МАЗМҰНЫ КIРIСПЕ
МАЗМҰНЫ
КIРIСПЕ 3
I-ТАРАУ. ҰЛЫ ЖIБЕК ЖОЛЫНЫҢ ТАРИХЫНА ШОЛУ 5
1.1 Жiбек жолының қалыптасуы мен Жiбек ролi 5
1.2 Ұлы Жiбек жолы туралы 7
1.3 Жiбек жолының Қазақстанда жандануы 9
II-ТАРАУ. ҰЛЫ ЖIБЕК ЖОЛЫНЫҢ ТУРИСТIК ПОТЕНЦИАЛЫ 11
2.1 Ұлы Жiбек жолы бойындағы қала мәдениетiнiң қалыптасуы
2.2 Қазақстан аумағындағы ежелгi қалалар 13
2.3 Ұлы Жiбек жолының рухани мұрасы 19
ҚОРЫТЫНДЫ 22
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI 24
КIРIСПЕ
Қазақстан Республикасының егемендiк алып, экономикалық жағдайының көтерiлуi туризмдi
Ұлы Жiбек жолы – Батыс пен Шығыстың ежелгi
Ұлы Жiбек жолы адамзат тарихында алғаш рет Жерорта
Мыңдаған жылдар бойы мыңдаған адамдар Жiбек жолы бойымен
Ұлы Жiбек жолын тарихи, географиялық, мәдени аспектiлер жағынан
Қазiргi кезде күптеген елдердiң ынтасымен ұлы Жiбек жолын
Соңғы жылдары ЮНЕСКО, ДТҰ сияқты iрi ұйымдар Ұлы
Тарихқа жүгiнсек ұлы Жiбек жолының “Дала жолы” атты
Ұлы Жiбек жолы трассасын жандандырудың практикалық қажеттiлiгi –
Сөйтiп зерттеудiң басты объектiсiне ұлы Жiбек жолы трассасы
Жұмысты жазу барысында әрi зерттеу кезiнде тарихи, статистикалық,
Тарихи тұрғыдан зерттеуге келесi авторлардың еңбектерi негiз болды:
I-ТАРАУ. ҰЛЫ ЖIБЕК ЖОЛЫНЫҢ ТАРИХЫНА ШОЛУ
1.1 Жiбек жолының қалыптасуы мен Жiбек ролi
Ұлы Жiбек жолы – Жерорта теңiзiнен қытайға дейiн
Ұлы Жiбек жолы –ұрпақтар жадыларында мәңгiлiкке қалатын адамзат
Жiбек жолының қалыптасу уақыты туралы нақты мәлiмет
Пұтқа табынушы қажы Сюань Цзан 629 жылы Будданың
Жiбек жолының жекелеген бөлiктерiнiң сыңарлары жөнiнде айтар болсақ,
Мұндай байланыстар Бадахшан тауынан лазурит кенi, ал Хотан
Орта Азия мен Орта шығысты Жерорта теңiзiмен және
Б.з.д. бiрiншi мыңжылдықтың орта кезiнен Дала жолы деген
Бұл жолмен былғарылар мен терiлер, иран кiлемдерi, құнды
Ұлы Жiбек жолы атауы Батыс үшiн аса қымбат
Қытай аңызы бойынша алғашқы жiбек жiбiн ашқан Хоанг-ти
Кейбiр зерттеушiлер жiбек өсiрудiң отанын Шань-дунь провинциясын санайды.
Көп ұзамай халықаралық сауда тiзгiнiн орта Азияның Зеравшан
Алқашқы Жiбек жолы Қытай жiбегiнiң батыс елдерге экспорттауына
II-V ғасырларда Жiбек жолы шығыстан бастасақ Чаньаньнан басталып,
Мiне осылай ұлы Жiбек жолы адамзат тарихында алғаш
Қымбат бағалы жiбектердi тарату iсiне сақтар мен скифтердiң
Жiбек жолы тек б.д.д. II ғасырдың орта шенiнен
Сөйтiп екi ұлы жолдар қосылған едi. Бiреуi, Александр
1.2 Ұлы Жiбек жолы туралы
Ең алдымен Жiбек жолы – бұл уақыт байланысының
Тауарлармен алмасу тайпадан тайпаға, облыстан облысқа делдалдар арқылы
Жолдарды салу мен онымен керуендер қозғалысының қауiпсiздiгiн қамтамасыз
Шығыс Жерорта теңiзiнен жолдың бiрiншi сипаттамасын Мая македондығы
Екiншi жол Римнен басталып, Жерорта теңiзi арқылы сириялық
Ұшiншi трасса –Дала жолы Орталық Азияның солтүстiгiмен өтетiн.
Ұлы Жiбек жолының солтүстiк трассасы қиын едi, өйткенi
Ұлы Жiбек жолы тек сауда-керуен жолы болған жоқ,
Үш негiзгi траcсадан басқа жолдар да болды, сол
Маңызды жол төменгi Волга арқылы Каспий теңiзiнiң батыс
Табиғи жағдайдың қиындығына қарамастан көптеген жолдар Орталық Азияның
Сөйтiп еуразиялық континенттiң едәуiр бiр бөлiгi Ұлы Жiбек
Бүл жолдардың типологиясын келесiдей түрде көрсетуге болады:
Континентаралық мағынасы - Ұлы Жiбек жолы Еуропа мен
Континентальдық мәнi – бiр котиненттiң түрлi аудандарын байланыстыратын
Аймақтық мәнi – Бактрия мен Соғды, Бактрия мен
Облыстық мәнi – белгiлi бiр тарихи-мәдени облыс iшiндегi
Жергiлiктi мағынасы – ауданның қалалары мен елдi мекендер
Қоныстар арасындағы жолдар мен шоқпақ жолдар
Ежелгi деректерде жолдар ұзындығы мен оны өту уақыты
1.3 Жiбек жолының Қазақстанда жандануы
Бүгiнгi күнi бүкiл дүние жүзiнiң ықласы мен назарын
Тарихтың атасы аталған Геродоттың жазбаларына сүйенген зерттеушiлер дала
Қытайдан Батысқа Ферғананың үстiнен өтiп, баратын бұрынғы қысқа
Сөйтiп бұл жол бас жолға айналды да, VII-IX
Бұл бағытта басты байланыс шынжыры Сырдария болса, ал
Жiбек жолы шеңберiне ену қарсанында Қазақстанның оңтүстiгi мен
Осы кезеңде Шу, Талас және Сырдария алқаптарында мұнаралы
VI ғасырдың екiншi жартысында Жетiсу мен Оңтүстiк Қазақстан
Жiбек жолы осы кезде жанданып, Жетiсу мен Оңтүстiк
XIV ғасырда дейiн Орта Азия, Оңтүстiк Қазақстан
XIV ғасырдан бастап теңiз жодарының ашылуы маңызын тоқтата
Орта ғасырдың алғашқы кезiндегi ұлы Жiбек жолының Жетiсу
XX ғасырда жүргiзiлген археологиялық ашылулар әйгiлi трасса ежелгi
II-ТАРАУ. ҰЛЫ ЖIБЕК ЖОЛЫНЫҢ ТУРИСТIК ПОТЕНЦИАЛЫ
2.1 Ұлы Жiбек жолы бойындағы қала мәдениетiнiң қалыптасуы
Қазiргi уақытта туризм халықаралық экономиканың маңызды саласына айналғанына
Дүниежүзiлiк Туристiк өйымның генералды секретарi Франческо Франжиали Алматыда
Бiздiң республика туризмдi дамытуға барлық ресурстарға ие. Елiмiз
Жiбек жолы Батыс пен Шығыстың мәдени, дипломатиялық, сауда-экономикалық
Жетiсу қалаларының алғашқы сипаттамасын буддалық паломник Сюань-Цзян жазған.
Көптеген қалалар мен ауылдардың кеңейiп-нағаюы, олардың айналасында әскери-әкiмшiлiк,
Археологиялық зерттеулер арқылы Қазақстанның оңтүстiгiнде 25 қалашықтар ашылған
Қазақстанның оңтүстiгiнде VII ғасырға дейiн 22 қалашықтары белгiлi,
Қалалар сауда мен өнер орталықтары болған. Халықаралық саудамен
Жетiсудың оңтүстiк-батысындағы 36 қалашықтан 22 ортағасырлық авторлармен қала
Қалалар саны бойынша Талас пен Шу алқаптары Орта
Жетiсудың солтүстiк-шығыс бөлiгiнде қалалардың күрт өсуi IX-XII ғасырларға
IX-XIII ғасырларда қалалардың саны күрт өседi. Жазба деректер
Жетiсудың солтүсiгiндегi Талғар қалашығында жүргiзiлген қазба жұмыстар бұл
Қалаларды салуда жаңа элемент – мешiттер едi. Аль-Максиди
XI-XII ғасырларда тұрғындардың жаңа түрлерi пайда болады. Алаңдар
Қазақтанда қала салу мәдениетiнiң екi қалыптасу жолы болған:
Қала мәдениетiнiң қалыптасуының бұл жолдары қалалардың түрлi структураларының
Оңтүстiк Қазақстан қалалары ортаазиялық қалалар типiнде үшбөлiктi жұйеде
2.2 Қазақстан аумағындағы ежелгi қалалар
Жiбек жолының қазақстандық бөлiгiндегi қалалар iшiнде ерекше орын
Түркiстан – қазақ хандықының бiрiншi астанасы.
Шымкент облысы, Түркiстан ауданының шығысында орналасқан. Түркiстан қаласы
Қазақстанның оңтүстiгiндегi бұдан ежелгi және тарихи маңыздылығы кем
Ахмет Иассауи мазары – көне архитектуралық ескерткiш. әуелi
Бұл ескерткiште исламға дейiнгi салт-сана түрi мен Ислам
Ахмед Йассауи ханакасы түркiстандық некрополь құруға үлкен рол
XV-XVII ғасырларда мұнда қазақ хандарының ставкасы құрылады да,
Тараз – Жiбек жолы трассасының ежелгi және ең
Тараз туралы алЈашјы дерек Византия елшiсi Земарх хабарнамасында
Қазiргi Тараз қаласының орнында орналасқанын алғаш В.В. Бартольд
Алматы – Қазақстанның ежелгi қалаларының бiрi, oңтүстiк астана,
Революцияға дейiнгi тағы бiр этап 1854 жылмен бекiтiледi.
Қаланың басты даму этаптарында ескерткiштер үлкен ғылыми және
Бұл қалалардан басқа Жiбек жолы бойында Хурлук, Турбат,
Қазақстан оңтүстiгiндегi қалалар туралы көптеген қолжазбалар қалған. Соның
Құлан. Орта ғасырдағы шағын қаланың орны (V-XII
Қойлық, қаялық. Iле-Aлакөл алқабындағы ортағасырлық қала (IX-XIII
Сарайшық. Атырау қаласынан елу шақырым жерде, Жайықтың оң
Сайрам. Жалпы тарихи деректерге жүгiнсек, Исфиджаб (көне Сайрам)
Сайрам туралы алғашқы деректер бiздiң жыл санауымызға дейiнгi
Жазба әдебиеттерде Сайрам VII ғасырдың басынан-ақ белгiлi. Осы
Сол дәуiрлерде қала тез өсiп, өркендеп, Орталық Азияда
Ескiдегi тарихшылардың Таразды саудагерлер шақары, ал Сайрамды бүкiл
X ғасырда Сайрам Азиядағы бiлiмдар қала саналды. Алғашғы
XV-XVI ғасырларда Қазақ хандығының шаңырақ көтерiп, бiр халық
Көне түркi тiлiнде Сайрам “Тастақ сай” деген ғылым
Алғашқы деректер Махмұд Қашқаридың “Диуана Лұғат ат-түрiк” атты
Бүгiнгi Сайрамда мемлекет қорғауына алынуға тиiстi тарихи ескерткiштер
Отырар. Отырар оазисi Сырдария мен Арыс өзендерiнiң қиылысында
Отырар тарихы мен археологиясы. Отрар қаласының аты VIII
Өзiнiң тарихи атын сақтап келген, ұлы мәдени және
Отырар археологиясы. Нағыз Шығысқа тән қала әкiмiнiң сарайы,
ЮНЕСКО проектiсiнiң құрамы. Жiбек жолы бойында орналасқан мәдени
Карл Байпақов “Ежелгi Отырардың тарихи маңызы” атты докладында:
Ақтөбе қаласының орны Ақсу өзенiнiң екi қапталында, оның
Жаркент өңiрi – Жетiсудың шұрайлы бөлiгi. Географиялық орналасу
Жаркент өңiрiнде шипалы сулар өте көп. Олардың адам
Жаркент-арасан, Көктал-арасан, Кермағаш шипажайы мен санаторийлерi белгiлi.
Жаркент қаласында сонымен қатар XIX ғасыр аяғына жататын
Ұлы Жiбек жолының пайда болуымен қазақ жерiнде бой
2.3 Ұлы Жiбек жолының рухани мұрасы
Ұлы Жiбек жолының мәдени-тарихи ескерткiштерi ерекше бағаланады. Сондықтан
Қазақстан аумағында, әсiресе Жiбек жолы бойында ерекше мәдениеттiң
Жетiсудың шығысында көне заман ескерткiштерiнiң ең маңыздысы, қажылық
Будда мен христиан ескерткiштерiнен Iле өзенi бойындағы таңбалы
Батыс Жетiсу аймағында Қарасай петоглифтерi (II-I мыңжылдықтар), Жетi-төбе
Соборлы және кварталды мешiттерге көбiне қала адамдары баратын.
Оңтүстiк Қазақстан территориясы Жетiсу сияқты алғашында көшпендi тайпалармен
Арпа-өзен, Қой-бағар, Қошғар-ата, Майдан-тау, Ақсу-Жабағалыдағы петроглифтерде аң аулау
Жартастағы ескерткiштер басқа археологиялық және жазбаша дәлелдемелермен қатар
Ешкiөлмес шатқалында 10 мыңға жуық петроглифтер бар деп
Арпаөзен петроглифтерi Марьяшев пен Қадырбеков ғалымдарының Оңтүстiк Қазақстанда
Бес-шатыр ежелгi сақтардың рухани орталығы болып саналады. Мұнда
Мұнда спираль тәрiздес циклдердiң синкретикалық образдары, табиғаттың жандануы
Ежелгi периодтағы буддалық және христиандық ескерткiштер аз сақталған.
Оңтүстiк Қазақстанның мұсылман заманынан қалған мұрасы Жетiсуға қарағанда
ҚОРЫТЫНДЫ
Тарихта бүкiл дүние жүзiнiң мәдениетiнде өшпес таңба қалдырған,
Соңғы жылдары ұлы Жiбек жолының тарихи-мәдени мұрасын сақтау
Осы тұрғыдан Жiбек жолының ел экономикасы мен туризм
Туристiк салада ұлы Жiбек жолы бойындағы объектiлердi түрлi
Осы және басқа Жiбек жолындағы туризм индустриясын дамытуға
Ұлы Жiбек жолының тарихи-мәдени мұрасын жаңғырту, елiмiздiң туризм
Жұмыстың ғылыми жаңалығы ретiнде ұлы Жiбек жолының басты
Жоғары сапада, бүкiл қауiпсiздiк, экологиялық жағдайларды ескере
Жұмыс ауқымдылығын ескерсек, оның нәтижелерiн оқу орындарында, сонымен
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI
Ртвеладзе Э. Великий Шелковый путь: Энциклопедический
Лубо-Лесниченко Е.И. Великий Шелковый путь. “ Вопросы истории”.
Байпақов К.Н. ұлы Жiбек жолы және ортағасырлық Қазақстан.
Радкевич В.А. Великий Шелковый путь.М., 1990.
Чжен Кун Фу. Великий Шелковый путь: геополитика Казахстана.
Петров Л.М. Великий Шелковый путь. М., 1995.
Иерусалимская А.А. Великий Шелковый путь. Л., 1972.
Ма Юн. Шелковый Путь с Востока на Запад
Лубо-Лесниченко Е.Н. Великий Шелковый путь. М., 1991.
Байпаков К. Великий Шелковый путь и Казахстан// Казахстан
Акишев К.А. Семиречье и Южный Казахстан // История
Байпаков К.М. Средневековые города Казахстана на Великом Шелковом
История Казахстана. Очерк. – А: НАН РК, 1993.
Бартольд В.В. Очерк истории Семиречья.- М., 1963.
Казахская Советская Энциклопедия / под.ред. Козыбаев М.К. –
Жолдасбайұлы С. Ежелгi және ортағасырдағы Қазақстан. – Алматы:
По Шелковому пути. Гл. ред. Таланова О.В. –
Хафизов К. Шелковый путь и Казахстан. Материалы научно-практической
Материалы семинаров по вопросам развития туризма. Агентство Республики
Маргулан А.Х. Из истории городов и строительного искусства
Свод памятников истории и культуры Казахстана. Южно-Казахстанская область.
21
Білім берудегі жаңа үрдістер
Қаржылық және басқарушылық есептердің салыстырмалы мінездемесі
Мәтінді оқыту әдістемесі
Тіл мәдениетінің сипаты
Модульдік оқыту технологиясының оқушыларды дамытуға ықпалы
Машинажасау мамандығының білім алушыларына Машинажасау мамандығына кіріспе пәнінен студенттердің өзіндік жұмыстарын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар
«МАКРОЭКОНОМИКА» ПӘНІ КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫ ОРЫНДАУҒА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Педагогика пәні бойынша СЕМИНАР САБАҒЫ
Допты билеу техникасы
ЖОСПАРДЫҢ АЛҒАШҚЫ НҰСҚАСЫН ЖАСАУ