Банктердің кредиттеу операцияларын құқыктық реттеу

Мазмұны
Кіріспе 8
1 Банктің пайда болу тарихы мен қалыптасу
1.1 Қазақстан Республикасының банк жүйесінің қалыптасу кезеңдері
1.2 Қазақстан Республикасындағы банкілік қызметті реттейтін нормативтік құқықтық актілердің
1.3 Қазақстан Республикасының банкілік заңдарының нарық 40
жағдайындағы құқық жүйесіндегі орны 40
2 Қазақстан Республикасындағы банкілік қызметтерді реттейтін нормативтік- құқықтық актілер
2.1. Қазақстан Республикасының банкілік қызметті реттейтін заңдары банкілік қызметтің
2.2 Ұлттық Банкінің және Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын және
3 Қазақстан Республикасының банкілік қызметті дамыту мәселелері 56
3.1 Банктік қызметті ұйымдастыру және реттеу: казіргі заманғы үрдістері,
Қорытынды 67
Пайдаланған әдебиеттер тізімі. 69
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстан Республикасында азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының басымдылығына,
Қазіргі нарықтық типтегі жүйе ретіндегі Қазақстандық несие-банктік жүйесі бірізділікпен
Жұмыстың пәні. Қазақстанның банк қызметінің, жеке банк қызметінің дамуы
Аталмыш жағдай сонымен қатар, қазақстандық банк жүйесі мен банкілік
Батыс елдердегі банк жүйелері мен оларды құқықтық реттеу негіздері
Әрине басқа елдердің тіпті ең мықты, тиімді, оң сипатты
Тақырыптың маңыздылығы. Қазіргі кезеңдегі қалыптасқан жағдайда нарықтық типтегі
Дипломдық жұмыстың мақсаты. Нарықтық экономикасы дамыған елдердің тәжирбесін талдау,
Дипломдық жұмыстың көлемі кіріспеден, үш тарау және сәйкес тараушалардан,
1 Банктің пайда болу тарихы мен қалыптасу
1.1 Қазақстан Республикасының банк жүйесінің қалыптасу кезеңдері
Нарықтық экономика жағдайында өмір сүргенімізге жиырма жылдан асты. Ал
Нарыктық даму жағдайындағы қоғамдық өмірдегі әр алуан әлеуметтік-экономикалық мүдделерінің
Осы орайда банктік құқықтың мән-жайын және қажеттілігін негіздеу үшін
Ен алғашқы банктер ретіңде тауарлар мен ақша каражаттарын сақтауға
Дегенімен аталған банктік операциялар толық мәніңде банктік қызмет болып
Дүние жүзіндегі елдердің банктері кезінде Ганзейлік банктер, көнеппен сауда
Казіргі уакытта банктер меншік нысандарына карай төмендегіше бөлінеді: мемлекеттік
Банктер алғашкы кездерде негізінен ақшалай операцияларды, сондай-ақ сақтау,
Бүгіңде банктер эмиссиялық, депозиттік, несиелік, төлемдік, кассалық, лизингтік, трасттық,
Банктер негізгі аспектілеріне орай ақша сақтайтын орын; несиелік мекеме,
1987—1988 жылдары реформалауға ұшыраған банктер, егемен Қазақстанда 1991 жылы
1993 жылы «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» және «Қазақстан
Бүгінде мемлекетімізде жүргізіліп жатқан жан-жақты реформалар банктік қызмет аясынада
Казіргі уақытта банктік қызмет, қоғам мүддесі мен мемлекет
Бүгінде қоғам мен мемлекеттің экономикалық-қаржылық мүдделерін қамтамасыз етуді көздей
Коммерциялық банктер қолма-қол ақшасыз айналымды және қолма-қол ақша айналымын
Банктер өз қызметтері (операциялары) барысында барынша пайда табуға жұимыстарды
Банктік операциялар мен мәмілелерді тиісті заңнамалық актілер негізінде және
Банктік қызметтің қоғамдық және мемлекеттік маңызы мен мәні конституциялық,
Банктік қызмет (операциялар) Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстан Республикасының қаржы
Сонымен, банктік қызмет еліміздің экономикасының банктік секторындағы барлық банктердің
Банктік қызметтің және банк жүйесінің айтарлықтай ерекшеленуі және жанаша
Демек, банктік қызметті реттеу, дербес құқық саласы ретіңде жанадан
Банктік қызметті құқықтық реттеу, мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге
Банктік-құқықтық реттеу ауқымындағы банктік қызмет барынша пайда табуға бағытталған,
Банк жүйесінде, банктік қызмет (операциялар) барысында туындайтын қоғамдық банктік
Банктік қызметін кешенді құқықтық реттеу әдісі, банк жүйесінің жұмыс
Кешенді құқық саласы ретіндегі банктік қызметті құқықтық реттеу біртұтас
Демек, банктік заңдары Қазақстан Республикасы экономикасының банктік секторындағы Қазақстан
Бұл сондай ақ, Қазақстанда жаңа мемлекетті құру, экономиканы тұрақтандыру
Банк жүйесі экономиканың бірден бір негізгі құрамдас бөлігі болып
Кесте-1 ҚР екінші деңгейдегі банктердің сандық құрылымы. 2004-2005 жыл
Екінші деңгейдегі банктердің барлығы. 34
Соның ішіндегі
Мемлекеттік 3
Мемлекетаралық 1
Шетел капиталының қатысуымен
Еншілес банктер -
Жоғарыдағы кестеден байқағанымыз, яғни Қазақстан Республикасында екінші деңгейлі банктердің
Банк - өзінің жарғысы бар, толық шаруашылық есеп және
Кесте-2
Екінші деңгейлі банктердің капиталы
Банк аттары 01.01.2010 01.01.2011 01.01.2012
Мың$ Позиция % Мың$ Позиция % Мың$ Позиция %
1 2 3 4 5 6 7
Казкоммерц
банк 175,273 19,7 196,865 19,0 267,660 21,5
Халық банк 101,304 11,4 135,743 13,1 152,936 12,3
Тұран Алем банк 159,247 17,9 197,957 19,1 215,780 17,4
ABN AMRO 23,501 3,8 25,963 3,2 27,025 3,0
Центр кредит 19748 3,4 27,741 3,8 28,454 4,5
Еуразиялық банк 17,375 3,1 20,158 2,7 22,546 2,6
АТФБ 18,166 4,3 20,288 3,9 25,449 4,2
Темір банк 13,078 2,6 18,328 2,5 22,911 2,6
Каspi банк 12,513 1,4 22,927 2,2 27,302 2,2
Наурыз банк 11,227 2,4 15,440 2,0 20,446 1,6
Үлкен банктер барлығы 598,257 78,4 823,518 79,5 869,849 80,2
Басқада банктер 192,738 21,6 212,428 20,5 245,812 19,8
Банк жүйесінедегі барлығы 790,514 100,0 1,036,060 100,0 1,115,661 100,0
Жоғарыдағы кестеден байқайтынымыз, екінші деңгейлі банктердің үш жыл ішіндегі
Қазақстандағы банк жүйесінің қалыпты дамуы, бірқатар жағдайларға байланысты. Біріншіден,
Қазақстанның банк жүйесінің ТМД-ның басқа елдерінің банк жүйесімен салыстырғанда
Жоғарыда атап өтілген оң істермен бірге, банктік жүйенің кемшіліктері
Ал бәсекелестік өз кезегінде кейбір банктердің әкімшілік-шаруашылық шығындарын азайтуына,
1.2 Қазақстан Республикасындағы банкілік қызметті реттейтін нормативтік құқықтық актілердің
Қазақстан Республикасында азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының басымдылығына, жеке меншікті
Қазіргі нарықтық типтегі жүйе ретіндегі Қазақстандық несие-банктік жүйесі қалыптасу
Қазақстанның банк жүйесінің жеке банк заңнамасының дамуы барысында туындаған
Аталмыш жағдай сонымен қатар, қазақстандық банк жүйесі мен банкілік
Нәтижесінде банк жүйесінің құрылымы да, банк қызметін реттейтін
Қалыптасқан жағдайда бірінші кезекте, басым міндет болып, бір
Әрине басқа елдердің тіпті ең мықты, оң сипатты және
Аталған жағдай отандық банк заңнамасын жетілдіруді талап етіп отыр.
Банк заңнамасының тікелей әрекет ету сипатын күшейту;
Банк заңнамасы нормаларын қазақстандық заңнаманың басқа салаларының нормаларымен сәйкестендіру;
Банкілік тәжірибеде қалыптасқан халықаралық нормалар мен әдеттерді ескере отырып,
Мемлекеттің коммерциялық банктердің жеке мүдделері аясынан араласуын заңмен орнатылған
Несие-банктік жүйенің құрылымы мен функцияларын, оның элементтерін нақты құқықтық
Жалпы алғанда, Қазақстанның банкілік жүйесінің дамуын үлкен екі кезеңге
КСРО құрамындағы Қаз КСР-нің банкілік заңдары, яғни Қаз КСР-і
Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алғаннан кейінгі, яғни бүгінгі күнге дейінгі
1917- 1921 ж.ж. дейінгі уақыт аралығы банктердің біртіндеп жойылуымен
Банктер болса, әр түрлі меншік нысандарына негізделіп әрекет етті.
1930 - 1932 ж.ж. орын алған несие реформасының нәтижесіндегі
КСРО-ның Мемлекеттік банкін және арнайы банктерді біріктірген мемлекеттік банктер
Қазіргі уақытта, экономиканың нарықтық қатынастарға бағдарлануы және реформалануына орай,
1987 жылға дейін банк жүйесі үш монополист- банкті қамтыды;
Экономиканы басқарудың әміршіл-әкімшіл жүйесі жағдайында несие ресурстары формальды сипатта
Нарыққа өту жағдайында экономиканы басқаруды орталықсыздандыру, экономиканы басқару механизміндегі
1988 ж. 26 - мамырда қабылданған КСРО - ның
«КСРО-дағы кооперация туралы» Заңды, оның елде басталған экономикалық қайта
Кеңес билігінің бүкіл тарихы бойынша жаңа экономикалық саясаттан кейін
Осымен бір мезгілде Заң, азаматтарға берілген құқықтарды іс жүзінде
Заңның 23- бабына сәйкес, «кооперативтердің одақтары (бірлестіктері) шаруашылық-есептік салалық
Сонымен қатар, осы Заңның бірқатар ережелері, әсіресе, кооперативті банктерді
Осының барлығы кәсіпорындар мен ұйымдардың, олардың жоғарыдан жоспарланбаған қаржылық
«КСРО-дағы кооперация туралы» Заң қабылдағаннан кейін бірден басталған кооперативтік
Кооперативтік және акционерлік коммерциялық банктерді құру сонымен қатар, көптеген
Осылайша, «КСРО- дағы кооперация туралы» Заңының қабылдануы, елде кооперативтік
Уақыты бойынша соңғы болған, КСРО-ның мемлекеттік мамандандырылған банктерінің қызметін
Сонымен, қайта ұйымдастырудың бірінші кезеңінде мемлекеттік банктердің жаңа құрылымы
- екі деңгейлі банк жүйесін құру (орталық. Эмиссиялық банк
- мамандандырылған банктерді толық шаруашылық есепке және өзін-өзі
Осылайша, бірінші кезең сәтті аяқталды.
Алайда, банктік реформа тереңдей және нарықтық экономика дамыған сайын,
Біріншіден, елде әрекет етіп жатқан мамандандырылған банктердің мемлекеттік жүйесінің
Екіншіден, арнайы банкілік заңнаманы құру қажеттілігі туды.
Бұл міндеттерді шешу - КСРО 1990ж. желтоқсанда «КСРО-ның Мемлекеттік
Сонымен, қалыптасып жатқан, нарықтық қатынастарға бара-бар ақша – несиелік
Қазақстан егемендік алған кезде, мемлекеттік банк базасында нарықтық экономикасы
Банкілік реформаның екінші кезеңінің барысында, банкілердің құрылымы қайта құрылып
Екі деңгейлі банк жүйесінің ұйымдық- құқықтық ресімделуі Қаз КСР-
Келесі кезекте банкілік заңнаманы сипаттауға назар аударамыз.
1. Банктік заңнама: мәні-маңызы.
Банктік заңнама мемлекеттік банктік менеджмент және банктердің банктік қызметі
Банктік заңнама тиісті банктердің, банк жүйесінің және банктік кұқық
Осындай арнайы банктік заңдар катарына: «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі
Банктік заңнамашылық актілер өздеріне тән мынадай белгілерімен ерекшеленеді:
1) банктер, банктік қызмет, банк жүйесі, сондай-ақ , оларды
2) олар әрдайым ерекше іс жүргізу нормаларын сақтай отырып
3) олар тек мемлекеттің монетарлық билігі мен банктік кұқығы
4) олар заңға тәуелді нормативтік банктік құқықтық актілерді қабылдауға
Банк жүйесі мен банктердің жұмыс істеу режиміне, қоғамдық банктік
Демек Қазақстан Республикасының банктік заңнамасы тікелей (арнаулы) банктік заңнамалық
Банктік заңнамалық актілер мемлекеттің банктік менеджменті және ел экономикасының
2. «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы»
Қазақстан Республикасының заңы: рыноктық — мемлекеттік маңызы, құрылымы.
«Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» Қазақстан Республикасының Заңы мемлекеттің
Қазақстан Республикасының аталмыш заңы түрлі банктік қатынастарға қатысатын қоғам
Сонымен қатар, осы заң нарықтық қатынастар аясындағы барлық банктердің
«Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» (1995 жылғы 30 наурыздағы)
Бүгінде мемлекетімізде жүргізіліп жатқан жан-жақты реформалар банктік қызмет аясынада
Казіргі уақытта банктік қызмет қоғам мүддесі мен мемлекет қажеттілігіне
Бүгінде қоғам мен мемлекеттің экономикалық-қаржылық мүдделерін қамтамасыз етуді көздей
Коммерциялық банктер қолма-қол ақшасыз айналымды және қолма-қол ақша айналысын
Банктер өз қызметтері (операциялары) барысында барынша пайда табуға ат
Банктік операциялар мен мәмілелерді тиісті заңнамалық актілер негізінде және
Банктік қызметтің қоғамдық және мемлекеттік маңызы мен мәні конституциялық,
Банктік қызмет (операциялар) Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстан Республикасының қаржы
Сонымен, банктік қызмет ел экономикасының банктік секторындағы барлық банктердің
Банктік қызметтің және банк жүйесінің айтарлықтай ерекшеленуі және жанаша
Демек банктік қызмет эконмиканы дамыту саласы ретіңде банк жүйесінің
Банктік қызмет мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге ат салысады
Банктік-құқықтық реттеу ауқымындағы банктік қызмет, барынша пайда табуға бағытталған,
Банк жүйесінде, банктік қызмет (операциялар) барысында туындайтын қоғамдық банктік
Заңтанудағы банктік құқықтың кешенді құқықтық реттеу әдісі банк жүйесінің
Демек, банктік қызметті құқықтық реттеу, Қазақстан Республикасы экономикасының банктік
Банктік қызметті реттейтін нормативтік актілер банк жүйесін құру және
Банктік қызметті реттейтін қоғамдық қатыңастар өздеріне тән мынадай белгілерімен
1) олар Қазақстан Ұлттық Банкі мен Қазақстанның Даму Банкі
2) олар коммерциялық банктердің лицензияланған операциялары мен мәмілелеріне байланысты
3) олар жүйелі, максатты әрі тұрақты сипатта болады;
4) олар банк жүйесін және банктік қызметті мемлекеттік реттеу
5) олар мемлекеттің қаржы, ақша-кредит және инвестициялық саясаты
6) олар мемлекеттік монетарлық билік органы Қазақстан Ұлттық Банкінің
7) олар Қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды реттеу және
8) олар Қазақстан Ұлттық Банкінің, Қазақстанның Даму банкінің мемлекеттік
9) олардың объектілеріне ақшалар, бағалы кағаздар, валюталық құндылықтар және
10)олардың ішінен банктік шот ашу, есеп айырысу, депозит тарту,
11)олардың жүйесі банктік және өзге де заңнамалық актілерге, лицензияларға,
12)олар қаржылық инструменттер айналымынан пайда алу барысында туындайды;
13)олар негізінен сенімгерлік сипатта болады[3].
Банктік қызметті құқықтық реттеу әдістері оның құкықтық реттеу пәнің
Банктік қызмет ауқымында мемлекеттік өктем-әмірлі императивтік әдіс, қос (не
Императивтік банктік-құқықтық реттеу әдісі тиісті заңнамалық актілердегі мемлекеттің әмірлі
Диспозитивтік банктік-құқықтық реттеу әдісі қоғамдық банктік қатыңастардағы тараптардың кұқықтары
Кешенді банктік-құқыктық, реттеу әдісі негізінен қоғамдық банктік катынасқа қатысушылардың
Демек императивтік және диспозитивтік банктік-құкыктық реттеу әдістерінің өзара байланысы
Банктік қызметті реттейтін нормативтік-құқықтық актілер жүйесі оның ішкі нысанының
Осындай құкықтық нормалар мен институттардың банк саласы ішінде орналасу
Банктік қызметінің реттеу жүйесі максаттары мен міндеттерінің және функцияларының
Банктік жүйесінің құқықтық нормалары мен институттарын іштей жүйелеу және
Құқық саласы ретіңдегі банктік қызметті реттеу бөлімі:
1. Банктік кұрылыстың кұқықтық негіздері.
2. Банктік қызмет саласындағы мемлекеттік басқару-реттеудің құқықтық. негіздері.
3. Мемлекеттік банктік бақылау-қадағалаудың құқықтық негіздері.
4. Банктік құқык бүзушылық үшін жауапкершілікті құқыктық реттеу сияқты
Банктік қызметі елдің банк жүйесінің кұрылуы және жұмыс істеуі,
Банктік қызмет бөлімінің құкыктық нормалары оның Ерекше бөлімінде нақтылы
Кұқық саласындағы Банктік қызмет бөлімін:
1. Банктердің банктік шот ашу — жүргізу операцияларын кұқыктық
2. Банктердің депозиттік операцияларын кұқықтық, реттеу.
3. Банктердің кредиттеу операцияларын құқыктық реттеу.
4. Банктердің төлемдік — есеп айырысу операцияларын құкықтық
5. Банктердің бағалы қағаздармен жасайтың операцияларын құқықтық реттеу.
6. Банктердің. валюталық операцияларын құқыктық реттеу сияқты ірі акционалдық
Банктік кызметтің қайнар көздері елдің банк жүйесінің кұрылуына және
Уәкілетті мемлекеттік органдар шығарған, күрамында банктік құқықтың нормалары бар
Банктік қызмет банктік құқықтың құқық саласы ретіңде дамуы, оның
Банктік қызмет құқық саласы ретіңдегі банктік құқықтың ағымдағы мәселелері
Банктік күкық ғылымының құрамына:
- банктік құқық ғылымының принциптері;
- банктік құқық ғылымының функциялары;
- банктік құқық ғылымының пәні;
- банктік құқық ғылымыньщ әдіснамасы;
- банктік құқық ғылымының жүйесі;
- банктік құқық ғылымының библиографиясы сияқты элементтер
Банктік қызметтің қағидалары, банктік құқыкты ғылыми зерттеу және экономикалық
Банктік қызмет ауқымындағы ғылыми зерттеулер мен зерделеулер осы банктік
Банктік қызметті құқықтық реттеу қағидалары ретіңде объективтілік; дәйектілілік; шынайылылық;
Банк өзіне тән талдамалы (аналитикалық), сынау (критикалау), конструктивтік, норма
Банктік күқык саласы банктік құқық және банктік заңнама жөніңдегі
Банктік кызметің реттеу пәні құқық саласы ретінде, банктік кұқыктың
* банктікқұқықтың қағидалары;
* банктік құқықтың әдістері;
* банктік құқықтың қайнар көздері;
* банктік құқықтың нормалары;
* қоғамдық банктік қатыңастарды құқықтық реттеу практикасын талдау;
* құқық қолдану және кұқык шығару практикасы;
* Ұлттық банк жүйесінің тарихи дамуы;
* банктік заңнаманың тарихи дамуы;
- банктік құқық, банк жүйесі және банктік заңнама
- рыноктық үлгідегі банк жүйесін кұру, банктік заңнаманы жетілдіру
Банктік қызметін реттеу әдіснамасы өз пәнің танып білу және
Банктік қызметті реттеу әдістері банктік құқық ауқымындағы банктік қызметті
Банктік қызметті реттеудің негізгі әдістері формальды-догматтық, салыстырмалы-кұқыктық, салыстырмалы-тарихи, басқа
Банктік қызметтің жүйесі банктік құқықтың жүйесімен белгілі бір байланыста
Дегенмен құқық саласы ретіңде банктік қызметті реттеу жүйесіне карағанда
Банктік кызметті реттеудің библиографиясы банктік кұқыкка катысты түбегейлі ғылыми
Банктік құқык ғылымының библиографиясы аталмыш құқық ғылымы бойынша қол
Банктік кызметті реттеудің Жалпы бөлімінің институттары: Банктік қызметті реттеу
Банктік қызметті реттеудің ерекше бөлімі: банктердің банктік шот ашу-жүргізу
«Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» Казақстан Республикасы заңының елеулі
Аталған баптардың ережелері мен қағидаларына шолу және талдау жасау
3. «Қазақстанның Даму Банкі туралы» Қазақстан Республикасының заңы:
«Қазақстанның Даму Банкі туралы» 2001 жылғы 25 сәуірдегі Қазақстан
«Қазақстанның Даму Банкі туралы» Қазақстан Республикасының заңын арқау ете
«Қазақстанның Даму Банкі туралы» Қазақстан Республикасы заңының кұрылымы 6-тарау,
Қазақстан Даму Банкінің құқықтық және қаржылык мән-жайларын, сондай-ақ қызметінің
Атап айтқанда: онда Қазақстан Даму Банкі және оның мәртебесі,
Аталмыш заңның нормаларын талдау нәтижесінде оның отандық өндірістік
4. «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы»Қазақстан Республикасының
Осы заңнамалық актіге сәйкес кұрылған, әрі уәкілеттілік берілген Қазақстан
«Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Қазақстан Республпкасы
«Банктерді құрудың және олардың қызметіңің негіздемелері мен шарттары» деп
2-бөлім «Банктердің кұқыктық мәртебесін өзгерту және қызметің токтату ерекшеліктерінің
3-болімі «Қорытынды ережелер» мынадай тараулар мен баптардан тұрады:
9-1-тарау. Банктік қызметке байланысты құқықбұзушылық үшін жауапкершілік (74-5 —
10-тарау. Қорытыңды ережелер (75—78-баптар).
Осы «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк кызметі туралы» Қазақстан
1-бап. Банк, оның мәртебесі және орналасқан жері.
3-бап. Қазақстан Республикасының банк жүйесі.
5-бап. Банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұғым.
7-бап. Банктердің және мемлекеттің жауапкершілігін шектеу. Банктердің тәуелсіздігі.
8-бап. Банктер үшін тыйым салынған және шектелген қызмет.
11-бап. Банктердің еншілес банктері, филиалдары, өкілдіктері және есеп айырысу-кассалық
ІЗ-бап. Уәкілетті органның банкті ашуға рұқсат беруі.
14-бап. Банктің құрылтай кұжаттары.
15-бап. Банктің ұйымдық-құқықтық нысаны және атауы.
16-бап. Банктің жарғылық және меншікті капиталы.
17-1-бап. Банктердің аффилирлендірілген тұлғалары.
19-бап. Банкті ашуға рұқсат беру жөніңдегі өтініш.
2І-бап. Қазақстан Республикасының резидент еместерінің қатысуымен банк кұруға және
22-бап. Шет елдердің қатысуымен банктер құруға және олардың қызметіне
25-бап. Банкті мемлекеттік тіркеу.
26-бап. Банктік операцияларды лицензиялау.
30-бап. Банктік қызмет.
31-бап. Банктер жүргізетін операцияларға қойылатын жалпы талаптар.
33-бап. Банк пен клиент арасындағы қатынастардың шарттық сипаты.
34-бап. Заем операциясы.
35-бап. Несиелердің қайтарымдылығын қамтамасыз ету.
38-бап. Төлемдерді және ақшалай қаражаттар аударуды жүзеге асыру.
41-бап. Банктерге және олардың лауазымды адамдарына қолданылатын шаралар. Банктік
44-бап. Банктердің қызметін инспекциялау (тексеру).
46-бап. Ыкпал етудің шектеулі шаралары.
47-бап. Санкциялар.
48-бап. Барлық немесе жекелеген банктік операцияларды жүргізуге берілген лицензияны
50-бап. Банктік құпия.
51-бап. Банкте жаткан ақша мен мүлікке арест салу және
52-бап. Депозиттерге міндетті ұжымдық кепілдік беру (оларды сақтандыру) жүйесі.
54-бап, Банктердегі есеп және есеп беру[3].
Сонымен Қазақстан Республикасының аталмыш заңы банк жүйесіндегі және халықаралық
«Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Қазақстан Республикасының
5. «Ақша төлемі мен аударымы туралы» Қазақстан Республикасының заңы:
«Ақша төлемі мен аударымы туралы» 1998 жылғы маусымның 29-ындағы
Қазақстан Республикасының аталмыш заңындағы банктерге және банктік қызметке байланысты
Осы заңның 3-бабында бенефициар банк, алушы банк және делдал
6. «Лицензиялау туралы» Қазақстан Республикасының заңы: банктерге және банктік
«Лицензиялау туралы» 1995 жылғы 17 сәуірдегі Қазақстан Республикасының заңы
Лицензия (рұксат) Қазақстан Республикасының резиденттері заңды тұлғалар мен азаматтарға,
Қаржылық ресурстарды шоғырландыруға байланысты қызмет пен қаржылық қызметті банктік
1) банктердің банктік операциялары;
2) банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың қызметі;
3) клирингтік және есеп айырысу ұйымдарының қызметі;
4) банктік қызметке қатысты жүргізілетін аудит;
5) банктердің бағалы қағаздар нарығындағы кәсіби қызметі;
6) бағалы қағаздармен сауда-саттықты ұйымдастырушылардың қызметі (11-бап, 1, 4-тармактары);
7) резидент және резидент емес банктердің валюталық құндылықтарды пайдалануға
Банктерге және олардың банктік (операциялық) қызметіне байланысты басты лицензия,
Қазақстан Республикасының аумағындағы банктерге лицензиялар беру және олардың банктік
7. «Қазақстан Республикасындағы кредиттік бюролар және
2004 жылғы 6 шілдеде қабылданған «Қазақстан Республикасындағы кредиттік бюролар
Бұл Қазақстан Республикасының заңы несиелік тарихты қалыптастыру және
Несиелік бюролар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес кұрылатын және лицензия
Несиелік бюроларға акпарат берушілер қатарынан банктер мен заемдық операцияларды
Сонымен қатар банктер мен банктік опсрациялардың жекелеген түрлерін жүзеге
Банктер несиелік есептемені алушылар ретіңде:
1) несиелік тарих субъектісі әдетте (банктік несие алушы) туралы
2) несиелік есептемені алушы ретіңде тіркелген кезде, оларға табыс
3) несиелік есептемеге катысты құпиялылықты сақтауға және ондағы акпаратты
4) несиелік есептемедегі ақпаратты тек заңда көзделген мақсаттар үшін
5) несиелік тарих субъектісінің талабы бойынша оны несиелік есептеменің
6) несиелік бюроның несиелік есептеме беру жөнінде көрсететін қызметіне
Несиелік бюроларға банктер табыс ететін акпаратта:
1)тиісті тұлғаның осы банктен алған несиесі бойынша борыш сомасы,
2) несиелерді, сондай-ақ шарттылы және ыктимал міндетгемелерді беру
3) міндеттемелерді орындауды қамтамасыз етудің (сейфтік жәшіктерде, шкафтарда және
4) тараптардың келісімі бойынша өзге де мәліметтер болуға тиіс.
Аталмыш Қазақстан Республикасы заңының банктерге қатысты ережелері оның 18,
8. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі: банктік қызметтің қағидалары
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің (1999 жылғы 1 шілдедегі) Ерекше
Бірінші параграфта (Жалпы ережелер):
739-бап. (Банктік қызмет көрсету шарты); 740-бап, (Банктегі ақшаларға билік
741-бап. (Клиенттің келісімінсіз ақшаны алып кою);
742-бап. (Клиенттің ақшасын алу кезектілігі);
743-бап. (Банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың банктік
744-бап. (Банктік қызмет көрсетуге ақы төлеу);
745-бап. (Банк кұпиясы);
746-бап. (Клиенттерге банктік қызмет көрсету шарттарын бұзғаны үшін жауапкершілік)
Екінші параграфта (Банктік шот):
747-бап. (Банктік шот шарты);
748-бап. (Банктік шот шартының нысаны);
749-бап. (Клиенттің ақшасына билік ету);
750-бап. (Банктік шот шарты бойынша банк орындайтын операциялар);
751-бап. (Ақшаны пайдаланғаны үшін сыйақы);
752-бап. (Банктік шот шартын бұзу);
753-бап. (Банктердің банктік шоттары) көрсетілген.
Үшінші параграф «Ақша аудару» 754-бап (Ақша аудару туралы шарт)
755-баптардан (Ақша аудару туралы шарттар жасасу) тұрады.
Төртінші параграфта «Банк салымы» мән-жайы бойынша:
756-бап. (Банк салымы шарты);
757-бап. (Банк салымдарының түрлері);
758-бап. (Банк салымы шартының нысаны);
759-бап. (Банк салымы шартының қолданылу мерзімі);
760-бап. (Банк салымы шарты бойынша сыйақы);
761-бап. (Банк салымы шарты бойынша сыйақы төлеудің тәртібі) топталған.
Сонымен бірге банктер мен банктік қызметке қатысы бар Жалпы
Қазақстан Республикасының нарықтық қатынастарға өтуі - ұлттық банкілік заңнаманы
Сондай ерекшеліктердің біріншісі, оның салааралық сипатында болып келеді, өйткені,
Әкімшілік құқықтық нормаларының рөлін елемеуге болмайды. Негізгі банкілік заңдар
Біріншіден, банк жүйесін басқаруды жүзеге асыратын жоғарғы деңгей субъектілерінің
Екіншіден, төменгі деңгейдегі, банк операцияларын жүзеге асыратын банктер мен
Үшіншіден, банк жүйесінің төменгі денгейінің субъектілерінің қызметінің заңдылығы мен
Банкілік заңнаманың келесі бір ерекшелігі - банк қызметінің ең
Алайда, негізгі мәселелерді заңдық реттеудің жетіспеушілік ғана емес, тіпті
Қазақстанда әрекет етіп отырған банкілік заңнама, өзінің тұтастай алғанда
Біріншіден, банк жүйесін басқаруға қатысты негізгі мәселелер әлі күнге
Екіншіден, банк қызметін реттейтін халықаралық мойындалған амалдардың барлығы қолданыстағы
Үшіншіден, банкілік холдингтік компанияларға және жалпы банк бірлестіктеріне қатысты
Төртіншіден, экономикасы мықты дамыған өркениетті елдердің басым көпшілігінде банк
Жоғарыдағы қарастырылған мәселелерді зерделей келе, төмендегідей ұсыныстар жасауға
1.Бүгін күн талаптарына жауап беретіндей, азаматтардың құқықтары мен
бостандықтарын қорғауға, банктердің және жекелеген банк қызметінің түрлерін жүзеге
2.Қазақстан Республикасының «Ұлттық банк туралы» заңы мен толық
3.Банкілік қызмет барысындағы пайда болатын маңызды қатынастарды реттеуге байланысты
1.3 Қазақстан Республикасының банкілік заңдарының нарық
жағдайындағы құқық жүйесіндегі орны
Біздің егеменді республикамызда құқықтық мемлекет құрумен нарық экономикасын қалыптастыру
Бес жыл бойы банкілік қызмет саласындағы заңдар маңызды
Ал, 1995 жылы 30 наурызында «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі
Банк заңыдылығын облыстық соттарының шаруашылық алқасының судьяларымен тексеру қажеттілігі
Егер де 1988 жылға дейін 6 мемлекеттік ірі мекемелер
Кейінірек несие саясатының нәтижесі болған екінші денгейдегі банктердің санының
1996 жылдың 1-қантарынан бастап, Қазақстан аумағында 130 банк оның
Ал екінші деңгейдегі банктердің жалпы саны қысқартылу кезінде бір
1996 жылы осы санаттағы даулар сотта іс қараудың пәні
Осы айтылғандарды есепке ала отырып, банк заңдарының негізі болатын
Көрсетілген нормативтік актілерінде республиканың орталық банкісі болып табылатын Ұлттық
Осы жарлықтың 20- бабына сәйкес Ұлттық Банктің облыстық аумақтық
Жарлықтың 20-бабына сәйкес, Ұлттық банктің ақша-несиелік саясатының неізгі құралдары
Олар:
Екінші деңгейдегі банктер мен Ұлттық банктің операциялары бойынша
-Ұлттық банкте анықталатын ең төменгі міндетті қордың мөлшері.
Банктің акционерлері мен салымшыларының мүдделерін қорғау және екінші деңгейдегі
Қор талаптарының мөлшері банктер алдындағы міндеттемелерді есептегенде, міндеттемелердің жалпы
Мемлекеттік құнды қағаздарды сатып алу және сату бойынша ашық
Екінші деңгейдегі банктер мен Үкіметке несиелер беру.
Валюталық нарықтағы интервенциялар.
Жаңа нормативтік актіде Ұлттық Банктің бақылау жәңе қадағалау функциялары
Ұлттық Банк есеп шот иелерімен келесідей операциялар жүргізуге құқылы:
Жоғарғы деңгейде таратылатын активтердің қамтамасыз етуімен 6 айдан көп
Мемлекеттік құнды қағаздарды, облигацияларды, депозиттік сертификаттарды 1 жылдан көп
Несилерді қайтаруды қамтамасыз ету мақсатында, Ұлттық Банк кепіл ретінде
Ұлттық банк жүргізетін операциялар тобы. Ұлттық банктің азаматтық –құқықтық
Арнайы айтқанда, Ұлттық Банктің өкілеттеріне құнды қағаздарды шығару құқығы
Негізінен алғанда, Орталық банк арнайы құзыреті бар арнайы мемлекеттік
Бұрынғы әрекет еткен, Қазақстан Республикасындағы банктер туралы заң сияқты,
Сонымен бірге, банк деп заңға сәйкес банкілік қызметті іске
айналыса алмайды.
Жарлықтың 3-бабында екі деңгейден тұратын банкілік жүйенің ұғымы берілген.
Заңда мемлекеттік, депозиттік, инвестициялық банктердің шетел қатысуымен байланысты банктердің
заңды және жеке тұлғалардан депозиттер қабылдау,
корреспонденттік есеп шоттарды ашу және жүргізу.
ақшалай нысанда несиелер беруден көрінетін кассалық операциялар аударуына, ломбардтық
инвестициялық қаражаттардың иелері немесе басшыларының тапсырмасы арқылы капитал салымдарды
Есеп беру мен чектерді эмиссиялау, әрбір банкілік операцияларды
Осы көрестілген заңда, банк мәртебесі жоқ шаруашылық субъектілердің негізгі
Банкілік операциялардың ішінен соттық тәжірибеде несие берумен есеп беру
ХЭК «Елім- Ай» және Жауапкершілігі Шектеулі Серіктестігі «Елім- Ай»
Енді несие құқық қатынасын нормативті реттеуге көңіл бұрайық. Қазақстан
Азаматтық заңдылықтың негізі - несие шартымен қарыз беру
«Банк және банкілік қызмет туралы» жарлықтың 35-бабы несиені қайтаруда
Кепіл болушылық пен кепіл туралы айта кетсек.
Жаңа Кодексте олардың жауаптылық көлемі бойынша кепіл болушылықта және
Қазақстан Республикасының жаңа Азаматтық Кодексінің қабылдануымен байланысты және заң
- “Банктердің құрылуымен қызметімен таралуымен банроттылығымен қайта құрылуымен банк
Жалпы айтсақ, қазіргі нарық жағдайында банкілік басқа да заңдардың
Сонымен қатар, бүгінгі нарықтық экономикалық туындап жатқан банкілік-құқықтық қатынастарды
2 Қазақстан Республикасындағы банкілік қызметтерді реттейтін нормативтік- құқықтық актілер
2.1. Қазақстан Республикасының банкілік қызметті реттейтін заңдары банкілік қызметтің
Құқық негізі жөнінде әңгімелегенде, бәрінен бұрын құқықтың пайда болуы
Бұл тұрғыдан құқық негіздерін кең мағынада түсіндіреді. Сондай бола
Әдетте құққық негіздері төрт түрге бөлінеді: құқықтық әдеттер, сот
Әр саланың өзіне тән нормативтік құқықтық актілері болады.
Банкілік қызметті реттейтін негізгі заңдар ол негізінен – “ҚР
Банкілік қызметті реттейтін заңдары Қазақстпан Ресубликасында ұлттық заңдылықтың органикалық
Қазақстан Республикасының Конституциясын 30 тамыз 1995 жылғы республикалық
Қазақстан Республикасының банкілік заңдылығы - Қазақстан Республикасының Конституциясынан, “Қазақстан
Мемлекеттің және қоғамның негізгі заңы банкті реттеуге бағытталған қағидалы
Конституцияның 12-бабына сәйкес Қазақстан Республикасында Конституцияға сәйкес адам құқықтары
Келесі кезектегі банкілік қызметті реттейтін нормативтік құқықтық акті -
ҚазКСР Азаматтық Кодексінде банктік қызмет мәселесіне бес ғана бап
Керісінше банкілік қызмет нақты реттелуге ұшырады. Бірақ, та мұның
Бұл ережені дұрыс деп табуға болмайды. Себебі, банкілік заңдар
Дегенмен де жаңа ҚР Азаматтық кодексі банкілік қызметке бұрынғысына
Ең алдымен бұл ҚР Азаматтық кодекстің, банкілік шарттардың барлық
Банкілік қызмет көрсету шарты бойынша бір тарап (банк), екінші
ҚР Азаматтық Кодексі банкілік қызмет көрсету шарттарының келесі түрлерін
Айтылған шарттар арасынан банкілік қарыз беру шарты кейде ол
Бұрынғы әрекет еткен банкілік шот ашу шартын клиент кез
ҚР Азаматтық кодексі банкілік салым шартына да көңіл аударып
Сонымен банкілік қызметті Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі
Нарықтық қатынастардың тым қарқынды болуы банкілік заңдылықтың дамуын талап
Мемлекеттік қарыз беру – алу саясатын жасап жүзеге асыруда
Үкіметтің ақша қаражатын қалыптастырумен ұлттық банктің басқа операциялары басқа
Өзінің функцияларын жүзеге асыру жағынан мемлекет банкілік қызметті реттеуде
Ұлттық банк тым үлкен билікті иеленед,і “заң ұлттық банкке
Бүгінгі күнде Республиканың Ұлттық банкі ақша несиелеу саясатын жүргізуде,
мемлекеттің ақша несие саясатын жасап жүргізу,
валюталық реттеу мен валюталық бақылауды жүзеге асыру;
қаржы жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге ықпал жасау;
Қазіргі қолданыстағы заңға сәйкес, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мемлекетіміздің
2.2 Ұлттық Банкінің және Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын және
“Қазақстан Республикасындағы банк және банкілік қызметі туралы” Қазақстан Республикасының
Акционерлік қоғам өзінің қатысушыларының мүлкінен дербес мүлікті иеленеді, өзінің
Екінші деңгейлік банктер Ұлттық банктің рұқсатымен әділет органдарында тіркеледі.
заңды тұлғалардың банкілік есеп шоттарын ашу және жүргізу депозиттерді
жеке тұлғалардың банкілік есеп шоттарын ашу және жүргізу депозиттерді
жеке банкілік оперциялар жасайтын банктер мен ұйымдардың корреспонденттік
кассалық операциялар;
клирингтік және басқа да заңда көрсетілген оперциялар болып табылады.
Көріп отырғанымыздай, “Қазақстан Республикасының банк және банк қызметі туралы”
Жалпы айтқанда, экономиканың өркендеуіне әсерін тигізетін осы арнайы банк
Банкілік қызметтің келесі құқықтық негізі, ол “Қазақстан Даму Банкі
Бүгінгі күнде елдің әлеуметтік-экономикалық даму басымдықтарын есепке ала отырып,
Қазақстанның Даму Банкі заңға сәйкес келесі функцияларды атқарады:
Бағдарламалардың жобаларын несиелендіру.
Бағдарламаларға қосылған инвестициялық жобаларға қызмет көрсету үшін, агенттіктің функциясын
Бағдаламаларға қосылған инвестициялық жобаларды жүзеге асыру мониторингі.
Мемлекеттік емес қарыздарды алу, қызмет көрсету және қарыздардың орнын
Өзінің функцияларын атқару үшін, Даму Банкі келесідей операциялар жасайды.
Заңды тұлғаларға несиелер беру және кепіл беру;
Мемлекеттің кепіл берген қарыздары бойынша, шарттарға сәйкес шартты салымның
Республикалық және жергілікті бюджеттер қаражаты есебінен қаржыланатын инвестициялық жобаларға
Ақша аударымдары бойынша, Даму Банкінің қарыз алушыларының тапсырмаларын орындау;
Қарыз бағалы қағаздарының эмиссясын жүргізу;
Өзінің мүлкін жалға беру.
Даму Банкі қарыз алуды, оны өзінің активтері немесе Қазақстан
“Қазақстан Даму Банкі туралы” заңы Даму Банкінің функцияларын қызметін
Даму Банкінің несие саясаты туралы меморандумға сәйкес қаржыландыру, өз
Банкілік саралауды іске асыру үшін, сарапшылар мен кеңесшілерді тарту.
Меморандумда анықталған шекте қарыздық қаражаттар тарту.
Инвестициялық жобалар жинау.
Отандық және шетел банктерінің қатысуымен қарыз беруді ұйымдастырушы және
Міне, осындай құқықтар негізінде жүргізілетін Даму Банкісінің қызметтері бүгінгі
Келесі банкілік қызметті реттейтін арнайы заңның бірі болып 16
Валюталық нарық мемлекеттің ақша-несиелеу саясатын жүргізетін құрамы және маңызды
Валюталық нарық заңның мәтінімен айтсақ, әлемнің түрлі мемлекеттерінің валюталары
“Валюталық реттеу туралы” заңы осы валюта нарығына қатысты қатынастарды
Осындай қатынастарды реттеуде “Валюталық реттеу туралы” заңының орны
Банкілік қызметті реттеудің келесі заңы, ол 29 маусым 1998
Бұл заң негізінен, азаматтық-құқықтық мәмілелер бойынша төлем шарттарына сәйкес,
Келесі сөз болатын заңымыз ол “Бағалы қағаздар нарығы туралы”
Бұл мүліктік құқықтар – ақшаны ссудаға беруден, мүлікті сатумен
Бағалы қағаздар мемлекеттің төлем айналымында инвестицияларды шоғырландыруда маңызды рөл
Ал осы қатынастарды реттейтін “Бағалы қағаздар нарығы туралы” заңы,
Банкілік қызметті реттейтін арнайы заңдар негізінен осылармен шектелмейді, олардың
Сонымен, банкілік қызметті реттейтін заңдары жалпы және арнайы заңдары
Кәсіпкерлік қызметтің ұйымдастырушылық–құқықтық нысанының жалпы талаптарын бекітеді. Банктер шаруашылық
Мәмілелер мен шарттар туралы, олардың сандарымен, жағдайлары жасалу тәртібі
Шаруашылық, яғни банкілік айналымда жауаптылықтың жалпы нормалары мен негіздерін
Ал банкілік қызметтің арнайы заңдары – ол “Қазақстан Респаубликасының
Жалпы заңдар банкілік қызметтің жалпы және кейбір мәселелерін реттесе,
3 Қазақстан Республикасының банкілік қызметті дамыту мәселелері
Жоғарыда қарастырылған мәселелерді тұжырымдасақ, біздің ойымызша бүгінгі таңдағы
Банк заңнамасының тікелей әрекет ету сипатын күшейту;
Банк заңнамасы нормаларын қазақстандық заңнаманың басқа салаларының нормаларымен сәйкестендіру;
Банкілік тәжірибеде қалыптасқан халықаралық нормалар мен әдеттерді ескере отырып,
Мемлекеттің коммерциялық банктердің жеке мүдделері аясынан араласуын заңмен орнатылған
Несие-банктік жүйенің құрылымы мен функцияларын, оның элементтерін нақты құқықтық
Банк заңдарының жүйесін анықтау мақсатында тарихқа көңіл бөлсек.
Жалпы алғанда, Қазақстанның банкілік жүйесінің дамуына үлкен екі кезеңге
КСРО құрамындағы Қаз КСР-нің банкілік заңдары, яғни Қаз КСР-і
Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алғаннан кейінгі, яғни бүгінгі күнге дейінгі
1917- 921 ж.ж. дейінгі уақыт аралығы банктердің біртіндеп жойылуымен
Банктер болса, әр түрлі меншік нысандарына негізделіп әрекет етті.
1930 - 1932 ж.ж. орын алған несие реформасының нәтижесіндегі
КСРО-ның Мемлекеттік банкін және арнайы банктерді біріктірген мемлекеттік банктер
Қазіргі уақытта, экономиканың нарықтық қатынастарға бағдарлануы және реформалануына орай,
1987 жылға дейін банк жүйесі үш монополист- банкті қамтыды;
Нарыққа өту жағдайында экономиканы басқаруды орталықсыздандыру бұл экономиканы басқару
1988 ж. 26- мамырда қабылданған КСРО- ның «КСРО- дағы
«КСРО-дағы кооперация туралы» Заңды, оның елде басталған экономикалық қайта
Кеңес билігінің бүкіл тарихы бойына жаңа экономикалық саясаттан кейін
Осымен бір мезгілде Заң азаматтарға берілген құқықтарды іс жүзінде
Заңның 23- бабына сәйкес, «кооперативтердің одақтары (бірлестіктері) шаруашылық- есептік
Сонымен қатар, осы Заңның бірқатар ережелері, әсіресе, кооперативті банктерді
Осының барлығы кәсіпорындар мен ұйымдардың, олардың жоғарыдан жоспарланбаған қаржылық
«КСРО- дағы кооперация туралы» Заң қабылдағаннан кейін бірден басталған
Кооперативтік және акционерлік коммерциялық банктерді құру сонымен қатар, көптеген
Осылайша, «КСРО- дағы кооперация туралы» Заңының қабылдануы елде кооперативтік
Уақыты бойынша соңғы болған, КСРО-ның мемлекеттік мамандандырылған банктерінің қызметін
Сонымен, қайта ұйымдастырудың бірінші кезеңінде мемлекеттік банктердің жаңа құрылымы
-екі деңгейлі банк жүйесін құру (орталық эмиссиялық банк және
-мамандандырылған банктерді толық шаруашылық есепке және өзін-өзі қаржыландыруға ауыстыруды
Алайда, банктік реформа тереңдей түскен және нарықтық экономика дамыған
Біріншіден, елде әрекет етіп жатқан мамандандырылған банктердің мемлекеттік жүйесінің
Екіншіден, арнайы банкілік заңнаманы қабылдау қажеттілігі туды.
Бұл міндеттерді шешу - КСРО 1990ж. желтоқсанда «КСРО-ның Мемлекеттік
Қазақстан егемендікке ие болған уақыттан бастап, мемлекеттік банк базасында
Банкілік реформаның екінші кезеңінің барысында банкілердің құрылымы қайта құрылып
Екі деңгейлі банк жүйесінің ұйымдық-құқықтық ресімделуі Қаз КСР- нің
Қазақстан Республикасының нарықтық қатынастарға өтуі, ұлттық банкілік заңнаманы біріншіден,
Сондай ерекшеліктердің біріншісі, оның салааралық сипаты, өйткені, банк заңнамасы
Әкімшілік құқықтық нормаларының рөлін елемеу үлкен қателікке алып келеді.
Біріншіден, банк жүйесін басқаруды жүзеге асыратын жоғарғы деңгейлі субъектілерінің
Екіншіден, төменгі деңгейдегі, банк операцияларын жүзеге асыратын банктер мен
Үшіншіден, банк жүйесі төменгі деңгейлі субъектілерінің қызметінің заңдылығы мен
Банкілік заңнаманың келесі бір ерекшелігі - банк қызметінің сан
Алайда, негізгі мәселелерді заңдық реттеудің толымсыздығы ғана емес, тіпті
Қазақстанда әрекет етіп отырған банкілік заңнама, өзінің тұтастай алғанда
Біріншіден, банк жүйесін басқаруға қатысты негізгі мәселелер әлі күнге
Екіншіден, банк қызметін реттейтін халықаралық мойындалған амалдардың барлығы қолданыстағы
Үшіншіден, банкілік холдингтік компанияларға және жалпы банк бірлестіктеріне қатысты
Төртіншіден, экономикасы мықты дамыған елдердің басым көпшілігінде банк жүйесі
Жоғарыдағы қарастырылған мәселелерді зерделей келе, төмендегідей ұсыныстар жасауға
Бүгін күн талаптарына жауап беретіндей, азаматтардың құқықтары мен
Қазақстан Республикасының «Ұлттық банк туралы» заңы мен толық агенттіктің
Банкілік қызмет барысындағы пайда болатын маңызды жүріс- тұрыстарды реттеуге
Банктік жүйенің аумақты дамуының бір қалыпты еместігін ескергенде, Қазақстанның
Банктік заңдардың нормаларымен бекітілген ережелер мен қағидаларға негізделген кәсіпкерлік
Банктік қызметті мемлекеттің уәкілеті айрықша қаржылық-несиелік өктем өкілеттік берілген
Банктік жүйе - нарықтық экономиканың ең маңызды және біртұтас
Банктер өз қызметін орындау кезінде функционалдық, экономикалық, салалық (министерствалық,
Банктік жүйенің негізгі мақсаты - несиелік механизмді жетілдіру, ақша
3.1 Банктік қызметті ұйымдастыру және реттеу: казіргі заманғы үрдістері,
Банк жүйесінің несиелік-қаржылық орталық рстіңдегі мәні мен манызы. нағыз
Банк жүйесіндегі несиелік-қаржылық процестерді мемлекеттік, корпоративтік және т.б. түрғыдан
Банк жүйесіндегі банктік қызмет Қазақстан Ұлттық Банкі кұзырының ауқымында
Банктік қызмет уәкілетті орган берген лицензиялар-рұксаттар негізінде барлық банктік
Банктер жүзеге асыратың банктік операциялардың тиісті заңнамалық актіде нақтылы
Бүгінде Қазақстан Ұлттық Банкі мен Қаржы рыногы мен қаржылық
- екі тараптың (жактың) мүдделерін кұжат жүзінде айқындап,
- заңи, техникалық-экономикалықресми кұжаттар негізінде кайтарымды, мерзімді әрі акылы
-ресми кұжаттар нысаныңда қолма-қол ақшасыз есеп айырысу жолымен банктік
Банктердің банктік қызметіңін экономмкалық-құқықтық маңызы мен мән-жайлары оның аясында
Банк жүйесін және банктік қызметті үйымдастырушы-реттеуші уәкілетті мемлекеттік органдар
Алайда Қазақстан Ұлттық Банкі атқарушы билік органы болып табылмағанымен,
Қазақстан Ұлттық Банкі мемлекеттік орган ретіңде ел экономикасының елеулі
Қазақстан Республикасының банк жүйесі мен банктік қызмет аясы ақшаның
Ақша-несие саясатын жүргізуші мемлекеттік монетарлық билік органы Қазақстан Ұлттық
Қазақстан Ұлттық Банкі жүргізетің мемлекеттік банктік менеджмент аясындағы әр
Коммерциялық банктер жүргізетің операцияларға койылатын жалпы талаптар, қоғам мүддесіне
Банктік операцияларды жүргізудің жалпы шарттылықтары туралы ережелерде: кабылданатың депозиттердің
Банктік қызметті жүзеге асырудың ішкі ережелерінде банк бөлімшелерінің кұрылымы,
Қазақстан Республикасының банк жүйесіндегі банктердің операциялық қызметін тікелей және
Мемлекеттік ұйымдастыру-реттеу банктердің операциялық қызметіне байланысты құқықтық және экономикалық
Сонымен уәкілетті мемлекеттік оргаидар тарапынан банктерге және олардың қызметіңе
Банктік қызмет саласындағы мемлекеттік басқару банктерге және олардың операциялық
Банктік қызмет саласы тікелей (әкімшілік) және жанама (экономикалық) мемлекетгік
Уәкілетті мемлекеттік органдардың басқарушы-реттеуші функциялары елдің ақша-несие жүйесінің тұрақтылығын
Бұл ретте айта кететін бір жайт мемлекеттік басқару органдарына
Ал банк жүйесіне, банктерге, сондай-ақ олардың қызметіне, іс-әрекеттеріне, мәмілелеріне
Қорытынды
Банктердің және тауарлы-ақшалай қарым-қатынастардың дамуы негізінде қатарлас жүреді,
Банктер нарықтық экономикада басты делдалдар болып табылады. Өз қызметінің
Банктік жүйенің міндеттері мен мақсаттары негізінен экономиканы жалпы басқарудың
Қазіргі уақытта коммерциялық банктердің активтерінің құрылымы өзінің диверсификациялануының жеткіліксіздігімен
Банктің активтерінің құрылымына иелердің үлесінің көп болуы, банктің өтімділік
Зерттеу нәтижелерін қорытындылайтын болсақ, бүгінгі таңда біздің ойымызша, банк
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.
Егемен Қазақстан. 28.02.2011 жыл.
Мухитдинов Н.Б., Найманбаев С.М. Қаржылар саласындағы мемлекеттік басқарудың
Деловая Неделя, 15 ақпан 2010 жыл.
Егемен Қазақстан. 1 сәуір 2011жыл.
Саниев М. С. Банковская система в условиях рыночной экономики.
Закон ССР «О кооперации в СССР» 26 мая 1988г.
Постановление Совета Министров СССР от 31 марта 1989г.
ҚР Азаматтық кодексі. Ерекше бөлім, 711-бап.
Худяков А. Налоговое право Республики Казахстан, Алматы
Олейник О. М. Основы банковского права.- М: ИНФРА,
М. Пессель М. А. Проблема разделения власти и банковская
система// Деньги и кредит. 2010- №1- 64-68-бет
Панорама газеті, 12 сәуір 2011 жыл.
Банковское право Республики Казахстан. Алматы, Жеті жарғы. 2009г.
Национальный Банк Республики Казахстан как орган государственной власти и
Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995ж. 30-тамыз.
«Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» 1995 ж.
«Қазақстан Республикасының банктер және банк қызметі туралы» 1995 жылғы
Банк қызметі туралы. ҚР құқықтық актілер жиынтығы. Алматы, Юрист,
Қазақстан Республикасының «Қаржы рыногы мен қаржылық
474- 2. 2003 ж. 4-
« Қазақстанның Даму Банкі туралы» 2001 ж. 25 сәуірдегі
Қазақстан Республикасының Заңы.
«Лицензиялау туралы» 1995 ж. 17 сәуірдегі
«Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі» Алматы:
«Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі» Алматы: Юрист, 2004ж.
« Қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды мемлекеттік реттеу
25. «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне қаржы
26. «Қазақстан Республикасының ақша төлемі және аударымы туралы»заңы
27.«Қазақстан Республикасының валюталық реттеу туралы» эаңы 16.06,2005 ж.
28 «Қазақстан Республикасының бағалы қағазлар нарығы туралы» заңы 02.07.2003
8

Ұқсас жұмыстар

Қазақстанда банк жүйесінің қалыптасуы мен дамуы

Банк филиалдары мен өкілдіктері

Банктік кредиттік құқықтық қатынастар

Банктік құқық – банк жүйесіндегі кешенді құқық ролі

Қазақстан Республикасының Даму Банкі

Қашықтан қадағалау механизмі

Кредиттік операциялардың жалпы түсінігі

Екінші деңгейлі банк

Банктік құқық кешенді құқық саласы ретінде