СЫРЫМ ДАТҰЛЫ
СЫРЫМ ДАТҰЛЫ
Сырым Датұлы ескерткіші, Орал қаласы
Датұлы Сырым (1712—1802) — Ресей
Шыққан тегі — Кіші жүздің Байұлы
Сырым Датұлы 1-ші көтерілісі
Жасы ұлғайған кезінде отарлаушылардың озбыр саясатына
Сіздердің түрлі әдістермен алдап, қолға түсірген
Бұдан Сырым батырдың қолына қару алып,
1783 ж. Сырым бейқам жатқан
Сырым Датұлы 2-ші көтерілісі
Түрмеден босағаннан кейін Сырым Табын
Міне, осы кезден, яғни 1784
1785 ж. күзінде болған старшындар
Хан тағына Нұралы кетіп, Ералы
1797 ж. көтерілісшілердің үлкен бір
Хиуаға ығысу
Есімнің орнына Айшуақ хан сайлағаннан
Ел арасына атағы кеңінен тараған батырдан
Сырым серті
Дара тұлғаның 265 жылдығы Жайық өңірінде
Газетімізде бұған дейін хабарланғанындай, Ақжайық атырабында
Бұл шаралар бір-бірімен қоса қабат жүріп
Мұнда Ресейдің, Өзбекстанның және Қазақстанның белгілі
Ғылыми-практикалық конференцияның басты мақсаты – осы
Осы арада айтпай кетуге болмайтын тағы
– Экспедиция Өзбекстанның Нөкіс, Үргеніш, Хиуа
Сөйтіп, көршілес елде Сырым Датұлының бейіті
Біз сол деректер негізінде өзбекстандық ғалымдармен
Алайда, мұнда ешқандай белгі, не жазу
Әрине, Қазақстаннан Өзбекстанға барып үлкен тарихи
Аталған экспедицияның зерттеу нәтижелерімен таныс болды
Конференцияда “Сырым Датұлы – дала демократиясының
Ол кезде Ресей империясы қазақ даласы
Сырым бастаған ұлт-азаттық қозғалыстың басты мақсаты
Баяндама жасағандар осылайша тарихи тұлғаға байланысты
Бұл ретте ол Ресей мен Қазақстан
Сырым жөніндегі көптеген құнды құжаттар Ресей
Сырым Датұлының 265 жылдығына арналған Жайықтағы
Сырым батыр тарихтың абақтысында көп отырған
Ел үшін еңкілдеп жауға қарсы шаба
Сырым барша қазақ халқына ортақ батыр.
Оны көсем еді, шешен еді деп
Адами тұрғыдан қарағанда Сырымның мәкілігі —
Орыстың бір білгірі Панкин: Сырым Датов
Сырымнан басқа оған иық тірестіре алатын
Міне, Әбіш аға осылайша тебіреніп, осылайша
Баба тойы өткен жексенбі күні оның
Облыс орталығынан басталып, Сырым ауданында жалғасқан
Тағы бір тоқтала кететін жәйт, облыстың
Батыс Қазақстан облысы.
Мәңгілік туған жерде атың қалды
Тұтамыз жанға медеу осы күнді,
Айтқаның ақ қағазға көшірулі,
Біз тағы той жасаймыз, Сырым баба,
Ант етіп өшірмеуге есіміңді.
Таңдантып шешендігің ақындарды,
Таңдантып батылдығың батырларды.
Мәңгілік топырағы бұйырмаған,
Мәңгілік туған жерде атың қалды.
Кеудеңде ар-намыс пен сезім бар-ды,
Арсыздан жеңілетін кезің бар-ды.
Қалғанша жер бетінде екі қазақ,
Тамсанып айтар тапқыр сөзің қалды.
Шаруаң жоқ алтын, күміс, жақұтпенен,
Түсіңе кірген емес бақыт деген.
Шындық пен ұлылықты өлтірмейтін
Өлшем бар халық және уақыт деген.
Өзіңді өтіп кеттің ұлысынбай
Айбарлым, ат үстінде тұрысыңды-ай.
Өткір тіл жоқ бұл күнде кесіп
Қолдағы қылшылдаған қылышыңдай.
Жарқылдап намыс оты жанарыңда
Жөңкілтіп жау қусаң да ала қырда.
Өзіңнің ауылыңда өскен күшік
Сенің де жармасты ма балағыңа.
Елім де бозінгендей бозда дарын,
Білгенсің жеңісіңнің аз боларын.
У жағып үзеңгіңе сені өлтірген
Шет елден келген жау жоқ, өз
Қызбай тұр Сырымы жоқ сөз базары,
Шындықтың отын ешкім қозғамады.
Бір ғасыр сенен кейін Махамбеттің
Қылышпен басын шапты өз қазағы.
Білмеймін, сол қазақта жоқ па қайғы,
Ұлысын тірісінде мақтамайды.
Күресі әділет пен зұлымдықтың
Үстінде жұмыр жердің тоқтамайды.
Ақұштап БАҚТЫГЕРЕЕВА.
Сырым Датұлы
Қазақ тарихында Сырым жалғыз
Сырым Датұлының өмірі
Сырым Датұлы басқарған Кіші жүз қазақтарының көтерілісі
Сырым Датұлы бастаған ұлт- азаттық көтеріліс
Сырым Датұлы кім
Кіші жүз қазақтарының көтерілісі
Сырым Датұлы баскдрған Кіші жүз қазақтарынын, көтерілісі
Көтерілістің қозғаушы күштері
Сырым Датұлы бастаған көтеріліс