындалуын бақылайтын есеп комитеті http://www.esep.kz
25
Экономика
Мемлекеттік экономикалық саясат
Бюджеттік саясат
Мемлекет бюджеті
Мемлекеттік қаржылық бақылаудың принциптері
Шаруашылық қызметінің аудиті
Қаржылық бақылау түсінігі
Қаржылық бақылау әдістерімен қаржылық бақылаудың органдары
Қаржылық бақылаудың қажеттілігі
Мемлекеттік қаржылық бақылау
Мемлекеттің қаржылық қызметі
Денсаулық сақтаудың және медицинаның жалпы теориялық жүйелік ілімдері
Қаржылық аудиттің әдістемесі
Қаржылық есеп беру аудиті