Салық жүйесін жетілдіру жолдары
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университеті
Экономикалық факультеті
"Қаржы және несие" кафедрасы
“Қаржы” пәнінен
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Салық жүйесі және оның қазіргі кездегі қызмет
Орындаған: Ф-32к тобының
студенті Әуесбаева М.
Жетекшісі аға оқытушы: Әлжанова С.М.
Астана 2005
МАЗМҰНЫ
Кіріспе................................................................................................................3-5
І тарау. Салық жүйесінің қызмет етуінің теориялық негізі...........................6-17
1.1. Салық жүйесі туралы түсінік,оның құрылымы..............................6-8
1.2. Салықтардың түрлері,салықтық қатынастар және салық органдары............................................................................................................9-13
1.3. Салық қызметі органдарының мақсаттары мен міндеттері........14-17
ІІ тарау. Қазақстан Республикасы салық жүйесінің қызмет ету
2.1. Салықтық төлемдер – мемлекеттік бюджет кірістерінің көзі.....18-22
2.2. Салық қызметі органдарының бақылау – экономикалық қызметіне
ІІІ тарау. Салық жүйесін жетілдіру жолдары................................................25-27
Қорытынды.......................................................................................................28-29
Қолданылған әдебиеттер тізімі........................................................................30
Қосымшалар......................................................................................................31-36
КІРІСПЕ
Салық жүйесі – бұл әлеуметтік-саяси, экономикалық шарттардың әсерінен
Бюджетте қарастырылған шаралардың үздіксіз қаржыландыру республикалық және жергілікті
Бірақ, өкінішке орай, тәжірибеде жеке және заңды тұлғалар
Осының барлығы салық салынатын базаны азайтып жіберуге және
Сондықтан, бұл курстық жұмыс салық жүйесі мен салық
Бұл жұмыстың тақырыпты зерттеу міндеті – Қазақстан Республикасындағы
Курстық жұмыстың бірінші бөлімінде салық жүйесінің мәні мен
Екінші бөлімде 2003 – 2004 жылдардағы ҚР-ның салық
Үшінші бөлімде ҚР-нда салық жүйесін жетілдіру жолдары көрсетілген.
Курстық жұмыс жазылу барысында келесідей оқу-әдістемелік құралдар, әдебиеттер
І тарау САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚЫЗМЕТ ЕТУІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1 Салық жүйесі туралы түсінік, оның құрылымы
Салық жүйесі – салықтар, оларды белгілеу, қолдану, төлеу
табыстар тең болса, оған салынатын салық мөлшерлері де
салық мөлшері барлық кәсіпорындарға, меншік формасына, қызмет түріне
кешенді жүйеде салық салу әдістері тиімді қолдану керек;
жүйеде салық жеңілдіктері болады;
салық ерікті емес, нақты анықталған болу қажет, төлеу
әрбір салық салық төлеушіге ыңғайлы уақытта және тәсілмен
салықты минимумнан жоғары болған кезде ғана төлеу керек,
салық жеңілдіктері экономикалық саясаттың стратегиялық бағыттарына негізделеді;
салық жүйесі заңды түрде бекітіледі;
салық жүйесінің тұрақты болғаны тиімді;
Бұл принциптердің бұзылуы салықтардың ауыртпалығына, инвестициялық процестердің тежелуіне,
Төлеуші – салықты төлеу міндеттемесін атқаратын жеке немесе
Салық салу объектісі – табыс, жер рентасы, мүлік
Салық салу бірлігі – салықты есептеуде негізге алынатын
Салық салынатын табыс – бір салық төлеушіден алынатын
Салық жеңілдігі – салықтық ауыртпашылықтың азаюы.
Салық санкциясы – салық заңнамасын бұзған жағдайда, салық
Қандай да болмасын мемлекеттің салық жүйесі негізгі екі
салықтар;
салықтық қатынастар;
салық қызметі органдары.
Салық жүйесін белгілі бір кешен ретінде қарастыратын болсақ,
заңдық және нормативтік база;
салықтарды құру мен салық салу әдістері;
салықтық бақылау түрлері мен нысандары;
ұйымдар.
Қазақстан Республикасының салық жүйесіне тоқталсақ, салық жүйесі Қазақстан
салықтар;
алымдар ( мемлекеттік тіркеуге алғаны үшін );
төлемақылар;
мемлекеттік баж;
кедендік төлемдер.
Әлемдік тәжірибеде кеңінен қолданылатын салық жүйесін құру принциптерін
салық жүйесінің қарапайымдылығы, салық салу нысанын анықтайтын жағдайда
салық жүйесінің бейтараптылығы, салық жүйесі мемлекетті қолдап, салық
салық жүйесінің тиімділігі, салықтарды белгілеу, оның төленуін қамтамасыз
сызықтық пропорционалды салықтарды қолдану;
салық жүйесінің ашықтығы немесе салыстырмалылығы, экономикалық қатынастар бойынша
Мемлекетте алынатын салық түрлерінің жиынтығы, олардың құрылу әдістері
1.2 Салық түрлері, салықтық қатынастар және салық органдары
Кез – келген мемлекет өзінің белгілі бір материалдық,
мемлекет иелігіне қоғамдық жиынтық өнімді бөлуі, яғни
ақшалай нысанда болуы;
төлемнің қайтарымсыздығы;
салық төлеудің эквивалентсіздігі;
салықты төлеу кезінде меншік нысанының өзгеруі;
салықты төлеу тұрақты экономикалық қатынас болып табылады.
Құқықтық мағынада салық – бұл анықталған мөлшерде, белгіленген
1. салық тек қана мемлекетпен, оған уәкілеттендірілген органмен
2. салықтың тек құқықтық нысанда болуы;
3. салық бір жақты мемлекеттік бекітілім;
4. салықты белгілеу салықтық міндеттемені туғызады.
Қазақстан Республикасында салықтар тікелей және жанама болып бөлінеді.
Корпорациялық табыс салығы;
Жеке табыс салығы;
Қосылған құн салығы;
Акциздер;
Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері;
Әлеуметтік салық;
Жер салығы;
Көлік құралдары салығы;
Мүлік салығы / 1.26 /
Жанама салықтардың 4 түрі бар. Олар:
1. әмбебап жанама салықтар – ол барлық тауарлар
2. жекелеген жанама салықтар, яғни акциз;
3. фискалды монополия жанама салығы – бұл өндірісі
4. кедендік баж – салық нысанына байланысты ақшалай
Салық салудың құқықтық негізі болып мемлекеттің шығарған нормативтік
1.салық мемлекетпен белгіленеді;
2.салықты белгілеу мемлекеттің саналы, ерікті актісі;
3.салық мемлекеттің табыс алуға ынтасын білдіреді;
4.салықты сәйкесінше нормативиік – құқықтық актілермен анықталған уәкілетті
5. салықтық қатынастар үнемі құқықтық нысанда жүргізіледі.
Салықтық қатынастар жалпы негізде 2 нысанда жүргізіледі:
материалдық салықтық қатынастар;
ұйымдастырушылық салықтар қатынастар.
Мемлекетке салық төлеушіден ақша қаражатының қозғалысын білдіреді, яғни
қоғамдық жиынтық өнімді өндіру, ацырбастау, тұтыну, бөлумен байланысты
материалды салықтық қатынастар мемлекеттің ақша қорына салық төлеушіден
материалды салықтық қатынастар қоғамдық жиынтық өнімді мемлекет пайдасына
материалды салықтық қатынастар бір жақты құн қозғалысын ұсынатындықтан
материалды салықтық қатынастар көмегімен мемлекеттік табыстар қалыптасатындықтан бұл
материалды салықтық қатынастар салықты төлету барысында меншік нысанын
материалды салықтық қатынастар меншікті қайтарымсыз алуға негіз болады;
материалды салықтық қатынастар мемлекет өмір сүруінің негізі болғандықтан
салықты белгілеу, жинау және төлеу нормативтік құқықтық құжаттар
Сонымен, салық қатынастары дегеніміз мемлекет салық қарекетін жүзеге
Салық органдары – бюджетке төленетін міндетті төлемдерді есептеуді
басшылық;
әкімшілендіру және ірі салық төлеушілердің мониторингтік басқармасы;
салықтық әкімшілендендіру басқармасы;
әдістеме басқармасы;
халықаралық салық салу басқармасы;
ішкі жұмыстар басқармасы;
анализдеу, кірістерді болжау басқармасы;
ақпарттық-технология басқармасы;
ұйымдастырушылық-қаржылық қамтамасыз ету басқармасы;
өндірістік емес төлемдер басқармасы;
заң басқармасы;
акциздерді әкімшілендендіру басқармасы /2. 24-36/
1.3 Салық қызметі органдарының мақсаттары мен міндеттері
Салық қызметі органдары:
салық кодексында көзделген нормативті-құқықтық актілерді әзірлеуге және бекітуге;
өз құзыреті шегінде салық міндеттемелерінің туындауы, орындалуы мен
салық кодексінде белгіленген тәртіппен салық бақылауын жүзеге асыруға;
салық төлеушінің ақша құжаттарына, бухгалтерлік кітаптарына, сметаларына, ақшасының
салық төлеушіден уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген нысандар бойынша
Қазақстан Республикасының заң актілерінде белгіленген тәртіппен салық тексеруін
орналасқан жеріне қарамастан табыс табу үшін пайдаланылатын кез-келген
Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін тізбе бойынша уәкілетті мемлекеттік
тексерілетін салық төлеушіге заңды тұлға мен жеке кәсіпкерге
салық кодексінің ерекше бөлімінде көзделген жағдайларда салық төлеушінің
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес соттарға талаптар қоюға құқылы;
салық қызметі органдарының Қазақстан Республикасының заң актілерімен көзделген
Салық қызметі органдарының міндеттері
1) Салық қызметі органдары:
1. салық төлеушінің құқықтарын сақтауға;
2. мемлекеттің мүдделерін қорғауға;
3. салық төлеушінің салық міндеттемелерін орындауына, мемлекеттік әлеуметтік
4. салық төлеушілердің, салық салу объектілері мен салық
5. белгіленген салық есептілігінің нысандарын толтыру тәртібін түсіндіруге;
6. салық тексеруін қатаң нұсқамалар бойынша жүргізуге;
7. салық кодексі ережелеріне сәйкес салық құпиясын сақтауға;
8. салық кодексінде көзделген мерзімдер мен жағдайларда салық
9. салық төлеушінің өтініші бойынша 3 күн мерзімнен
10. салық төлеушіге берілетін, салық және бюджетке төленетін
11. мемлекет меншігіне айналған мүлікті есепке алу, сақтау,
12. салық міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз ету тәсілдерін қолдануға
13. Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне
2) Салық тексеруі барысында салық және бюджетке төленетін
3) Салық қызметі органдары Қазақстан Республикасының салық заңдарымен
ІІ тарау ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚЫЗМЕТ ЕТУ
2.1. Салықтық төлемдер – мемлекеттік бюджет кірістерінің көзі
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы мен саяси
Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-бабында: заңды түрде белгіленген салықтарды,
2004 жыл бюджеттің сапалы орындалуымен өтті. Оның бірден-бір
Сурет А
Мемлекеттік бюджетке жоспар бойынша келесіден табыстар түспей қалды:
Қосылған құн салығы, алкоголь өнімдеріне акциз, консулдық алым,
01.01.2004 жылдың жағдайы бойынша мемлекеттік табыстар бойынша бюджетке
Міндетті зейнетақы салымдары бойынша берешек 01.01.2005 жағдайы бойынша
Мемлекеттік табыстар бойынша бюджет жоспарының толық орындалуына қарамастан,
Диаграмма А көрсетіп отырғандай, республика бойынша жалпы
Сурет Б
Республика бойынша жалпы түсімдердің өсуіне қарамастан, аймақ ішінде
01.01.2005 жылдың жағдайы бойынша жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті
08.11.2005 жылдың жағдайы бойынша бюджетке корпоративтік табыс салығы
2.2 Салық қызметі органдарының бақылау – экономикалық
қызметіне талдау
2004 жылдың IV тоқсаны мен 2005 жылдың
1. жабдықтаушының декларациясы мен салық төлеушінің шот –
2.тауарларды сату айналымы көлемінің тауарларды сату айналымының минимумынан
3. 23331,1 млн.тенге сомасында, қосылған құн салығынан шот
4. “өзіне өзі” шот – фактура жазылымы бойынша
5. 27,16 млн.тенге қосылған құн салығы сомасына 241
1. салық есептілігі формаларында сатудан операцияларды көрсетпеу арқылы;
2. ликвидацияланған кәсіпорындармен шот-фактураларды жазу
3. қосылған құн салығы бойынша төлеушімен жалған куәліктің
01.01.2005 жылдың жағдайы бойынша салық қызметі органдарының жүргізген
Астана қаласының салық комитетінде 13838 жеке кәсіпкерлер, 90
31.10.2005 жылдың жағдайы бойынша, төлем көзінен алынбайтын табыс
30.09.2005 жылдың берешегі (42304 мың.тг.) 31.10.2005 жылдың берешегімен
III тарау CАЛЫҚ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
Салық жүйесін жетілдіруде үш фактор ескерілу қажет: дамыған
мемлекеттік бюджеттің тұрақтылығы;
антиинфляциялық механизмнің құрылуы мен өз валютаның тұрақтылығын қамтамасыз
кең ауқымды инвестицияларды қамтамасыз ету;
меншік түрінен тәелсіз барлық шаруашылық субъектілерінің іскерлік белсенділігін
Бұл міндеттердің шешілуі Қазақстанда экономикалық және әлеуметтік тұрақтылыққа
Нарықтық экономика жағдайында жеңілдіктің бір түрін ғана қалдыру
Салықтық қатынастар – қайта бөлу сипатын иеленетіндіктен, қоғамдық
халықтың әлеуметтік қорғалмаған деңгейінің қажеттіліктерін қаржыландыру;
фундаменталды ғылыми зерттеулердің қажеттіліктерін қамтамасыз ету (экологияның қиындықтары,
мемлекеттің қорғаныс пен басқару жүйелерін қаржыландыру;
Салық жүйесін жетілдіруде келесі шарттар орындалу қажет:
тиімсіз кәсіпорындарға әртүрлі қаржылық құйылымдарды алу есебінен мемлекет
экономикалық базистің дамуын ынталандыратын, салық жүйесінің құрылуы. Ал
түрлі әдістермен ( ғылыми негізделген: несиелендіру, баға
Сонымен, салық жүйесінің жетілуі қоғамдық дамудың тұрақты
ҚОРЫТЫНДЫ
А. Смит: « салықтар – оны төлейтіндерге құлшылықтың
Сонымен, салық салу субъектілері Қазақстан Республикасының бюджетінде анықталған
Салық жүйесі өндірістік және жалпы экономикалық қарекеттің стимулдарын
Салықтар мен басқа да төлемдер жинау ұлғайып қана
Қазақстан Республикасының Президентінің жолдауына тоқталатын болсақ, онда айтылған
Елбасының тағы бір маңызды тапсырмасы – қосылған құн
Мемлекеттік бюджет – мемлекетіміздің экономикалық-әлеуметтік тұрақтылығын қамтамасыз ете
Арнайы салық режимдерін қолданудың аясын кеңейту мүмкіндігін қарастыру
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
“ Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті
Оспанов М. Б. “ Гармонизация налоговых отношений ”,
“Вестник налоговой службы РК ”, № 2, 3,
Г. Карагусова “ Налоги : сущность и практика
“Налоги : элементы, понятие, установление, виды” Худяков А.И.,
Юткина Т. Ф. “ Налоги и налогообложение ”,
Дүйсенбаев К. Ш. “Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау”, Алматы,
Васильев В. Р. “Налоги 92 : Что и
Идрисова Э. К. “ Налоговое регулирование предпринимательской деятельности
Аньшин В. М. “ Налогообложение в системе экономического
“ Финансы ” Мельников В., Ильясов Қ., учебник,
Құлпыбаев С . “ Қаржы ” оқу құралы,
Буковецкий А. И. “ Введение в финансовую науку
www.nalog.kz
www.tax.kz
www.mgd.kz
27
Қазақстан Республикасындағы әлеуметтiк-экономикалық дамуын талдау
Қазақстан Республикасының салық жүйесінің қалыптасуы мен дамуы
Салық механизмі және оның мемлекеттік салық саясатын жүзеге асырудағы рөлі
Салық жүйесінің құрылымы
Экономиканы салықтық реттеу, оның ерекшеліктері және жетілдіру перспективалары
Салықтар және Қазақстан Республикасының салық жүйесі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҮКІМЕТІНІҢ 2006-2008 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАСЫ
Салық Басқармасы ұйымының қызметі
Қазақстан Республикасы салық жүйесіндегі салық реформалары
Салықтардың экономикалық-қаржылық негіздері, даму жолдары