Көлік құралдарына салынатын салық

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Тақырыбы: «Бюджетпен есеп айырысу есебі»
Орындаған:_____________
Тексерген: ______________
Жоспар:
Кіріспе
1. Салық және салық салудың есебі
1.1 Салық туралы түсінік
1.2 Қазақстан Республикасның салық заңдылықтарының дамуы
2. Бюджетпен есеп айырысу есебі
2.1 Тікелей салық бойынша есеп айырысудың есебі
2.2 Жанама салық бойынша есеп айырысудың есебі
2.3 Басқа да алымдар мен міндетті төлемдер бойынша
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Жұмыс 43 беттен тұрады. Курстық жұмыста 16 кесте,
Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар--- бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң
Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен
Қазіргі кезде бухгалтерлік есеп ең басты бір орын
Мемлекеттік бюджет─жалпы мемлекеттік тұрғыдан бөліп пайдалану, жұмсау үшін
Бюджеттің қаржысы экономиканы дамытуға, халықтың материалдық әл-ауқатын және
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес мемлекеттік бюджеттің табыс бөлігіне
Корпоративтік табыс салығы;
Жеке табыс салығы;
Жер қойнауын пайдаланушыларға салынатын салық;
Әлеуметтік салық;
Жер салығы;
Көлік құралдарына салынатын салық;
Мүліктерге салынатын салық;
ҚҚС;
Акциздер.
1.1 Салық туралы түсінік
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы мен саяси
Қазақстан Республиксы Конституциясының 35 – ші бабында: заңды
Салықтарда ежелден салық жүктемесін бөлудің екі қағидаты
пайда (алынған игіліктер) қағидаты
″қайыр көрсету″(төлем қабілеттілігі) қағидаты
Тұңғыш рет Қазақстан Республиксында заңнамалық деңгейде салық салудың
Салық төлуеші салық заңнамасына сәйкес салықтық міндеттемелерін
Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
Еліміздегі салық салу жалпыға бірдей және міндетті болып
Қазақстанның салық жүйесі оның бүкіл аумағында барлық
Мемлекет салық саясатын – салық саласындағы шаралар жүйесін
1.2Қазақстан Республикасының салық заңдылықтарының дамуы
Салық міндеттемесі мемлекет алдындағы әрбір салық төлеушінің міндеттемесі
2001 жылғы 12 маусымда №209-11 Қазақстан Республикасының «Салық
Салық кодексі республикалық және жергілікті бюджетке түсетін салықтарды,
Салықтарды, алымдарды және басқа да міндетгі төлемдерді енгізу
Салық төлеуші, салық міндеттемесін орындау барысында, салық салынатын
Салық базасы деп құқықтық, физикалық базасын айтады және
Салық мөлшерлемесі салық базасының өлшем бірлігіне есептелген салық
Салық кезеңі — бұл уақыт кезеңі, әрбір салық
Қазақстан Республикасындағы салық заңы — мүліктің кірістелген және
Казақстан Республикасында әрекет етіп тұрған салықтар мен басқа
Кәсіпорынның бюджетпен есеп айырысу операциялары 63 «Бюджетпен есеп
2.1 Тікелей салық бойынша есеп айырысудың есебі
а)Корпорациялық табыс салығы.
Корпорациялық табыс салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу 631
Корпоративтік табыс салығын төлеушілер Салық салынатын объектілері Салық
Заңды тұлға, ҚР резиденттері(бұларға Ұлттық банкі мен мемлекеттік
15% Календарлық жыл
Заңды тұлға, ҚР резиденттері , олар үшін жер
ҚР тұрақты ұйымдар арқылы қызметін жүзеге асыратын резиденттер
Таза табыс 30%
15% Календарлық жыл
ҚР-да төлем кезінде табыс алатын резиденттер емес заңды
Корпоративтік табыс салығының салық салынатын негізгі объектісі салық
Салық салынатын табыс = Жыддық табыс жиынтығы ─
Жылдық табыс жиынтығына: жөнелтілген өнімдер, атқарылған жұмыстар, көрсетілген
Салық төлеушілер жылдың табысының жиынтығынан мыналарды шығарып тастау
дивидентгер, ҚР занды тұлға резиденттерінен алынған бұрындары төлем
көсіпорынның меншігіндегі акциясының құны, олардың номиналдық құнынан артқан
-мемлекеттік бағалы қағаздарды сатқаннан түскен табыстары;
әртүрлі апатты төтенше жағдайына, душар болған жағдайда, гуманитарлық
мемлекеттік кәсіпорындардан тегін негізде алынған негізгі құралдардың құны;
зейнетақыны қамтамасыз ету туралы ҚР заңына сәйкес алынған
инвестициондық табыстары.
Занды тұлғалардың жылдық табысының жиынтығынан оны алуға байланысты
Салық төлеушілердің шегерімдерінің тиісті құжаттары бар болса, яғни
Жылдық табыс жиынтығынан келесі шегерімдер жасалады.
Қызмет бабымен іс-сапарға кеткен шығындары және өкілеттік шығыстары
іс-сапарға жіберілген жеріне дейін кеткен нақты жолымен байланысты
шетелдік іс-сапарда жүрген кезіндегі тәулік шығындары Қазақстан
Республикасының үкіметінің белгіленген норма шегінде беріледі.
Алынған сыйақы (мүдде) бойынша шегерім келесі деңгейде жасалынады:
-несиелер (займдар) бойынша, оның ішінде қаржылық лизинг бойынша
Жоғарыдағы шектеулермен қоса, несиенің максималды марапаттау сомасы да
Заңды тұлға резиденттеріне
Төлейтін, марапаттау
және шегерімге
жатқызуға болатын
сомасы
Төлеу кезінен
ұсталынған
марапаттау
сомасы
Телем көзінен ұсталатын табыс салығының
мөлшерлемесі (15%) Корпорациялық салығының
мөлшерлемесі (30%)
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің кайта қаржыландыру мөлшерлемесі және
Келісім-шартқа сәйкес несие (қарыз) үшін марапаттау сомасын есептеу
Күмәнді міндеттемелердің төленуі бойынша жасалатын шегерім. Егер де
Күмәнді қарыз талабы бойынша шегерім тиісті құжаттармен расталса
Резервтік (провизиялық) қорларға аударымдар бойынша шегеріс жасау. Өз
Ғылыми-зерттеу, жобалық және тәжірибе-конструкторлық жұмыстарына жасалған шьғындар бойынша
Сақтандыру жарналары (пайдасы) бойынша шығыстарға шегеріс жасау. Жинақтау
Әлеуметтік төлемдерге арналған шығыстар бойынша шегерімдер. Салық
Табиғи ресурстарды геологиялық зерттеулерге және өндіруге дайындық жұмыстарына
Геологиялық зертгеу жұмыстары жасалған контракт аясында жүзеге асады,
пайдалы қазбаларды сату кезінде алынған табыстары;
-жылдық табыс жиынтығына түзету ретінде алынып тасталатын табыстар
Теріс бағамының айырмасы бойынша шегерім жасау салық төлеушінің
Ескерілмей қалған теріс бағамының сомасы келесі салық кезеңінің
Айыппұлдар да, өсімдер де, олардың танылуына қарап шегерімге
Салықтарды шегеріс жасау. Бұл жерде мемлекеттік бюджетке есептелген
Ағымдағы салықтық кезеңде өткен кезеңдер үшін төленген салық
Тіркелген активтер бойынша шегеріс жасау. Тіркелген активтерге-салық төлеушінің
Негізгі құрал-жабдықтардың мынадай түрлеріне амортизациялық аударылымдар есептелінбейді: жер;
Амортизациялауға жататын негізгі құралдар өздеріне тиесілі шектеулер мөлшерлемесімен
Салық төлеуші өз еркі бойынша басқа да шектеу
Ғимараттар, қоңдырғылар, құрылыстар объектілері бойынша амортизациялық аударымдар жеке
Жарлық капиталға салым ретінде алынған, тегін алынған, сатып
Қаржылық лизингке берілген (қаржылық лизинг бойынша) тіркелген активтердің
Қаржылық лизингке берместен бұрын тіркелген актив баланстық құнында
Жөндетуге жұмсалатын шығыстар бойынша шегерімдер. Шегерім әрбір ішкі
Салық салынатын табысты анықтаған кезде жылдық жиынтық табыстан
жылдық жиынтық табысты алумен байланысты емес шығыстар;
күрделі сипаттағы шығыстар, яғни тіркелген активтерді салуға және
мемлекеттік бюджетке төленетін айыппұлдар мен өсімдер;
жылдық жиынтық табысты алумен байланысты болса да, бірақ
Қазақстан Республикасының заң актісімен белгіленген, нормадан жоғары, төлеуге
-кәсіпкерлік кызметте пайдаланбайтын, құрылыс объектілерін салу, пайдалану және
-тегін берілген мүліктердің, жұмыстардың, қызметтердің құны.
Кәсіпкерлік қызметтен тартқан зияндар (егер шегерім түзетілген жылдық
Бағалы қағаздарды сатқан кезде шеккен зияны олардың кұнын
Корпорациялық табыс салығын есептеген кезде 851 шоты дебеттеліп,
Корпорациялық табыс салығын бюджетке төлеген кезде оның ішінде
851 шотының дебеті бойынша және 632 шотының кредиті
ә) Кейінге қалдырылған табыс салығы және сонымен байланысты
Бухгалтерлік есепте табыс пен зиян есеп саясатында қаралған
Бұл арада мынаны ескерген жөн: салық (жедел) есебінде
Бухгалтерлік және салық есебі арасындағы мәліметтердің теңдігін сақтау
Осының нәтижесінде уақытша және тұрақты айырмашылықтар, сондай-ақ уақытша
Тұрақты айырмашылықтар - бұл ағымдағы есепті кезеңде туындайтын
Тұрақты айырма ретінде келесі мысалды келтіруге болады:
жылдық жиынтық табыспен де, шаруашылық жүргізуші субъектінің кәсіпкерлік
бюджетке төленетін айыппұл санкциялары бухгалтерлік есепте жылдық
нормадан жоғары белгіленген іс-сапар мен өкілділік шығындары бухгалтерлік
-қоршаған ортаны ластаудан тазартуға кеткен шығындар бухгалтерлік есепте
марапаттау бойынша шығыстар толық көлемде бухгалтерлік есепте шығысқа
-несие бойынша, сонын ішінде қаржылық лизинг бойынша да,
Жоғарыда келтірілген шектеулерге қосымша, шегеруге жататын несие (қарыз)
Төлем көзінен ұсталатын
Шегеруге
жатқызылатын және
заңды тұлға-резиденті
төлейтін марапаттау
-сақтандыру пайдасы бухгалтерлік есепте ешқандай шектеусіз шығысқа жатқызылады,
-кәсіпкерлік қызметінде пайдаланбайтын объектілердің пайдалануы мен
-және басқа да шығыстары.
Уақытша айырма бухгалтерлік табысты есептеген кезде кейбір табыс
-материалдық емес активтер мен негізгі кұралдар бойынша жасалатын
Бухгалтерлік есепте амортизациялық аударымдар үшін әртүрлі тәсілдер мен
-бухгалтерлік есепте негізгі құралды жөндеу шығындарын толық көлемде
-15% асқан сомасы негізгі кұралдың құндық балансына қосылып,
-бағалы қағаздарды сатудан жабылмаған зиян оларды сату кезінде
-салық бойынша шығыстар (корпоративтік салығын, табыс салығын коспағанда)
-теріс бағамдық айырма бухгалтерлік есепте толық көлемінде алынады,
Салық салынатын табыстың сомасынан 50%
алынады, ал ол жылдық жиынтық табыс пен
Оң бағамдық + шегерімнің (табыс пен шығыстың
айырмасы
Айырма сомасы негізінен шектеудің салдарынан пайда болады, ал
және басқа да.
Тұрақты жөне уақытша айырма шаруашылық жүргізуші субъектінің есеп
Халықаралық практикада жалпы кабылданған пікір бойынша табыстан алынатын
Есептік кезеңде уақытша айырманың салдарынан пайда болған салық
Салықтық төлем міндеттемесінің әдісіне сәйкес, олар кезең барысында,
-салық салынатын табыстан төлеуге жататын табыс салығын, ал
Бухгалтерлік + Тұрақты
табыс айырмасы уақытша айырманың салықтық эффектісі сол
- кейінге калдырылған салықтарды осы есептік кезеңге сәйкес
Қатар
№ Шаруашылық операцияларының мазмұны
Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2
3 4
1. Есептелген корпоратавтік табыс салығы
851 631 2. Кейінге қалдырылған табыс салығын
851 632
3. Кейінге қалдырылған табыс салығын есепті кезеңнің басына
851 632
Кейінге қалдырылған табыс салығының сомасын есептеу (есепке алу)
Уақытша айырмасының сомасының белгісін (таңбасын) салық салынатын табысқа
Егер де бұндай дебеттік сальдо күмән туғызатын болса,
Бухгалтерлік баланста кейінге қалдырылған табыс салығын көрсету үшін
Қазақстан Республикасының Салық Кодексі (125 бабы бойынша) кәсіпкерлік
Тартқан зиянның келешектегі алынатын табысқа зачет етілуі кәсіпорынның
Салық төлемдері бойынша алған экономия таза табысқа енеді,
1. Салық төлемдері бойынша алынған экономия келесі есептік
2. Салық төлемдері бойынша алынған экономия, 632 шоттын
Келешек табыс салығының есебінен өтелетін табыс салық сомасы
Мысалы: 2002 жылдың қорытындысы бойынша негізгі жабдықтаушымен жасалған
Кәсіпорын болжамы:
Нұсқа. Кәсіпорын 2003 жылы жабдықтаушылармен тиісті деңгейде қарым-қатынасын
Нұсқа. Кәсіпорынның нәтижесі оң көрсеткіштермен аяқталатынына сенімсіз, бірақ
Ңұсқа. Салық төлемдері бойынша алған (алатын) экономиясын (олжасын)
Келтірілген әрбір жағдай үшін шоттар корреспонденциясын келтіреміз.
Катар №
дебет кредит
1 2 3 4 5
1. Кәсіпорын болашақ жылы жеткілікті табыс алады жөне
- салық төлемі бойынша алынған экономиясының сомасына (1517
218,6
485,4 632 "Кейінге қалдырылған табыс салығы бойынша шеккен
632
851
Жиыны 704,0
2. Кәсіпорың болашақ жылы алатын табысына сенімсіз (неғайбіл)
- 632 шотының кредиттік қалдығының шеңберіндегі сомасына
218,6
240,32 632 "Кенінге қал-дырылған табыс салығы бойынша
632 "Кейнге қал-дырылған табыс салығы бойынша алынған зияны'
632
851
Жиыны 458,92
3. Жоғарыдағы екі шарттардың бірін сақтамаған жағдайда, салық
Жиыны 218,6
2003 жылы алынған табысы, яғни 632 шоттың дебеті
Қатар № Шаруашылық операцияларының мазмұны Сомасы,
теңге Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1. Болашақтағы табысты бағалаудың негізінде, зиянның пайда болған
Жиыны 704,0
2. Салық төлемі үнемделген сомасын, 632 шоттың кредиттік
458,92
245,08
631
631
632 "Кейінге кал-дырылтан табыс салығы бойынша алынған зияны"
851
Жиыны 704,0
Ұзақ мерзімді активтерді қайта бағалаған кезде ол корпоративтік
Айырманың бұндай типі қабылданған есеп әдістемесіне тәуелді болып
Мысалға, қайта бағалаумен байланысты, салық эффектісі 405000 теңге
Қатар № Шаруашылық операцияның мазмұны Сомасы, теңге Шоттар
дебет кредит
1 Ұзақ мерзімді активтерді қайта бағалаудың нәтижесінде алынған,
2 Жыл соңында бюджетке төлеуге жататын, табыс салығының
Жиыны 648000
Басқа жағдайда қайта бағалаумен байланысты салық эффектісінің потенциалдық
Қаржылық есеп беруде мына төмендегі ақпараттар ашып көрсетілуге
Төлем көзінен ұсталатын салықтар. Төлем көзінен ұсталатын салықтар
дивиденттер;
депозиттер бойынша марапаттаулар (жеке тұлғалардың банкке және
ұйымдарға салған салымдары бойынша төленетін депозиттері және ҚР
лицензиясын алып банктің кейбір операцияларын жүзеге асырғаны үшін
ұтыс;
занды тұлғалардың төлейтін марапаттау сомасы (банк-резидент, зейнетақы жинақтау
бағалы қағаздарды шығарғаны үшін төленетін марапаттау сомасы.
Егер де ұтыстардан, марапаттаудан табыс салығы ұсталса және
Резидент емес заңды тұлғалардың таза табысынан 15% мөлшерлемесінде
Резидент еместердің Қазақстан Республикасының көзінен алатын табыс түрлерінің
өнімді, жұмысты, қызметті сатқаннан алынған табыстары;
басқару, қаржылық, аудиторлық, маркетингтік т.б. көрсеткен кызметтерінен алынған
мүліктердің құнының өсімінің арқасында алынған табыстары;
талап ету құқына жеңілдік жасаудың арқасында алынған табыстары;
айыппұл және өсімдерден түскен табысы, бұл айыппұлдар мен
дивиденд түрінде алынған табыстары және үлестік қатысудан алған
табыстары;
роялти нысанында алынған табыстары;
жалға беруден алған табыстары;
халықаралық тасымалдау процесінде транспорттық қызмет көрсетуден алған табысы;
резиденттердің төлеген ұтыстары;
тегін алынған мүліктерден түсетін табысы;
басқа да қызметтерден түсетін табыстары.
Қазақстанда қызмет ететін резидент еместердің алатын табысынан мына
дивиденттерден және қатыстық үлестерден алатын табысынан және
сыйақысынан - 15% (1);
тәуекелділікті сақтандыру келісім-шарты бойынша төленетін сақтандыру пайдасынан —
қайта сақтандыру шарттары бойынша төленетін сақтандыру төлемінен —5%
халықаралық байланыста тасымалдау қызметін көрсеткен табысынан —
5% (4);
Салық Кодекстің 178 бабы бойынша алынатын табысынан —
Мыналар кірмейді:
Қазақстан Республикасының аймағында сыртқы сауда операциялары
бойынша тауарларды жеткізумен байланысты төлемдер;
банк-резиденттердің корреспонденттік шоттарын жүргізу және ашумен
байланысты керсеткен қызметінен алынатын табыстар;
бағалы қағаздарды сату кезінде олардың құнының өсімінен алынатын
табыстар;
мемлекеттік бағалы қағаздармен жасалған операциялардан түскен табыстар;
шикі мұнай өнімдерінің сапасы бойынша төленетін төлемдер (Қазақстан
сатып алушы-резиденттердің төлеген бағалы қағаздардағы қарыздар
бойынша есептелген марапаттау сомасы.
Мысал. Қазақстан Республикасының резиденттік емес шетелдік компаниясы 10000
қатар № Шаруашылық операцияларының мазмұны Сомасы, теңге Шоттар
дебет кредит
1 2 3 4 5
1. Басқару бойынша көрсеткен қызметі үшін "Тасты" ЖШС-не
2. Шетел компаниясының алдындағы қарызы өтелді, яғни 10000
3. Бағамдық айырмасы бойынша шығысы көрсетілді 30000 теңге
4. Төлем кезіндегі салығы көрсетілді, ол резидент еместің
5. Сыртқы сауда келісімі бойынша 660000 теңгеге кешіктіріліп
6. Айыппүл санкциясы бойынша төлем көзінен, яғни резидент
кезінде салынатан салық" субшоты
7. Төлем көзінен салық сомасы бюджетке аударылған (132000
көзінде салынатын салық"
субшоты 441
8. Резидент емеске айыппұлының сомасы төленген 528000 теңге
Резидент емес заңды тұлғалардың табысына салынатын салықтың тәртібі
бұл резидент емес заңды тұлғаның меншігін қолдану құқын
көрсеткен қызметі үшін комиссиондық табыстарды алуға;
осы резидент емес занды тұлғаның ұсынған қарыздары (заемдары)
құжаттармен дәлелденбеген шығыстарды жасауға;
және басқа да.
Резидент емес заңды тұлғалар салықты таза табыстан төлейді.
Халықаралық келісім-шарт бойынша арнайы ережелері. Халықаралық келісім-шарттың ережелері
б) Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы. Жеке тұлғалар
Жеке табыс салықты төлеуші Салық салынатын объектісі Салық
Салық салынатын объектісі бар, Қазақстан Республнкасының резиденттік жеке
Төлем көзінен алынатын табысына салынатын салық (салық Кодексімен
Төлем көзінен алынатын табысына салынбайтын салықтар 1.Ұтыс, марапаттау,
2. Адвокаттар және жеке нотариустар — 10%;
3. Басқа да табыстар: — 15 есе еселенген
Салық салынатын объектісі бар, Қазақстан Республикасының резиденттік емес
Төлем көзінен алатын табысына салынатын салықтар. Төлем көзіне
-еңбеккерлердің табысы. Төлем көзінде салық салынатын, еңбеккерлердің
табысына жұмыс берушілердің ақшалай немесе заттай нысанда есептеген
жалақысы жатады, оған әрекет етіп тұрған салық заңында
Еңбеккерлердің табысы бойынша жеке табыс салығының сомасы еңбеккерлердің
Табыс салығын ұстаған кезде 681, 682 шоттары дебеттеліп,
бір жолғы төлемдерден түскен табыс. Бұңдай төлем түрлері
жинақтау зейнеткерлік қорларынан төленетін зейнеткерлік мөлешері, бұл өз
жеке тұлғаға төленетін ұтыстар, марапаттаулар, дивиденттер, табыстың бұл
стипендия, бұларға да салық салынады, сондай-ақ стипендия мәдениет,
ғылым, т.б. қайраткерлерге арналады;
сақтандыру қоры бойынша табысы.
Төлем көзінен салық салынбайтын табыстар.Төлем көзінде салық салынбайтын
Салық салу мақсатында жеке тұлға, егер де олар
Қазақстан Республикасына занды жолымен келген (тұрғылықты болу үшін);
Қазақстан Республикасына біршама уақытқа келген;
-Қазақстан Республикасына 183 календарлық күнінен кем емес уақытқа
Егер де Қазақстан Республикасында шетелдік жеке тұлғасының тұрған
1 - ағымдағы салықтық кезеңдегі келген күндерінің санын
1/3 - өткен салықтық кезеңде бірінші болып келген
1/6 - өткен салықтық кезенде екінші болып келген
Мысал. Қазақстан Республикасында шетелдік жеке тұлға 2000 ж
Келу күндерінің саны келесі жолмен есептелінеді:
1x130 + 1х105 + 1 x 132
3 6
Сонымен, шетелдік жеке түлғаның келген күні 187 күн,
Егер де жеке тұлға Қазақстан Республикасының азаматы болса,
в)Әлеуметтік салық. Әлеуметгік салықты жұмыс беруші көсіпорын есептейді,
Еңбеккерлердің келесі табыс түрлеріне әлеуметтік салық салынбайды:
Әлеуметтік салықты төлеушілер Салық салынатын объектісі Салық мөлшерлемесі
Қазақстан Республикасындағы заңды тұлға резиденттері, Қазақстан Республикасында тұрақты
Жеке нотариустар, адвокаттар Еңбеккерлердің саны, салық төлеушінің өзін
Өзі үшін 3 айлық есептік көрсеткіші; Әрбір жұмыскер
Жеке кәсіпкерлер
Салықтың арнайы тәртібін қолдаушы (шаруа қожалық-тары, фермерлік шаруашы-лықтары)
Айлық есептік керсеткіштен -20%
-мемлекет, үкімет және халықаралық ұйымдар есебінен берілген гранттарға,төлемдерге;
стипендия және мемлекеттік сыйлықтарға;
конкурстық, спортгық жарыста жүлделі орындары үшін берілетін ақшалай
сыйлықтарға;
кәсіпорындар өз қызметін тоқтатқан кезде жұмыс берушілердің төлеген
компенсацияларына;
пайдаланбаған еңбек демалыстарына жұмыс берушілердің төлеген
компенсацияларына;
жинақ зейнетақы қорларына аударылған жарнасына;
тікелей әлеуметтік көмек, жәрдем ақы және компенсация, мемлекеттік
бюджет қаржысынан төленетіндерге;
армия қызметкерлеріне арналған төлемдердің барлық түріне;
қоғам жүмыстарын орындаумен байланысты төлемдерге;
мемлекеттік бюджеттің қаржысының есебінен төленетін бір жолғы
төлемдеріне;
заңмен белгіленген деңгейде қызмет бабы бойынша берілген іс-сапар
шығыстарының компенсацияларына;
босану мен екіқабаттылық бойынша жәрдем ақыға;
белгіленген мемлекеттік стипендияға;
берілген арнайы киімдердің кұнына;
сақтандыру сыйлығына;
қайырымдылық көмек ретінде берілген мүлік құндарына;
тағы басқаларына.
Әлеуметтік салық ай сайын есептелінеді, ол үшін еңбеккерлердің
Мысал. Ағымдағы ай үшін еңбеккерлерге 100 мың теңге
Есептелген әлеуметтік салық мына шоттардың дебетінде: 903, 923,
г)Жер салығы. Бюджетке төленетін жер салығының есебі 636
Салық салуға жататын, жердің категориясы Салық салуға жатпайтын,
Ауыл шаруашылығына арналған жерлер Айрықша қорғалатын табиғи аймақтар,
Елді мекеннің жерлері Орман қорлары
Өндіріс, транспорт, байланыс, корғаныс және басқа да ауыл
Су қорлары
Жер қорлары
Жер салығы олардың меншік құқын, тұрақты пайдалану кұқын,
Жер салығын төлеушілер Салық салынатын объектісі Салық мөлшерлемесі
Салық салынатын жер объектілері бар заңды тұлға (заңмен
- жерді уақытша пайдалану құқына Жер төлімдері және
Салық мөлшерлемесінің базасы жердің сапасына, бонитетіне, жер төлімдерінің
Календарлық жыл
Салық салынатын жер объектілері бар жеке тұлға (заңмен
- меншік құқына;
- жерді тұрақты пайдалану құқына;
- жерді уақытша пайдалану құқына
Темір жол транспортын ұйымдастыру үшін: заңмен белгіленген
Энергетика мен электростанция жүйесін ұйымдастыру үшін: заңмен белгіленген
Қазба байлықты, газ бен мұнай өнімдерін тасмалдайтын кәсіпорындардың
Байланыс сферасының балансында тұрған жер төлімдері салық салынатын
Жердің әрбір төліміне тиесілі салық мөлшерлемесін пайдаланады.
Жер салығын есептегенде 821 шоты дебеттеліп, 636 шоты
д) Көлік құралдарына салынатын салық. Мемлекеттік есепте тұрған
Көлік кұралдарына салынатын салық жыл сайын төленеді және
40 тонналық және одан да жоғары жүк кетеретін
Көлік құралдарына салынатын салықты есептеген кезде 821 "Жалпы
Салық бюджетке аударылады, ол кезде 638 шоты
Көлік құралдарына салынатын салықты төлеушілер Салық салынатын объектісі
Меншігінде және шаруашылығын жүргізуіне немесе оперативті басқаруына алған
Салық Кодексі белгілеген айлық есептік көрсеткіштік негізінде есептелген
Календарлық жыл
Меншігінде және шаруашылығын жүргізуіне немесе оперативті басқаруына алған
Мүлік салығын төлеушілер Салық салынатын объектісі Салық мөлшерлемесі
Заңды тұлға-резиденттерінің меншігіндегі салық салынатын обьектілері (заңмен белгіленген
Салық салынатын объектінің жылдық орташа құнынан 0,1% алынады:
Календарлық жыл
Заңды тұлға-резидент еместердің меншігіндегі салық салынатын объектілері (заңмен
Жеке кәсіпкерлердің меншігіндегі салық салынатын объектілері
Салық салынатын объектінің жылдық орташа құнынан 1% мөлшерінде
Жеке тұлғалардың меншігіндегі салық салынатын обьектілері (заңмен белгіленген
- үй-пәтер қорлары, саяжайы, гаражы т.б.
-аяқталмаған құрылыс обьектілері.Жеке тұлға үшін,әр жылдың басына анықталған
е) Мүлікке салынатын салық. Бюджетке төленетін мүлік бойынша
Салық салынбайтын объектісі болып:
жер салығы салынатын объектілері;
көлік кұралдарының салығы салынатын объектілері;
Қазақстан Республикасының үкіметінің шешімімен консервацияға жатқызылған, негізгі құралдары;
мемлекеттік автомобиль жолдары;
-инвестицнондық жобаның айсында пайдалануға берілген, негізгі құралдар.
Объектінің орташа құнын анықтау үшін бір мысал келтіріп
Мысал. Негізгі кұралдың қалдық құны 01.01.2002 ж. 11160
Күні
Негізгі кұралдар мен материалдық емес активтердің
амортизациясы
1.01.2002 ж. 11360000
94665
1.02.2002 ж. 1165335 500000
122000
1.03.2002 ж. 11643335
250000 115000
1.04.2002 ж. 11278335
115000
1.05.2002 ж. 11163335
350000 95250
1.06.2002 ж. 10718085
95250
1.07.2002 ж. 10622835 300000
95250
1.08.2002 ж. 10527585
108500
1.09.2002 ж. 10719085
108500
1.10.2002 ж. 10610585 400000
134300
1.11.2002 ж. 10876285
134300
1.12.2002 ж. 10741985
200000 127900
1.01.2003 ж.
01.2003 ж. 10414085
Жиыны 141940870 1200000
Енді біз осы негізгі құралдар мен материалдық емес
Ағымдағы кезеңде объектілердің орташа жылдық құны 10918528 теңге
Әрбір салық төлеуші салықты өздігінше есептейді, бірақ ол
и) Жер қойнауына салынатын салықтар. Мұндай арнайы салықтардың
Үстеме пайдаға салынатын салық;
Жер қойнауына салынатын арнаулы төлемдер:
Бонустар (қол қойылған және коммерциялық);
Роялтилер;
3. Өнімді бөлу бойынша ҚР үлесі жатады.
1.Үстеме пайдаға салынатын салық. Жер қойнауын пайдаланушыларға салынатын
біріншісі - Салық Кодексі белгілеген міндетті төлемдерімен қоса
екіншісі — тек Қазақстан Республикасының үлесінде жер қойнауына
Үстеме пайдаға салынатын салық пайданың ішкі нормасының салықтық
Қол қою бонусы жер қойнауын пайдаланушылардың заңда белгіленген
Коммерциялық табу бонусы тіркелген төлем болып табылады және
Салық салынатын объектісі Төлем есептелінетін базасы Бонустын мөлшерлемесі
Мемлекеттік органдарының осы мақсат үшін өкілеттігі бекіткен пайдалы
2.2 Роялти. Роялтиді жер қойнауын пайдаланушылар пайдалы қазбалардың
Пайдалы қазбаларды жүзеге асырып жатқан және жер койнауынан
Роялти көмірқышқылы қалқып жүретін шкаласы бойынша пайыздық мөлшерлемесі
- контрактіде қаралған қызметінің барлық кезеңінде өндірілетін көмірқышқылдық
-контракт бойынша әрбір жылда өндірілетін өнімнің көлемінен алынады.
Алтын, қола, күміс т.б. қымбат металлдар мен тастарды
Өнімді бөлу туралы контрактісі. Бұл жерде мынадай шарттар
-болуге жататын өнімнің жалпы көлемі;
-Қазақстан Республикасының үлесі және жер қойнауын пайдаланушылардың пайдалы
пайдалы өнімді бөлудің нысаны (ақшалай, заттай);
контракті бойынша орындалған жұмысқа кеткен шығынды өтеу үшін
-алынған үлестің ақшалай эквивалентіне өнімнің кұнын және бағасын
-контракт күшіне енгенге дейінгі жер қойнауын пайлаланушылардың нақты
-контракт күшіне енгеннен кейін жер қойнауын пайдаланушылардың
жұмсаған шығындары жатқызыла бастайды, бұл осы контракт мерзімінің
аяқталған уақытына дейін созылады.
Компенсациондық өнімнің есебінен өтелмейтін шығындардың қатарына:
жер қойнауын пайдаланушылардың құқын алу мақсатында конкурсқа қатысуы
геологиялық ақпараттарды алуға кеткен шығандары;
жер қойнауын пайдаланушылардың компенсациясы ретінде алған өнімді сатумен
шаруашылық-қаржылық қызметін аудит жасаумен байланысты шығыстары;
экскурсияға және саяхат жасауға кеткен шығындары;
соттың ісін қарауымен байланысты шығындары;
-қарыз қаражаттарын пайдаланғаны үшін төленетін пайыздық төлемдері;
-кез келген мемлекеттік пайдаланушылардан алынатын айыппұл мен өсімдер;
-контракт қызметіне жатпайтын басқа да шығындары.
2.2 Жанама салық бойынша есеп айырысудың есебі
а)Қосылған құн салығы. Бұл өндіріс процесіне және тауардың
Қосылған құнға салынатың салық объектілері болып, салық салынатын
Сондай-ақ, еңбек ақы заттай түрде төленген жағдайда берілетін
Салықтан босатылған тауарлардан басқа, сырттан әкелінетін тауарларға салық
"Сату" термині тауарларға қатысты қолданғанда сатуды, айырбастауды, ақысыз
Қосымша құнға салынатын салық бойынша есепте тұрған немесе
Қазақстан Республикасының қатысуымен жасалған халықаралық шарттарда түсті және
Қосымша кұнға салынатын салықтың мөлшерлілігі салық салынатын айналымның
Қосылған құн салығын төлеуші Салық салына-тын объектісі Салық
Қосылған құн салығы бойынша есепте тұрған тұлғалар қосылған
Қазақстан Республикасының кедендік заңына сәйкес Қазақстан Республикасының аймағына
110000 МЕК құрайтын тауар айналымы бар кез келген
Қосылған құн салығын төлеушінің тауарды (жұмысты, қызметті) сатуы
Қазақстан Республикасының аймағына сырттан (импорттан) келген тауарларға салық
Қосылған кұн салығын анықтау үшін сату орны болып
Тауар бойынша Жұмыс пен қызмет бойынша
Тауарды тиеу орны, егерде
жабдықтаушы, алушы немесе үшінші тұлға болса Қозғалмайтын мүліктің
Алушыға тауарды беру орны
Жұмыс пен қызметтің нақты жүзеге асқан жері, егер
сол мүліктің козғалысымен байланысты болса;
Қызмет көрсеткен нақты орны, сол қызметке қатысты болса,
Касіпкерліктің орны немесе жұмысты, қызметті сатып алушының кез
- өз меншігіндегі құқық объектісін пайдалануға берсе;
- кеңес, аудиторлык, инжиниринголық, бухгалтерлік т.б. қызмет көрсетсе;
-қозғалыста болатын мүлктерін жалғаға берсе (транспорттық құралдың транспорттық
- байланыс;
- туризмді ұйымдастыру бойынша.
Тауар (жұмыс, қызмет) алушы бюджетке төленетін жарнасы бойынша
Салық салынатын айналым резидент еместерден алынған жұмыс пен
Қосылған құн салығы салынатын тауарларды тиеуді, жұмыстарды атқаруды
ҚҚС есептеу кезінде 301 "Алынуға тиісті қарыздар" шоты
Содан соң 301 шотының кредитінен 633 шотының дебетіне
Сатып алушылар бұрындары ҚҚС-ның сомасы төленген тауарларды қайтарған
ә) Акциздік салық — сатып алушы төлейтін тауардың
Акцизді есептеген кезде 301 шоты дебеттеліп, 634 «Акциз»
Акцизделмейтіндерге мыналар жатады:
- акцизделген тауарларды сыртқа (экспортқа) сатқан жағдайда;
мемлекеттік өкілетті органдармен анықталған квота шегіндегі этил спирттері;
медицинаға арналған құрамында спирт бар өнімдер (бальзамнан басқасы);
Қазақстан Республикасы аумағында акцизделуге жататын тауарларды өндіретін немесе
Өндірілген тауардың бастапқы бағасы, яғни акциз бен ҚҚС
Акцизделетін тауарлар үшін өндірілген өнімнің құны да, сатылған
Акциздер тауарлардың меншікті немесе өңдейтін шикізаттан өндірілетіндігіне қарамастан
Импортталатын акцизге жататын тауарлар бойынша салық салынатын объекті
Акцизделген тауарды импорттау кезінде олар үшін акциздің тұрақты
2.3 Басқа да алымдар мен міндетті төлемдер бойынша
Бұл басқа да алымдар мен міндетті төлемдер
а)Жеке кәсіпкерлікті мемлекеттік тіркегені үшін алым
Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым жеке
402-ші бапта айтылғандай алым төлеушілер болып:
ҚР заң актісіне сәйкес тіркелуге тиіс жеке тұлғалар
Шаруа (фермер) қожалықтары Ι─II және ΙΙΙ топтағы мүгедектер,сондай-ақ
Алымды есептеу,төлеу және төленген сомаларды қайтару тәртібі туралы
ә) Аукциондардан алынатын алым.
Аукциондардан алынатын алым (бұдан әрі-алым)аукциондарда мүлікті (оның ішінде
472-ші бапта көрсетілгендей алым төлеушілер ол аукциондарда мүлікті
Мүлікті сатудың аукцион өткізу нәтижелері бойынша белгіленген
Сатылатын мүлік құнына:
мелекеттік мүлік және жекешелендіру бойынша уәкілетті мемлекеттік орган,оның
мемлекет пайдасына атқарушы құжаттарды мәжбүрлеп орындату бойынша атқарушы
мыналарды : салық органдары иелік етуді шектеген мүлікті,салық
Соттың шешімі бойынша мәжбүрлеп шығарылған жарияланған акцияларды орналастыруды
мыналарды:соттардың атқарушы құжаттардың негізінде мемлекет кірісіне тіркелген
банкрот кәсіпорындардың конкурстық массасын сату жөніндегі аукциондардан;
ҚР-ң заңдарына сәйкес өз қызметін жүзеге асыратын қор
Бағалы қағаздарды сату бойынша аукциондардан алым алынбайды.
Алым ставкалары аукцион өткізу нәтижелері бойынша белгіленген
Алымды есептеу мен төлеу тәртібін айтсақ төлеушілер алым
Қорытынды
Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебі бухгалтерлік есеп Стандарттарында және
Экономиканың барлық саласындағы кәсіпорындардың иелері мен еңбек ұжымдары
Айтып өткендей салық міндеттемесі мемлекет алдындағы әрбір салық
Есепке алынған ақпараттардың көмегімен шаруашылық жүргізуші субъектілердің есебін
Пайдаланған әдебиеттер:
ҚР-ң 1999 ж. 17 сәуірдегі «Салықтар және тағы
ҚР Президентінің жарлығы, заңды күшке ие «Бухгалтерлік есеп
В.К.Радостовец, Т.Ғ.Ғабдуллин, В.В.Радостовец, О.И.Шмидт «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп», Алматы
Қ.К.Кеулімжаев, З.Н.Әжібаева, Н.А.Құдайбергенов «Бухгалтерлік есеп принциптері», Алматы 2003,
Қ.К.Кеулімжаев, З.Н.Әжібаева, Н.А.Құдайбергенов, А.Ә.Жантаева «Қаржылық есеп», Алматы 2001,
13.11.96 ж. ҚР бухгалтерлік есеп бойынша Ұлттық комиссиясының
Бухгалтерлік бюллетень 2005ж, №5,№6,№7
Бухгалтерлік бюллетень, 2004 ж., қаңтар, №4, №5;
Бухгалтерлік бюллетень, 2003 ж., №35;
Бухгалтерлік бюллетень, 1998 ж., №16;
Стат. бюллетень 2004/4.
20
20
50
50

Ұқсас жұмыстар

Көлік құралдарына салынатын салықтың экономикалық мазмұны

Салықтар

Көлік құралдарына салынатын салық жайлы

Салық төлеушілер

Қазақстан Республикасы салық жүйесіндегі көлік салығы

Тікелей салықтардың құрылымы

Меншікке салынатын салықтар және олардың Қазақстан Республикасының салық жүйесіндегі рөлі

Меншікке салынатын салықтардың экономикалық маңызы

Меншікке салынатын салықтар