Тауарлы - материалдық қорлардың есебін жүргізу
Қ.А. Яссауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университеті.
Экономика факультеті.
Қаржы –несие және бухгалтерлік есеп кафедрасы.
Дипломдық жұмыс
Тауарлы-материалдық қорлардың есебін және аудитін ұйымдастыру
Орындаған: ЭБХ-115 тобының студенті Тілеуова С.
Жетекші: э.ғ.к Бегжанова Т.
Жоспар
Кіріспе
1-бөлім. Кәсіпорындағы тауарлы-материалдық қорлардың есебін жүргізу.
1.1 Материалдық қорлар және оларды жіктеу мен бағалау.
1.2 Материалдардың қозғалысын құжаттау.
1.3 Материалдық қорлардың қоймадағы және бухгалтериядағы есебі.
1.4 Тауарлы-материалдық қорларды есепке алу және түгелдеу жұмыстары.
2-бөлім. Тауарлы-материалдық қорлардың аудитін ұйымдастыру.
2.1 Материалдардың аудиті.
2.2 Аяқталмаған өндірістің аудиті.
2.3 Дайын өнімнің аудиті.
3-бөлім. «Туркуаз» компаниясындағы тауарлы-материалдық қорлардың талдауын жүргізу.
3.1 Кәсіпорынның материалды ресурстармен қамтамасыз етілу деңгейін талдау.
3.2 Материалдарды қолдану эффективтілігін талдау.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Бұл дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты кәсіпорындағы тауарлы-материалдық құндылықтардың есебі
Тауарды жеткізіп беруде және өндірістің бір қалыпсыз жағдайында сауданың
Бухгалтерлік есеп стандарттарына сәйкес 7 «Тауарлы-материалдық қорлар» саудадағы тауарлы-материалдық
Тауарлы запастар ақырғы тұтынушыға сатылғанға дейін нарықта болатын қоғамдық
Тауарлы запастардың негізгі міндеті болып өндірістің үздіксіздігімен және реализацияның
Тауарлы-материалдық қорлар келесідей активтер түрінде болады: өндірісте пайдалануға немесе
Еңбек заттары біртекті емес. Олардың бір-бірінен өндірісте атқаратын міндеттеріне,
Шикізаттар деп – бұрын азды-көпті еңбек сіңірілген заттарды атайды.
Негізгі материалдардың құрамына өңдеуші өнеркәсіп өнімдері (ұн, мата, кірпіш
Өндірістік процесінің бір сатысынан толық өтіп әрі қарай өңдеуді
Көмекші материалдарға - әртүрлі химикаттар мен майлайтын, сүртіп және
Материалдық құндылықтар ішінде бөлек топ болып отындар, ыдыс және
Материалдардың есебін дұрыс ұйымастыру үшін матеиалдардың номенклатуралық тізімі мен
1-бөлім. Тауарлы-материалдық қорлардың есебін жүргізу
1.1 Материалдық қорлар және оларды жіктеу мен бағалау
Өндіріс процесінде еңбек құралдарымен қатар өндірістік босалқы қорлары
Тауарлы-материлды қорлар келесідей активтер түрінде болады: өндірісте пайдалануға немесе
Материалды құндылықтарды есепке алудың алдында мынадай негізгі міндеттер тұрады:
Өндіріс барысындағы функционалдық ролі мен мақсаты бойынша барлық
Негізгі материалдар деп өнімнің негізін құрайтын жәнеөндіріс процесіне бір-ақ
Көмекші материалдар деп өзінің заттық түрімен өнімге (жұмыстарға,
Материалдық босалқы қорлардың барлық түрін есепке алу үшін 20
201 Шикізаттар мен материалдар, онда өнімнің негізін құрай отырып
Шикізат деп әрі қарай өнеркәсіптік қайта өңдеу үшін
202Сатылып алынатын жартылай фабрикаттар және құрастырушы бұйымдар,конструкциялар мен бөлшектер,
Құны өндірілетін өнімнің өзіндік құнына енгізілмейтін компиктіде сату үшін
Белгілі бір ғылыми - зерттеу немесе конструкторлық тақырып бойынша
203Отын, онда көлік құралдарын пайдалану , өндірістің технолгиялық
204 Ыдыс және ыдыстық материалдар,онда ыдыстың барлық түрлерінің (шаруашылық
205 «Босалқы бөлшектер» , онда босалқы бөлшектердің негізгі қызметінің
206 «Басқа да материалдар»,онда өндіріс қалдықтарының және басқалар ретінде
207 «Қайта өңдеуге берілген материалдар», онда сыртқы қайта өңдеуге
208 «Құрылыс материалдары және басқалар», бұл шотты құрылысшы ұйымдар
Әрбір шаруашылық жүргізуші субьектілер қажеттігінше әрбір шоттар бойынша субшоттар
Материалдардың есебін ұйымдастырудың басты алғы шарты:оларды дұрыс бағалау болып
Шикізаттар, материалдар, сатылып алынған жартылай шикізаттар, отын, қосалқы
Сауда шегерімдері, артық төлемдер және басқа да түзетулер алынған
Өзіндік құн мынадай себептер бойынша қалпына келтіруі мүмкін, онда
осы тауарлы-материалды құндылықтар біршама бүлінген;
олар тұтастай немесе ішінара ескірген;
олардың сату құны төмендеген
Алынған материалдар нақты өзіндік құны бойынша бухгалтерлік есепке кірістеледі.Содан
Егер де ондай мүмкіндігі болмаса материал қоры сатылатын таза
-баптық әдісі - әрбір тауарлы-материалды қорлар түрлерінің баланстық
-негізгі материалдар тобының әдісі - тауарлы-материалды қорлар топтарының баланстық
-жалпы запастар деңгейінің әдісі - барлық тауарлы-материалды қорлардың баланстық
Материалдардың бір ғана түрінің алу бағасы есепті кезең барысында
Сонымен өткізуге дайын тауарлы-материалды қорлар құнынан өткізілген
Орташа өлшемді құн әдісі - бұл тауарлардың қозғалысы тауардың
ФИФО әдісі (алғашқы сатып алу бағалары бойынша ) жұмсалған
ЛИФО әдісі - запастарды соңғы сатып алынғандардың бағасы бойынша
Арнайы сәйкестендіру әдісі әдетте өзара алмастыру болып табылмайтын және
Бағалаудың қолданылатын әдісі:бірінші кезекте- оларды бухгалтерлік балансқа қосу үшін
Орташа өлшенген құн әдісінің артықшылығы есептемелердің қарапайымдылығы болып табылады.
ФИФО әдісінің артықшылығы болып табылатын факті - инфляция кезеңінде
ЛИФО әдісінің ФИФО әдісінен айырмашылығы сол - дефляциялық
Нарықта экономикалық жағдай тұрақты болған кезде әрбір әдіс қорлардыңөзіндік
Мысал: «Туркуаз» компаниясының 2003 жылдардағы тауарлы-материалды қорлар
Кесте №1
Сатып алу
Бірлік саны Бірлік бағасы, теңге Құны, теңге
Бірінші сатып алу
Екінші сатып алу
Үшінші сатып алу
Төртінші сатып алу
ЖИЫНЫ
615
1004750
31.12.2003ж.түгендеу нәтижелері бойынша қорлар 120 бірлік болды. Компания арнайы
Әрбір әдістің компанияның жалпы табысына және, тиісінше, таза табысына
Кесте №2
Көрсеткіштер Орташа өлшемді
Құн әдісі ЛИФО әдісі ФИФО әдісі Арнайы
сәйкестендіру
әдісі
Өткізуден алынған табыс 900000 900000 900000
Кезең ішінде түскен ТМҚ
Кезең соңына
ТМҚ 1004750:615=1633.74
1633.74*120=196049 100*1580=158000
20*1600=32000
190000 120*1675
=201000 80*1600=128000
40*1675=67000
195000
Өткізілген өнімдердің өзідік құны
Жалпы табыс 91299 85250
Жалпы табыстың ең деңгейі жоғары ФИФО әдісін пайдаланған кезде
7-БЕС-ына сәйкес компания Тауарлы-материалдық құндылықтарды бағалауды ұсынылған әдістердің бірімен
31- «Есепті кезеңдегі таза табыс (шығын), елеулі қателер мен
Негізгі байлам өткен кезеңдерге қатысты кез келген жиынды
Жол берілетін баламалы байламды пайдаланғанда кез келген түзету
Жоғарыда аталған «Туркуаз» компаниясының мысалында тауарлы-материалдық қорларын бағалау әдісінің
Бағалау әдістеріндегі айырмаға 4951 теңге сомасына түзету жасалуы
Активтерді бағалаудың өзге әдісіне ауысуды салық төлеуші салық
Қорытындысында атап көрсетейік, 7-БЕС төрт әдістің әрқайсысын тең
Материалдардың қозғалысын құжаттау
Өндіріс запастарының шығысы мен түсімі бойынша жасалатын алғашқы құжаттар
Әрбір атаулары, сорттары бойынша шартты сандық белгілері -
Тауарлы-материалдық қорлардың түсуін құжатпен рәсімдеу. Тауарлы-материалдық қорларды кәсіпорын әртүрлі
Жабдықтаушылардың ( жіберушілердің ) қоймаларынан тауарлы-материалдық қорларды алған кезде
Материалдардың қозғалысын есепке алған кезде мынадай типтік құжаттар
Жабдықтаушылардың қоймасынан тауарларды алу үшін материалды жауапты тұлғаға сенімхаты
Сенімхатты беру үшін лауазымды ұлғамен келісім шарт жасалады,
Бір қоймаға жататын тауарлы-материалдық қорлар алынған жағдайда оған бірнеше
Сенімхат, әрекет ететін мерзіміне қарамастан, тауарлы-материалдық құндылықтарды алған кезінен
Егер де тауарлы-материалдық қорларды алу құқы жойылса , онда
Пайдаланбаған сенімхаттар мерзімі өткеннен кейін келесі күні сенім
Жабдықтаушылар(жіберушілер) тауарлы-материалдық қорларды босатқан кезде, әрбір жіберілген бөлігіне үш
сенімхаттың барлық реквизиттері толық толтырылмаса, жөнделген немесе өшірілген болса;
көрсетілген сенімхаттағы құжаттары болмаса;
сенімхаттың мерзімі біткен болса;
субьектіден берілген сенімхаттың жойылғаны туралы хабар болса;
сенімхат берген субьекті өз қызметін тоқтатса (жойылса, қайта құрылымдық
Жабдықтаушылар сатып алушының қоймасына автотранспортпен Тауарлы-материалдық қорларды
Тауарлы-материалдық қорларды теміржол транспорымен жеткізіп берген кезде тауарлы-материалдық
Егер жүк қосарлана жүретін құжаттарынсыз келсе, онда тауарлы-материалдық
Жоғарыда аталғандардан басқа тауарлы-материалдық қорлар халықтан да сатылып алынуы
Тауарлы-материалдық қорларды кірістеуге мына құжаттар болып саналады:
- шот-фактура, ондақатар нөмірі мен күні, атауы және
- тауарлы-транспорттық накладной;
- тауарды қабылдап алған материалды жауапты тұлғаның жазған накладнойы
Кіріс ордері. Жабдықтаушылардан немесе өңдеуден түскен запастарды есепке
Материалдарды қабылдау туралы акті. Жабдықтаушылардың ілеспе құжаттарындағы мәліметтерді
Материалдық құндылықтардың өндірісте дайындалған және сақталған кезіндегі жетіспеушілігі
Бұл құжат материалды қабылдау жөніндегі АКТ-ге тіркеледі. Екі данасы
Табиғи шығын нормаларына сәйкес материалдардың жоғалуы туралы актісі.
Материалдардың бүлінуі, сынуы, қирауы туралы актісі. Кәсіпорында бүлінудің, сынудың,
Тауарлы-материалдық қорды босатқанда рәсімделетін құжаттар. Кәсіпорын қоймасынан материалдар
Тауарлы-материалдық қорлар цехтан цехқа берілсе, онда оны өндірістің
Материалдардың шығысы мынадай құжаттар бойынша рәсімделеді:
Лимиттік-жинақтама картасы - өнімді дайындауда үздіксіз пайдаланылатын құндылықтарды босату,
Материалды айырбастауға арналған талап-актісі.Бұл құжат қорлардың белгіленген лимиттен артық
Материалдарды босатуға арналған талап накладнойы. Босалқыларды субьектінің өз
Кәсіпорын аумағынан тыс жерде орналасқан өз шаруашылықтарына немесе басқа
Үйлер мен ғимараттарды өңдеу және бөлшектеу кезінде алынған материалдық
1.3 Материалдық қорлардың қоймадағы және бухгалтериядағы есебі
Қоймалардағы материалдық босалқыларды есепке алуды материалдық жауапты адамдар немесе
Егер қоймадағы материалдық қорлардың қалдықтары қорлардың белгіленген нормасынан жоғары
Бухгалтерияға берер алдында жазбалардың дұрыстығы және карточкадағы қалдықтардың шығарылуы
Жетіспеушіліктер мен материалдық жағынан жауапты адамдардың қызметіндегі тәртіп
Айдың аяғында қоймадан материалдардың қалдықтарын есепке алатын кітәбін қоймашыға
Қоймалардан түскен құжаттар жік-жігімен жинақталып, жөнелту қағаздарымен жинақталады, содан
Салыстырудан кейін құжаттардың деректері кәсіпорында белгіленген есеп топтары бойынша
Жинақтаушы ведомосы қойма мен бухгалтерлік есеп мәліметтерін салыстыру
Айдың аяғында материалдарды жинақтап есепке алудың жинақтаушы тізімдемесіндегі қалдықтар
Бухгалтерияда материалдың жинақтама есебінің жинақтама тізімдемесінің негізінде
Тізімдеменің екінші бөлімі «Материалдардың синтетикалық есебінің жинақтаушы ведомосы» немесе
Бухгалтерияда материалдың шығысына арналған құжаттардың бірінші даналарының негізінде «Материалдардың
Құндылықтардың сақталуына жүйелі бақылауды жүзеге асыру үшін бухгалтерия
Цехтарда айдың аяғында пайдаланбай қалған материалдар өндіріс шоттарынан материалдардың
Өндірісте материалдардың пайдалануына бақылау жасау үшін мынадай әдістер
Бір материалды екіншісімен ауыстырғанда нормадан ауытқуларын құжатпен рәсімдейді, сондай-ақ
Ашып-санаған материалдардың әрбір партиясы бойынша ауытқуларын анықтау үшін партиялар
Ашып-санап-өлшеп көрудің кмегімен нақты дайындалған материалдың санын нормативтік санымен
Партиялар бойынша есептеуді қолдану мүмкін болмағанда немесе орынсыз
Ағымдағы есеп деректерінің негізінде цехтар бухгалтерияға материалдардың
1.4 Тауарлы-материалдық қорларды есепке алу мен түгелдеу
жұмыстары
Кәсіпорын 20-шы «Материалдар» бөлімшесінің шоттарында есепке алған қорлардың әр
Мұнай өнімдерін есепке алу. Кәсіпорындар өз қоймаларына мұнай өнімдерін
«Қоймалардағы мұнай өнімдері » деген аналитикалық шотта мұнайдың қоймаларында,
«Талон бойынша мұнай өнімдері» шотында ЖЖМ-дың барлық түрлері есепке
«Көлік құралдарының бактарындағы отын» деген аналитикалық шотта жүргізушілер, тракторшылар,
«Пайдалануда болған мұнай өнімдері» деген талдамалық шотында пайдалануы
Ыдыс пен ыдыстық материалдарды есепке алуды ұйымдастыру. Ыдысты есепке
Ішкі ыдыстар - қағаз коробкілері, шыны, пласмас банкілер, флакондар,
Сыртқы ыдыс - бұл ыдыстар тасымалдауға және сақтауға
Ыдыспен байланысты шығыстары: жндеу, өңдеу, артып-түсіру, амортизациясы, сақтау, жинау,
Қосалқы бөлшектерді (ҚБ) есепке алуды ұйымдастыру. Машиналар мен жабдықтардың
«Қосалқы бөлшектерді» талдамалық шотта олардың келісілген бағасы бойынша машиналардың
«Қалпына келтіруге жататын қосалқы бөлшектер мен шиналар» деген талдамалық
«Қалдық ресурсы бар қосалқы бөлшектер мн детальдар» деген талдамалық
Басқа да материалдарды есепке алуды ұйымдастыру. 206 «Басқа да
Тауарлы-материалдық құндылықтарды түгелдеу - меншіктің сақталуын, құндылықтардың сапалы күйін,
Егер кем шыққан материалдар түгелдеу барысында табылса, онда оны
Белгіленген тәртіппен рәсімделгеннен кейін түгелдеу тізімін салыстыру тізімімен
Таурлы-материалдық қорларды түгелдеу, әдетте, белгілі бір қоймада,үй-жайында тұрса ғана
Түгелдеу жұмыс комиссиясының төрағасы немесе оның тапсырмасы бойынша комиссия
Түгелдеу кезінде түскен тауарлы-материалдық қорларды материалдық жауапты адамдар түгелдеу
Түгелдеу ұзақ уақыт бойы жүргізілген кезде, ерекше жағдайларда
Басқа кәсіпорындарға тиесілі, бірақ жауапты сақталуда тұрған тауарлы-материалдық қорларды
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілер үшін тиелген тауарлар, орындалған
Жол үстіндегі тауарлы-материалдық қорларды түгелдеудің нәтижелері «Жол үстіндегі
Жол үстіндегі тауарлы-материалдық қоларды түгелдеу актісінде әрбір жеке жөнелту
Тиелген және сатып алушылар мерзімінде ақы төлемеген тауарлы-материалдық қорларға
Басқа кәсіпорындардың қоймаларында сақталатын тауарлы-материалдық қорлар осы құндылықтардың сақтауға
Басқа кәсіпорындарда қайта өңдеуде тұрған таарлы-материалдық құндылықтарға арналған тізімдерде
Ыдыстар тізімдемегі түрі, мақсаты мен сапасы бойынша енгізіледі .
Түгелдеу нәтижелерін анықтау үшін бухгалтерия түгелдеу тізімдерінің негізінде тауарлы-материалдық
Ведомстарда тауарлы-материалдық құндылықтардың атауы мен олардың
сипаттамасы, түгелдеу нәтижелері, есепке алуды нақтылаудың есебінен түзілуі, қайта
Түгелдеу нәтижелерін бухгалтерияда мынадай тәртіппен реттейді:
- артық қалдықтар мен жетіспеушіліктің өзара есебі «Материалдар» бөлімі
- артық болып шыққан құндылықтар кірістелуі тиіс және олардың
- артылып қалған құндылықтардың сомасына «Материалдар» бөлімшесінің шоттары дебеттеліп
-табиғи кемуінің салдарынан нормалардың шегінде материалдық құндылықтардың жетіспеушілігін өндіріс
-кему нормаларынан тыс жетіспеушілік құндылықтардың бүлінуінен болуы мүмкін зияндар
Материалдық құндылықтарды ұрлау, олардың жетіспеушілігі, қасақана жою немесе материалдарды
2-бөлім. Тауарлы-материалдық қорлардың аудитін ұйымдастыру
2.1 Материалдардың аудиті
Тауарлы-материалдық қорларға келесі баланс активтері жатады: шикізат пен материалдар,
Тауарлы-материалдық қорлардың аудитінің негізгі мақсаты: олардың есебінің дұрыс құрылуы;
Тауарлы-материалдық қорлардың аудиторлық тексеру бағдарламасы мына сұрақтарға жаап беруі
Тауарлы-материалдық қорлардың баланстағы көрсеткіштерінің дұрыстығын тексеру.
Қоймадағы есеп пен кәсіпорын соңғы есепті кезеңге тауарлы- материалдық
Тауарлы-материаалдық қорлардың нақты бары мен сақталуын тексеру.
Тауарлы-материалдық қорлардың қозғалысы бойынша толтырылған алғашқы құжаттардың дұрыстығын тексеру.
Құндылықтардың толық және уақытында келіп түскендігін және сол кезде
Өндіріске дайын өнім өндіру үшін жіберілген материалдардың негізділігін тексеру
Таурлы-материалдық қорлардың бағалау әдістерін анықтау.
Материалдық құндылықтарды басқа кәсіпорындарға қайта өңдеуге жіберілген кезде толтырылған
Өзге кәсіпорвндарға өңдеу және қайта өңдеу үшін материалдық құндылықтардың
Тауарлы-материалдық құндылықтардың инвентаризациясын өз уақтында және дұрыс жүргізілуін тексеру.
Бас кітап , №6, №7, №10 және басқа да
Тауарлы-материалдық қорлардың нақты қолда бары мен құжаттардағы тізімінің сай
Материалдық құндылықтардың қоймадағы сақталу тізімінің қадағалауына және құндылықтардың бөлек
20-шы «Материалдар» бөлімшесінің қарастырылатын 201 «Материалдар мен шикізаттар», 202
Материалдар негізгі құралдарға қарағанда өндіріс процесінің бір циклына қатысып,
Кәсіпорындағы тауарлы-материалдық қорлардың есебі бухгалтерлік есептің №7 «Тауарлы-материалдық
Шаруашылық субьектілері бұл стандартты тауарлы-материалдық қорлардың бағасын есептеу кезінде
Аудиторлар тауарлы-материалдық қорлардың нақты және түгел екенін анықтау үшін
Қойманы тексеру барысында аудитор ең алдымен қойманың жағдайы мен
Материалдық құндылықтардың сақталуын қамтамасыз етудің негізгі шарты болып қорғаныстың
Өндірістік қызметте заңсыздықтар анықталған жағдайда бұл куәліктерді тексеру
Қойма шаруашылығын тексеру барысында аудитор қоймадағы өндірістік құндылықтарының
Инвентарлық комиссияның мүшелігіне материалды жауапты тұлғамен қатар әдетте кәсіпорын
Түгендеудің нәтижесін әрбір материал бойынша, оларға жауапты тұлға бойынша
Кейбір материалдық құндылықтарды тексеру барысында алдын-ала сыналған құндылықтарды таңдауға
Берілген түгендеу бойынша тізім құрылады, оған инвентарлық комиссияның мүшелері
Аудитор жасалынған тізімді салыстыру ведомость толтыру үшін бухгалтерияға өткізеді.
Қоймадағы материалдық қндылықтардың сақталуын тексерудің ажырамас бөлігі болып қойма
Аудитор материалды жауапты тұлғаның толық материалдық жауапкершілігі туралы келісімді
Қоймашы әрбір материалдың номенклатуралық нөміріне материалдық ярлык толтырады және
Материалдардың қозғалысы мен қалдығының есебі материалдардың қоймадағы есебі карточкасында
Қойма есебі карточкасына алғашқы құжаттағы мәліметтерді жазып болған соң,
Қоймасы бар цехтар, сонымен қатар есеп беруге тиісті кәсіпорындардағы
Өндірістік материалдарға аудит жүргізгенде материалдардың кірісі мен шығысы бойынша
Аудитордың жұмысының маңызды бағыты болып өндірістік құндылықтарды талдау болып
Материалдық қорларға соңғы есепті кезеңге аудит жүргізгенде кәсіпорынның үздіксіз
Жабдықтау бөлімінде келіп түскен құжаттар бойынша келісілген жағдайға байланысты
Тексерілген төлем міндеттемелерін жабдықтау бөлімінен бухгалтерияға, ал көлік ұйымдарының
Жабдықтаушылардың мәліметі мен нақты мәлімет арасында айырмашылық болмаса, материалдар
Қоймаға келген материалдардың саны мен сапасы жабдықтаушылардың мәлімет есебіне
Егер де материалдар көлікпен тасымалданатын болса, онда алғашқы құжат
Есеп беруге тиісті тұлғалар материалдарды сауда ұйымдарынан, басқа кәсіпорындардан
Аудитор өндірістік материалдардың қоймаға келіп түсуіндегі бухгалтерлік құжаттардың қабылданған
Материалдардық құндылықтардың кірісі бойынша құжаттарды тексеру кезінде қабылданатын материалдардың
Аудитор жұмысының ең маңыздысы болып қабылданған материалдық құндылықтардың өз
Жергілікті жабдықтаушылардан келіп түскен материалдарды тексерген кезде тауарлы-көліктік құжаттардың
Нарықтық құны бойынша нақты ақшаға жеке тұлғадан қабылданған материпалдық
Төленген, бірақ есептік кезең соңына дейін келіп түспеген жолдағы
Тағы да аудиторлық тексерудегі маңызды мәселелердің бірі кәсіпорын
Материалдық құндылықтарды есептен шығару кезінде келесі құжаттар қолданады: лимидтік
2.2 Аяқталмаған өндірістің аудиті
Аяқталмаған өндіріс шот жоспарының 21 «Аяқталмаған өндіріс» бөлімшесінің шоттарында
21 «Аяқталмаған өндіріс» бөлімшесі келесідей шоттарды қамтиды:
211 «Негізгі өндіріс», онда негізгі өндірісте өндірілетін аяқталмаған өнімнің
212 «Өз өндірісіндегі жартылай өнімдер», онда өзінде өндірілетін жартылай
213 «Көмекші өндіріс», онда көмекші өндірістегі аяқталмаған өндірістің қолда
«Туркуаз» компаниясының яқталмаған өндірісті есепке алудың үлгі операциялардың шоттар
Реттік
№ Операциялардың мазмұны. Шоттар корреспонденциясы
Дт Кт
1 Есепті кезеңнің соңында өнімді өндіруге байланысты шығындарды аяқталмаған
211-213
900, 910, 920
2 Есепті кезеңнің басында аяқталмаған өндірістің құнын өндірістік есепке
900, 910, 920.
211-213
Аяқталмаған өндіріске аудиторлық тексеру жүргізу барысында аудитор халықаралық бухгалтерлік
Басқару бухгалтериясында мына бөлімшенің шоттары жүргізіледі:
90 «Негізгі өндіріс», 91 «Өз өндірісіндегі жартылай өнімдер», 92
Баланс және басқа да есептіліктерді жасау үшін есепті кезеңнің
Аяқталмаған өндіріс қалдығының басқару бухгалтериясынан қаржылық бухгалтерияға өткізілу кезінде
Келесі есепті кезеңнің басында 21 «Аяқталмаған өндіріс» бөлімшесінің 211-213
211-213 шоттары қарапайым шоттар болып табылады, оларға аналитикалық есеп
Есепті кезеңнің басында аяқталмаған өндірістің құнын өндірістік есепке алу
Жасалған сақтандыру шарттарының жағдайларына сәйкес сақтандыру ұйымдары толық немесе
Аудитор «Аяқталмаған өндіріс» бойынша берілгендерді бас кітаппен салыстыруы қажет.
Аяқталмаған өндірістің құрамын тексеру және бағалау үшін негізгі ақпарат
Жеке дара өнім өндіретін кәсіпорындарда аяқталмаған өндірістің қалдығын баланста
Қысқа циклды технологиялық процесті жеңіл, тамақ өндіретін және басқа
3.3 Дайын өнімнің аудиті
Берілген кәсіпорында өңдеуден шығарылған, арнайы стандартқа сәйкес келетін, техникалық
221 «Дайын өнім» белсенді инвентарлық есепте есепке алынатын дайын
Дайын өнімге өндірістік сипаттағы жұмыстар мен қызметтер, сонымен бірге
Аудиторға ең алдымен баланста келтірлген мәліметтер қажет, 221 «Дайын
Аудитор 221 «Дайын өнім» шотындағы өнім толық жинақталғанына, накладной
Оперативтік бақылау нақты мәліметтерді жоспардағы мәліметтермен, күнделікті тексерулердегі және
Барлық өндірілген өнім бухгалтерлік есепте көрсетіледі. Егер өнім цехқа
Кейбір жеке жағдайларда есептелінбеген өнім келесідей құжаттарды сәйкестендіру арқылы
Есептелінбеген өнім құндылық мазмұны және натуралдылығы анықталатын дайын өнім
Аудитор дайын өнімнің дұрыс бағалануын дұрыстығын бақылауға және шығарылған
Дайын өнімді синтетикалық есепте нақты өзіндік құны бойынша, ал
Бухгалтерлік есепте дайын өнімді бағалаудың келесідей түрлері қолданылады:
1. Өндірістік өзіндік құн (жоспарлы нақты), ол өзіне дайын
Нақты өндірістік өзіндік құн №2 ведомость, №10 журнал-ордер құжаттарындағы
Жоспарлы өндірістік өзіндік құн келісім бағасы сияқты қатаң есептік
2. Толық өзіндік құн, яғни ол өндірістік өзіндік құнға
а) жалпы және әкімшілік шығындар;
б) пайыздарды төлеуге кеткен шығындар;
в) тауарлы-материалдық қорларды өткізу бойынша шығындар.
3. Кәсіпорынның келісілген бағасы бойынша. Бұл әдісте дайын өнімді
4. Жеке дара баға бойынша. Бағалаудың бұл нұсқауы кәсіпорын
Кәсіпорын өнімді келісім шарт бекітілгеннен кейін өкізеді. Осылардың негізінде
Жіберілген тауарлардың есебі 301 «Алынуға тиісті шоттар» шотына енгізіледі.
Төлем-талабы банкке инкассаға беріледі.Инкасса - есептеулердің тәртібі, бұл
Өнімді есептеуде, сатып алушының жасаған жұмыстары мен көрсеткен қызметтері
а) төлеу мерзімі әлі жетпеген, сатып алушылар арқылы берілген
б) Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің уақтылы төлемеген, есептік
в) Сатып алушылардың төлемегендігі ретінен оларды тауарды жауапкершілікте сақтауға
Бір ай мерзімінде дайын тауарды түсіредіжәне қатаң есептік баға
Кейіннен аудитор оның құнын есептік бағадан нақты өндірістік
Төменде осындай ауытқуларды есептеу мен бөлудің әдістерді қарастырылған.
«Туркуаз» компаниясының 2004жылдың соңғы айындағы німнің нақты өндірістік өзіндік
Кесте №3
Көрсеткіштер Есептік баға
бойынша Нақты өзіндік құн
Бойынша ауытқу
1 2 3 4
Айдың басындағы дайын
өнімнің қалдығы 40 38 -2
Өндірістен келгені 217 212 -5
Қорытынды 257 250 -7
өнімнің нақты өзіндік құнының
есептік баға бойынша оның
құнынан ауытқуының қатынасы
% есебінде - - -2.72
Дайын өнімнің түсірілгені 206 200 -6
Айдың аяғында дайын өнімнің
қалдығы 51 50 -1
Біздің мысалымызда ауытқудың пайыздық көрсеткіші (-) минус. Бұл өнімді
Аудитор өнімді өткізу және түсірумен байланысты бухгалтерлік есеп операцияларының
Өткізілген дайын өнімнің төлемін кассада нақты және валюталық шотта
Жұмыс пен қызметті өткізу кезінде олардың орындалуы және төлені
Нарықтық қатынас жағдайына байланысты Қазақстан Республикасында өндіріс өнімін өткізуді
221 «Дайын өнім» шотына өнімді өткізудің консигнациондық негізі бойынша
221-1 «Кәсіпорын қоймаларындағы дайын өнім», мұнда қоймада сақтаулы,
өткізуге арналған дайын өнімді есепке алады.
221-2 «Консигнацияға берілген дайын өнім», яғни өткізуге мүмкін емес
Аудиторға консигнация тәртібіндегі өнімді өткізу операциялары бойынша бухгалтерлік есеп
Соңында, ұйымның тауарлы-материалдық қорларының есебін тексеру біткеннен соң аудитор
Кеткен тауарлардың шот-фактурасының төлемі бухгалтерлік есептің келесі жазулармен көрінеді:
Сонымен бірге төленген және жеткізілген тауарлардың шот-фактурасында бейнеленген ҚҚС-ның
222 «Сатылып алынған тауарлар» шотының креитінде тленіпқойылған немесе ұсынылып
Сатып алушының жіберген тауарларды қабылдауда ұсынылған шот-фактура келесі бухгалтерлік
Жыл соңында тауарды өткізуден түскен табыс пен шығыс келесі
Консигнациялық тәртіпте өткізуге берілген тауарлар 222 «Сатылып алынған тауарлар»
222 «Сатылып алынған тауарлар» немесе 223 «Басқа да тауарлар»
222 «Сатылып алынған тауарлар» шотының кредиті бойынша есеп айырысу
Дайын өнім әртүрлі жағдайларда ысырап болады, оның есептен шығарылуы
1.Ұрлануы, қирауы, бүлінуі нәтижесінде дайын өнімнің ысырап болуы. Мұның
Анықталған жетіспеушілік сомасына:
Д-т 334 «Басқадай» дебиторлық берешек, «Құндылықтардың бүлінуінен болған жетіспеушілік,
К-т 221 «Дайын өнім»
«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы»
Д-т 821 «Жалпы және әкімшілік шығындар»
К-т 633 «Қосылған құн салығы»
2. Өнім табиғи кему нормасының шегінде есептен шығарылуы мүмкін.
Д-т 821 «Жалпы және әкімшілік шығындар» (шегерімге жататындары)
К-т 334 «Басқадай» дебиторлық берешек, «Құндылықтардың бүлінуінен болған жетіспеушілік,
3. Табиғи апат нәтижесінде өнімді есептен шығару.
Сақтандырылмаған өнім :
Д-т 861 «Табиғи апаттан болған өтелмейтін залалдар»
К-т 221 «Дайын өнім»
Сақтандырылғандары :
Д-т 862 «Табиғи апаттан болатын табыстар (залал)»
К-т 221 «Дайын өнім»
4. Ақауы бар өнім табылса,ысырап шығынға жатқызылады.
Д-т 950 «Өндірістегі ақау»
К-т 221 «дайын өнім»
Ай соңында түзетілмейтін ақаудың індік құны негізгі өндірістің шығынарына
Д-т 900 «Негізгі өндіріс»
К-т 950 «Өндірістегі ақау»
3-бөлім. «Туркуаз» компаниясындағы тауарлы-материалдық қорлардың талдауын жүргізу
3.1 Кәсіпорынның материалды ресурстармен қамтамасыз етілу деңгейін талдау
«Турказ» компаниясы 1992 жылы Стамбулда Орта Азияның тәуелсіздік алған
«Идеал құрылыс» бөлімі құрылыс материалдары және құрылыс секторында орын
Өнімді өндіру бойынша кәсіпорынның жоспарының орындалуы, тауарларының өзіндік құнының
Ақпарат көздері: материалдық-техникалық жабдықтау жоспары, мәлімдемелер, шикізаттар мен материалдарды
Кәсіпорынның материалдар мен шикізаттармен қамтамасыз етілу деңгейі материалдық қажеттіліктің
Сондай-ақ жабдықтау келісімінің орындалуы алынған және қабылданған материалдардың сапасы,
Жабдықтаудың ритмділігін бағалауда ритмділік коэфициент және варияция коэфициенті
Сондай-ақ қоймадағы материалдар мен шикізаттарға көп көңіл бөлінеді. Запастар
Ағымдық запастағы материалдары мен шикізаттары жабдықтау интервалы және орташа
Зсм = Ип * Реут.
Мұндағы: Зсм – ағымдық запастағы материалдар мен шикізаттар;
Ип – жабдықтау интервалы;
Реут – орташа күндік шығындар.
Талдау барысында өте қажетті материалдар мен шикізаттар запастарының нақты
Кесте №4
материал Орташа бір күндік шығындар. Нақты запастардың нормасы.
Запастардың нормасы. Запастардың нормадан ауытқуы.
қапшық күн күн Күн қапшық
Цемент 950 қапшық 4750 5 7 -2 -1900
Алибастр 200 қапшық 2400 12 10 2 400
Тексеру сонымен қатар қажетсіз және артық шикізат көлемін анықтау,
Запастарды басқару өте жауапты жұмыстардың жұмыстардың бірі болып табылады.
Запастарды басқару өнері – бұл:
Тауарлы-материалдық қорлар запастарының құрылымы және оныңжалпы мөлшерінің оптимизациясы;
Оның қызмет етуі бойынша шығындардың минимизациясы;
Олардың қозғалысына эффективті тексерумен қамтамасыз ету.
Ағымдағы запастарды оптимизациялау үшін шетелде бірнеше модель соның ішінде
Тауарды тасымалдау және жеткізу шығындары.
Кәсіпорын қоймасында тауарларды сақтау шығындары (қойма құрылғылары мен ғимараттарды
Тапсырыстар неғұрлым көп және тасымал шығындары неғұрлым төмен болған
Zзм = VПП / РПП*Црз
Мұндағы:
Zзм – Материалдарды тасымалдау және сақтау шығындары;
VПП – осы материалдар мен шикізаттардың өздеріне қажет
көлемі;
РПП – жабдықтау партиясының бір мөлшері;
Црз – бір тапсырыстың орындалуының орташа құны.
Бұл формуладан байқағанымыздай, материалдар мен шикізаттардың өздеріне қажетті көлемі
Бірақ екінші жағынан бір партияның мөлшері жоғары болғанда қоймада
Осы тәуелділіктің есебі бойынша қоймадағы тауарларды сақтау бойынша шығын
Zхр.т = РПП / 2 * Схр
Мұндағы:
Zхр.т – қоймадағы тауарларды сақтау бойынша шығын сомасы;
РПП – жабдықтау партиясының бір мөлшері;
Схр – талдау мерзіміндегі тауар мөлшерінің сақталу құны.
Бұл жерде көрініп тұрғандай жабдықтау партиясының орташа мөлшері Схр
EOQ моделі екі топ шығын арасындағы пропорцияны олардың ортақ
Мұндай орташа жабдықтау партиясы және орташа шикізат запасының көлемінде
Нарықтық қатынас дамыған елдерде материалдардың қозғалысын тексеру жүйесінде АВС
АВС – анализі басқару есебінде материалдар, жабдықтаушылар, тауар тобы,
Материалдық запастардың қозғалысын тексеру жүйесінде барлық запастар олардың құны,
А- категориясы – бұл категорияға тапсырыс циклы жалғасатын, қымбат
В- категориясы - бұл категорияға үздіксіз операциялық процесті қамтамасыз
С- категориясы – бұл топқа барлық құндылығы төмен
АВС – анализі проритеттік тауарлы-материалдық құндылықтар топтарының қозғалысын қадағалайды.
ХYZ – анализінде материалдар тұтыну құрылымына сәйкес жіктеледі:
Х тобы – тұрақты тұтынатын матеиалдар.
Y тобы – мерзімді материалдар.
Z тобы - әр кезде тұтынатын материалдар.
Запастардың мұндай классификациясы тауарларды сатып алу мен қоймаға орналастыру
Логистика өнім өндірудің үздіксіздігін оптимизациялауда қолданады. Ол «Жабдықтаушы –
Қорытындысында әрбір түрінің өзгерісі бойынша тауардың өндіру көлемінің өсімі
а) Сатып алынған материалдар мен шикізаттардың саны (КЗ);
б) Материалдар мен шикізаттардың ауыспалы қалдығы (Ост);
в) Шикізаттардың төмен сапалығы, материалдардың ауысуына байланысты жоғарынормативтік
г) Тауар бірлігіне шикізаттардың салыстырмалы шығысы (УР).
Осымен бірге келесі тауар шығару моделі қолданылады:
VВПі=КЗі+Ості –Откі/УРі
Құрылыс материалдарын қолдану анализі.
Кесте №5
Көрсеткіштер Көрсеткіштің мәні Өзгерістер
01.02.05 01.03.05
Сатып алынған мате-риалдардың (цемент, алибастр) сомасы, мың,т
Ауыспалы қалдықтың өзгеруі (Ост), мың,теңге +100
Материалдың қалдығы (Отх), мың, теңге
Өнімді шығаруға кеткен шығын мың, теңге
Шығарылған өнімнің саны (ВП), қапшық 10000
Бір бұйымға кеткен шығын(УР), мың, теңге
Өнім өндіру технологиясы
-0,25
Өнімнің сапасы
+0,15
Тауарларды шығаруға бұл факторлардың әсерін келесі таблицадағы абсолюттік айырма
Абсолюттік шама көмегімен тауарды шығаруға әсер ететін факторлардың есебі
Кесте №6
Фактор Есептің алгоритмі Әсер етуінің есебі VВП, қапшық
Сатып алынған материалдардың саны (КЗ 1- КЗ о) /
Ауыспалы шығындардың өзгерісі -(Ост1-Осто)/УРо -(-336-100)/2,8
Материалдардың жоспардан жоғары шығыны -(Отх1-Отхо)/УРо -(560-400)/2,8
Тауар бірлігіне материал шығындарының өзгерісі -(УР1-УРо * VВП1 ,УРо
2,8 +475
Өнім өндіру технологиясы
-(-0,25)*13300/2,8 +1188
Барлығы
+3300
Кестеден көріп тұрғанымыздай материалды сатып алу саны жоғарылауына және
Жұмысшылардың квалификациясын жоғарылату, шығындарды қысқарту, бракты болдырмау, сапалы шикізат
3.2 Материалдық ресурстарды қолдану эффективтілігін талдау
Материалдық ресурстардың эффективтілігінсипаттау үшін материалдық ресурстардың жалпы және жекелеген
Жалпы көрсеткіштерге бір теңгелік материалдық шығындардан түсетін пайда, материал
1.Бір теңгелік материалдық шығындардан түсетін пайда – материалдық ресурстарды
2.Материал қайтарымы – өндірілген өнім құнының материалдық шығындарға қатынасы
3.Әрбір өндірілген өнімге кеткен матерриалдық шығындар мөлшері – материалдық
4.Өндірістің өсу көлемімен матерриалдық шығындар арақатынасы коэфициенті – жалпы
5.Материалдық құн ішіндегі үлес салмағы – материалдық шығындар сомасының
6.Материалдық шығындар коэфициенті – материалдық шығындардың нақты көрсеткішінің жоспардағы
Жеклеген көрсеткіштер – матриеладық ресурстардың жекелеген түрлерінің (шикізат, метал,
1. Материал сыйымдылығының үлес салмағы – құндық көрсеткіш болса,
Талдау барысында динамикасы мен оның өзгерісінің себебін, сонымен қатар
Материал сыйымдылықтың факторлы анализінің логикалық-құрылымдық моделі
Жалпы сыйымдылық (МЕ).
Тікелей материалдық
шығындар
Шығарылған тауар
көлемі
Тауар құрылымы
Тауар бірлігіне кеткен
материалдық шығын
Материалдың бағасы
Материалдар мен шикізат-
тардың сапасы
Өндіріс технологиясы
ұзақтығы
Жұмысшылардың
квалификациясы
Брак өндірісі
метіне тариф
Шығындар, қалдықтар
шығындары.
2.Жалпы материал сыйымдылығы - өнімді шығару көлемімен оны өндіруге
Қорытындысында жалпы материал сыйымдылығы шығарылған өнім бағасына, материалдық ресурстар
Материал сыйымдылығының факторлық моделі келесі формуламен анықталады:
МЕ = МЗ / ВП= (VВПобщ*Уді*УРі*ЦМі) / (VВПобщ*УДі*ЦПі)
Берілген факторлардың материал сыйымдылығына әсері келесі кестеде берілгендерді қолдану
Өнімнің материал сыйымдылығының талдауына берілгендер
Кесте №7
Көрсеткіштер Есептеу алгоритмі Сомасы
Мың, теңге
1 Өндірілген өнімге кеткен материал шығыны;
а) базалық кезеңде (VВПіо*УРіо*ЦМіо) 35000
б)азалық құрылымда сақталған шығарылған өнімнің нақты есебіне МЗо*ВП1/ВПо 33350
в)базалық норма бойынша және шығарылған өнімнің нақты құнына (VВПі1*УРіо*ЦМіо)
г)нақты базалық құн бойынша (VВПі1*УРі1*ЦМіо) 37600
д)есепті кезеңдегі нақты барына (VВПі1*УРі1*ЦМі1) 45600
2 Жалпы шығарылған өнімнің құны;
а) базалық кезеңде (VВПіо*ЦПіо) 80000
б) нақтылы базалық құрылымда және базалық құнмен (VВПі1*ЦПіо)+-ВПстр 76000
в) базалық құн бойынша нақты құрылыммен нақтылығында (VВПі1*ЦПіо) 83600
г) нақты (VВПі1*ЦПі1) 100320
Тауарлы өнімнің құны мен материалдық шығындар туралы берілгендер негізінде
Материал сыйымдылықтың жекелеген көрсеткіштерін талдауымыз міндетті болып табылады. Өйткені
Материалды сыйымдылықтың жекелеген көрсеткішінің анализі.
Кесте №8
Көрсеткіштер Көрсеткіштердің мазмұны өзгерістер
Шығарылған өнімдер, мың теңге 80 000 100 320 +20
Материалдық шығындар, мың теңге 35 000 45600 +10 600
Осымен бірге
Шикізаттар, материалдар және жартылай фабрикаттар 25 200 31500 +6
Отын 5 600 7524 +1924
Энергия 4 200 6576 +2376
Жалпы материал сыйымдылығы 43,75 45,45 +1,7
Сонымен бірге:
Шикізат сыйымдылығы 31,5 31,4 -0,1
Отын сыйымдылығы 7,0 7,5 +0,5
Энегия сыйымдылығы 5,25 6,55 +1,3
Сонымен бірге өнімнің жекелеген түрлерінің материалдар сыйымдылығын және олардың
Тізбелік орнату көмегімен А бұйымының матерриал сыйымдылығына әсерін есептейміз:
МЕіо=(УРіо*ЦМіо)/ЦПіо*100=48,0 теңге;
МЕіусл1=(УРі1*ЦМіо)/ЦПіо*100=46,0 теңге;
МЕіоусл2=(УРі1*ЦМі1)/ЦПіо*100=60,0 теңге;
МЕі1=(УРі1*ЦМі1)/ЦПі1*100=50,0 теңге
Көрсетілген өнім түрінің материал сыйымдылығы 2 теңгеге көтерілді, сонымен
Өнім бірлігіне кеткен материал шығыны
МЕур=МЕусл1- МЕо= 46-48=-2 теңге;
Материалдар мен шикізаттар құнына
МЕцм =МЕусл2-МЕусл1 =60-46 = +14теңге;
Өнімнің шығарылу құнына
МЕцп= МЕ1-МЕусл2=50-60 =-10 теңге.
Өнімнің жекелеген түрлерінің материал сыйымдылығының факторларының анализі.
Кесте №9
Бұйым Материал сыйымдылығы, теңге
Өзгерістер, теңге
Барлығы Сонымен бірге есебінен
tо 1шарт 2шарт t 1
УР ЦМ ЦП
А 48 46 60 30 +2,0 -2,0 +14,0 -10,0
В 30 29,3 33,3 28,6 -1,4 -0,7 +4,6 -4,7
Тағы басқа
Жоғарыдағы кесте көрсетіп тұрғандай А бұйымы қымбат материал түрін
Келесі талдау өнім бірлігіне кеткен материалдық ресурстар шығынының өзгеру
Өнім бірлігіне кеткен материалдық ресурстар шығынының саны материал сапасына,
Материалдар мен шикізаттардың құны сонымен қатар оны сапасына ішкі
Материалдық шығындар сомасының өзгеру факторларын біле отырып, олардың материал
МЕхі=МЗхі*ІВПо,
Мұндағы:
МЕхі, МЗхі – басқа факторлар есебінен материалдық шығындар және
Егер қандай да бір фактор материалдық шығын сомасына және
МЕхі=МЗо+МЗхі/ ВПо+ВПхі-МЕо
Мысалы, өнім өндіруде сапалы шикізатты қолдануына байланысты материал
МЕкач=35000+5300/80000+4700-43,75 =47,58-47,75 = +3,83 теңге
Алдында айтып өткеніміздей материалдық ресурстарды эффективті қолдануын көрсететін
П/МЗ= П/В*В/ВП*ВП/МЗ= Rоб*Дв*Мо,
Бұл жерде:
П - өнім реализациясынан түскен табыс;
В - өнім реализациясынан түскен түсім;
Rоб – айналым рентабельділігі;
Дв – шығарылған өнім көлеміндегі түсімнің бір бөлігі;
Мо – материал қайтарымы.
Кестеден көріп тұрғанымыздай есепті кезеңде бір теңгелік материалдық шығындардан
Материал қайтарымы
МО*Дво*Rобо=(-0,086)*1,03*18,78= -1,66 теңге;
Өндірістегі өнім көлеміндегі реализацияланған бөлігі
МО1*Дв*Rобо=2,2*(-0,068)*18,78= -2,80 теңге;
Сату рентабельділігі
МО1*Дв1*Rоб= 2,2*0,962*(-0,74)= -1,56 теңге.
Бір теңгелік материалдық шығындардан түсетін пайданы факторлық талдау
Көрсеткіштер Көрсеткіштердің мәні
Өзгерістер
31.01.05 31.02.05
Өнімді өткізуден түскен түсім (П), мың теңге 15477 17417
Өнімді өткізуден түскен кіріс (В), мың теңге 82410 96530
Өнім шығынының көлемі, мың теңге 80000 100320 +20320
Материалдық шығындар (МЗ), мың теңге 35000 45600 +10600
Айналым рентабельділігі (Rоб),% 18,78 18,04 -0,74
Жалпы шығарылған өнімнің табысының үлес салмағы (Дв) 1,03 0962
Материал қайтарымы (Мо),РЦ 2,286 2,2 -0,086
Бір теңгелік материалдық шығыннан түскен пайда 44,22 38,20 -6,02
Берілген көрсеткіштерінің факторлық анализін сату рентабельділігін жне материал қайтарымын
Материалдық шығындар рентабельділігі деңгейіне екінші тәртіп факторларының әсерінің есебі.
Кесте №11
Материал қайтарым өзгерісінің факторы Материал қайтарым өзгерісі, теңге Бір
Шығарылған өнімнің көлемі +0,443 +8,55
Өнім құрылымы -0,588 -11,35
Өнім бірлігіне кеткен материалдық ресурс шығындардың үлесі +0,082 +1,58
Материалдық ресурстардың құны -0,340 -6,56
Өнімді шығару құны +0,317 +6,12
Қалдығы -0,086 -1,66
Талдау қорытындысы негізінде кәсіпорындағы материалдық ресурстарды эффективті қолдануды көтеруге
Қорытынды.
Қорыта айтқанда, тауарлы-материалдық қорлардың есебін және аудитін жүргізуді ұйымдастыру
Бұл дипломдық жұмыста үш бөлім қарастырылған. Бірінші бөлімде кәсіпорындағы
Екінші бөлімде тауарлы-материалдық қорлардың аудитін ұйымдастыруда материалдардың, аяқталмаған өндірістің
Үшінші бөлімде «Туркуаз» компаниясындағы тауарлы-материалдық қорларына талдау жүргілілген.Бұл бөлім
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Мырзалиев Б.С, Сыздық Қ.С, Әбдішүкіров Р.С, Мұзрапов Н.А,
Данбай Ш.А, Әбдішүкіров С.С. «Кәсіпорында есеп-қисап шоттарын жүргізудің үлгі
2. Мырзалиев Б.С, Сыздық Қ.С, ӘбдішүкіровР.С, Мұзрапов Н.А,
Данбай Ш.А, Әбдішүкіров С.С. «Ұжымдарда қаржы-шаруашылық қызметін үлгі жоспар
3.Томас П Карлин, Альберт Р. Макмин Ш «Анализ финансовых
4.Кргазиева Л.А «Бухгалтерский учет операций в иннотранной валюте», Алматы
5.Барышников Н.П «В помощ бухгалтеру и аудитору», Москва 1996
6.Сейдахметова Ф.С «Современный бухгалтерский учет», Алматы экономика 2000.
7.Баймуханова С.Б, Балапанова Ә.Ж «Бухгалтерлік есеп», Алматы экономика 2001.
8.Радостовец В.К, Ғабдулин Т.Ғ, Радостовец В.В, Шмидт О.И «Кәсіпорындағы
9.Кеулімаев К.К, Әжібаева З.Н, Қудайбергенов И.А, Жантаева А.Ә «Қаржылық
10.Николаева Р.А, Блицау Л.П, Сергеева Т.С «Бухгалтерский учет в
11.Николаева Р.А, Сергеева Т.С «Бухгалтерский учет в оптовой торговле»,
12.Салина А.П «Принципы бухгалтерского учета», Алматы экономика 2003.
13.Радостовец В.В, Шмидт О.И. «Теория и отраслевые особенности бухгалтерского
14.Толпаков Ж.С «Бухгалтерский учет», Караганда 2004, Карагандинская полиграфия.
15.Марьяновича О.Т «В ведение в бухгалтерское дело», Москва Бином
16.Сакалов Я.В «Бухгалтерский учетот истоко до наших дней», Москва
17. «Бухгалтер Бюллетені» журналы №29 шілде 2004.
18. «Бухгалтер Бюллетені» журналы №10 нарыз 2004.
1
Мемлекеттің сыртқы сауда жағдайының теориялық негіздері
Ұйымның есеп саясатын жəне қаржылық жағдайы
Кәсіпорында тауарлы-материалдық қорларды аудиттеуді ұйымдастыру жолдары
Тауарлы – материалдық босалқылардың қоймадағы есебін ұйымдастыру
Қаржылық және басқарушылық есептердің салыстырмалы мінездемесі
Тауарлы материалдық қорлар есебін қарастыру
Тауарлы материалдық қорлар есебі
Тауарлы-материалдық қорлардың есебі туралы ақпарат
Материалдарды шығыстау құжаттары
Өндірістік корлар есебі және аудиті