Фарабидің еңбектері
ЖОСПАР
Кіріспе 2
Фарабидің өмірі 2
Фарабидің еңбектері 4
Мүмкіндік дәлелі 10
Қорытынды 11
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 12
Кіріспе
Бұл зерттеу жұмысымызда Фарабидегі жаратылыс тақырыбын
Қазіргі таңдағы философиялық ағымдар сыртқы әлемнің
Философтарымыздың болмыс көзқарысын түсіндіру үшін алдымен
Біз Фарабидің ілімі мен еңбектерін не
Фарабидің өмірі
Фарабидің өмірі жөнінен бізге жеткен мағлұматтар
Фараби оқуды өте ерте бастаған. Бастапқы
Фараби Түркі, Араб, Парсы, Грек және
Фараби ғылымды көбінесе өз бетінше меңгеріп,
Міне осылай Фараби жұртқа мәлім оқымысты
Шығармаларымыздың кейбірі Фарабидің, Шамда өмір сүруі
Кейбір жазушылардың Фараби жайында осындай бір
Фараби көп дәріс алған. Тілбілімі, философия,
Қорытындылай келе: Фараби һәм түрік сияқты
Фараби хижри 339 жылы Ражаб айында,
Фарабидің өлімі Сейфуд-Дефлеге оңай тимеді. Осы
Фарабидің еңбектері
:
Фараби әсіресе философия саласында логикадан музыкаға
Ихса‘ил ‘Улум.
Китабул Ахлақ.
Китабул Жедел.
’Уйун‘ул Маса‘ил.
Рисале фи-л Хуруф.
Рисале фи Мани-л Акл
Ессиетул Медение.
Рисале Тахсилу-с-Саде.
Ел-Мединетул Фазыл.
Макале фил Хале.
Ет-Таликат.
Рисале фи Махиетун-Нефс
Китабул Мусиқа ел-Кебир.
Рисале фи-л Хикме.
Фарабидің “ Ихсаул Улум” атты еңбегінде
А. Тіл білімі.( Граматика және лингвистика)
Муфрет келимелер ілімі.
Мүреккеп келимелер ілімі.
Муфрет келимелердің қағидаларының ілімі.
Мүреккеп келимелердің қағидаларының ілімі.
Доғры язы язма ілімі.
Доғры оқыма ілімі.
Шиір ілімі ( Поетика )
Б. Илмул Мантық ( логика)
Макулат Категориялар
Ибаре Гермонетик
Қиас
Бұрхан ( Екінші аналитикалар.)
Жедел ( Топика.)
Муғалата (Софистика.)
Хитобат (Риторика)
С) Илмул-т-Талим.
Арифметика ( Илмул-Адет).
Геометрия ( Илмул-хандесе).
Астраномия ( Илмун-Нужум).
Музыка ( Илмул-Музики).
Меканик ( Илмул-Эликар).
Д) Илму-т-Таби ( Физик).
Табиғи өсімдіктер ілімі ( Ес-Семаут-Табиғи).
Атмосфера және География ілімдері.
Метероложи ( Ел-Асароул-Улвие).
Минероложи.
Камия.
Зооложи.
Ботаника және Психология.
Е) Илмул-Илахи ( Метафизика және Теология).
Антология.
Теодисе.
Пайғамбарлық періштелер және ахырет ілімі.
Г) Мәдениет, Фыкых және Ислам ілімдері.
1) Мәдениет ілімдері.
А) Саясат және экономика
Б) Адамгершілік.
2) Фыкых ілімдері.
А) Фыкых негіздері.
Б ) Фыкых.
Ислам ілімдері араларында қарсылықтар болатын еді.
Негізінде Алланы толық тану және таныту
Негізінен Фараби, Исламның Аллахын философтардың тілімен
Фараби, Алланың барлығын таныту үшін бірнеше
Алғашқының Алланың барлығын себептілік принцибі бойынша
Фараби, әлемдегі тәртіптен де Алланың барлығына
Фараби, Аристотелдің қолданған әрекет дәлелін де
Фараби болса, еркіндік иесі, көруші, білуші
Фараби, уажиб пен ( міндеттілік) мүмкіндіктің
Фарабидің ойынша Алла, әлемнің барлығын кейіннен
Араб Аристотелизмнің негізін салушылар қатарында Кинди,
Фарабидің өз еңбектерінде Құдай бар деп
Фараби ақиқат біреу –ақ , бірақ
Фараби болмыстарды үш түрге бөледі:
1.Міндетті барлық;
2.Түсінікте барлық;
3.Сыртқы дүниеде ( айян)барлық;
1.Міндетті барлыққа жалғыз барлық та делінеді.
Адам баласында болатын бір ішкі түсінік
2.Екіншісі түсініктегі (ойдағы) барлық,, жоғарыдағы “адамдық”
3.Түсінік сыртындағы барлық (айян) мүшелер, жалғыз
Бұл тақырыпты бұлай анықтауға болады: Мысалы,
Алғашқы барлықтың (Тәңір, міндетті барлық) ортаға
Мүмкіндік дәлелі
Мүмкіндік (Имкан) сөзінің сөздік мағынасы жұмыртқалау,
Фараби мүмкіндікті барлықтарды бөле отырып ашықтайды,
Қандай да бір заттың барлығын жоқ
“Мүмкін” бар болуы үшін бір себепке
Фараби бір нәрсенің басқа нәрсемен байланысы
Фараби мүмкіндікті кеңірек ашықтау үшін оны
Затына қарай текқана мүмкін болған мүмкіндіндіктің
Бір заттың өздігінен бар болуы бір
Бір заттың негізі мүмкін болса, бұл
Жалпы барлық екіге бөлінеді. Міндетті және
Мүмкіндік Фарабидің ойынша басқамен міндетті барлық
Басы болмағанның (езели) екі түрлі мүмкіндігі
Басқасымен міндетті және өзіне қарай мүмкін
Қорытынды
Орта ғасырда пайда болып жаңа заманға
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
А. Көбесов. “Әл-Фарабидің Ашылмаған Әлемі”. Алматы,
М. Фахри. “Ислам философиясы тарихы”,Станбул,1990.
Хусейн Алтай. “Фараби және Ибн Синада
13
Әл-Фарабидің өмірі мен еңбектері
Ғұлама Әбу Насыр әл-Фарабиді зерттеген шетелдік және отандық ғалымдар туралы
Философские трактаты
ӘЛ – ФАРАБИ ТРАКТАТТАРЫ ҒЫЛЫМНЫҢ АСЫЛ ҚАЗЫНАСЫ
Философия ғылымын үйренуде оның күттіретін мақсатын тану
Әлемдік философиялық мұра
Әбу – Насыр Әл - Фарабидің шәкірттері
Ғүлама Әль -Фараби
Фараби және оның шәкірттері ғылым мен мәдениетті дамудағы орнын анықтау, ғылым мұраларын мұқият зерттеу өте үлкен маңызды жұмыс
Фарабидің педагогикалық идеяларының оның математикалық және жаратылыстану ғылыми еңбектерінде қолданылуы және жүзеге асырылуы